장음표시 사용
21쪽
Drstv NCTiv A est illa in qua coniunguntur urei categoricae per notam disiunctionis,ut tu es homo vel tu es assinus. Propositionum disiunctivarum alia affirmativa, alia negativa. Disiunctiva affirmat iuxest illa in qua affirmatur nora disiunctionis, ut patuit. Negativa vero est illa in qua nota disiunctionis negatur, ut non tu es homo vel tu es capra, & haec semper probatur per affirmativam . Nec ellet negatiua nisi
praeponeretur negatio, ut tu non es assinus, vel tu no es capra, affirmativa est, quia nulla illarum negationum transit in notam disiunctionis. Ad veritatem disiunctivae affirmativae sufficie unam partem esse ve- Primaram, ut tu es homo, vel tu es assinus. Et ad salsitatem regula eius requiritur quamlibet partem esse falsam , ut tu curris, vel nullus bacculus stat in angulo. Ad possibili . talem dis unctivae affirmativae sufficit unam partem 5ς μ' esse possibilem, ut homo est assinus, vel antichristus est. Sed ad impossibilitatem esse requiritur quamlibet partem esse impossibilem ut homo est assinus, vel nullus deus est. Ad necessitatem disiunctivae affirmativae sufficit unam parte necessariam vel inuicem contradi Teri .ci Exemplum primi,deus e it, vel sortes mouetur. Exeplum secundi, tu es, vel tu non es. Et ad contingentia eiusdem requiritur quamlibet parte esse contingente& nullam alteri repugnare, nec etiam contradictoria illarum, ut antichrictus eli albus, vel ipse currit. Ponitur tertia particula quia haec disiunctiva est necessaria tu non es homo, vel tu es animal, tamen nulla pars alteri repugnat, di quaelibet est c6tinges, sed hoc ideo quia contradictoria partiu repugnant, ut tu es homota tu no es animal, vel dicatu, r& melius, ad necessi i
ta te disiuctivae requiritur, & sussicit copulatiua facta de varii bps co tradictoriis esse impossibilem. Et ad cola tingentiam
22쪽
tingentiana,quὁd eopulati uasacta de partibus oppositis sit.contingens. haec. n. est necessaria,tu non curris, vel tu moveris. quia haec copulativa est impossibilis, tu curris & tu non moueris. Et haec est contingens,lucurris vel tu non moueris, quia haec copulativa est c5tingens,tu non curris ει tu moveris secundum regulas datas de copulatiuis. De praeicabιlibus. ωρ. I
PRAEDi CAB rLE dupliciter sumitur. videlicet commvn. ter,& proprie. Praedicabile communiter sum Prima diμi- ptum est terminus aptus natus de aliquo praedicari. 'su praedicobi sic tam terminus communis quam singularis tam colis. Videtr . plexus quam incomplexus dieitur praedicabile , sed h V proprie sumendo sic diffinitur. Praedicabde est termi-6. De bis ut trus uni uocus aptus natus de pluribus praedicari,& sic dem predica nullus terminus angularis nec transcendens. aut com . iii m. I. positus dicitur praedicabile seu vi'e quod ide est . qui
nullus talis est terna. nus uni uocus. Vn terminus uni-uocus est terminus simplex plura significans secunduvnica tonem sicut ly lio, quod signis eat sortem & Platone & omnia sua lignificata secundu hanc rationem a latronale. Per hoc quod dicitur, terminus simplexsecto D di excluduntur termini copositi. sed ly plura significans wsi' pr/ις excludit terminu singulare, & ly secundu unica rone,
excludit terminii tra cedente. v s. ens aliquid,& huiusmodi. 4 et minus aequivocus est termin' simplex plura significas secundu diuersas rones sicut ly canis,qae s gnificat cane latrabile: sidus coeleste, & pisce marinu.& hoc diuersis ronibus. Praedicabile secundo m5 sumptu diuiditur in quinq; vl'ia v I. genus, specie disse tentii,proprisi,& accidens. Genus ergo est terminos uni locus pret dicabilis. in quid de pluribus differentibus
spe, ut animal pdicatur de homine & de asino qui differunt spem in eo quod quid. quia ad interrogatione factam per quid est ho vel asinus. resp5detur 3 est animal, Genus diuidit ut . na quodda est genus generali se
23쪽
summularum. Io rnu.& quodda genus subalternu. Genus generalissimsi D hisitis reest terminus quasi celi genus quod no pQt-0ῆs. ut substantia Genus iubalternum est terminus qui sic est st, digenus quod pol esse spes, ut animal. est. n. genus respe e Ius e 1.ctu hominis, spes vero respectu corporis spes est ter- a P, Grie.
