Disputatio de ornamentis codicum veterum [microform]

41쪽

obseruat, insin mi e Iesbus triplicem e m m inueniri; ut in anti piissimo eodice Ambrosiam , partem Bibliorum con plectente; de quo Auctor egit, intra io Volust, in II. SDhe dubio etiam Io octetes , sitim IX, v. 9 I, in sequent, tu, verbis significare voluit, se in magno quodam quamni singulas paginas per ter summa o scripsis

Allo ero tempore comprobabimus , Graecos eam scribendi rationem , quae , mi in hac charta , complet totam pamnam , ita , t singuli Versu per totam quadratae pagimae latitudiuem, eXcepto margine, eneni, quadratum agmen vel laterem repraesentent, dixisse γρα ν σπειρηδον σῆ πλινΘη

viuiato μενην 3 paginas Ver duarum triumue Columnarum v

cata πάγιοι sit τοποι. Praetere nunc alias stripturae Drmas, quas iam alibi e parte commemoraui. Illud singulare est, quod Theodosius, teste Nihephoro, L. XIV, cis, pulcherrime scripta habuit Euangesta , eaque aureis liceris distincta , quorum paginae cr-is form- retia ni Neque ero puto . fassa ginas membranaceas, quam potius Versias in paginis scriptos, o eis sormam repraesentata; quale quid in Optatiani Porphyrii P negyrico qum is C0nstantino Augusto dedicauit, obseruare licet. At illud adhuc paucis memorare liceat, Veteres aliquando, inprimis in minoribus libris, codicillisque, etiam transuersis versibus anti mi siti sensa scripsisse PVti ruterus et Vrsatus in aereis illis ac hellis Pinellianis, quas iupra deseripsi, obseruarum ue de esto, nisi hoc stahendi inodo, commode intelligere licet versicin ses sequentes, quos a Baldric Burguliensi quondam in codicae suosmmpositos, ab Oniu affert, u . Ei, ne de re DF o.

42쪽

in sex capiunt, caprimi esum ma centum is quaque multi ices minutae Iuus eterum, fieri potuit . t veteres aliquando striberent in merui branis chartisque, antequam a Constatae conglutinataeque es sent aliquando vero in in dicthus iam consutis, compactisque Iu

lud ostendere videntur verba Vlpiant, L. ra, si s Digest dei gatis, 3 Sedet in codicibus iam compactis scripsis veteres, . argumento sunt haud paucae imagines Vetustae. Ita videmus,

quam imaginem Aristotelis apud Monifau nium, in Palaeo . r. L I, c. 3, imaginem Dionysii Halicarnassensis es inprimis apud iambecium L. II Bibl. Vind. 7, p. s 86 imaginem Di .storidis pquae omnes habitum scribentium in codicibus iam cp- pactis referunt. Dioscoridis icon, quam, Tab. III, A. 7 auxi incisam exhibemus , reperitur in Generandae antiquitatis C

dico Graeco, qui in Augustissima Bibliotheca Vindobo nsi evrat, ante annos mille ducentos literi in membrana Oaxatus, elestgantibusque picturis ornatus Ex qua Dioscoridis imagine simul veterum scribendi modum super genua animaduertere licet, de quo jam in altera Disputatione is , et cuius, praeter alios, etiam ipse Homerus mentionem fecit,qui ab Astrio dura om . 3, ita cribit: h. e. uod carmen nuper in Mulis meis super genuaporita quo more scribendi dicebantur γρομμήοκύφω-ι qui summisse propensuque capite codicem sipra genu renentes scribebant, ac a multo scribendi usu velut incuruabantur; quia scribebant εγκε --ι Lincumbentes uti Hippocrates de Democrito inEpistola ad Demagetum scribit. Vnde per contumeliam non tantum Aeschi ne a Demomene , inor timer pro CD phontes sed et gener tim scribae humiles, aliquando sic appellabantur , timermogm

43쪽

tudinem. Haec non fuit unius modulia sed plerumque rationiis teriae, quae scribenda erat, accommodata. Isidorus Hispalensis. Orem. E. VI, e. eda , inquit, Mammas I sese m apud gemitis certis motalis conficturumtur e re-reformn carma Hque epistolaeta at vero historiae n-- modulo scribe tum Habuerunt ergo et paruos codices, quos etiam inde codici osvo carunt; habuerunt mediocres; ita supra, m. IIII, ex abillonio de scripsimus codicem ex corticis me tineisq; tabellis compositum. cuius singulae tabellae in altum pollicibus xv I in latum X, me re Mabuerunt etiam codices grandes, quorum iam sitra men tionem secimus Neque exiguae molis librum innuit Poeta I venalis, dum Historiarum scriptores, S tyr VII, v. 98, seqq. ita alloquitur ..

