Recentiores de authentia evangelii Matthaei quaestiones recensentur et ...

91쪽

Adde mirum illud προς si δεῖν v. 18. a diers; tu en. IIeγdenrei. citius I. I. p. 453 sqq. et Thellius V. S. contendit in diariora T. II. aso. 2. p. 167. , Matthaeum, testem Oculatuni, non nomen, e rem ipsam potius spectasse, qua de causa Marcus et Lucas mirum illud ris δεῖνα non Posuerint. Verum enimvero haec Theilii sententia cum vera testis oculati indole conciliari nequit ac deinde, nisi arci c. 1', osqq. et Lueae c. 22, 0 sqq. exstarent relationes, mirabile illud προ το, δεινα non intelligereturi CL praeterea Matth. XXVII. 16.

eum Marc. XV. 6 7 Matth. XXVII, 32 cum Marc. XV, 21. et Lue. XXIII, 26 Matth. XXVII. 44. una Luc. XXIV, 3 sqq. Tum vero

etiam de Iosepho Arimathaeensi sepulturam Iesu Curaturis arcus c. XV, 43 sqqJ et Lucas c. XXlli,5 sqq. plura referunt eaque accuratius, quani Matthaeus XXVIJ,57). - uua condition coi suetudinequo Nicodemus Cum Ourino usus sit, ex Ol. Joannis evangelio percipimus, Jo. III, 1 sqq. c. XIX, 30. Duod Matthaeus ne nomen quidem discipuli illius perquam mirabilis commemoraverit, admodum sano Tendimur. Asserit quidem sterius, Vir Praeclamas, in L p.

02. ,, fortasse solus Dannes eum noverat, cuti hominum certe oculos in se converter noluerit; quam Ver Observationem susscere, negem. Ad ultimum tandem verissime animadvertit en Schulatus p. 321 sqq), postolo et reruni narrataruna spectatori omnino non quadrare relationem Matth. XXVIII de rebus, qua in resurrectione acciderint, istunum speciem prae s ferentem coli imprimis Marc. XIV. Luc. XXIV et Joan. XX. - Neque posse intelligi, cur Matthaeus omnium resurrecti apparitionum Hierosolymis et dubitationum NI Apostolorum, per illas remotarum, ne devissimam quidem fecerit Nientionem , es. Quan. XX, 9 sqq. et ium XXIV, 13 sqq. 33 sqq. Pari modo relati Μatth. XXVII, 53. tradition evangelicae seriori sis sis nanda nobis videtur, qua de re verissime sterius in L p. 80. ,,uuae et in terra et in coelo Christi morte iniminent prodigiose sint

,, tacta, trium evangeliorum scriptores non tanquam spectata, sed fama ,,et auditrone acCepta referunt; nam si ipsi spectassent tum res ipsas ,,multu e curatius enarrassent, tum, quantopere spectatores illis es- ,,sent Ommoti, referre haud neglexissent. Sed quid ista prodigia in ,,spectatorum animis effecerint. In Vangulii frustra quaeras ' et p. 3. ,,Scilicet scriptorem homines istos in vitam reduces spectasse vix quis- ,,quam existimabit Satis enim frigide, atque' ambigue res ab iis tra- .ditur.

en SchulZium hucusque secutis, alioruin nostrisque quantuliscunque observationibus intersertis argumenta quaedam notabilia paucis exeitare liceat, quum totum Μatthaei evangelium hac rations oti loci angustias perlustrare nequeamu . - Matilia 13, 5T. Oll. Lue. 4, 24 et Jo 4 44. Evangeli synOptica unam eandemque 1l cc. Exhiabuisse rem gestam, Probavit Sehipiermacherus in L p. 63. cui assemitur descius in Corum ad Io. L p. 664. . Mi Matthaeus alio eodem-

92쪽

que longe raturior Lucas tempore, ad guod etiam an it Ioannes, Dominum in synagoga Nazarethana docentem induxit Luca itaque verum temporis ordinem servavit. Aliud dein' ar pamenrum havd contemnendum procedit ea comparatione Matth. XXVI, 22 eum Ioan. XIII, 21 sqq. unde verissima sterii Verba in I. I. p. 22. ,,Sed, opinor, ,,ea causa in iis poni debet, ubi ueni via integre iudieantem aenti ,,neCesse est, quid sit, ipsum interfuisiqe, dein narrare quid fama, et audition Ccepta referre.' Apud atthaeum nimirum inentiae. Iesum interrogant, num ipsi eum prodituri sint Quibus IIo, qui

