장음표시 사용
301쪽
. Boam eum esse affectum tradiderunt, quando cutis rubeis pustulis exasperatur, quaso Graeci hydracia hocant ab Hydro angue , cuius ictibus talia tubercula excitantur. Quapropter Isidorus tumorcm cx morsu Hydri ortum, ideo Boam appellari decreuit, quoniam fimo Bouis imposito sanetur Quicquid alij teterant, quod Boa sit quid an morbus,cuius causae hactenus medicis sunt incognitae:qua de causa Vulgo Rutilia nun
Cateriim Festus Boam esse tumorem crurum ex Iabore Iongi itineris genitum exustimauit. Qnamuis Perottus oppositae fuerit sententiae; ideoq; scripsit Boam, siue Bouam morbum esse, quando corpus papularum multitudine efflorcstit,ad similitudinem earum, quae ex morsibus Boae serpentis rcsultant,idq;l esto Pompeio incognitum fuisse a firmat: quandoquidem si hoc nouisset,proculdubio Boam esse tumorem crurum,ex laborc viae productu ut non retulisset. Nihilominus Salmasius in Solinum sententiae Festividetur adstipulari, dum origincm graecam huius vocabuli assignat . Inquit enim, quod δ , passio ex labore exponitur, quae vox Acolice d/η, Latine Boa vocatur. His addamus unum obseruatione dignum, nimirum , quδd hodie crura diu morantium apud ignem V rubicudis quibusdam notis colorantur,quas maculas vulgus vaccas, quasi Boas appellat. Deniq; Βοα, nempe BOa fuit nomen meretricis, quemadmodum apud Athenaeum legitur
BOA. vel Boua apud Perottum legitur, estq; serpens, ut multi putant, nomenclaturam sibi vindicans ab effectu, cum sit tam immcnis molis, ut boue in integrum deglutire possit. Nihilominus, ex rei veritate, hoc animal armentorum greges sequitur, & rigua vaccarum ubera fugit: quapropter a populatione Boum, ad muniem Isidori, Boa nomenclaturam sibi vindicauit. Hinc etiam Georgius Agricola etymum c deduxit, quia hoc Serpentis genus lacte bubulo primum ali cxistimauit. Ideo Geo gius Pictorius tu Lerna malorum litic respiciens canebat.
Eoa quidem SerZens, quam risitis Ita a nutrit Haue bubulum lures ite enutrise doceiat.
Hanc autem falsam esse etymologiam tradit Salmasius in Solinu i eum scriba tali lacte, non esse proprium solius Boae, sed omnium Serpentum , ut no stri rustici testificati possunt. cum Omnes angues lac summope te appetant. Deducit autem etymum ex graeca voce quae idem significat, quod δυση:; at Aeυles Boeotij d icebant βυM, inde Δυ. ne vero redd itus Vrinator, quemadmodum &-, qui scitet aquas subire, ut go,,ἐά apud Aristotclem, nempe animantia,quae in aquis se submergunt. Hinc elare colligimus Boam speciem Hydri esse constituendam, Germanice Vnic dicitur,veluti Georgius Agricola in libro de Animalibus subterraneis tradidit.
SI naturam huius Serpentis inquiramus, ex multorum Authorum sentent ijs comperiemus ipsam in immensum excrescere: itaui non solum longitudo,velum quoque latitudo sit admiranda.Namq; D. Claudio Principe, ex sententia Solini, ocelsa fuit Boa in Vaticano, quae integrum infantem in aluo gestabat. Quamobrem non immerito turpi aluo praedita esse ferebatur a Baptista Mantuano hoc versu.
