장음표시 사용
11쪽
tuas me prolixius Uc dissunderet, quas modesta Isciturnitate venerari, quam oratione, quae rerummagnitudini longe futura esset inferior, ex qui, setius duco : Non possum tamen,quin in paucula verba erumpam. Haud magnopere tibi gratulamur, AUGUSTA, quod tanto orta sis Parente i quippe Naturae id optiue Verum, quod tanto te dignum Patresistiam profiteris; id enim encomtum
tu amet industria tibipara L Jamdiu Magno G USTAVO progenitam te
ostendi id AState, non Virtutibus, Patre minorem; sexu, non animo sequiorem . Moderatius imposterum damnum, quod, erepto Magno GUST AVO,
sumus passi eremus: Quia i ucce fili, quae, quicquid id damni fuit, Virtute
tua ac Febicitate resarcis. Quin excessisse terris G UST AVU, Magnua mismidetur, cum te intuemur: In qua, velutgenuina efigis, tam corporis lineamemtis, quam animi magnitudine, Virtutums vivit longum, precamur, v - at, valeat, floreat si Faxit hocsummus Fatorum Dissensator, ac rerum mundanorum Arbiter: Et qti hactenus arma tua ingentibus subinde auxit triumphis, nec ita pridem
Pace cum vicino feliciter sancita beavit, verea, fecit A U G u ST A M, tile
idem in Germania, heu ulteriorem bestandi necessitatem adversariorum imponet iniquitas, tempora tua gloriosaporro decoret lauru, seu mitiora admittent consilia haud amplius aversia Pace hostium animi, oleaginea tandem,cum tot milhum, quae Pacem anhelant, animarum applaustu, circumcingat corona, veres do
ntio reddat A UG USTA M. Ita, A UG UST A, cordicitias foveo, re te summi Numinis protectioni,
me vero regiae tuae Clementiae, quam humillime commendor, jam tralustribus, qCod excedit, Magni tui Patris, eos risud humanis exemto,tui qua bellicis,qua aliis strvitiis, innexum, nec non immori paratum: Ad pristinam Νolduriorum
formulam Si modo tale nomen non esse tua μωι re facultari assectus quos seu voluntas, cT intemerata fides mereripos videbuntur.
Bogislaus Philippus S Chemnitri
12쪽
Praeloquium Ad benevolum Lectorem.
Vod his, qui viam regiam propter Edificant, accidit, benevole Lector, ut varia variorum incurrant judicia ; id nec istos, qui, editis in publicani. lucem scriptis, totius Orbis censur ultro semet eXponunt, effugere, experientia, rerum Magistrix, testatu . Quamvis autem commune hoc satum existat quorumcunq, Scriptorum: In eos tamen maxime incumbit, qui prieteritarum rerum monimenta literis consignare &. tradere nituntur, non pretesenti modo seculo, sed futurae etiam in lonsum Posteritati.
Nec adeo tamen, ubi antiquitatibus ex abstruso eruendis occupantur,& vetustiora e postscenio velut humanae vitae, cujus metas illa dudum egressa, eminus ostentant: ipsa etenim, si sorte labantur ac impingant, immemorialis temporis lubricitas iis patrocinatur, & excusationem praebet, Lectoresq; contingunt plerumq;, affectibus haud adeo obnoxii, quorum idcirco moderatiorem & mitiorem experiuntur calculum. Sed tunc severa,acerrimaq; demum ccnsura eos premit: Si, quae intra hominum viventium memoriam acciderunt, descripta, publici juris facere aggrediantur. Hinc enim rerum, noviter, & vix heri aut nudius tertius gellarum, recens notitia,quam legentium pleriq; aut habent, aut habere se putant, imminens,vel le viculos quosq; errores,sortuito irrepentes,rigido Aristarchi supercilio,observat,retegit, lamnat.Hinc aliunde affectus insurgunt,& Historiam sugillant: Vix enim ad lectionem quisqvam accedit , quin, seu amore, seu odio&ira, huic, illiue factioni
innexus sit. Eo eveniti Ut, quemadmodum si quis infucatis certo colore conspicillis utatur, quicquid sub visum cadit, eundem colorem assumere videtvrs Sic illi
ex suo ingenio alios metiantur, & quia ipsim et per affectuum conspicilla de scri ptione judicant, Scriptorum quoq; affectibus indulsisse putent, in i, suspicionem
Nec diversa, sat scio, hos meos labores sors manet: Nec quicquam ambigo uevin multorum aequa iniqua, matura immatura, imo& praematura judicia in i se
Magna pars legentium, meo cum aliorum, qui huic spartae ornandae animum hactentis adjecerunt, scriptis collato, & insigni, quae inter haec illud ve intercedit, animadversa differentia, in eam opinionem delabentur: Quasi non ex fide & Veritate, sed regiarum partiunt amore, aut odio adversae factionis, res hoc bello gestas, adeo diverso ab aliis modo, prout narratio ipsa multipliciter testabitur, retulerim. Culpabunt forsan alii: Quod in rebus non semper adeo magni ponderis, mo-d5Mecicum bellum proprie concerhant,curiosulus & paulo prolixior lim,circumstantiis omnibus impenso nimi studio undiquaq; conquisitis; alia vero, quanquam longe majoris momenti, breviter tantum delibem, & levi velut brachio perstringam . e st
13쪽
Forsan nonnullis quoq, taedio erunt dissertationes & orationes, suo nomine Regis Suecorumgloriosae Memoriae, aut aliorum, volumini nostro, hinc inde, iii
sertae : inae vel planξ non habitae, vel certe non ita exacta cura ex eorundem ore e cerptae,literisve consignatae fuerint, aut consignari potuerint.
