장음표시 사용
191쪽
nisi adsit imperator,tus habet Sc capite mulctandi quos uelit ec dirigendi clata
sem quo maluerit. hic quoi magistra ius semper fere etiam pacis tepore creatur, praeficitur Q his triremibus,quae armatae sunt. Quod si tepora reipublicae ita postulent ut magna classis paranda sit, tunc uniuersae classi praeficiunt im/peratore, qui tum in classe tum in cunis ctis prouinciis maritimis amplissimam potestatem habet, ac eam prope quam olim in Romana repub.Dictator retinebat, nisi quod omnibus in rebus paret authoritati senatus N reipublics decretis. summum tamen illi ius tribu/tum est, cum in classem, praesectos, legatosue classis, tum in praetores ac magistratus omnes qui cum imperio sunt in locis insulis Q maritimis, ac munus publicum exercet: adeo ut cum classis imperator ad aliquam ciuitatem accesserit,cotinuo ei sacerdotum clerus ob viam prodeat, claues portarum 8c arcium ei dentur, iura prstorum sileant, ab omnibus magistratib. ad imperatorem
liceat prouocare. Quin si ita ei libuerit,
192쪽
potest solus ius dicere, lus administrare pecuniam publicam, ac deniq; solus omnium potestatem habet. Nullus est
apud Venetos magistratus maioris autoritatis, idcirco raro admodum classi imperator prsficitur. Non enim temeo re nisi rerum necessitas ita exigat, ali cui conceditur tam magna potestas ut omnia unius ciuis arbitrio pendeant. Hoc in loco ea lex non est a nobis praetermittenda, imperatorem, legatum, praesectumue classis ullum non posse cum triremibus armatis ingredi Venetam urbem, neq; etiam tunc cum in patriam redit: sed cum primum Istriam Peruenerit, quae prouincia cetum fere milibus passuum ad urbe distat, stipendium nautis ex legis decretis soluid het, ibit omnes dimitti: deinde trir mes a paucis Venetias deduci solebat, ac in nauale subvehi sub tecta in eum
usum aedificata,ubi tutae seruatur a uentorum & pluuiaru iniuria: nuc lex haec non ita omni ex parte seruatur,quead/modum patrum nostrorum tempori hus seruabatur. Recensiti a nobis sunt
193쪽
jso DE VENETORVM omnes serer magistratus, quibus ueluti coronam 8c apicem maiores nostri im Posuere eoS, quoS uernacula lingua a Graeca appellatione educta, syndicos
dicere consuevimus . nos eos appella mus recognitores, nouo fortasse uocahulo, sed satis idoneo ad idem munus explicandv. Hi post quatuor quintueannos creari solent, ac mitti tum in c5γtinentis oram nostrae ditionis, tum in regio es maritimas ac insulas :recogno scunt 3 gesta omnium prstorum atque
aliorum qui foris publica potestatem
habuerint . In quos animaduertunt ea propemodum authoritate quae Aduo catoribus tributa est. Nam ut sapien/ter Aristoteles inquit, hi qui in potestate sunt, nisi ex alqs pendeant, aegre imossicio persistunt propter ingenitamicuit malitiam. Peregimus iam omnes patritiorum hominu magistratus, quishus respub. Ueneta domi forisi admi nistratur:reliquum est,ut ea ratio a nois his reseratur,qua prudentissimi homi nes maioresnostri semper in ossicio plehem ac uniuersum populum continuerunt
194쪽
REPVB. LIB. V 292runt,rem certe supra omnia fidem, tot annos populum gubernationis publi cs expertem nunquam patritiorum imperium detrectasse aut aegre tulisse, nec quippiam unquam molitum esse ut mutata reipublicae forma ipse quoq; ad ius publicum admitteretur , imo semper amantissimum atq3 obsequentissimum
nobilitatis se praestitisse. Verum si quis
praeter situs opportunitatem ualde coia modi ad rempublicam tuendam, mo derationem nostram in regendo animaduerterit, comperiet populum non omnino repudiatu fuisse:sed ad ea minera fuisse admissum, quae ei committi poterant ab si rei communis detrimento. Ideoq; facile perspicere poterit id in
hac republica temperamentum exti
tisse, quod csteris hominibus tu priscis tum iunioribus semper defuiti Quam
obrem euenisse etiain comperiet, ut in cunctis alijs tumultus populares se quenter fuerint excitati,qui tandem O mnes respublicas euerterint. ecotra in nostra ciuitate ob eam causam nullum
unquam tumultum popularem aut se ditionem
195쪽
is 2 DE VENETORVM ditionem extitisse . necessarium nanci, fuerat, ut in exordio operis dixi, si re cte respub.instituenda erat, populum a gubernatione reip. excludi. qua in parte maiores nostri non tantu automate
summoru philosophoru ac ratione se/cuti sunt, ueruetiam imitati sunt Seso strim antiquissimum Aegyptioru legislatorem. qui ut in Politicis Aristoteles perhibet, genere distinctos uoluit eos qui armis regione tuerentur, quiue de hono publico consultarent ac iudicia
exercerent, ab agricolis mechanicastartes exercetibus, ac mercenariam operam locatibus. Uerum institutum hoc facile euertere rempublica poterat, ni si temperatio ea adhibita fuisset, quam maiores nostri sapientissimi homines adhibuere . Primum ergo apud Ueneistos costantissime hoc obseruatum fui ut omnibus aequum ius esset, neqi ulli impune liceret uel homine ex infima plebe iniuria afficere, patricis uero hominem contumelia facere plebeio pro sacrilegio ac scelere maximo semper
habitum fuit. Quo d si quis temerarius
196쪽
huiusmodi quippiam perpetrare ausus unquam sui nullus quot ei fuit impunitatis Iocus: sed tanto grauiores poe nas dedit,quanto maioris existimatio cinnis dignitatisve extitit. Praeterea dilia genter a senatu consulitur tum annonstriticea tum omnium reru copiae, quae faciunt ad uictum ciuium 8c ad incolumitatem totius populi: adeo ut magna interdum dispendia faciat publicu aerarium, ne ciuitas penuria laboret. quod exploratum cuilibet esse potest ex his quae supra a nobis dicta sunt, cum de praesectis annonae triticeae ac de cura toribus publics salubritatis ageremus.