Quamuis multi tradant hanc bestiam in Italia, ob frigidiorem aeris temperiem, in tantam magnitudinem minime excrescere. In Calabria tamen hoc animal grandius ob se tua tui quam alibi:cum illa regio sit calidior. Caeter tam in regionibus Indicis immunias a propemodum huius animantis auctio obseruari perhibetur. Quoad qualitatem veneficami Albertus prodidit ictum Boae malignum, & venenatum L. I 2. D. IIclusa si cDo bis ei P
302쪽
M.is, tum esse,sed sibi constare non videtur,quoniam paulo ante seripserat Boam eta de ge- Eseri nere Draconum tertij ordiciis: cum tamen venenum tertij ordinis non curandum, &nihili faciendum est statuerit. Communis tamen opinio Authorum est Boam morsu inia fiammationem tantummodo seuerare.
Misis ra-OSTEAQUAM Plinius, Aelianus,&Solinus Serpentes tam in v . m myx, aquis dulcibus, quam salsis degentes, Hydros nuncuparunt, Sc hactenus de Hydro aquarum dulcium actum sit, rationi consonum este iudicauimus, de Serpentibus etiam marinis sermonem habere. Et licet in historia Piscium, horum mores fuerint examinati: nihilominus ad anguium hisoriae persectionem, horum etiam natura praesenti in ara , Lo loco ponderanda erataq; Hydrus marinus Aristoteliopic ναλ m. e. Dcpe Serpens ma- . His io rinu nuncupatur. Plinio, ut in progressu historiae patebit, Draco et lavi nominatur. At ' ' ε' Bellonius,&Salvianus hunc linio Ophidion quoqi dici opinantur. Verum Ron dele- ' tius,& recte,ut nostra fert opinio,hos diuersos esse animantes ostendit. Etenim Ophi-nrici M. di Π, sicci Congro cui colore ,& corpore Serpentem marinum assimilat Aristoteles m. phis referat; tamen Uphidion ipsi exiguus est piscis: cum tamen Serpens mari nus permagnus,& non paruus dicendus fit. Rursum Salvianus tradit Serpentem mario huis, num Actiano plane fuit se incognitum, quoniam μυ a, ctiam, ut credit, anguem mari-- num appellari scribat. Caeterum non animaduertit vi no , oh anguinam figuram, ita nominari, quod hodierni etiam piscatores, ex ROudelatio praestant.
IN Africa, reserente Aristote Ic,magnitudo marinorum anguium admiranda est. n nulli enim inquit ubi triremi applicuissent , ossa multorum boum vidi sic narrant,
quos absumptos fuisse ab anguibns non dubitarent; cum ti iremes in altum productas quamprimum angues insectarentur,&nonnulli aggressi triremem euertercnt. lm-mo Olaus Magnus tradit circa Noruegia in interdum apparere Serpcntem ad centum, vel ducentum pedcs longum, tranquillo etiam Mari Nautis infestuin: ita ut hominem interdum a naui abripiat. Nauim ab eo inuolui a serunt tantam quantae fere in nostris fluuijs maiores fieri solent,quae mea cium vecturae destinantur,& inuolutarn subucili: de- FI inde spiras supra mare tantas aliquando erigere, ut nauis per unam trasire posset. Idemolaus Magnus alterius marini Serpentis iconem exhibet, quem flauo insignitum colore in Balthico, vel Suecico Oceano versari prodidit,triginta, aut quadraginta pedes longum, qui, nisi irritatus, nemincm laedit. Hic quoad corporis figuram similis est ei, quem nomine veri,&genuini Serpentis marini expressimus. Plinius quoque testificatur apud insulas quasdam ante Pei fidem, Hydros marinos vicenum cubitorum teruisse classem. Et Solinus inter Promontorium Caimaniae, de Arabiam, quinquaginta millia passuum interiacere, deinde tres insulas esse Oit, circa quas Hydri marini vicenum cubitotum longitudine egrediuntur . Sinthum fluvium maximum esse coi um, qui circa mare rubrum sunt, & plurimum aquae in mare ducere, ita ut procul ab eo in pelagus aqua candicans pro fluat,Arrianus in nauigatione ma ris rubri fatetur: caeterum nauigati tibus e pelago vcrsus hanc, iesioncm, in qua se Sinisthus amnis exonciat coniecturam d c loco facere exserpentibus, qui ex alto cis occur-nn .