Deniq, nec deerunt, credo, scholastico pulvcre Magistelli: Q, i, scubi alb
quando voces aut loquendi sermulas, non adeo frequenter in trivio illis obvias, in scripto nostro offendent, horridulum & incomtiorem nostrum arbitrabuntur stylum; quam ut tantae rerum deceat Majestati. inod jam materiem scriptionis meae attinet, in utramq; aurem benevolus Lector de eo dormiat: Nunquam discessum a vulgatarum relationum tenoro, nisi quando veneranda regiorum in Suecia Archivorum fides viam monstraverit,& mutandae istoriarum strumarae firmum, solidumq; suffecerit fundamentum,. In quo puro ac limpido sonte veritatem citius repertum iri, ratus sum, quam in turbidis aliorum proletariorum scriptorum lacunis. Huic enim fini, quae in praesentia rerum potitur, Augusta, ad foedera, legationes, tractatus, similia quae pars nove, necdum ab aliis memorata, pals diversimode, as ab aliis tradita, in du&0 accurato stylo describendum, omnigena genuinorum, quae huc faciunt, Achorum& Do umentorum supellectile affatim me instruxit, eorumq; ex avtori apho summam describere, Clementissime indulsit: Nec minus ad infinitos, qvos alii in militarium actionum serie errarunt, errores emendandRm alumento sucre authenticae Relationes ejus notae hominum, qui rebus bello gestis ipsi-met interiiserunt, imo ex parte praefuerunt , ut testium oculatorum, & omni exceptione ma)orumta. Quae Acha, Documenta & Relationes, sicubi opti, suerit, produci possunt: Et fallor, an fide digna exemplaria, ex autographo transumta, producentur, totiq; Orbi publicabuntur Z Si benevolo Lectori, in uno alterove articulo, scrupulus forsan inciderit ; aut quisquam Historiae nostrae veritatem in dubium vocare, animum induxerit. His ergo adminiculis sustultus, Historiam, benevole Lector, tibi do, non omnibus quidem num
ris absolutam, & perfectam ; quid enim perfectum sub hoc solo 3 Sed, quod
fidenter asseverare ausim, persectioni tamen, si cum aliis comparationem instituas, proΣimam .
Non persectam iterum dico: Nam, ut ingenuE fatear, in quarundam acti num descriptione regiorum Archivorum ope ac informatione destitutum me sensi ; glotiosissimo Rege quondam nostro magis solicito, ut literis consignanda patraret, quam ut patrata literis consignarentur . Hic ergo, ne Historia nostra foede hiasceret, & lacunis deformaretur, desectus istor ex aliis Relatoribus sup plendi necessitas imposita scribenti fuit. illorum tamen, qui primitus prodia derunt, fide omnia adduxi , hac ubivis moderatione usus: Ut, ubi Auctores .ariant, ejus ductum potissimum sequar, qui, pensatis eSacte rerum circumstantiis, quam minimum a veritate deviare videtu .