frustum mecuti in Catino intinxerit, is me prodet quo facto Iudas Domino quaerit, lane go sum, Rabbi Cui Ille tu dixisti. Hanc ver pro litoris interrogationem nimis profecto Proterunm a pr Cacem ne marcus neque Danties ex tribuerunt, quin i relatione Ioannis, teste oculat dignissima, cogitari omnino nequit. f. Ioan. XIII, 25 sqq. Reputa porro, eundem Matthaeum jam antea memorasse, quemcunque ἔκαστος discipulorum e Domino quaesivisse, num ipso eum sit proditurus, et Dominum jam satis significanter respondisse. Pari modo Lucae verba v. 23 ερεύει το συζητar προς aurove longe Pra ferenda ensemus iis, quae sunt Atth. V. 22. ερεαντ λέγων ad τε Apud Matthaeum non innuitur, Judarii, proditorem tam moleste tatum, discessisse, quod postea lena iam ex Versu 47. colligendum est. Ab Joanne ver tota ratio qua Itidas a Domino proditor significatur, longe pro lacto erisimilius est enarrata. Apud nunc enim propalam innuit quidem Jesus, unum discapuliarum suorum sors proditorem, at Judam ipsum Petro solum ui Odis et Ioanni clanculum talem designat. Praeterea apprini vehementi convenit Petri animo, quod hic nec alina,qunmvis Imnes si sent et ρουμενοι . des nitiorem proditoris appeteret

significationem. Vid. Luchius V. S. in Comm. l. II. p. 370. Isterius I. LP. 22. Quae ver Theilius in diariora. T. II. aso. 3. p. 350-53. UsterilV. S. observationibus opposuit, re diligentius perpensa, parum ane Valent. Vid. Praeterea, quae doctissime exposuit en Schnitiva in

L L p. 265. p. 273 cf. et P. 268sqq. p. 270 sub lit. d. imprimis vero I. 275 sqq. coli. Glinther de mortis . . fine alutari Gottingae. 183α 28. noti M.

muh. XXI. 2-so. vi Ioan II, 23-22. Narrata de tabernariis

et mensarii templo pulsis Persuasum nobis habemus solum Joannem hanc narrationem contextu vere chronologico exhihniaae; nam nullo modo a partibua stare .urimus eorum, ni eandem rem bis

accidias contendant, quod Ven. Tholnccns imprimis defendit in Comm. ad Io: a. p. 8q. --iperrime olfhausenius quoque Comm. I. T. Lp. 772asq. CL 'Haso In l. l. p. 74. not. 4. Praeterea Ioanne hi quoque rem narretariam testem oculatum uenientissimo a prodidit, quippe qui v. l ipstisinia et omini verba servarit, quin adeo rem LMm momenti aee irataeis mih terit: ποιήσας φρατέλλιον ἐκ σχοινων quod

93쪽

quibus ad mortem et resurrectionem Domini alludatur, non tam matur ace dere potui e . Interim bene est animadvertendum, Ioannem Salvatoris verba falso esse interpretatum. Vid. noxius in Comm. ad Io T. I. p. 545 sqq. - Denique tandemiatthaeus marco etiam diligentia superatur, quum hi desum non eodem dis, quo solenniter urbem iner sua erat, e templo eiecisse, qui in eo venderent et emerent, sed instridis hujus diei hoc factum esse docet. aro. 11 15.

Ultimum, quod lRndaverim, a mimentum observatione efficitur ea, quod scriptor vangelii Μatthaeiani alvatoris docendi munus per errorem εxiguis Galilaea finibus circumsepsit et Dominum semel tantum Hierosolymis vorsatum exhibuit, quam sententiam innuit en Schulatus in I. I. p. 322. et diserte nuntiavit de V et tilis V. S. in 1 L p. 178. Restat ut paucia refellamus, quae Contra disputavit uerihin in L . p. 32 sqq. nimadvertit Isse, extremam evangelii partem a capite XIX.