303쪽
His f. Sei p. dc Dra c. Lib. I. 297
Α n r. Et paulo post addit; simis, qui Baraces appestatus, valde periculosus,&nauigan-ridus vitandus Ad cum autem a pelago tendentibus, loci inditiuin faciunt Serapcntes, qui praegrandes, & nigri sese otierunt. Nam in sequentibus locis . di circa Ba-n gazam mi norcs, ct colore luteo ad aureum inclinante obuij sunt. Denuti Barai . V Z sinus est ad nuuium ibi se cxonerantem, &c. Hac etiam regio e pelago adnaute imi S 'sthus praenoscitur ex Serpentibus, qui illic obiiij sunt, capite, quale Draconum cst, oculisq; sanguinem. Mcminit item Virgilius maximi Serpentis marini, citrando de I ao.
Verum, quoad Serpentem marinum proprie dictum, is ab Aristotele duobus in Iocis Li. 2. hi cleganter describitur. Illum enim Serpentibus terrestribus assimilat, nisi caput haberet Ani cap. Congro simile: item colore, & corpore Congri, sed orc terrestribus anguibus acutio- I OL6.rc. GiIius vero vir alioquin prudens marinum Serpentem eum esse credidit , qui , aliO- c. 27. rum virorum doctorum iuditio, eiusdem Aristotelis Acus esse perhibetur,cuius caput in fisi utam longam, acum imitantem desinit; ideoq; nostris piscatoribus tales pisces Agmsue ab acu nominantur, & a Gallis I rombete, quia rostrum tubam imitetur. Praeter- A quamquod Acus a capite od podicem orpore est hexagono,a podice ad caudam qua- - lis e ac drat in quae forma neq; anguibus terrestribus, neq; marinis, neq; ipsis Congris compe- 's' tit Deceptus autem est Gillius, quia Aristoteles anguibns marinis os acutius, quam rei restribus, assignauit. Genuinum aurem marinum Hydrum Bellonius,& Salvianus exhibueriint,nimirum eumdem, quem nos multis spiris implicatum repraesentamus, non quia per mare ita inuo linus incedat , sed. tantum ad inprimendam longitudinem, ita pingitur. Addit e '' ' pia crea Aristotclcs,in desciiptione, lorem anguis marini Congro esse i αυρονερον, Π 'ilicst, Gara interprete, obscuriorem . Bellonius launc colorem Obscuriorein, nigriorem exponit quam sententiam asstirmare non audet Salvianus immemor eorum, lus ab Ariastotcle recitata fuerunt, quando scripsit, complura horum anguium esse Sciacra colore
Intorim ipse Salvianus suum Serpentem marinum dorso subrubro, lateribus substa- Desriptio uis, de imo vcntre subalbido esse pronuntiat. Rondeletius hoc animal ac describit. Est ex Rot δε-
terrcno,vel suuratili simillimus,& ad trium,vel quatuor cubitorum longitudinem MN leuo. Dpens marinus accedit. Corpore est rotundiore, quam anguilla, capite Congro simili. Maxilla superior inferiori est longior. Dentes in maxillis, & in palato, ritu mumnae, sed rariores habet. Pinnulas duas ad branchias, veluti anguilla. Colore est fulvo prae-rer Ventrem, de rostrinia, quae partes sunt cinerei coloris: oculi flavescunt. Internis pamtibus a muraene non discrepat. Huius Serpentis cadauer exsiccariam, quod adhuc in a Musaeo Illustiis s. Senatus Bononiensis scruatur, fulvum etiam colorem retinet. Lo
304쪽
306쪽
nus flaui coloris mari Suetico familiaris. Disiligod by Corale
307쪽
SERPENTEM marinum in locis omnibus Maris indiscriminatim stabulari non
est allerendum: siquidem negat Aristoteles in altissimis gurgitibus nasci. Nunquid postea flumina quoq, ircquentet,in dubium verti potest:quonia monimenti, mandauit Aristoteles, serpentium alios terrestres, alios aquatilos esse ; quamquam maxima pars sit terrestris , exigua sere aquatilis, scilicet fluuioruin incola. Verumtamen cum hic, de quo in prauentia agitur, nusquam in aquis dulcibus inuentus sit, marinum tantummodo esse anguem affirmabimus. Neq, hoc praecitatae Aristotelis sententiae, repugnabit: cum ibi non de Serpcntibus marinis, sed de fluviatilibus, quos vocant Hydros, tantum disseruerit, qui toto caelo ab anguibus marinis discrepant. Praeia B terea hos Congro, corpore, & colore similes esse, illos vero parum ab aspide distinguipc sse retulit. Demum Hydri veneno nullis cedunt Serpentibus , cum Serpens marinus plane sit innoxius. Item Hydrus respirat, I pulmones habet, cum Serpens marinus branchiatus sit, & respiratione careat.