Quamvis autem di amoris in regias partes, & odii in adversariam factionem
14쪽
causas procul me habere, iactare haud velim; Quippe gloriosissimo sVeciae Regi,
dum viveret, eoq; vita defuncto, hodiernae Augustae, servitio, & sacramenti vin- culo, beneficiisq; non unis, a primis belli hujus cunabulis, ad nostra usq; tempora, obstrictus: De eo tametae benevolum Lectorem securum esse jubeo; in hoc volu- mine amorem&odium me ubivis habuisse procul, nec sequiori illorum respectu transversum a veritate abripi passumta. . Et sane Regis Suecorum,gloriosae Memo- riae, consilia, actionesve non eo in statu reperi, ut ascitis aliunde falsis coloribus ege-
am, aut nuda intectave in Orbis conspectum deduci refugiant: Quae si qVis, affectibus haud obnoxius, contemplabitur, nullus dubito, quin, proinde ut ipse subfi nem operis mei feci, de gloriosissimi Regis persona, vita, proposito, rebus gestis, ac vitae demum exitu judicaturus sit. Nec tamen alios, seu regiarum partium, seu adversarum asseclas,debito laudum praemio defraudavi; sed unicuiq; , quod meru-
ediverso perstrictus a me quispiam fuerit, id non partium, aut hominis odio sa-um, sed amore Veritatis: Nec habet is, quod mihi imputet, qui recte, seu perpem gesta describo; sed quod sibimet, qui perperam se gesserit. Haud enim lau-ibile quicquam ascribere ei licuit, qui laudatu dignum nil quicquam eqit: Cum amotaHistoria lex, secundum Philippi Macedonis dicterium, scapham scapham,pellare imperet, eademq; ex noctua facere aquilam, & asinum pelle condeco
. Porro aliorum, qui specialibus ejusmodi Historiis concinnandis operam navant, exemplo & imitatione, in his, quae Succicum bellum proprie concernunt, piosiorem fuisse,&, ut, erutis omnibus circumstantiis, Lectorem in rem velut aesentem adducerem, laborasse, non inficias eo: Idq; tum vel marinis, quan ibidem aut omnino aliis omissa, aut breviter saltem & perfunctorie, aut perperam
Alias vero res, tam intra, quam eXtra Germaniae limites gestas, nisi Vate iis, edico bello illigatae indissolubili nexu cohaerent, prolixe inducere, haud n sfarium arbitratus sum : Scopus enim meus haudqvaqvam, integrum bellume anicum, aut si quid hoc tempore alibi relatu dignum contigit, scripto exse si, sed unice, belli Sueco-Germanici filum deteXer . Apage ergo quam lom sine a me; ut laboribus aliorum, qui hic desudarunt detraham QVin potiuei me licebit; imo me non volente modo, sed applaudente, fieta: Si cui impo- utina, onus hoc denuo succollare, & liinatiore paulo judicio, stylo isthaec com
Dissertationes, orationes, & id genus, quae volumini hinc inde inserui partim ii, scriptoribus debeo, qui hic praeeunt: Partim certae & secretae informationistorum non infimae autoritatis. De caetero, benevolus Lector haud praecludet illi licentiam, quam Ilisloriet omnium Gentium passim, siae vituperio, qVini ii sine laude hactenus usurparunt; huic illive attingentes verba, quae dicta nun quam suere: Satis enim putant, si isthoc temporum, isti oc rerum statu, haud in- te dici potuerin Demum
15쪽
Demum,s quis E Prisciani subselliis in stylum meum censoriam stringet virgiana, cum remittam ad serulaceum Regnum suum, ut illic longe, lateq; imperet ac dominetur. Jamdudum ferulae subduxi manum, nec reformido illos Orbilios, seu plagosos scholarum trivialium Dictatores. Et fateoriane, hinc inde immiscuisse quaedam, quae nonnemini e prisca iniritium Gente aliquam sapuissent barbariem: Sed religio fuit, recedere a com muni loquendi consuetudine, & solennibus formulis, quas praesens mos & usus sanxit; maxime ubi in Latinae lingvae penu
haudoccurrit suppar vox, quae eadem essicacia exprimeret rei proprietatem. Indulgere enim hic oportuit rerum, praecipue militarium, novitati, &, aut musteis his vocabulis in Civitatem Romanam receptis,aut copiosa descriptione subvenire
Latij sermonis indigentiae. Quod si alicubi patito horridius meae loquantur Musaei Q, id mirum Z QSippe qui, relictis in prima juventaliterarum studiis, magnaq;
S nobiliore aetatis parte iliter Martis pullos transacta, ex horrido hoc vitae genere vix ante pauculos annos, Summatum nostrorum ope emergens, humaniori me iterum literaturae, & Historiae scribendae transdiderim . Titulorum autem solennia, ubi Magnatum subinde mentio fit, deindustri , adaliorum Historicorum e emplum, Omisi: Rege vectae, Caesare, aliis, nudo iam mine, aut cognomine, absq, ullo rata fuco, in scenam inductis. Historiarum enim, ut ille ait, Scriptorem, non ceremoniarum Magistrum hic me profiteor: Nec pa sinas bullatarum ejusmodi nugarum implcre, operae pretium satis visum est. Haec sunt, quae benevolum Lectorem in vcstibulo operis admonere volui: Cujus judicium, sed maturum directum,nec seqviorum affectuum aut respectu um glaucomate obnubilatum, tantum abest, ut extimescam; ut ultro potius ain biam .. Si cui vero, rerum notitiadi experientia non solide satis instructo, Histo
riam meam arietandi libido incesserit, is certo certius sibi polliceatur: Magni a iificis, A ppellis, dicterium, se sutor ultra crepidam, imperitiae ipsius ad satietatem usq; oggestum iri.