Vesterporro laborfec-ior, historiarum Scriptores petitur plus temporis, sique olei plus, 'Namque lita modi millesima paginasurgit

omnibus et crescit multa damnosa panror Sic ingens rerum numerus isore, Atque operam lex. Haud sane dubium est sim nae quoque molis fisisse Murculum majus, cuius figuram, M. I n. ,α oratiis dignitatum utri vsaue imperii, cum commmmr Guid rancisossi, p. 6 et I Ditemque ex V l . Larii Commentar Reipu L Rom. L. II, exhibemus. Dicebatur quippe Mercauum mari s codex malo erat enim praeterea latercu nn rivus eiusdem sere generis codex in quem omnes, qui dignitate tam ciuiles, quam militares, nistrabant, eorumque insignia et stipendia, itemque acta et maris data Principum , perscribebantur; unde et alias orabatur comiamentarium Principis Qui cocleae curae Primiceri notariorum erat commissus I a quo pariter ac eius scribis, qui honoris caussa Tribuni miarii die stat , tractabatur; unde et isti notae hoc codice laterculesses appestati putantur. Ipse vero O dex iste, quod ex Tertulliam probatum, iam Antoninorum Imperatorum aetate nomena terculi habuits haud equidem a lac

44쪽

-δ, quod Lanius putauar; quia in eo cosce timermi arcula m-cipum sed potius, quod iam Panci lius auctoritate Cedremptam

ductus recte animaduertit, alat ni e lapide octo, et mmmquam formam quadratam paratoc se Later pro , tradente Isidsm L. LX., c. Io, Meaforma dicitur. Ges πλώγος et eam Θιο, respondet a. ergo tac codex ex quadratis tabulis con stabat, et quandam quadrnti lateris figinaen reserebat; καῖεξο - χω appellabatur Murciaum Vti nobis diuinus codex βιβλια audit. cum ilioquin omnes codices quadrati an a stram, tinflant αλὼθ ιιsi, siue Iarercula appellari. in m a vero et magnitudme codicum Mud adhue est obseruandum, viros erudiatos inter extem antiquitatis codicum cognoscendae indicia haahere taere, si codices ad amus inuadratam rmam habeant, ita ut longitudo latitudinem non facile excedat. Ac ne hue

etiam siua aetate resperit Alcaenus, qui, Poemate VII, stripsit: Plurima his Praesta arenuissigna pendus p

diuae nunc in hartis ibuntur rite quadratis

Cuiusmodi quadra figura aiunt sere Vetustissimos quosque esse codices, qui adhuc supersunt Huc pertinet Virgilius, maiuscuhs steris scriptus in quarto quadrato , teste Lucamovieinio, omnium codicum indiceae Bibliothecae antiquissmus, misse di

centorum amorum , circa Valentis aut Theodosii tempora scri

plus. In quo catsogo codicum rarissimorum Bibliothecae Mesdiceae, quem V. L. Min Lilienthalius inter Selecta bamustorica et litteraria uulgauit, etiam Livii, Tacit , aliorumque

antiquissimi codices in quarto quadrato , Ut aiunt, memorantur.

Talis etiam est vetustissimus codex L scoridam , antea a nobis laudatus; quem Lambecius eius magnitudinis esse dicit, quae voloeatur in folio ised sorma re qAEdrata, CCCCXCI folia, siue rabula; comprehendens Sic et Montiauconius, i. c. p. 87, restri codicem tabertinum , qui particulas quasdam Graecas Script S. continet, imo ille nullum alium codieem, ex iis, qui supersint, vetustissem esse opinatur, esse forma penitus quadrL Iiaque tamen illud adeo perpetvim est, quin aliquantum ab illa

45쪽

aec aliore forma quadrata. notLnunquam rerentini vetusti coqdices. Ita idem tam cris , T LI BAL Vind. p. 799, scribit e