non esse negligendam . Verum ni inver id ipsum mirum videatur D cesso est, quod Matthaeus usque ad hoc Caput remam a Domino inandae gestarum atque itinerunt jusdem Hierosolyma actorum, quae diligentissime observavit Ioannes P. et rerum narrAtarum spectator c. 5, 1. 6, 4. 7, 2. , ne te issina alii quidem mentionem fecit, sed potius res solummodo in Gnlilaea gestas tradidit utio deinde vero ad Μatth. IX, 35. attinet quem locum Vir Ille Tuditiss. excitavit, verba: καὶ περιῆva o Ia σοῖς τὰς πολεις πάσας καὶ τάς μας διδάσκων ἐν σοι tri ν-αγωγαῖ. v ῶν. ad OIam Galilaeam reserenda esse Censem . vid. Heydenroichinm in diari L T. III. asc. q. p. 391. Denique tandem asseruit Guerihius veluti iam similiter statuit en Paulias in L Theol exeget Conserv.l. p. 20. 26. 59. f. ejusd. Exegetiset, Handbuch. T. LV L p. 37sqq. matthaei evangelii consili ac scopo peculiari aptissinieravere e multis Domini factis ea potissimum elegasS literisque consignasse, qua in Galilaea remotiori patrata et ea de causa ieiosolymis ni inus nota fuerἱnt . t reputa quaeso uuis firmari Posse argumentis, evangelium Matthaeianum nostrum lectoribus Palaestinensibus Origina.. liter esse destinatum vid supra .l3. Permulta sano conjicere licet ad difficultates, hac ex part ortas, removendas, quibus utem mea quidem sententia, coli. U. 1, 35-52 3, 22. l. 2. nulla ratione, salva commentarii nostri authenti A. penitus expediaris Evangelii vero nostri originem ceteris synopticis, R eruui speClatoribus non prosectis,uonsimilem statuente reni illam assatim explanatam habemus.

94쪽

an vero, χυ In iliones duabus sectionibus ad umbilicum adducta, restat, ut expulaamus rati em Dongelii nostri ρolageticani Canonem N. . normari essicere ac regulam fidei christi aia ae ac quatuor evangelia canonica rundamentum vita, Salva loris sortitare historicum atque eo ipso Christianismi etiana, Iliod qui vis. Cliristianum se promteos, exploratum habere debet, persuasissinium est nobis Si vero

Evangestum sylloptiCorun primunt a Matthaeo p. non est consignatum. cari*tii uCtoritas termutetur a C miluuatur necesse est Sanxoribus enim Veriori baisque artis crilis e rideri Oris rationibus sententia stabialitur recti si Inn. Coni trientat auri ab Apostolo Conscriptum auctoritate uti majori, quam V IDgiuium a vir Apostolico literis consignatum, altera ex parte, si quodcurique evangeli Ortiui canonicorun ad Apostolam et reruna in Ornino I: 'sta ruri spectatorem reducere liceret, canonia auctoritas longe augeretur plurimu uique pollere Stat itaque etiam V. DD. sententia, rauctoritatem Ill/ri . . cui isvis Cationicam pendere ab authentia sive origino jtas deni genuina 'uem aditio duiu erC anthemitam evangelii II ilhaei supra , a loci et mSCrisSinius, ita quoque auctoritas ejus nobis erit tantondi ectione prim Probare susceperam, Evangeli grdeein nostro nexum cluentam iri tercessissu archetysto IIIat thoei p. araninaico exacte haud inplius enodandum. In hoc veruexangula nostri uexu Cum Prδesti 'alistri Mi Ithaei χP. evanῆHica Rosi- m esse ceti benius Ru Ctoritatem illius CationiCam, in eodem nexi sundament uiti evangelii ioptri apostoli cuna Is hansentus in coni m. I. intLOd. p. l . scite anima ivertit sinu das Ilebe mox lausκumachen, i, der De lite apostoli sche Charaliter des aramai schen Evangelium iei dem tebertragen rini Griecti ische nictit alteriri asy Cui obsorvationi respondemus Matthaeiano nostro indolem operia apostolici Enuinam aperte multo magis esse strectatam, suam tranal tione, etiamsi liberiori, ramale in mecum aermonem commode se ei potuisast. Ingenuo Vero nobis est fatendum, graduum, riuatonus indoles illa genuina inquinata sit, accuratius definiendornm n

sidiis propterea imprimis nos esse destitutos, quod archetypum illud aramaicum injurii temporum nobis intercidit. Dj0jtigod by

95쪽

Ratione varo auctoritatis ceteromtu canonis v Phort- habitinato de Matthaeiano nostro statuendum esse gnaeo. vetustiastinia quidem temporibus evangelium Matthaei libro Joanneto, frioata tuet