16쪽
OH breve praeloquium cI.) origo belurum, quae no stra aetate in Germania gesta, paulo altius repctitur, ta ambitiosa intcntio,arteri, ac molimina Domus Austriacae memorantur: stu, bus ad universalem monarchiam in Christiano Orbe adipi- hendam viam ibi struxit. Hinc a. o transgressu ad bellum Suecicum facto, ejusdem speciales is proximiores enumerantur causae:
Literae, nimirum, Regis interceptae , Poloni in hostilitate adversio eundem confirmati , armorum,militumve commorcium Regi interdicitum, Polinis,
hostibio concessum ; suppetiae Polonis latae; siubditi Regis hostiliter habiti ;dominatus in mare Ballicum magno ambitu quaesitim , amici, vicini , con
sanguinci Regis oppressi Tandem etiam I. b Vmdem Legati ignom niose a Lubecensit racitatu rejeciti: Ubi literarum , quas Salvius ad Caesaris Subdelegatos Lubecam exaravit, es re sponsi, quod hi , quamvis aliquanto serius dedcrunt, summa sex, Pace Lubecen praeter opinion Dam confedici , ad Eleflores componit literas: Et Bielciam a Senatu Regni ad Pridiandiae Ducem mittituri Interim quae ult, ma es potis ima belli causa o validus contra Regem in Borusam ducitur exercitus : Quo de revocando Bieli ius cum Fridiandis nequicquampripto velitatur. c o. Rex de besio, necne, crendo conquitat. 9 Eadem ὁ re in Suecia, ubiuis Regni comitiis, sit decretum. J J Rex ad Brandenburgicum Elediorem dat litervi, inducias cum Polonis init. c ρ. Sequuntur brin praeparatoria si parte Regis: Commerciorum adpo io hosti insessos inhibitio: Ioc non exigua prope Strat undam certaminat melut belli praeludia. cio. 9 Dux Pomeraniae militis Caesarei provinciά
educendi frustra satagit: Mus postulatum a Regni Sueciae Cancellario, de Siraisjuno praesidio regio liberanda: γ hujus restonsum. II. Inde δε- pleae emanida Pacis 1 ei: Altera e re bonise Electorum ad Regis litervi; e
tractatu, Gedani,PacM causa, RegisDania interventu, instituendo, altera assulens. Cujω cum o vectae Rege, poli Lubecensem transactionem in tam, commutatae litera referuntur. co . Hac occasione inseritur, de armis
sis pendendi denuὸμ scepta a Rege Abb ratio. cis o Tandem, quid G
dahi, o illic locorum actum, quae Regis circa haec intentio, γ qvi ratione tractatu ad irritum ceciderit, recensetur. cr. J Jubnectunitur ultimae Rogis literae ad Electores, ante adventum ejus in Germaniam, velut quaedam
clarigatio , is causarum belli publicatio: mas interprima principia a proximioribus causis, s inter has principalei a minus principalibus discernuntur. Signa denis cir 9 cs prodigia nonnulla, vae besiumpraecepere,ultimo
17쪽
i nominis, & Magnus cina gnomento,gloriosae Me-
illoq, fatis functo, Filia ejus, Regiae Maiestatis haeres, C H RI STINA, cum FERDINANDIS, Secundo &Tertio, Patre ac Filio, Romanis Imperatoribus, Archi-Ducibus Austriae, ab Anno millesimo, sexcentesimo, tricesimo ad haec usq; tempora, in Germania gessere, aliquammulti hucusque, scripto tradere, adorti sunt. Et sane condigna haec Sparta , in qua desudetur; Cum eidem bello, nec diuturnitate temporis, quo duravit , nee, quibus gestum , consiliorum