Codicem membranaceum Latinum, qui quendam Raatai Commemtarium continet, eae in an mille duc tos an nos literis maiusculis , et absque singularum vocum istinctione exaratus. Ac se ius laudat montis onius L. III Pataram G. c. Histribit, inter praestantissimos codices iure numerandum esse illum Iemitarum Collegii Ludovici Magni codicem, - -- .cas vita et Episomas prothetatum complectatur; hunc vero tenuissimis AExpae te pellucidis imembranis iaeculo circiter in eunt: tauo, scriptum, forma esse non Vulgari; propterea quod. cum caeteri eiusdem circiter aetatis , aut quadri prorsus sint, aut latitudinem longitudine parum excedant; hi vero sic omninexistat, ut eius si erficies duo pene quadra Complactatur,o 'r'. c XVI. Multa nunc praeterimus, quae ad internum odi,

cum matum pertinuerunt, neue ea hΟ - Ο repeEere necesse in

heamus , quae iam antehac de omamentis librorum veterum m neratim fiant exposita. Potius de constructione et compactione codicum non nihil nobis nune disserendum est. Si nimirum mem branae , vel aliae ad scribendum aptae materiae , in tabularum formam, aut in de Aa, fume di butae; tum et cὀnsius Oo pingique conteuerunt Montiauconi , L. LPMaogr. tiae LM. p. 26, de compactum codicum Graecorum haec Meuiter v diu Libros, inquit, Graeci a mistis retro sareulis ad hodie m penemo mea-ingebant, distributa in terriones, e quatermine

folia afiebant pesse vitulina, siue alia plerumque in ore t tum operieb-t; parumsupernam et Hor - ιε - ω καὶ κ

in tiae a lignea corio agglutinata muniebaν quo firmius con Merent et plerumque , pestaceae tunicae loco , ferita librum Umirieba- Haud diuersa codicum construendorum ratio Romanis usitata fuisse videtur Vlpianm, L sa, . , ride Eet x , II, ubi aoit deabris perscriptis mei sinit et D membranarum mn dumeansitarum. Ergo consuebantur coistice vinculis filisquaqvorumuis materiae connectendae aprioribus. De plumbeo libello

46쪽

Blu a m H, intenellamus, eius tabellis a tergo haerere annulum plumbeum et per hunc annulum Firgulam plumbeam inseri, quae.

retineat tabellas, ne dimoueantur. At inoremum Ceratorumque codicum ac codicillorum tabellas deprehendimus aliquando

taenioris membranris coniunctas fuisse. Sic Alexander Uilthe inius,an Append. M. Dipychon Modiense, p. 6 et 17 vetustum sentapychon Aoremn describit, Ubi apparuere trium taeniarum memν --- , quibus tabellae sibi quondam haesere , vestigia. Dimitterem has minutias, nisi ex Vlpiano paucis monendum, deretur, veteres etiam libros sitos, postquam eos iam perscripserant, malleo percussisse atque complanasse. Is enim, i. a. s,

Digest de Legatis, III. Non male, inquit, quaeritur silibri trigati Ant, an non contine mur nec dum perscripti L non puto contineri non magis qu- vestis anesiatione noridum detexta Minetur. Sed perscripti libri nondum miserii vel ornati,c-rinebuntur, proinde et nondum conglutinati, vel emendati, eontimebuntur. Hinc simul intelligimus, etiam glutino munitos fuisse libros, ut firmius aptiusque cohaererent. Iutini usum irilibris tractandis veteribus cognitum fuisse, etiam a mento est,

quod Cicero, L. VI, Epist. 6, ad Atticum si ripsit. Nouum, inquit, prooemium exaraui, et tibi misi misiad desecabis; et hoc agglutinabis. Itaque solia, quibus ea, quae deinceps minus '

habant, antea inscripserant, dissecabant aliquando, aliaque anim tinabant. Vt Ver quodammodo appareat, quomodo vetussi simi hominum, qui teste Plinio, L. XIII, c. I in foliis stirpium scriptitasse dicuntur, etiam ista soli ad instar codicis coniungere potuerint hic ea conferri possunt, quae Hieron Osorius, L. II de rebus Emanuelis, Lusit Reg. de Indorum scribendi ratione' et de Virum soliorum apta colligatione, prodidit. i . XVII. Quod ad externum habitum ornatumque cod, cum attinet ; istiusmodi conssitis conglutinatisque tabulis , siue foliis, aliquando in vulgari vita, sere ad modum Vulgarium pugiularium, integumenti loco, non aliae tabulae, nisi eiusdem mat riae, ex qua totus constabat codex , extrinsecus additae fuerunt,

