장음표시 사용
11쪽
tute sermonis sed intelligitur in eis,siiις op
sgni scit separata, ut eurrit vel diisputat. Et dicitur
primo, teporaliter significativus, ad differentiam nominis quod significat sine tepore. Secundo dicitur, Scextremorum vnitivus:ad disseret iam participis quod - significat cum tempore, sed non unit suppositum cum apposito sicut verbum. caeterae autem particulae pO nuntur, sicut in diffinitione nominis .
o a'A T i o eii terminus significativus, cuius aliqua pars aliquid significat separata. ut homo albus :deum esse. Vltima particula ponitur ad differentiam nominis & vrebi.quorum partes non significant separatae. Orationum alia perfecta, alia impersecta. Oratio perfecta est illa quae perfectum sensum generat in animo auditoris ut homo currit . Oratio imperfecta est illa quae imperfectum sensum generat in animo auditoris. ut homo albus, deum esse. Notandum quod tres sunt species orationis persectar l quia orationum persectarum.alia indicativa, ut homo currit. alia imperativa', ut doce ioannem. alia optativa, ut utinam essem bonus logicus. iDe Propositione. Cip. s. iΡRo post Tio est oratio indicativa, verum vel salsum significans ut homo currit. ponitur oratio loco generis, quia omnis propositio est oratio & no e- conuerso. Secundo dicitur indicativa. quia sola indi cativa est propositio, non autem imperat tua nec optativa. Ultimo annectituri verum vel falsum significans propter tales orationes, sortes pol. plato incipit. quae non sunt propositiones mon obstante quod sint indicatiuae. quia non significant verum nec falsum : cum sint orationes impe sectae. De diuisione propositionum. Cap. 6. . Divis Io KEs sub propositione contentas sequit numerare. Prima est ista, propositionum alia categorica alia hypothetica. propositio categorica est illa que habet
12쪽
habet, subiectum predicatum & copulam tanquam principales partes sui.ut homo est animal. subiectum est ly homo,praedicatum ver lyanimal copula illuc verbum est,quia coniungit subiectum cum praedicato, Et si dicatur homo currit est propositio categorica &non habet praedicatum. Dicitur quod habet implicitu Praedicatum videlicet,ly currens. quod patet in resoluendo illud verbum currit. in sum,es,est,& suum participium. Subiectum est de quo aliquid dicitur.ut homo. Praedicatum vero quod dicitur de altero. ut animal sed copula semper est verbum substantiuum:lumes,est. De propositioue hypothetica posterius dicetur ad cuius differentiam ponitur illa particula, principales partes sui. quia principales partes hypotheticae nosunt subiectum & praedicatum, sed plures cathegoricae ut infra dicetur. Secunda diuisio est ista. Propositionum categoricarum. alia affirmativa,alia negativa
Propositio categorica affirmatiua,estilla in qua verbum principale affirmatur. ut homo ourrit Propositio categorica negativa est illa in qua verbum principale hegatur,ut homo non currit. Tertia diuisio est ista. Propositionum eagoritecarualia vera alia salsa. Propositio categorica vera est illa cuius primarium & adequatum sngnificatum est verum. ut,tu es homo haec enim est vera. tu es homo. ea te esse hominem est verum. Voco fignificatum primarium & adequatum propolitionis,quod est simile 6- rationi infinitiue uet,coniunctive illius . unde te esse hominem,ue i quod tu es homo,dicitur significatum primarium & adeqvandum illius,tu es homo. cete' autem significata.vite esse animal,te esse substantia,S hu usmodi,sunt significata secudaria, & poenes illa non dicitur. propositio vera nec salsa. Propositio categorica salsa est illa cuius primarium & adequatum significatum est salsum. ut tu es asinus . Quarta diuiso .Propositionum categoricorum a- A ita
quid paratu σquid copula. Secunda diuisi. p;t colis ex.n
13쪽
i , , TraAatus' ita possiib;lis, alia impossibilis . .Propositio ealagori eae possibilis est illa cuius primarimm & adequatum signi