acumine, armorum atrocitate , VehC-'mentia animoru , varia Fortunae vicissitudine, bella ulla, nostrae aut superioris aetatis , facile comparanda fuerint. Ulut autem, narrationem ejusmodi historicam contexere, hodierna
nonnullorum opinione vilius, nec magni laboris existimetur : Qui tamen penitiis rem introspectam aequa judi- .cii lance pensitabit, non exigui ponderis ac momenti comperiet. Qusquis enim cum laude munere hoc defungi cogitat, non ut CX-quisita modo actionum & rerum gestarum notitia polleat, sed praecedentium quoque consiliorum apprime quantum secreta quidem status admittunt gnarus existat, necessum est: Quin id etiam requiritur, ne, assectibus frena laxans, a norma veritatis, quae vivida omnium historiarum anima , quoquo modo se abduci patiatur.
. Et sine aliorum, qui in hoc stadio
decurrerunt, scriptis, aut insultare, aut debitas detrahere laudes, animus non est: Matthiae Meriani diligentiae cumprimis, inter Germanos nostros qui conquisitis undiqueversum, quo quot nancisci potuit, rerum gestarum relationibus, haud semper adeo vanis, luculentam huic rei praetulit facem,& in quam plurimis a veritatis scopo non adeo longe deviavit. Si quis tamen opus illud curatius pervolvet, in rebus gestis enarrandis saepicule erratum , & vel maxime, ubi consiliorum
ac tractatuum res agitur , quorum eX-
acta notitia Merianus, aut potius , qui ad ejus in Itantiam id operis concinii vit, destitutus fuit, quae praecipue memoranda , aut sicco pede praeterita, aut breviter saltem & perfunctorie adducta, aut interdum in diversum pla-nὰ sensum contorta conspiciet. Aliorum opellas ut taceam: qui, pars rerum ignorantia lapii, pars auectibus transversi abrepti,dissono narrationum relatu mirum in modum inter se colliduntur.
Hac ratione moti Superiores mei,& quo memorabilis, multipliciq; consiliorum ac eventuum varietate insi-
iis, belli series, de quo superstitibus
adhuc, qui non interfuerunt modo , sed ex parte praefuerunt, adeo diversae relationes eduntur,intemerata Veritate posteris traderetur , literis id, a primis ejus cunabulis, ad nostra usq; tempora, mandari, mihiq; id muneris imponere , operae pretium duxere. Qua in re ne de via regia Veritatis,in excurrentes hinc inde falsitatum semitas & ipse dilaberer, tum in sormatione Virorum non infimae notae, quos consiliorum & actionum gnaros noram , usus sum , tum adminiculo actorum & documentorum, quae hinc inde emanarunt; relationum item historicarum, quotquot verissimas, &maxime meciales ad manum habere
potui. E quibus, quicquid ad Historiam hanc facere videbatur, erui, congessi, & secundum temporum ordinem digessi.
Quemadmodum autem benevolo & amico Lectori, cujuscunq; sortis aut condicionis fuerit, modo illi DEUS, Justitia, Veritas cordi, labores hos meos haud ingratos fore, spero : Ita suturam, & nulli praejudicio
mancipatam , nulliis affectibus obnoxiam , Posteritatem aliquo in numero habituram, certo certius confido. I. Priusquam autem retria ipsam aggrediamur , haud absonum fuerit, primum sontem & scaturigiis nem omnis mali scrutando, dispice.
