Casparis Contareni patricii Veneti, De magistratibus, & repub. Venetorum libri quinque

171쪽

166 DE VENETORVM dignissimum. Nam in ea urbis regione quae prae allis mari uicina est, & praeterea maxime commoda, nauale aedificatum est, ac in tres sinus, seu si malueris recessiis excavatu : intra quos mare re cipitur unico tantum ostio tam lato ut etiam satis sit ad maximas triremes capiundas. Munitu est ostiu duabus tur-xibus ex utraq; parte, suntQ hae ponte sublicio iunctae portisin cacellatis,qus

nunquam reserantur nisi quum opus sit triremes educere, seu in nauale inducercinultibi etia aditus ad interiora naualis patet, praeterquam hoc uno ostio ingredientibus. Primus sinus occurrit omnium minimus, amplus tamen. hic undiq; circum tecta habet in fornicis modum aedificata co tigna tionibus ac tegulis tecta. sub haec triremes e mari subducuntur, ibi* ab omni uentorum ac pluuiarum iniuria tutae perdurant, quoad illis uti libeat. ea ratione multos

annos incolumes N illaess permanent. Nouas item sub eisde tectis aedificant, ait ueteres subducunt & resarciunt:

magnum sane opus, quod di maximo

172쪽

REPVB. LIB. HII et ετ

ornamento sit, & ad nauium fabricam utilissimu. Post hunc sinu alius est interior amplissimus, circu Omni ex parte eiusmodi tectis ut dixi instructus: nec ullum ex eis inspicias triremibus uacuum, sed binis si tecta fuerint Iatiora, aut singulis si angustiora. Tertius Uero nominor secundo, paulo ante nostram ae talem superioribus additus fuit, circuis septus Q moenibus pulcherrimis. in eo aute plura sunt te sta aedificata, quam uis non sint omni adhuc ex parte pera secta:uerum summa cum diligentia o/pera datur ut ei fabricae extrema imponatur manus.Tres hi recessus inuicem sunt peruti, ac unico muro ambiuntur

nonnullis turribus distincto, in quibus uigiles noctu excubias agunt, ne quid detrimeti tam insigne opus ut ignis in lecti, seu dolo facinorosi cuiuspia, seu

casu quopia, ut interdu euenire solet, accipiat. Intram moenia tabernae sunt armamentoru amplissimae,uniuersae.

nauticae supellectilis: ac fabri cuiuscunque generis quod ad rem nauale pertianeat, suas ossicinas ibidem habent. Ibi

i 4 etiam

173쪽

163 DE VENETORVM etiam aes funditur ad tormenta conficienda:magna quoq; ibidem fit tormen ta in pulueris copia, adeo ut nihil quiadem quod ad rem nautica faciat, in eo nauali desiderari queat. ibidem uidere licet ingente fabroru multitudinem,

quoru quisq; suo munere fungic Sunt

praeterea nonulla atria bene ampla in quibus ingens armorum uis, tormet rum scilicet ac telorum ad usus bellicos

seruatur: nec non magna uelorum co Pia, remorum , armamentorumq3 om

nium,in suis quaeQ cellis condita: ut cusenatus armandam classem decreuerit, omnia in promptu sint, quae ad ea rem requiruntur. His rebus ossieraso omnibus, de quo dicere institueram, praes cstus est: omniaq; prouidet curatq3 quae in usum naualis fuerint. hic seligit sa-hros cum lunarios tum etiam aerarios

caeteroso opifices qui ad opus faciun dum admitti debeant: diligente quo impendit operam ne quispiam ossicio suo desit. Huic magistratui numeratur

pecunia ex aerario in usus naualis,non

prius tamen quam collegiu consulat,

174쪽

REPVB. LIB. IIII

ac rationes a patribus illis uideantur. Apud maiores nostros, penes quos res maritimae magno in precio erant, hic honos magnus habebatur: teporibus tamen nostris magistratus huius dignitas est imminuta, ac pene intercidit.

quo fit ut si quando opus fuerit in ea

re opera diligentiori, alios senatores primae existimationis ciues nauali se natus praeficiat, qui ius in priores habeant, etsi ueluti ministris utatur. Po stremo loco sunt a nobis recensendi diui Marci procuratores,amplissimus O mnium prster duce magistratus:quippe qui praefinitum tempus no habeat, sed cum uita perduret. Huic honori coiuncta est perpetua senatorii ordinis dignitas, ac ius suffragii serendi squum

cum legitimis senatoribus. illud etiam Prae aliis omnibus magistratibus obisnuerunt . nam cum csteris no cedatura senioribus ciuibus certist locis ceratiso subselliis, procuratoribus ubique idem honor praestatur. quocunt enim loco sedeatur, illis semper ceditur, disgniorita sede semper honestantur:non

i 1 secus

175쪽

x o DE VENETORUM secus ac si quovis in loco magistratus eorum munere sungerentur. horii ori cium est tutelam pupilloru habere, quihus minori aetate existetibus nullus defuncto parente ex testamento tutor est institutus. ueluti ergo publici quidam tutores a republica sunt instituti . hi diaui Marci procuratores dicuntur, quod munus cum egregia fidem ac sanctita/tem uitae precipua exigat, hi ciues huic osticio delegantur qui iam publicis se rer omnibus muneribus defuncti sint,mectataeq; sunt probitatis: in quo uerissantes tanquam milites emeriti perpetuam obtinent reipublicae administr tione. Priscis temporibus tam magna fuit no tantum Venetiis, uerum etiam apud exteras nationes, huius magistratus existimatio, ut plerio exteri homunes, nedu indigenae, testameto suo hosce procuratores haeredum sirorum tu tores ac totius rei domesticae curatores instituerint:quorum fidei magna pecuniae uis pauperibus eroganda comissa fuerit. adeo ut nostris quot tempori hus ingentes opes ab hoc magistratu admia