hcatum est possibile. ut tu eureis Propositio categorica impossibilis est illa cuius primarium de adequarum significatum est impossibile, ut homo est asinus. Quinta diuisio. Propositionum categoricarum alia necessaria,alia contingens. Propositio necessaria est illa cuius primarium & adequatum significatui est necessarium,ut deus est. Propositio contingens est illa cuius significatum primarium & adequatum est contingens, ut tu es homo. Et voco significatum contingens illud quod indifferenter potest esse verum,uel falsum. Sexta diuisio. Propositionum categoricarum alia alicuius quantitatis,alia nullius. Propolitio categorica alicui' quantitatis est illa quae est uniuersalis,particularris, indefinita, vel singularis. Propositio uniuersalis est illa qua sub ij citur terminus communis signo uniuersali determinatus, ut omnis homo currit.Τerminu communem voco in presenti nomen appellativum & prono- 'men pluralis numeri signa uniuersalia sunt ista,omnis inultus,quilibet, unusquisq; uterq;,neuter, qεasislibet,
quantus libet,& huiusmodi. Propositio particularis est illa in qua subiicii terminus comunis signo particulari determinatus,vi aliquis, homo disputat. Signa particularia sunt i sta, aliqu1s quidam, alter, reliquus , α' hu usmodi .Propositio indefinita est illa in quasibi, citur terminus communis sine aliquo signo,ut homo est animal. Propositio singularis est illam qua sub jcitur
terminus discretus, vel terminus communis cum pro' nomine demonstrativo singularis numeri. Exemplum primi sor. currit. Exemplum secundi .ille homo disputat. Voco autem terminum discretum vel singularem, nomen proprium aut pronomen demonstrativum singularis numeri. ut iste, ista, istud. Ex quibus sequitur iam quae est categorica nullius quantitatis. Et dicitur illa quae non est uniuersalis,nec particularis,nec in . den alta ,
14쪽
Sutrima larum .d ita,nec singularis,ut exclusiuae,&-&r duplicativae, videlicet tantum homo currit o is li5 praeter sor mouet, omnis hominin quantii homo est animal Iuxta prunam secundam & viciniam dii illician es ponitur iste versus. Quςῖca,vel hy. inialis,ne vel 'acu.Quata par,in in,Prima pars sic intelligitur,F ad interrogationem dei topositione factam per ar3respondetur categorica, vel hypothetica. Secunda autem asserit quod interrogationem satiam per Quasis3 respondetur affirmatima rei negatiua . Sed in tertia de-nontat s ad interrogationem factam per inata rn-deatur,uniuersali particularis inde finita, vel singularis,& hoc fin exigentiani propositionis propositae. D. Labo aliis propositionum diui Ionibus. . Cap. . PRAETER supra dictas diuisiones duae aliae ueclaratur. Prima est ista, Prop6sitionum categoricarum aliarite inesse,alia modalis. Propolitio categoriea de inea. si 'est illa in qua nisn ponitur aliquis modus ut homo eum. Propositio categorica modalis est illa in qua mori itur aliquis naodus,ut possibile est Ior. currere . M ΛΓ autem sunt sex. s. possibale,impossibile. necessariu eri tingens. verum,& salsum. Secunda diuisio. Propoli iri e Inum modalium,quidam est in sensu diu . etsi dui n sensu coposito. Propositio modalis in sine diuidest illa in qua modus inter a Rcativum castim Sthum infinitivi modi. ut sortem possibile est curre eo Propositio modalis in sensu composito est illa in o modus totaliter praecedit, et finaliter subsequitur' deum esse est necessarium. impossibile est hominem esse asinum. Ex his diuisionibus originatur tres figure
Quarum prima d:citur de inesse. Secunda rabdali,
sensu diuiso, se habens ad modum primae. Tertia modalis de sensu composito, sed a caeteris disperata Oua
15쪽
16쪽
, Desiguris propostioni m. Cap. 8.st NT igitur tam primae quam secundae figure hae P ' regule generales. Prima est illa. Unii; ersalis affirmativa & uniuersalis negativa de consimilibus su siectis p - dicatis & copulis supponentibus praecise pro eodem hiel pro eisdem, sunt contrariae in figura. ut qu:libet homo currit , nullus homo currit . Secunda regula est ista . Particularis affirmativa & particularis negativa de consimilibus subiectis praedicatis & copulis, supponetibus praecise pro eodem uel peisdem sunt subcontrariae in figura. ut quidam homo currit,& quidam homo non currit. Tertia regula, uniuerialis affirmativa & particularis negativa, uel uniuersalis negativa & particularis affirmativa. de consimilibus subiectis praedicatis & copulis, supponentibus