re: Quo initio flamma haec primitus coeperit vomodo, sensim gliscens,
18쪽
acquisierit eundo 3 Donec, omni pe- hioniis manserit, res vero ipsa pena ne Germania in favillas cineresve re- sime in hereditariam degeneraverit dacta, etiam finitimis Regibus, Prin- successionem. cipibus, Rebus publicis incusserit me- Sensit tamen εκ odorata est Do- tum , ne contagione quadam e pro- mus Austriaca: Romani Imperatoris ximo pariete ad ipsos serperet malum. nudum nomen, umbratile iere, po- Imprimis autem Regi Sueciae : Ita ut testatemq; , arctissimis Legis Regiae tandem huic, prae aliis, ad averrun- seu Capitulationum cancellis circuincandam a semet, sui, b Regnis ac scriptam, intentioni suae, intra vel e dicionibuς certam pestem , restin- tra Imperium, assequendae, non fore endi in vicinia incendii imposita parem; sed Electorum, Principum , fuerit necessitas. Ordinum Libertatem, auctoritatem , Dornu , Postquam Domus Austriaca, R potentiam illi ubivis obstaculo. Hancnς Pς, ninni Imperii administrationem Ele- igitur conatuum suorum remoram Eo horum sui tragiis consecut i, & am- medio tollere, Germanorum Electo' pli, limarum insuper inserioris Ger- rum, Principum, ordinum vires inmaniae provinciarum, mox Rrgno- fringere , Libertatem supprimeri , in Hispaniae, cum eorundem sub enervosque, ante omnia, sub jugum utroq, sole magni momenti accesso- mittere, optimum factu visum. 'nibus, tandem quoque Hungariae & Non expeditior autem illi rei Bohemiae po sessione facili illustrium' poterat reperiri ratio; quam ut, vinconnubiorum titulo nacta est , non culo concordiae, quo tot robustorum continuit se intra hos felicitatis ter- membrorum, suaviter inter se con-minos immoderata illorum dominan- spirantium, compages continebatur,
di cupiditas; sed, secundiore obse- dissoluto, mutuis inter se odiis com quentis fortunae aura, quo magis sei- mitterentur. Id quod in proclivirabat, eo plus ultra, ex CAR OLI suit: Quippe exorta Religionum di- Qvinti symbolo. evecta, cogitatio- versitas 3am ante sacilem ad id stranum ac machinationum suarum ner- erat viam. Utut enim Anno milvos illuc intendit: Qua ratione, ulte- lesino, quinpentesimo, quinquag ritus semper progressa, finitimis Re- simo quinto inter utriusque Religio-gibus, Principibus, Rebus publicis in nis asseclas Pax Religionis, commi ordinem redactis, totum Orbem, aut ni omnium assensu, sancita esset; mox certe potiorem ejus partem domina- tamen sub cinere latentia novorum tu suo complecti, solidaque novae, &'dissidiorum semina apparere coepe- omnibus numeris absolutae Monar- rant. Qu.e, tantum abest, ut Impe-chiae jacere posset fundamenta 3 ratores e Domo Austriaea exstingvereri media, Prae aliis omnibus huic illorum: laborarent, ut in luculentam potius seu arte , mroposito accommoda visa Romani flammam, oleum igni strenue suffun- illum Imperii possessio : Sine qua quic- dendo, excitarent. 4 pis ivsti molirentur, aut struerent, Pontificiorum enim partibus se ap- haud si miter solidatum rebantur. Il- plicantes toti, illorum postulatis in-lam itaque ne amitterent, & Roma- gens addere pondus; eosq; , praetex-ni Imperatoris . titulus ut in fami- tu Religionis conservandae , propalia sua perennaret, prima illorum cu- gandae, haeresuinq; exstirpandarum, ra. Hinc Carolus, id nomen Quin- cum tempore, magis magisci; sibi satus. Imperator, Fratrem Ferdinan- cere obnoxios. Praesertim postquam dum , refragantibus nonnullis, etiam re ipsa compertum: Per Imperato-
pontificiae Religionis , Imperii Pro- rem & Domum Austriacam maxime ceribus, Romanorum Regem, sutu- stetisse, quo minus Anno millesimo, rumq; successorem creari , magno & quingentesimo, octogesimo secundo felici nisu laboravit. Cujus vestigiis Electoratus Coloniensis, &, sequen adeo dextre insti erunt posteri: Ut ti tempore, Argentoratensis Episco- ex illo tempore ab aliis, quam Au- patus, opimi duo boli, in protestan- striacis, imperatum fuisse, non memi- tium manus delaberentur. nerimus & nomen quidem ele- Velut autem Pontificiis addicto ,