47쪽

la quibus tamen ordinarie non stabebat Hoc simplici modis constructi indices peruetusti hinc indo adhuc in Bibliothecis exhrniis reperiuntur; nisi, quod tabulae illae extiniae aliquando etiam'

ex fragmentis aliorum codicum Hembranaceorum , eorumque multo Vetustiorum, et antehac perstriptorum, fuerunt inliminet hi cuiusmodi tabulis deinceps curiosi homines identidem, men res etiam res olim consignatas fuisse, quam in ipsis, quibus p ,stea adiectae sunt, codicibus, deprehenderunt Hesychius a mor est, Graecis librorum operimentum dictum esse φιλλο φελ , inquae, το - βιcλίω εξωμεν, et σμῶ, h. e. exter num librorum mimi tum, seu perimentum Suidas eadem

hstet; sed in Basiliensi editione , quae mihi praesto est Iegitur φελλα Nioqui φελλ proprie dicitur6ber, aut generatim

arboris cortex. Quanquam non nulli putent, ex hac voce Gra ea etiam Latinorum pellim destendere. lignea codicum op rimenta non siint recentia. Mam , in Animaduersad Erris ex Matthaei Parisiensis libro de gessis Abbatum S. Alba ni obseruauit, aliquando in medio ciuitatis antiquae Verolamii, in dirutassis palatii cuiusdam fundamentis , iuuentum esse cod, vim intustae tirmae vetustarumque literarum, quarum ep mmata et tituli aureis literis fulserint redimiti Passere prensos, Iigamina serica, pristinum decorem in magna parte retinuisse. MI- quando nimirum codices etiam splendoris et magnificentiae eaussa, contietiebantur , eorumque tabulae Xtimae cumprimis istis isodis omahantur. Si enim iam ab antiquis Volumina tam egregie omata suisse cognostimus;cur non similem operam mox in codicibus ornandis positam fuisse, credamu ξ Magnificis omamentis eripies 'destebant inprimis ii libri qui in Ham Piliae um parabantur; aut qui, Christianorum tempore, AEuangella et diuina oracula in 'piebant. Meat, qui Volet, Notitium igni tum et riusque -- ρerii, a Panciriato commentariis illustratam, quae huius commentatoris iudicio ' sit prineipatu Theodosii iunioris primum pta est; unde et nos, M. figura I a et , exhibuimus; Maenim passim annotatum lesimus, in insignibus antiquis magi stratuum

48쪽

stratuum Rominorum, qui sub Imperatoribus stierunt, saepius co

dices conspici, pro Cui uis dignitate , modo Corio rubro et -'teo, modo corio Viridi, modo purpura , modo argento , modo auro, tectos itemque saepe tacti aureis cinetos, et aureis vir,

gulis in rhombum aliisque figuris, exomatos imo et Principum imaginibus mediae tabulae erici me instes is erilendescentes, De quarum imaginum Veritate et antiquitate Panciroilus, in commentariis sitiS, eorumque praefatione, ipse testatur Neque putemus, talia tantum in insignibus fingit etiam vetustissmus eo dex Dioscoridanus Bibllotheca Vindobonensis, iam si rara nobis laudatus,testis est; in cuius sexto selio,prout apud Lambecium,TR p. 71, Videre est, repraesentatur foemina diademate regio, vestimque Imperatricis Constantinopolitanae, quam Lambecius eradiecto nomine Iuli-ae, ostendit esse Iulianam Aniciam , quae

in principio imperii Iustiniani Magni decessisse dicitur. Haec sinistra

manu tenet codicem compactum, eumque rhomboide exornatum.

Quid ni et aliae figurae imaginesque iam tum in extemis cod, cum tabulis mi potueruntes Compapturam et brmam et bratissimi codicis Horentini Pandeσarum , quod ipsium aut graphum, auspiciis Iustiniani congestum, existimatur, ita descripsit Mahillonius, T. I Itineris uri declarum duos egregios codice cum Massabero examinavimus in Diali magmDucis Haec volumma formae sunt prope quadratae, ira ut altitudo duobus tantum digitis latituatnem veret perem euiam ex tigno visiosum sericum rubet coloris, atque e lemata e argento in meae et in quatuor angulis ornant, . Ch mete, res quadrati et mediocris formae Cap-elibet parataciniam in diuiditur columnas, quae singuia versus quadretinta quis que continent. iri asin Eorum versum vocabula passim mi, nissunt descripta. De seris codicum integumento Montiauconius, p. 8, asser illud ex Typico Irenes Ducaenae Augustae r

μενῶ. i. e. Tria Hic membranacea blattiis , seu pinnis simus, aut purpureis offert , a nobis adornat sint. Niclumdo et eburi