pcise P eodem uel eisde,sunt co tradictoriar in figu
17쪽
Ε t i poι LENTIA RV Μ tres sunt regule, qua P, is, i ν dioli. rum prima est ista. Negatio praeposita facit aequi pol iere suo contradictorio. unde non quit bet homo cur dirit, aequi ualet isti aliquis homo non currit. Et illa, non ullus homo currit, aeqiualet isti. aliquis homo cur- fit. Secunda regula est ista . Neg xi 0 pQ stp0six Dcix , i .us uὸ ad. Oenui pollere suo contrario, probatur, na ista aquilibet ς ii , Di - 'homo no a currit. aequi pollex isti, nullus homo currit.& ista, nullus homo no currit. arqu polletisti,quilibet homo currit.Tertia regula est ista. Negatio praepolita N postposita sacὶt sequi pollere suo sub alterno . unde haec no quilibet homo no currit. aeqv pollet ilii,aliquhomo currit. Et ista, non nullus ho no currit aequi polletisti,alios ho no currit. Unde verius. Prae, col radi. post c6tra prae. postq; subalter. Haec regula no inlum deseruit primae vel secudae figurae,imo & iertiae. Et uoco sbi negatione si posita qua do c5 iugitur modo, liue modus praecedat, siue sequat & postposita qua do coniungitur verbo infinitivi modi Exeptu primi. non possibile est sor. currere, vel sor. currere n5 est possibile. Exeptu secudi. possibile est sor. no currere, vel sor. nocurrere est possibile. Haec ergo no necesse est sor. currere, equi ualet isti continges est sor . 'non currere, per primam regulam. & haec necesse est sor. non curere. aequi ualet isti impossibile est sor. currere,iper secun- idam regulam. Et ista, non necesse est sor. no cur rege, aequi ualet huic, possibile in sor. currere, per tertia regulam. ita dicatur & de caeteris quibuscun/;.
ConvERso est traspositio subiecti in pdicatum, Reco uerso, ut ho est animai,animal est ho. Et haec druiditur in conuersione simplice, Θ accides, & per cotrapositione. Conuersio ,simplex est traspositio subiecti in praedicatum,& ecoauerso, manente eadem qualitate & qua tua telut nullu animal currit,nullum currens
18쪽
est animal. Conuersio per accidens est transpositio sit
biecti in praedicatum& e conuerso . manente eadem
qualitate : sed mutata quanritate, ut omnis homo est animai,aliquod animal est homo. Conuersio per eontrapositionem est traspositio subiecti in praedicatum,& e conuerso manente eadem qualitate & quacitate. sed mutatis terminis finitis in terminos in itos: ve quoddam animal non currit, quoddam non curtans non est non animal. Ut autem sciatur quae propositionum his conuersionibus conuertatur, ponuntur isti versus Feci, simpliciter couertitur eua: per accf. Asto, per contra,sic si conuersio tota. In qitibus ponuntur quatuor literae vocalesia. e. i. o. A. significat. uniuersalem amrmativam. E. uniuersalem negat iliam I. particularem vel indefinitam affirmativam. O. particulare vel indefinitam negativam. Cum ergo dicitur seci simpliciter. i. uniuersalis negati ua& particularis affirmativa conuertuntur simpliciter. Conuertitur eua per acci l .uniuersalis negativa & uniuersalis affirmativa couertuntur per accidens. Asto, per contra. i. uniuersalis
affirmativa & particularis vel indefinita negathia couertuntur per contrapositionem. Harum conuersionum simplex est utilior, quia uniuersaliter si conuersa est vera, conuertens est vera,& econuerso . sed non est ita in conuersione per accidens vel per contra positionem, nam in conuersione per accidens conuersa est falsa. ut omnem animal est homo , & conuertens vera videlicet homo est animal. In conuersione vero per contrapositionem est conuersa uera , & conuertens falsa. Nam haec est vera, aliqua rosa non est substantia, nulla rosa existente.& tamen haec est salsa,ali qua non substantia non est non rosa , quia suum con tradictorium est verum. videt cet omnis tib n substantia non est non rosa. Contra id quod dictum de conuersone simplici arguitur. Primo haee est vera. nullus homo est a ulter.& haec est fati a. nulla mulierest
19쪽
homo.igitur regula falsa. Secundo haec est vera. nul--jilus eaecus videt ens. de hare est salsa, nullum ens videt icaeeum ergo &c.Tertio, haec est .vera, nulla domus est .