19쪽
ita Protestantibus econtra uisest se B emicae turbae enatae in rapidam praestare, eosque per Consilium auli- adeo flammam mox adolestebant: cum, ac hujus, a Protestantium parte Ut cum Religione Libertas Regni Munqvam non oppugnatam, juri lia pessum omnino iret, & Bohema a Dinctionem, sub mantello rei si osse atq; mui Austriaca solidam exinde servie. profan ae I acis, juris dicundi, Justitiae rit servitutem. αdministrandae, vellicare di delibatum Regni huius casis infelix elech ire: I'rotestantium detrimentum ae ratem Domum Palatinam in exitium incommodum in Ponti sciorum, suaeq; praecipitem secum abris est. Ubiam primis. Domus , vertentes com- certe Fcrdira indus Caesar, data o modum, &, squidem Protestantes casione haud segniter uius, ne, moratorie, sub iuris specie grassantem , ii, interposita, amice res componeretur, narram devorare aequo animo non pose & spes, semel animo concepta, cissent, armorum contra eos palam ase collaret, absq; ullo Electorum com prendorum ansam captantes. filio aut assensu, proscriptionem in Delituit tamen diu sub cineribus Fridericum Palatinum properavit: Mamma, quanquam novorum, subiim Dicionum ejus parte non con temnen-ce accrescentium, gravaminum so- vi Archi Duci alberto, Agnato suo, mite nutrita; donec Anno millesimo, α Hispanis, e Belgio accersitis, in .' en elim', Leptimo paulo mani- . praedam conccm: reliquo, unά cumscstius se proderet: Exinud , quo lon- electora i dignitate, in Bavariae Di sos, eo ciaruis emicuit, tan lenia, in cem, praeteritis Triderici Palatini libe- apertum prorupit incendium. Hoc risimpuberibus,seatre necdum adulto, enim anno Imperator RudOlphus di- aliis agnatia proximioribus, citra comst ictum in Donaverdae Uictem prin troversiam innoxiis, imo partim Ponia coci contilio Bannum, seu proscri- tificiis, ex plenitudine, seu potestatis,ptionis fulmen, perverta imperialium seu tempestatis sui Iurisconsulti in
sanctiomam ordine, executioni repen- ejusmodi casibus loquuntur ) translate mandabat. Biennio post exorta to. Quae translatio in conventu Ra- inter praecipuas nonnullas Germano- tribonens, Anno millesimo, sexcen- rum I rincipum familias, de vacanto tesimo, vise simo tertio, reliquis Ele-duli consis Ducis successione, con- ctoribus non consilii in modum adero rua praetexendo se vestro is deliberandum proposita, sed in m cum dedit: Um, parum abfuit, quin dum decreti tantum insinuata, sussra-Domus Aultriaca amplissimarum dis gante quidem Clem, repugnantibuscioni tm possessionem adipisceretur. tamen, & validis rationum momentis Haec& talia vasta Imperatorum, nequicquam contradicentibus , Sa- Imperatoribusq; deditorum Pontis- xone & Brandenburgico , Electori ciorum molimina, protestantes Ele- bus, per collatam Bavaro publice in- Mores, I rincipes, Ordines plerose Vestituram, consummata. Ita D que, superioris Germaniae, compule- mus Austriaca insignem, cui Germ iserunt, archi iis inter se, sub nomino nix Libertas hucusque institerat . monis, sociare consilia, viresvo : quaeq; conatibus ipsius quam maxime Pontificiis Huco, Imperatorum e D obstiterat, columnam simul e medio morius triaca, seupermissu, seu coim sustulit: Simul quinti electoralis suf-mventia, Lisam suam ut appellata fragii potita, deque imperatoria dia opponentibus. Hinc distidia gnatate longe , ac antea, certior, Ba- am valide succrescentia, & animorum Varum, quem alioqVr, ne, Maiorumciscordia inda ex aucta, comitiis, An- a mulus, incrementis suis & ipse tanno millesmo, sexcentesimo, decimo etertio, habitis, in contrarias factiones, magno cum Imperii, ordinumve intertrimento, palam erumpere visa. Frrvescentibus jam in Germ dem in rideret, metuebat, hoc benescio extremὸ tibi devinxit. Reliquos, Dedere unitos, Princi pes ac ordines, quorum )unctas vires adhuc reverebatur Perdinandus Cae-
nil ammorum motibus, Anno mille- s r, singulos facili us in ordinem e di simo, et excentesimo, decimo septimo, si posse, quam universos ratus, Civi