ARISTOTELES Serpentem marinum non solum alia αυρον pos,idest,ut nonnulli peritiores interpretantur, colore minus intenso , quam sit Congrus; verum etiam σφοδρου pari idest, vehementiorem esse promulgavit; sive, ut Theodorus Gara vertit, acriorem: siquidem haec vox ad mores huius animalis referenda cst, non autem ad corporis longitudinem, ut Bellonius sapienter retulit. Si captus, dimittatur C soris Φαν φοι iis , λυφθη, Vuottonus sic reddit, si timeat, atque piscatores euer-tad arenam rostro quamprimum adacto terebrat, subitq; totus. Plinius, cum alibi draconem Aristotelis,Araneum appellauerit, hoc tamen in loco, pro Serpete marino, Draconem marinum pronunciauit,dum inquit: Draco marinus captus,atq; immissus in arc-nam, cauernam rostro mira celeritatu excavat. Et quamquam Rondulctius Draconem, sue Areneu piscem idem etiam praestare tradiderit,nihilominus huic nullam fidem ad lithendam este putamus, tum quia hoc animal nullo rostri mucrone est instructum , ut Serpens marinus, tum quia obtusa capitis magnitudine impeditur. Quamobrem certum est, ab Aristotcle hanc proprictatem Serpenti tantum marino assignata fuisic. Hoc autem monendum fuit, ne quis hac occasione, res diuersas confundat, id quod Albertus fecisse 1idctur, ut in Aranei, siue Draconis historia ostensum fuit. Gesnerus, ex Germanico Schilli,crgeri cuiusdam Batiari Monacensis libro de peregrinationibus suis, quas captiuus a Turcis obluit,pugnam Serpentii marinoru, I terrestriti describit, quam licci pro certo non habeamus,eam nostro huic animanti conuenire, hic tamcn cam adscribere libuit, quoniam simpliciter Serpentes marinos nominat. In Rogno Genych vocato, urbs cst nomine Sampson.Eam quo tempore ego apud Uue talitam Turcarum Regem eram, Colubri aquatiles , Serpentes terrestres innumeri citacumquaq; per milliaris fercspatiuin circumdabant. Vcnerant autem hic sylvis, quae multae simi in vicina regione Triculi E dieta, illi vero e mari. Hi dum colligebantur, per nouein dies, nemo, prae nactuwX urbe egredi audebat,quamuis neq; hominetia, neq; caetera animalia laederent. Quamobrcm urbis, siue regionis Princeps, ne quisquamis etiam hominum eos liniciet, ediccbat: non sine iussu Diuino rem adeo mirabilem, &magnae alicuius mutationis signum cuenire interpretatus. Decimo die, duo hac Serpentium genera inchoatum diluculo constietum ad Solis usq; occasum prCduxerunt, quo animaduciso, Princcps cum paucis equitibus urbem egrestus,pugnam spectare voluit , Cedebant autem Serpentcs aquatiles trerrestribus. Reversias in urbem , ac postridie dcnuo egrestus nullos amplius vivos, scd occisorum tant tun Serpentium octo millia rvpcrit, quos omnes, scrota defossa, humo tegi curauit, & Vueiasita: Regi nuper ea C e urbe
308쪽
urbe potito, euentum litteris nunclauit, qui , hoc ostento tanquam sibi prospero,& Etalicia portendente, gauisus est. Haec ille. Serpentcs alitem marinos in terra aliquandili degere posse ex Aristotelis sententia probari potcst, cuius verba in capite de Congro recitata fuerunt. Item dari Serpentes, a pecte, qui u terra in mare exeant, restatur Bellonius his verbis. Cum circa Abydum obam a re,, isti bularem, in paruis qui biis dam alueis, seu canalibus salsis inueni Serpentis terrestri, otiando speciem, qui toto sere die in mari viui quemadmodum Coluber, in aqua dulci: somni
maje eri vero causa in terram egreditur. Colore scrine rubet, sed maculis ctiam fluscis, aut ci nereis varius est.