in homine,& haec est salsa. nullus homo est in qomo. ereto Re. Ad primum dicitur, quod illa non est sua ς' uertens,sed ista,nulla mulier est aliqui. hQm ' A veil udebet esse consimiis limitatio in conuertente& iis co . . . fueris. Ad secundum dico quod no fit de subiecto prae dicatum,quia non est praedicatum lyens, sed lyuides . ens,& sic conuertitur.ergo nullum Viden en sit , cum. Ad tertium dicitur ii militer, qudd illa non est , conuertens eius, sed ista nullum ens in homine est colimus.uel ista,in nullo homine est domus. quia non debent termini mutare casum, i , .r
P Ropositio hypothetica est illa quar. habet p=.
plures categoricas coniunctas per notam conditionis,copulationis,disiunctionis, vel alicui istarum aequi iuallentem. ut tu es homo,& tu es animal. Tres. igitur sunt species hypotheticarum non aequi ualentes in v .stnificando. videlicet conditionalis, copulativa,&din ca unaetua. Aliae vero,ut locatis,causalis , S temporalis non sunt hypotheticae,sed categoricae. Propolitio coditionalis est illa in qua coniunguntur plures categoricae pernotam conditionis,ut,si tu es homo, uesanimal. Propositionum conditionalium, alia affirmativa, alia negatiua Propositio codationalis affirmativa est illa in qua affirmatur nota conditionis. exemplum p situm est. Conditionalis negativa est illa in qua nota conditionis negaturivi,non si tu es homo , tu es asinus. Et haec semper probatur per affirmativa. Ad ue Tritatem conditionalis assirmativae requiratur & lutu sci 'cit qubdoppositum consequentis repugnet antece' ,
deti,ut i tu es homo,tu es animal. Haec vera est,quia ista repugnant.tu es homo,& tu non es animal. Antecedens vocatur illa propositio quae immediate sequi
20쪽
tur notam conditionis. consequens vero est alia, ita P tu es homo, est antecedens & tu es animal. est consequens. Ad fallitatem conditionalis affirmative requiritur,& sufisicit quod oppositum consequentis stet cum iantecedente,ut, si tu es homo, tu sedes. Haec autem stinis mul. tu es homo,& tu non sedes: ideo istaeon ditionalis eli falsa. De impossibilitate, postibilitate,necessitate,sic contingentia eiusdem non oportet dicere aliter, quia omnis conditionalis vera est necessaria, Sc)
omnis falsa est 'impossibilis. Nulla autem est quae sit contingens. Istae regulae dictae sunt de conditionalia denominata a ly si, Si non a lynis.
De potiatica colliati . CV. I I CopvLATivA 'est illa quae habet plures categoricasu per notam copulationis inuicem coniunctas, ut tu es h6mb M u sedes. Propositionum copulatiuarum alia affirmativa alia negatiua . Affirmativa est illabin qua nota copulationis affirmatur. Exemplum positum .esti Negativa vero est illa in qua nota copulationis neg/tur. vimon tu es homo & ria es asinus. Et semper ne- Prima revi gatiua probatur per affirmativam. Ad veritatem copulatiuae affirmativae requiritur quamlibet partem esse veram, ut, tu es homo,& tu es animal. Et ad salsitatem copulatiuae affirmativae sufficit unam partem esse sal, sam, ut, tu es homo,& tu cutris. Ad possibili ratem copulatiuae requiri inr quamlibet partem esse possibile S nullam alteri im compossibilem, exemptu primi. ut, tu es homo & tu curris. Sed ad impossbilitatem eius sufficit unam partem esse impossibilem, aut unam alteri incompo si bilem exemplum primi,tu curris & ides asinus. ex eplum secudi, tu es S tu non es. Ad necessitatem copulatiuae requiritur qualibet parte esse ne cessaria. ut homo est animal & deus est. Et ad cotinge ia ipsius lassicit unam parte esse contingentem, alteram autem non impossibile nec eidem incompossibile, ut tu curris,& tu es homo,vel deus est de tu curri Deseeunda Tertia