Casparis Contareni patricii Veneti, De magistratibus, & repub. Venetorum libri quinque

201쪽

DE VENETO RUMEx his nonnulli seliguntur qui X uiris

ministrant, eorumsp a cta in codices reis serunt, ac conscii omnium sunt quae ab collegio aguntur. quo in honore pera durant quoad uixerint, non per uices quemadmodum patricii uiri in suis magistratibus, quorum nullus praeter pro/Curatorium perpetuus est. Horu qui secretis sena tus sunt, unus primas parates tenet, ac Cancellarius Venetiarum nominatur, qui in maximo est honore. Nam a quo uis patricio ei loco ceditur Praeterquam a procuratoribus . nullumis reipublicae ignorat arcanum: magni

quoq; sunt ei reditus ex aere reipubli/ςae constituti: ac cum diem obierit, si nebri oratione honestatur: quae digniatas nulli in Veneta ciuitate deserri consueuit, praeter quam duci, aut cuipiam ciui qui sit extra alea,ut dici solet, prae terea memini, quasi Cancellarius ducem ex populo referat. hic unus creat comitiis magni consili4. Caeteri omnes qui a secretis sunt π uiris eliguntur, at-

sue subduntur eoru censurae, si quid iri unctione publica quam habent deli querint

202쪽

REPVB. OB. v querint. Omnes etia populares coetus,

ut artificum classes & cuius' artificii Praefecti, nonullii alii de quibus infra

dicemus, ex arbitrio X uirum pendent ac eorum ditioni subieeti sunt: illius in collegii authoritate Ninitio constituti fuere ec nunc cotinentur. Sapiens certe institutum, ut is magistratus prouudeat, ne huiusmodi coetus qui ad bonum publicum sunt instituti, quadom simulatione offici j aliquid in rempublicam molirent:qui ad eius morbi cauintionem initio creatus fuit, ne qua scili/cet maloru ciuiu cospiratio facesseret negoctu reipublicae. Sunt praeterea Venetiis quinq; societates initae sub diuo/Tum quorundam nomine religione, innumeri homines sunt oc plebei di patricii ordinis . Haru suas quaeq3 uestes habet suam insignia, quibus tamen nosemper ac passim utantur, sed cum si mul coacti prodeunt, aut ad honestan dum cuiuspia funus,aut ad lacru quod pia munus. Festis diebus statutis cum dii sere in suam societatem cogunt. ibi sacris primu intersunt.deinde inuisuntn 4 tem

203쪽

templa deorum immortalium, deum*optimu supplicationibus pompa*

lenni uenerantur. harum quaeq; societatum propria aedem habent, in qua a plum atrium aediscatum est,quo statuistis diebus coueniunt, ut exhibeat ossiacium religioni quod debet. Etenim ce lebrat quadol sacra mysteria, interdusimul coacti templum cuiuspia diui in/uisunt, saepius exequias ac funus fra triS exornat, cum eoru quispiam diemeXtremum clauserit: cuius etia delicta

expiant sacrificio ac precibus identide repetitis. Praeter amplissima illa atria singulae destinatu conclaue habent, in quod coguntur societatu praefecti. qui magistratus est annuus, at 3 inter Ple heios no mediocris dignitatis. hi simul cogregati de agendis cosultant, danti Operam ne qua in parte desint bono societatis. eoru quot fidei magna uis pecuniae pauperibus erogandae comissa est. nam priscis temporibus tam ingentis fuerut existimationis hae societates,

ut plurimi qui rem suam testamento legauerant in usum pauperu distribuendam

204쪽

REPVB. LIB. V asgdam, hos potissimum tutores secerint, quoru arbitulo ea pecunia erogaretur.

quo effectum est ut harum societatum aliquae copia facultatum qus in hos msus erogadae sunt, quotannis Procura toribus diui Marci concedant:qui ma gistratus patricius amplissimus est. Ad hunc honore, praefectura scilicet istam societatum, patricus uiris nullus est ac cessus, quavis sint e numero fratrum:

sed plebei tantum homines illius dignitatis compotes esse queunt, ut hac etia in parte populus nobilitatem aemularetur. hi nan societatum praesecti quo dammodo in populo reserunt procuratoriam dignitate. Uerum ne qua ratis ne huiusmodi societates ait hi praesocii reipublicae officeret,omnes sub po testate Xuirum continentur,ut ne quid immutare queant,aut in unu cogi prae ter tempora statuta, nisi ex eorum arbitrio ac potestate a deceuiris impetrata Huiusmodi honores in nostra repub. uiris plebeis utriuso ordinis constitoti sunt, ut omnino expertes non essent iuris publici ac ciuilium munerum,sed

n F cupidi

205쪽

DE VENETORVM cupiditati honoris ambitionisue haeratione satis facerent,no sollicitato perturbatione statu nobilium. Quo gubernationis temperamento id est resipu-hlica nostra consequuta, quod prisca rum nulla alioquin illustriu. nam a primis initiis usq; ad lisc tempora mille ac