176쪽

REPVB. LIB. IVI et i administrentur, ac pro eorum arbitrio

in usum pauperum distribuantur. hic magistratus initio institutus suit, ne haereditates ciuium qui pro tuenda seu etiam pro amplificanda republica apud

exteras nationes excederent, aut studio rei familiaris negociis ac mercimoniis occupati peregre morerentur, nul/ioue condito testamento, per fraudem

quampiam ab haeredibus pupillis auerterentur. Qua de causa effectum est, ut ciuibus illis publice ea cura demandata sit,de quorum probitate omibus co pertum sit. Principio tres fuere . dein de aucta ciuitate tres alij additi, hac tamen ratioe distributi, ut ueteres pupillatorum, qui citra riuu magnu qui urbem mediam interfluit habitant, curam ha heant: tres item curent eos qui ultra riauum magnu proprios habent lares: ut dimidiam urbem alteri, item dimidiam

posteriores curent. Tres uero praeter

hos patroni sunt amplissimi atq; augustissimi templi, quod diuo Marco Euagelistae dicatum est, sub cuius numine Veneta respublica honis legib. aucta

177쪽

ατ2 DE VENETORVM est, ditioneqi imperi j creuit. ab his po stremis tanquam a nobilioribus nomein omnes deductum est, ut diui Marci Procuratores appelletur. De structura huius templi impraesesatiaru nihil dic re costitui, deq; marmoru copia,columnaru frequetia, ex porphyritide ac prasio lapide opere tessellato at 3 aurato, quo tamen laquearia sornicesq; omnes tepli cofecti sensitum demu pauimen

tum uniuersum stratu:cum multi mora talium fereq; omnes fama perceperint.

Tepli huius instaurationi si qua in parte labascit,necnon sacerdotibus ipsius, hi tres procuratores praesunt,ac prout

dent ut pro ciuitatis dignitate & illustrissimi patroni nostri Marci Euageli stae Deus Optimus in eo templo pie colatur.hi sunt qui praeter caeteros magia stratus meo iudicio per qua necessarquideri debet ad bene beatet uiuendu. Nam 8c monetae cudendae cura nequaquam negligenda est, qua omniu commercia ciuisi contineant, annonael triticeae copia sedulo procuranda est:nec minor bonae ualetudinis ciuium cura haben

178쪽

REPVB. LIB. IIII ετ 3 habenda est: minimeis praetereuda fuit inarum ac pontiu id Q genus aedificio rum instauratio.haec comunia cuil couitatiasta uero ad Venetias magis at nent, rei scilicet maritimae procuratio ac pupillorum tutela, cum multi ciuiucum propter publica negocia,tum propter mercaturae industria peregre protecti diem obeant. idcrco magistratus

qui his muneribus incumbant publice instituti simi, ut nulla in parte maiores nostri comuni bono defuisse uideatur, si quis diligeter omnem huius reipublicae institutionem

animaduertati

Libri quarti finis.

179쪽

T A RE NI PATRICII VENE/ti, De magistratibus,&reputalica Venetorum, liber

o s T Q. V A Momnis sere ratio gubernatiois ress publicae a nobis exposita est, omnes sprece siti magistratus urbani, non importunam alienamue ab opererem saliurus uidebor, si de magistratibus exteris uerba fecero : his scilicet quibus ciuitates quae in nostram uene runt secietatem regi soleat : necnon de militaribus imperiis, ac demum de muneribus aliorum ciuiu, qui patricii non siint ordinis. His etenim expositis existrema manus commode operi instituoto imposita uideri poterit. Insigniori hus ciuitatibus quae sub ditione nostra sunt,quatuor magistratus praeficiutur. Praetor

180쪽

LIBER V 37s praetor unus omnibus ius dicit, &forenses lites diiudicat, atq; in sontes animaduertit . habetis praetor in iudiciis proferendis assessores homines iuribperitos,quoru cosilio utitur. 5c licet aispud praetorem sit omnis autoritas, praeter hunc est praesectus, qui militibus

praeest, qui urbem uel agros urbis co luerint. in hos nullum est ius praetoris, . sed praefectus tantum ius in eos habet. Arcis praeterea, moenium portarumlcura praefecto est demandata, necnon uectigalium, ac redituum Omniu, tum urbis, tum agri totius. praeter hos quaestor unus, aut duo. hic magistratus pecuniam publicam administrat, impendit oc exigit, habet Q codices rationum publicarum . nihil tamen sere agit nisi ex mandato prs secti. ac interdum utri uis, scilicet praetoris Sc praesecti.Ea Gnim ratio administradae utilior uisa est, quam si penes eundem esset & autho ritas & administratio aerarii. facilius namq; liceret per fraudem aerarium poculari . id uero pecuniae quod reliqua

fuerit ab impensir, Venetias ad quaesto