20쪽
tales prunum imperiales ab eorum communione magnificis promissis divulsit: Fide sanctis imE data, recipiens. Qinc ire is imis coninuisum MLI nu uerat, ct imputari poterar, perpetua se obliuione perinde sepult . rum : Aes nec Gionis foedris, nec Bo-
mici motus, nec ut , ab hu prominnantes, turbae extitissent unquam, aut
Civitares harum fuissent participes. Nihil ab ipsis Caesare, aut Regeo panetarum, O reliquis Domus Au-
iacae membru, aut Eontificiis Imperii ordinibus, hac de cassa, incommodi detris nute passuras : Nee ulu ipsis prae dii impositum, qim nec transitum per Urbes, Vsertim ingrati , Iosia
. -m iri. Sed hoc non attento, postmodium Civitates pleraeq; imperiales validis praesidus oppressae , sub duro militaris licentiae jugo pene hosti iter habitae, per novos, subinde e quisitos, sinus, variaque praedandi vo, cabula exhaustae , dc ad incitas redactae. Obtendentibus autem collata
ab Imperatoribus privilegia. &ipsissima Ferdinandi Caesaris manu sigilblove corroboratam Aschassen burgensum transactionem, responsum. -- seratores Romanos concessis immunitatibus ac tri ita iis non adeo sibimet combinxi se munus; tu exigente rorum necessitate, lybere iisd mali an-. derogare gerent . Reliquos tractatur. Opacta conventa in his initia, tempo=i occommodata, cum tepore variari,
nee Caesiris proposito o conari r ob Asere,aut opponi, ii Eo modo,posse. Principum ac reliquorum ordinum, qVi, praeter Civitates, Unioni nomina dederant, par sortuna: Quanquam , simul ac Ferdinandus Caesar Bannum in Fridericum Palatinum stringeret, velut sulmine amati, omni hostilitate abstinerent, & mox, imperatoriorum promissorum fiducia freti, armis se penitius sponte exuerent. Postquam Caesariis voto ac armis superior omnis Germania hunc in m dum cesserat, ad inserioris etiam Saxoniae Circulum manus suas extendit,ae illi subigendo nervos intendit. Conscripserant enim militem aliquem ejusdem Saxoniae Proceres ac ordibiles, Christiano Quarto, Rege Damae,
Duce Circuli electo: Id crimini ipsa datum i id invadendis his provinciis
aperuit senestram. Et quanquam recens natum dissidium in Conventu. Brunsvigae habito, amica via componere, interventu suo tentarent Saxo ec Brandenburgicus Electores, Caesar tamen, absolutum sibi belli Pacisque arbitrium sumen&, adeo iniquum se praebere compertus τUt bellum incerto eventu subire ma Alent inferioris Saxoniae Proceres ac ordines , quam certam, quae ex arm rum depositione imminebat, servi
Vicerunt tamen & hic, totius pene Imperii viribus sui fulta, Caesaris a ma , & Daniae Regem, cui, ut Circuli Duci , supremum militiae regimen
commissum suerat, non Saxonia tantum inferiore, de , quas adversiis hostis lem vim tuendas susceperat, provinciis, sed magna insuper Regni parte .
qua continenti cohaeret, pepulerunt. Nec contentus Caesar, furorem situm in inferiorem exonerasse Sax niam, superioris etiam Saxoniae Ci culum , qui ibius adhuc totius Germaniae superabat intactuq , universum excepto Electoris Saxoniae territ fio & imprimis maritimam Pomer niae oram, cujus Dux tamen nullius criminis insimulari, nedum convinci poterat, milite, ad prosperos fortunae successus certatim undiq; confluente, velut rapido quodam diluvio inu
Inter haec singularis Ferdinandi
Caesaris, & us, & cura , protestantes Imperii Princi pos ac ordine , aut exstirpare radicitus, aut, sub praetextu litium iis intentarum, qVas praepropinra sententia hoc rerum statu terminabat, succisis rerum gerendarum nervis debilitare: Ne, evulsis pennis, dei ceps in altum se extollere, & involanti aqrilae obsistere ullatenus possent.
Cuius rei ne proscriptionis in
Palatinum sestinatae memoriam resim cemus vivum exemplum Marchio Badensis nobis praebet: Ovem Ferdiunandus Caesar, ad dicionum, de quisbus ipsi cum Edovardi Fortunati liberis controvςrsia, traditionem, uni cum fructibus perceptis dc percipiendis , damnorumve factorum & expensarumiuia