ducentis annis tuta perseuerauit, non tantum ab exteroru hominum dominatu, uerum etia a ciuili seditione quae fuerit alicuius momenti. quod adepta est non ut ulla aut armatis si tellitibus seu munita arce, sed aequa ac temperata ratione regendi: adeo ut populus libenti animo pareat nobilitati: neq; ullam mutationem rerum optet, quin potius egregie sit asse stus nobilibus. Quae res nostra tempestate potuit esse copertissima. Nam cum omnes Christiani principes cospirassent in perniciem atq; exi tium nominis Ueneti,fusus noster exercitus suisset a Ludovico Gallorur ge iuxta Cassanu oppidu agri Cremo nensis ingenti clade accepta, immine renti inde Germani, hinc Iulius Rara manuS pontifex, ac uniuersa pene continentis

206쪽

REPVB. LIB. V 2ostinentis ora ab impςrio Veneto destiauisset:ea reruangustia perturbatus Uenetus populus, adeo nihil in nobilita/tem est molitus, ut lachrymates omnesse sua j obtulerint ad reipublicae defensionem, rei ipsa praestiterint. Nam Patauio urbe propter incolaru animum erga nos egregie propensum nullo ne/ROcio recuperata, cum Maximilianus

Imperator undit c5tractis auxiliis i genti exercitu eam urbem obsedisset, quam plurimi non tantum patricit u rum etiam plebei ordinis sponte cum militibus stipendio eorum priuato conduciis ad tuendam illam ciuitate proseeti sunt, egregiamq; in ea expeditione

operam nauarunt: adeo ut imperator coacctus fuerit reducere exercitum ex/Pugnatione urbis non tentata. nec mi

nori negocio aliae quo sp ciuitates recuperatae sunt,maximo populorum om/nium fauore ex alieno imperio ad Uenetum ueluti ad portum tutissimis confugientium. Euidens certe argumentiniustae dominationis cu uolentibus ira- Peratur. quod non absi ratione contiaia , g S

207쪽

a o 4 DE VENETORVMgisse, si quis bene attederit facile comis periet. Cuit etiam ciuitati qus in societatem Veneti imperii uenit,municipa les leges relictae sunt, multisc, honori hus ciues in sua quai ciuitate potium

tur . nonnulla oppida in agris urbium sita eorum ratione gubernantur . His

adde quod praetoribus ciuitatum qui illusti essunt, assident cum ius populo dicant homines iurisperiti:quibuscum consultant antequam quippiam decerariant.qui honos est no exiguus,nec modicum inde emolumentu ad eos uenit.

huius generis magistratibus fungi pa tricii Ueneti no possunt, sed uel ex Ueneto populo,uel, ut plerunt, ex sociis ciuitatibus deliguntur.Ex quibus faciale quiuis intelliget, eam adhibita fuisse

in hac republica moderatione,quae maxime uideatur rerum naturam imitari. Nam in animantis corpore uidendi officium respiciendio munus solis oculis est attributum. reliqua uero mune ra ignobiliora caeteris membris relicta sunt,quae usu uidendi careat, sed pare

ant, nec aliquo pacto obaudiat his qus

208쪽

REPVB. LIB. V et os ab oculis ita esse nunciata suerint,neue alio serantur quam quo oculi ea direxerint:sici optime uniuersum corpus cosistit ec conseruatur. Non disiimili r tione in republica Veneta summa rorum gubernatio patritio ordini est de mandata,u eluti quibusdam oculis ciuitatis, ignobiliora ossicia caeteris ex populo: sicin tanquam bene compactum corpus Veneti felicissime uiuut, cum oculi reipublics non sibi tantum sed uniuersis membris prospiciunt: caeterae

uero ciuitatis partes, no tantum sui haheat rationem,uerum etiam hisce oculis ueluti potioribus membris reipublicae libentissime obtemperent. Quod si in quapiam republica eo insaniae uenerint ciues, quod in pleris p cotingit, ut Populus uidendi munere fungi uelitae

oculorum officium usurpet, continuo uniuersiam rem publicam necesse est

uerti. Quod si etiam patricii ciues sibi

tantum prospexerint, alia uero ciuita tis membra contempserint, irritato populo ad pernicierin 11ohilitatis procul

dubio reipublicae maleiecesseriti No

209쪽

Los LIBER' QUIN Tusseri maiores naturam imitati utri stia comodo prouidere, illami praestitere moderatione, ut nullus nisi inuidus Ioiacum habeat obtre standi tam legitimae quam optimae institutioi. Quam deum optimum precamur diu seruet incolu mem . si enim quippiam boni a deo inimortali hominibus prouenire est crecidibile, hoc praecipue diuinitus Venets urbi obtigisse persuasissimu esse debet. eg sp ARIs CONTAREM 1 DE republica & magistratibus Vene.' torum libri ultimi finis.