Re populi suidem haec duo potissimuxequirunt a rectoribus ciuitatu, ut scialicet como de uiuant in reru copia, neo
obnoxij sint iniuriae potentissimorum ciuiu: quae cu assecuti fuerint, res suas agunt csteroru securi. Nihil uero a maioribus nostris onustum fuit, qcrad ea duo pertineret. quin potius multa praeterea addita sunt, quibus mirifice cosis litur populi comodo,ais eorum hominum inopiae qui in stud is honestis reian publicae
197쪽
publicae utilibus uersant, aut olim uer sati sunt, nec amplius per aetatem aut
imbecillitatem ualetudinis id muneris obire queunt. Nam Venetiis innum eis rae domus aedificatae sunt satis idoneae aptae* rei domesticae, quae hominibus4sce gratis coceduntur, in quibus cum
familia degant quoad uixerint sine rei familiaris disipendio.His adde quod in nauali amplissimo, quod uicein oppidi obtinet, constitutu stipendium est non mediocri hominum multitudini qui tamen nil agunt seu propter senium seu
ob incommodum acceptum, Cum tamen tunc cum in florenti aetate essent
suum munus in aedificadis triremibus aut in huiusmodi quopiam munerc rei publicae utili obierint. Praeterea uere ri instituto in contractibus emptionis uenditionisi mercium preciosarum alteruter, emptor scilicet aut uera ditor, certum quippiam soluunt pro summa mercium:quod pauperibus nautis im parritur, qui amplius ei officio satissa cere minime possint propter aetatem, quam tamen in ea functione consum
198쪽
nrint. Caeterum haec optima instituta ad continendam plebem in ossicio rei publicae nonullas Q alias leges recensehimus, quae sapientissime mihi a mai
xibus nostris inuentae uideri solent, ut Pro eorum hominum conditione satisi
factum pulcherrime sit ambitioni re
honoris cupiditati, quae in cunctorum animis natura insita est, nec tame propterea gubernatio nobilitatis ulla in parte perturbetur. Vniuersus populus in duo genera est distributus. nam qui dam honestioris sunt generis, alii uero ex infima plebe, ut artifices, di id genus hominum, quod ab Aristotele in P oliticis seruorum publicoru esse per hibetur. utris meo iudicio cosultu est nec incommode nec inique. Nam ple- heis hominibus qui suapte natura paserum honori studet, sed potius rei famia . tiaris studio inseruiunt, modica etiam iura concessa sunt, suiQ honores. in tot enim Hasses distributi sunt, quot sunt artificia in quibus degunt, a cunicui ἐν fclassi propris quaedam dats sunt leges, sub quibus sua quisl exercet officia. n 2 His
199쪽
etys DE VENETORUMHis praeficiunt totius classis suffragiis
ex eoru numero nonnulli, qui noninis
commodc artificii illius praesecti appellari posistunt. horii iussu multa praescii
huntur, nonnullaeq; leuiores lites horuarbitrio dirimuntur. Quo fit ut pleri omnes artifices cum eius honoris compotes fuerint facti, in eo munere sibi Placeant, putenti se non parum dignitatis esse assequutos, cum eo peruene rint, ut a sui ordinis hominibus ea prae/fectura digni habiti fuerint. Sunt prae terea in unaquam classe inferiores qui dam praesectorum, qui tamen nonnublius existimationis sunt. hoc igitur modo magna in parte satis fit honoris cupiditati,quae indita esse uidetur animis etiam plebeiorum hominum ac infims plebis. Alterum populi genus hone situs in Veneta ciuitate honoratiorem quot locum habct, cui priuata quae dam ac propria munera sunt constitu ta decora atq; honesta , quibus patri in ordinis uiri priuati sunt, nec ad ea ulla ratione accessim habent. quorum multa sunt, ut nec patriciu hominem tum PrOPrec
200쪽
REPVB. LIB. V 29 propter emolumentii tum honoris torulum eoru Poenitere possit. Scribarii
ordo honestissimus est, qui magistratia hus quibus 3 assident.id munus plebis tantum hominibus datur, patricio nulli:quod quamuis illustre non sit, est tamen honestum. eoru nano fidei 5c Iertiae codices scripta Q publica quibus res omnis priuata 5c publica contino tu comissa sunt. cui prouinciae qui diagnus habeatur, is iure optimo & probi uiri θc industrii nomen habet, ac existimationem sibi uendicauerit. atq; id plerisq; omnibus stipendium constitutum
est,ut rei domesticae non tantum tuen
dae sed etiam amplificandae fatis sit. Ad
hoc hi omnes, qui sunt a secretis senatus, ex populo sint, patricius nullus. Hic ordo superiore honestior est, idcirco illi ex populo qui nobiliori genere
orti sunt, eo munere fungi solent. redi tus habent ex aere publico non medio cres,necp ullum senatusconsultu hos latet. semper nanq; intersunt di collegii ac senatus consultationibus, ex quare in magno precio ab omnibus habens.