BEI LONIVS, in libro suo Gallico de piscibus,serpentem marinum esui quidem
scribit esse aptum, quemadmodum caeteri animantra marini longi ,& lubrici,
ut Congri, anguilla, musteis, & simillas, vertim propter nimi in cum terrinriSerpente similitudinem,plerosq; ab hoc animali conspecto, tanquam ab angue, & non L. 3 a. e. i. pisce abhorrere asteucrat. Si vim medicam huius bestis perpendamus,Plinius ad vi in incontinentiam valere tradidit, dummodo cum radice liliis adhibeatur.
DE SCOLOPENDRA MARINA.Cap. XXI.
T heeSerpentium historia omni ex parte persecta,&in genere suo ab . soluta esset, nonnulla de hoc animali ad insectorum genus spectante addere libuit, tum quia inter reliquos Maris animantes, veluti hirudines, & lubricos marinos,graphice anguem repraescntet,ium etiam, quoniam in Inluctorum historia,omno Molo pendi r icones non fue-i unt impresta. Quare cum in antecedenti capite, de Serpente marino egerimus,non erit abs re in pi aesciati de alia bestia marina disserere. Itaq; σεολο πινόoaθάδε ναια, nempe Scolopendra narina, ob limilitudinem cum terrcstri , ita nuncupa tur, quia terrestris sic suit nominata, quasi ἐχουσα σκολ γ τ α εν τη io α, quoniam in cxtremC quod cauda loco est luperemineat corniculum,quasi radius,atq;impactus acu Ieus: cum Οὐλυψ surculum acutum instar aculei significet. Plinius autem hae bestiam D, .m marinam Scolopcndram semper appellauit errcstrem vcro nunquam Scolopendi am, S ιωδdri, sed centipedam tantum cognominauit, cum hoc nomen alio etiam Insueto, nimirum Hi ,reii ,,. Onisco, siue Asello competat, quem Vulgus centipedam, de iniIlepeda in solet indigi tai c. Qui plura de Scolopendris intelligere voluerit, confugiat ad historiam Instat rum, ubi deterrestribus, & marinis ubertim pertractatuin tuit. DIN
309쪽
His h. Serpi sic ora c. Lib. I. yri
IN Historia Insectorum traditum fuit scolopendrae marinae duo esse genera: nam altera in genere Insectorum, altera in genere Caelorum reponebatur, & de hac postrema in histori.i pisciuin sermo fuit habitus. Caeterum Scolopendrae marinae dc genere Inlcctoi uin duas allignare species non dubitamus: quandoquidem una mul- Scive atis pedibus hirsuta apparet, a itera vero marinum anguem aetnulatur. Hae igitur ad Ari duplex gestotelis mente, aspectu , terrestri Scolopendra sunt similes, & magnitudine paulo ins nus. riores, coloreq; magis rubentes. At forma scolopendrae terrestris, quoad caput, ct caudam diuersa est, qua varietas in Scolopendris Rondeicit; non obseruatur, imino Veluti tot lumbrici apparent. Hoc autem non asseueramus non ad explodendam Rond latij opinionem, scd ut testori ponderandum proponamus, num sit alia Scolopendrae marinae species, quae descriptioni Aristotclis magis quadret. anuus Vuottonus textum Arist Oolis, in quo scolopeiadrae marinae terrestribus minores declarantur, semper suspoctu habuerit: quandoquidem si scolopcndra marina eL Desiriptisset