minus uni uocus non supremus praedicabilis in quid de Divisi, his pluribus, ut ly homo, praedicatur de sorte & Platone si . in eo quod quid , quia, ad inrerrogationem facta in
per quid,est sortes vel Pla. rndetur quod est ho. Spes diuiditur, quia quaedam est spatissima quaeda subalterna. spes subalterna est terminus qui cum sit spes pol l esse genus ut animal Spes spatissima est terminus qui cui sit spes non pol esse genus, ut lio, vel aliter sic.
Spes spatissima eii terminus uniuocus praedicabilis in t quid de pluribus disserentibus numero sol u. & notanter dicitur solum, quia ly animali,non est spes sp allia i osma.& in est terminus uni nocus i dicabilis in quid de M is pluribus differentibus numero, qa de sorte & platone sed noso tu dedisseretibus numero. quia et de differe 'tibus spe, ut de hole & leone. Disseretia est terminus uni uocus p dicabilis de pluribus in quale essentiale. verationale, quod praedicatur de sorte & platone in eo Det proprio. quod quale. quia ad interogatione facta per qualis est sortes, ria detur quod est ronalis. Propriu est terminus uni uocus praedicabilis de pluribus in eo quod quale accid*ntale c5 uertibiliter, ut risibile, quod praedicatur de sorte & platone in eo quod quale, quia ad interrogatione d acta per qualis est sortes vel plato,conuenieter res podetur 9, risibilis. Et tota ratio quare sic prae- dicatur de ii Is est, quia est propria passio illius termini ho cum quo cQuertitur. Accidens est terminus uni uocus praedicabius de pluribus in eo quod quale acci De accide dentale non conuertibiliter,sicut ly album,quod praedicatur de homine in eo quod quale accidentale, o a ad interrogationem factam per qualis est ho vel au-nus Pot conuenienter respoderi quod albus,& hoc in B i con-
24쪽
conuertibiliter. quia non conuertitur ly album, eum aliquo illorum. Sufficientia praedicabilium habetur
isto modo quia omne uniueruersale aut est praedicabile est entialiter:aut accidentaliter,si assentialiter,aue
inquid,aut in quale. Si in quale illud est differentia. Si in quid, aut de pluribus disserentibus specie & illud est genus, aut de pluribus disterentibus numero solum,& illud est species. Si vero est praedicabile accidetaliter. aut ergo in quale accidentale conuertibi iter,
ct illud est proprium, vel in quale accidentale no conuertibiliter & illud est accidens. Ex praedictis potest C h ς intelligi quae sit praedicatio directa vel indirecta, essen inclute prδ' tialis vel accidetatis. Praedicatio directa est illa in qua dicamen superius praedicatur de suo inseriori. ut homo est ani in prδις mal .Praedicatio indirecta in illa in qua inserius praedibilibus. c. g. eatur de suo superiori. ut animal est homo Praedicatio essentialis est illa in qua superius praedicatur de inferiori vel econuerso secundunt quod dictum est. vel dit - serentia de aliquo suo inditii duo vel aliquo illorum. Sed praedicatio accidentalis est illa in quam proprium
vel accusens praedicatur de generatione, spem,& diste' ' rentia, vel suo indiuiduo, aut econuerso. Exemplum primi,ut homo est risibilis, vel animal est album Exeplum secundi. ut risibile est homo , album est animal.& consimiliter de differentia & indiuiduo dicatur. Vel melius dicatur quod praedicatio essentialis est praedicatio terminorum eiusdem praedicamenti, ut homo est animal. Praedicatio autem accidentalis est praedicatio terminorum diuersorum praedicamento rom, ut
homo est albus. Terminus superior ad reliquum dicitur esse ille qui continet illum & non e conuerso, sicut ' ly animal respectu istius termini homo,quia signi sicae quicquid ille,& cum hoc aliquid ultra. Terminus inestrior ad reliquum dicitur esse ille qui continetur ab eo.& non e conuerso, ut ly sortes, respectu istius termini homo.