49쪽

meas Wa in s maum Euanylia in mems no stu re ex amra i re in t Romana litera Dotismariam etia- - - purpureo arνηπι- μ' n-fiteris, orginumque tabulis Mur mis inia vero mirificum pristi rChristiaris studium fuit ut coeo dices sacri in frontibus auru argentoque et gemmis splenderent; hinc notat Alexandor it themius, in AZZ ad Diri hon Leo

Hense, eos adimincudium adisssisse subinde eollecta una dique priis artificia, hoc est, stu tin a gemmeas , et eboreas. et id genus alia , quae sinatui esse possent 3 adeoque Roma norum quoque D tychorum istulas eburneas assabre stulptas exornandis Codicibus Euan orum fixas identidem adhuc ea periri. Aliquot exempla sacrorum Cossicum is umento aureo et pretiosis gemnis lapidibusque magnificentissime malorum an notassit Milemarius de Aurea busia, Ia et I 3 Coes Vir Celeb. IOZA r. Scrum sit Dissertatio de cultum meliorum, νυντο I, seqq. Quid multa Huiusmossi Codices sua aetne mirifice momatos dest sit Dium Hieronymus, de custodia metimtati ad Eustochiumr Uomntur , inquit , membra Ae colore ' reo' aurum liquescit in literas gemmis eo De vesti tiar.

at nudus ante fors emoritur Christus. Eufit -- , qui orna tum dissimorum Codicum non cinent tantum, sed etiam omismendent uti Cassiodorus, L. is Institur dimn Scripi. e. - et Rupertus Abbas, L. III de diu. c. e. 3 Vnum adhuc est quod huic loco adiiciendum putamus tamdium , habuisse vetoe . resia uando etiam inuesua ememat, quibus codices iam coma pacto ortaxosque circumdarent, ne quotidiano vi nimis cito det erentur, inprimis codicemmesis paullo maioris haud secus ac volumina vetusta ulterdum etiam qu=osdam tegumentis, ceu

stolis, vestita et imolata fuisse , osten Emus. Huiusmodi inuo , lacrum haud incommode etiam γλο' dici potuita aut itidem es σιβυς, ρ quia Hesychio σιττό- gineratim dicuntur δερμαῖναι τε ι indis aeuo vocabamur ista inuoluera camisiae librorum,

50쪽

g et Huiusmodi extemo, eoque pes eis inuolucroci, per c ius soramina tradues potuerunt lora , obductum exlastetur D urculum ma-s, quod supra, . ari descripssinus, et cinus fim mam, ab L H. x aeri incidendam curauimus. VIII. Vtrum iam antiquiores etiam certis me laeaλάσμασι, item et Lais ex orichalco cuproque, extema coc cum tabulas munierint, oi narintque haud satis certum est silccessu tamen temporis, ad remitatem, his uelut munimen iis adornarunt libros Pos sicuti splendoris ergo eos auro arri l

gentoque obduxerunt Tale quid iam ostendunt istumam,

ebdicum imagines qualesiam inprimis cones Mandilistarum, ' et ' codices signis huiusmodi notatos strentium P quas ex perantia quis meti raneis libris Bibliothecae Vindobonens protulit Nes sellus , P. I. n. Is Α, ea a 39. Similes bullae , aut certe gem

mae eminentes, conspiciuntur etiam in eo codice,'ilam panc, tollus, in comment ad ratiam di . triudque imperit,' sa, te I statur fuisse in insignibus Magisti scriniorum; cuius figuram. exinde, M. I, n. 3 exhibuimus. LMR VM certe, quo constri gi potuit codex, in eadem figura satis est conocuum. Tallum lororumiam antiquiori ratemporibus sisPVBs in codicibus co stringendis. Sic Dioscorides acribit in codice , ex quo lima aera dependeta cuius imago, - ILA. , a nobis exhibita , peritur in vetustissimo eodice membranaceo ante mille et duc 'tos circiter annos scripto, testibus viris illustribus Lambecio et, l

Nesselio , in Catalog. Biblioth. Vindob. M, si iam Catullus

Epigr. XXII, commemorat L ORA RUBRA , quibus quondam 2 eoo mere volumina ; cur non putemuS, pr lay riorum, aut

possessorum , lubito, eorum quoque ligamentorum, quibus co et

dices constringebantur, Variam materiam Variumque colorem esse potuisses Huiusmodi lora , ut cere aliae partes, quae ad. 'constringendos sodices pertinebant , etiam diribantur o, F Ε -