minor terrestri, hamum quantumuis cxiguum deglutire nequiret. Et tamen idem Aristoteles,Theodoro Gara interpretc,scripsit, quando pisces, qui vulpes nuncupMur, macu. hamum deglutisse sentiunt,sbimet ipsis, ut ccntipcda, opitulantum nam longius se ost offercntus lineam abrodunt, &Scolsipendiae alio ingenio se liberant, nimirum semetipsas imicrrendo, donec hamus excidat: rgo hae icii citribus maiores simi consti- uado .rbtuendae. Licet multi authores textu Aristotelis decepti in eadem venerint sententiam. hamostem Alberius enim Scolopcndras marinas minores icrrestribus statuit, dum inquit, Ser- berent. pentes, & pisces vere dicti carent pcdibus, in mari tamen versatur animal, quod vocatur quadraginta quatuor, cum tot pedes habere videatur: simileq; huic aliud per terram diuagatur eodem appellatum nomine, sed in mari versans minus terrestri esse per- c hibctur. Brasauolus Scolopendra terrestris iconem duos pollices longam ostendebat. Rondeictius minorem Scolopendram ad palmum,maiorem vero ad cubitum accedere tradebat. Gillius Scolopeiadram marinam, quam vidit, digiti longitudine misse asse- ἔφυ Τ ruit. Deniq, Marcellus Virgilius Dioscoridis interpres marinas terrestribus Iogiores es- se decrcuit: nec praeter rationem, quoniam nos Scolopeiadrae icones ad cubitum pene accedentes cxhisemus, quarum altera est nuda instar anguis, altera vero pedibus bina, ct coloris amethystini.
GILLIVS hoc animal, ob tetrum odorem , piscatoribus infestissimum esse pronunciat: proptera quod hamum ab hac bestia contactuin caeteri pisces faetido pulsi odore vitent. Pinterea si hoc animal hamum sorte deglutiverit, hoc in-D genio se liberare dicitur: inuertit enim se evomendo interanea, donec hamus cadat, &denuo, absorptis intestinis, non secus, atq; prius valet. Idem confirmat Plinius, & m morat etiain Plutarchus in libro de his, qui fero puniuntur a Deo. Hinc Pierius Valeria. nus scriptum reliquit, quod Prisci fignificaturi homiuem ab affectibus cruciantibus se liberantem, Scolopcndram marinam effigiebat, cuin haec bestia se inuertendo ab hamo,&piscatoribus se redimat. De veneno huius animalis, Aristotelas, Oppianus,& Aelianus retularunt Scolo-pendram marinam, tactu, terrestri nocentiorem csse, nec non morsu urere,& rubicundum in cute colorem excitare, quod symptoma unica etiam inducere solet. Curatio autem huius veneni cum eadem si, quae terrestris,lectorem ad historiam Insectorum
310쪽
MEDICAMENTA, quae pilos disperdunt, ad mentem GaIeni, ex comptorijs
libris Critonis, primittis ex Scolopendris marinis, deinde etiam ex urtica marina, stellis marinis,& nitro, & amurca concinnantur. Plinius vero sua ς- ς' ἰυ psilothra ex cinere marinae Molopendis paratcdeinde eumdem cinerem cum messe, ad p*em r. strumas debellandas; permiscere solet. Deniq; I arentinus, ad ccercendas anguillas, suam escam sic componit. Recipit scolopendrae maring drachmas octo,caridum fluui