25쪽
Summularum . II substram eis incor 'rea corpus aiatum
26쪽
De praedicamentis. Cap. Is PRAEDic AMEN TvM est coordinatio plurium terminorum secundum sub & supra & diuiditur in decem
Quoru primu est praedicamentu sibstantiae, cuius generalissimum est hic terminus substantia , sub quo ponitur hic terminus corpus, sub corpore uiuens , sub vivente,animal, sub animali, species specialissima homo, vel asinus,& sub illis sua indiuidua, sortes h & pla Quantitatι to,brunellus,& fauellus. Secundum praedicamentum est praedicamentum quantitatis. Cuius generalissi-inumtest quantitas sub quo sunt duo genera subalterna, quorum nullum est superius ad reliquum. v Icontinuum,& discretum. Primi generationis istae sunt species,linea, superficies,corpus,tepus,& Iocus, quarum haec sunt indiuidua, haec linea, haec superficies, hoc corpus, hoc tempus, hic locus. Secundi generis infinitae sunt species scilicet binarius, trinarius, quaternarius &c. indiuidua vero sunt,hic binarius, hic triqualitatis . narius &c. Tertiu praedicam eiu est praedicam et u qualitatis cuius generalis imum est qualitas, sub quo sunt quatuor genera subalterna , non se habentia secundit sub& supra. Primum est habitus, vel dispositio. Secudum est,naturalis potentia,vel impotentia.Tertiu est passio uel passibilis qualitas. uartum est serma,vel circa aliquid constans figura. Primi generis species sunt grammatica,logica,& rhetorica, quarum indiuidua iunt haec grammatica, haec logica ,haec rhetorica. Secundi generis species sunt durum,Sc molle, quaru indiuidua sunt hoc durum,hoc molle. Tertii generis species sunt dulcedo, amaritudo,album, nigrum, calidum & frigidum,humidum & sceυm , quarum indiuidua sunt, haec dulcedo,hqc amaritudo,hoc albu, hoc nigru,& huiusmodi. Qiarti generis species sunt circulus, tria gulus, quadrangulus,& huiusmodi. quaru idiuiduas ut,hici circulus,hic triagulus,hic qnadragulus.
27쪽
uartum praedicamentum est praedicamentum relationis. Cuius generalis ium,est, relatio, vel ad aliquid, sub quo tria genera subalterna non se habentia secundum sub & supra. Primum est,aequiparatio. Secundum est, superpositio Tertium est, suppositio . Pri mi generi species sunt vicinus,aequale,& simile. quarum indiuidua sunt, hie vicinus, hoc aequale & hoc simile. Secundi generis species sunt,pater,dominus, &magister. quorum indiuidua sunt,hic pater, hic dominus,& hi e magister. Tertii generis species iunt, si lius, seruus discipulus, quarum indiuidua sunt,hic filius hie seruus, hic discipulus.
Quintum praedicamentum est praedicamentum actionis,cuius genera subalterna sunt sex, quorum nullum est superius ad reliquum. videlicet generare, corrupere,augere,diminuere,alterare, & secundum locumouere. Primi & secundi generis species sunt generare hominem & corrumpere equum, quarum indiuidua sunt sic generare hominem, sic corrupere equum Τertii & quarti generis species sunt,augere in longudiminuere in latu, quorum indiuidua sunt, sic augere in longum,sic diminuere in latum. Quinti generis species sunt calefacere,& frigefacere. quarum indiuidua sunt sic calefacere,sic frigefacere. Sexti generis species sunt mouere sursum,mouere deorsum. quru in diuidua sunt. sic mouere sursum, sic mouere deorsum.