ritatem canonscam, aequiparaverunt vel aftem proxime ad Mino a cedens aestimarunt, tanquam sola Canonia Ν. Υ. evangelia ab Aposto lis ipsis consignata. verum enim vero pro iis, quae nabus sectim vibus, quae antecedunt, absolvimus, hic auctoritatis Ordo cominentaurici Matthasiano nulla ampitiis rations tribuatur licet. Unicum potiris evangelium Ioannas primarium occupat auctoritatis Iocum, isti quo illud quam diligentissime examinandunt ess Curateqtis explorandes Narhiteamur Quo eodem spectant verissimi de Hetti S. verba I. I. -Τ78. ,,Fur dis historischemriti stela Immer di neget dest, as axo Berichte dieses Evangelinms ac denen Mes Joannes epriinwerden nasen . noedicero in scripto a i. . nos et iisdem suffra- εanto. Quin iam Semlerus scit olim animadvertit: stor 1ni Matth. Iaro et Luc. narrationes non possunt, quasi ordinem demporis servent, regere dispositionem mostri evangerii: sed Ioamus auetoritas sola vales.' Ergo principatum Μatthaeiam mostri prae clusare tricam. que evangeliis necessante addubitare debemus. Ea ipsa do causa Thel. Iii, Viri doctiss , sententiam in diario l. a. II. Iaso. 3. p. 364. sola Matthaei atque Ioannia evangelia in exploranda Domini mistoria rauctoritate uti plena, non possumus non reprobare Autumamus potius, tria evangelia synoptica uni eidemque superstructa esses fundamento; veluti ergo Marci et Lucae commentarii a libro Ioanne ordine au toritatem honW superantur, iis lim quoq ---simi vitii in modum. Sin autem haec de evangelio nostro sententi firmo nitisur fundamento, ut persuasum nobis habemus, non est diaetendum, emolumentum, indoredundare rium inrti criticae superiori tum vero istiam harmoniactevangeliorum et conspectu synoptico gravissimum mi enim arti et in pertractanda tota historia evangelica et in singulis rebus a Domino gestis secundum I vangeliorum relationsa ponderandis . longo liberius agere licet; permultae praeterea dissicultates, alias solutu dissiciI- limae cillico evanescent, si statueris, valorem Matthaeiani nostri hiastoricum ei coterorum synopticorum in universum esse aequiparandum Conspectus vero Ῥynopticus, aeuientia hostra admissa, multo simplicior redditur.

Ecclesiam vero evangelicam in hac Matthaeiani nostri auctoritate canonica, quam modo indigitavimus, commode posse acquiescere, nemo, qui secum reputaverit, paene totum illud evangelium in Iooia parallelia cum apud Μarcum et Lucam, tum apud ipsum Ioannem ex

96쪽

parte reperiri, ibit infitias ). Cui armanent e firmius insistere lἱeotqunm Ioannes Ap. intima familiaritate cum Domino coni Inctus, rearum narratarum testis fuerit oculatus, et Lucas pro virili sua parte factorum dictorumque Salvatoris ἀσφάλειαν eruenciam atque explorandam sedulo curaverit ). Tum Vero etiam negari nequit, haud pau-oas relationes non tantum Μηrci Lucaeque evangeliorum sed atthaeiani quoque, ad testes oculatos posse reduci, etiamsi sinu ulas lias partes videnter inusstigare non semper Valeas. In uniVersum intereaeaute praemonemus, totam evangelii nostri indolem, ratione authentias eius internae habita, nullatenus ita esse comparatam, ut illud acriptis apocryphis aut speudepigraphis annumerara ac talium instar unquam haberi possit. Prae se fert potius charactera temporum apostolicorum, quanquam non tam genuinum o Purum, quam Marci Joannisque evangelia Praeterea candidissima ac vere divina Domini continet effata orationesquo, qui haud raro auctaria suppeditat historiae evangelicae fide satis digna. Quae quum ita sint, nemini ne longinquo quidem in mentem potest venire, eustngelium nostrum Canon1 loco, quem obtinet, Privare. Posteaquam rataonem Matthaeiani nostri inpologeticam paucis exposuimus, Lutheri, quae huc spectant, verba laudare iuvat, simplicitate Probitateque insignia, in prooemio ad epp. Iacob et Iud. : 1St. Joh. Vnngelium una seine et spist. St. Paul Epistein sonderito die an die Ronia Gai und phes undSt. Poter 1. ep., das in die licher die di Christum eisen, undaue Lehren, mas dis a misse noth undiseeli is

1 Quod avdide observavit uehius in Gotting. ML Ana. 183 L nr. 48 p.478. 2 vid. quae rectissime hae de re exposuit r. tiochema in I. s. 47. p. 125. s. Pauliis ex seiiseh. Handbuch. T. P. 1. p. 20 sqq.

EMENDANDA.

P. 5, 2 lege homonymum s lege P Pellato, P. 6, 1. 1 lege aut hentia, p. 8. l. 25 leg κηρυξας - . 20 not. 4. Ian. 4. lege inscripsit - p. 25L23. lege heu tu p. 26, 3. m. Personam -- p. 28, 1. 24. lese reapon dias p. 36, 422. lege aequiescere.