Sextum praedicamentum est praedicamentum passionis cuius generalissimum est passio. Et hahet similitet sex genera subalterna non se habentia secundum sub & supra .videlicet generari,corrumpi,augeri, diminui,alterari,& secudum locum moueri . Primi & secundi generis species sunt hominem,generari, equsi corrumpi. quarum indiuidua sunt,istum hominem generari,istum equum corumpi.Tertii & quarti generis species sunt augeri in longum, diminui in latum.
28쪽
fi 72 Tractatus nui in latu. Quinti generis spes sunt,ealefieri,& frigesteti.quaru indiuidua sunt sic calefieri sic friges ri.Sex ttignis species sunt moueri surius,moueri deorsum. quarum indiuidua sunt, sic moueri sursum sic moueri . deorsum. Septimum 'praedicamentum est praedicamentit,ubi cuius generalissimu est,ubi, sub quo sunt haec gener subalterna,in loco,in spatio. quorum species sunt an domo,in platea,sub quibus sunt indiuidua, in hac d0 imo,in hac platea,hic,vel ibi. - Octauum predicamentum est praedicamentum,queuius generalissimum est,quando,sub quo sunt genera subalterna, videlicet in tempore, in euo,in aeternitate. q uorum species sunt haeri hodie,cras. Et indiuindua. ut tunc. vel in illo die ,vel in illo instanti. - Nonum praedicamentum est predicamentum situ cuius generalissimum est,situs,vel positio. sub quo sqFspecies videlicet stare iacere,sedere. quarum indiuirdua sunt,sic stare, sic sedere, sic iacere. . Decimum praedicamentum est praedicamentum habitus,cuius generalissimum est,habitus, sub quo sunt species anulus,& corona armatum esse,calciatum e Gla. quarum indiuidua sunt,hic anulus,haec corona, sic armatu esse. sic calciatum esse. Iuxta praedicta est notandum quod in quocunque praedicamento poni lux concretum in eodem ponitur tuum abstractum,& ec' ueris. Iuxta quod in eodem praedicamelo ponitur homo,in quo humanitas. R eodem albedo , in quo ala
SYLLOGIs Mus est oratio in qua quibusdam positis& concessis necesse esti aliud euenire per ea qposita sunt & concessa.vt oinnis homo currit,sor.e homo. irgo sor. currit. Et sciendum est primo omnis syllogismus constat ex tribus terminis. s. maiori extremittate,minori extremitate.& media termino.
Vnde medius terminus est ille qui bis sumitur ante
29쪽
Summularum . Iseonclusonem & non ingreditur conclusionem vilio ri ae latur extremitas est ille ternamus qui suamur tu Fp .Q. , ., sitione cu medio termino ut currens . Minori extremi , δι
ras e ille termin' sumix in minori Ῥpositione cu me ἡ ἡ Loter no. vesor. Secundo est notandum m figura , '' est debita dispositio terminorum dispositio tripliciter fis tkam aut illud quod subijcitur in prima propositione, praedicatur in secunda & sic resultat prima fi- pura. Aut idem pred catur utrobique,& sic ordinatur secunda figura. Vel idem subiicitur in utraque & sie habetur tertia figura . Exemplum primael figu rae omne an in ' est substantiae miti homo est animal. ergo omia homo est substant
Exemplum secundae figurae, nullus issis est homo,
omne risibile e homo. ergo nullum riubile est lapis. xx p umsecundacigura medim terimnsu bomo.
30쪽
Exemplum tertiae figurae, omnis ho est animaUomnis homo est rationalis. ergo quoddam ratio te est animal. Unde versus. Sub prae prima,bis prae secunda, tertia bis sub . Exe inplum terticu M.
Tertio est notandum i quaedam est conet usso directa quaedam in directa. conclusio directa est illa in
sua maior extremitas praedicatur de minori in coctu sione exempla data sunt. Conclusio indirecta est illa in uua minor extremitas praedicatur de maiori in conclutione,ut omnis homo est animal,sor.est homo ergo aliquod animal est sor. in arto est notandum Ῥomnium istarum figurarum sunt decem & nouem modi quibus syllogizatur in illis quorum nouem pertinet ad primam figuram. quatuor ad secundam. & sex ad tertiam & inseruntur in istis versibus Barbara,celarent,darii,serto,baralipton.