장음표시 사용
21쪽
Rex in teporalibus vicarius Dei est.
xeκ in teporalibus nullia su . Periorem cognosiacit.
tutis cau. sa mouentur ad bon tam, in iis qui obmerum Pue
Ala rem igitur accedendo, sit pii ma quae-Hio,Cui sit licitum codere legesZ in qua
quaestione concludendum,l regibus non rein cognoscentibus superiorem in suo.regno est l. i 2. titui. i. partit. prima. & ibi Gregor.Lo-pez. Andr. Isernia in consti. Neapolita. in princi P. Per icN t. in . c. constitutio. a. distinct. l. ι .is. de confli princi p. Franc. de Ripa in rubri . de consti . nutrier. 7. quia dum ei regnum coni missilui est,Omnia concessa videntur, sine quibus regnum gubernari ii equit. l. a.T. de
iuri id. omni . iudi. Ipse etiam Princeps est vicarius Dci m temporalibus. gloss. in rubr. verb. iii nomine domini. in authent. de haeredibim & falci . colla. i. qua in notat Boerius in additio.ad Ioanneni Montaigne in tracta. de aut . magni consili j. S. Iacobus Boiiaud. in Panegyrico ad Ioanneni de terra rubea. in tracta. contra Irebellesyregum . Quapropter sumscXHispaniae nullum in temporalibus
superiorem recognoscat.glol l .in.cap. Adrianus . ver b. Per lingulas. 63. distin. notab.secundum Pan Or. in cap. venerabilem. num. ι9. de clec. Jc in .c.nouit. itum. i 6. de iudic. Iacob. de
Segura in rcpeti. l. imperator. nu. I. ubi Plura in additione dixi. T. ad Trebel. merito iura codere potest. Unde si quod omen auertant superi iusti successores in regno Hispaniae deficercnt. regni colae possent eligere quem vellent . um nullum recta noscant superiorem, Bal in. l. eri hoc iure .ll. de iusti.& iur. Ite habent supremam iurisdictionem in suo regno, ct omnes potestates ab eius pia largitione derivatur in toto regno. l. t 8.tit. 23. Par. 3. l. I 8.tit. .eadent Par. l. 4. titu. l . lib. a. infra.& l. i.
dc ibi dixi ingl. i. tit. i. lib. 3. infra. Ideo in cou itutionibus de ivllis ac iniust is, deq; ciuitatibus, de ordine,ac de gubernandi ratione traetantibus quodcunq; re tum est, regia lex est non rectum vero,nequaquam teri legia: scientia enim ei deesse videtur, cum illegitimum sit ma in ut inquit Plato in Minoe, dc Celius lib. t o. antiqua cetio.capitul. 19. teri est , eae Pindari sententia, Deorum hominumque regina. Et quia dicitur, Scribam eis multiplices leges capitul. scribam. de praesum. dc Oleae. s. Quare inclyti, S serenis stini Principes Ferdinandus & Elisabeth. aetcrna memoria digni,
lias non minus sinetas, quam rei P. utiles constitutiones, ct ordinationes condidere. Alii enim sunt boni, qui virtutis amore praecepta
non transgrediuntur. Alij sunt mali,& hi praeceptis legum,di metu Poenae sunt coercendi. I. i. sf. de iust.&tur .vbi glo. ver b. metu poenarum, recitat hos versus, oderunt peccare bona Nirtutis amore. Oderunt peceare mali formidine poena. Recitat etiam gi. ubi est teX. in. c. irrefragabili. . caeterum .de ossicio ordi. t X. ubi gl. ver b. formidine. in. c. eum qui . ibi,& si non virtutis amore, Poenae saltem formidine a suae temeritatis audacia refraenentur. de praeben. lib. 6.
Vnde id catholici principes hac fieri posse
cogitantes. l. ia. Sc ibi Greg. Lopez literis dimoribus insignis titu. i. par. i. Sillud prouerbi. 8. Per me reges regnant, Sc leεum conditores iusta decernunt, has tribuere leges Hispanis sibi subiectis,quibus facillime ius exerceri possit in regno.
QVaeritur secundo, utrum liceat interpretari,seu glossare leges regias Videtur quod non quia eius est interpretari, cuius est statuere. I si imperialis .ibi, leges condere soli imperatori concessum est,& leges interpretari solo dignum imperio esse oportet.l. I. scisi. leges. 3. C. de legib. l. sin. . si quid vero. ibi, cui leges codere dc interpretari cocessum est. C. de veter. iur. enucle. facit. l. ita fidei haeredis . n. de iure sis. Sed interpretatio ponitur Pro arctatione, correctione, dc prorogatione glo. per tX. ibi in .l. i. st . de orig. iur. Ias. in . l. gallus .f. etia si parete.nu. t .ss. de liber. dc poti hia. igitur non erit aliis haec potestas concessa. l. vectigalia. iusin. princip. ff. de publican.& vectig. l. si puellae. f. de ritu nuptia. Praeterea ius dicendi est iurisdictionis. c. v
animarum .de consti. lib. 6. Corne. inconsili. II 3. nu. 3. lib. a. quod tamen est ap id regem. tex. in . Lia. titu. i. pari. r. Ec dixi in quaestione praecedenti: igitur cui non est concessum statuere, nec interpretari, cum talis declara istio pertineat ad solum legislatorem. Item etiam lex, dc si dura, in sua forma inseruanda. l. prospexit. U. qui Sc a quibus .l
quan uis s. de inaus vocan.l. de pretio. 1f. de publi. gl. m. l. 3. T. de officio Praeli.l. s. i. generiraliter. sside legae praestan.c. consuluisti. 2.q. 7 c. scriptum est. 6. quaest. 3. cap. si Romanom. 19. distin. capit. ad audientiam. de decim. Corneus consi. 246. nil. 3. lib. a. 'Absque aliqua ieitur interpretatione Ieges oportebit regias obseruari. Suadetur etia eX Deute. c. s. Custodite,&facite ea, quae praecepit vobis Deus, no declinabitis ad dexteram, nee ad sinistratin sed per
22쪽
viam,quam praecepit vobis Deus vester, amisbulabitis. Leges autem Papae sulit Dei: ac etiaRegis. ruXta illud Iesu Chrissi. Qui vos audit,me audit.cap. fin. de transsa. episcopi. ibi, qui successior est Petri & Ιelu Christi ,-illud Prouerb. 8. Per me reges regnant. S iusta decernunt.c. quo iure. 8. dith. Reκ est vicarius
Dei. S.Τho. lib. de regimine principum, S l.
dinationibus Taurinis. In statutis etiam nostrae Salmantinae uniuersitatis interpretatio eorum est inhibita: eo etenim prohibetur interpretari et quod per contratias interpretanistium sententias totum pene ius sit conturbatum. l. i . 3. Nostra autem,& Ll hoc autem. ibi,nec qui postea fuerint, audeant c*mmentarios ijsdem legibus annectere. C. de veter.
Nos tamen si has leges ordinamenti glollare voluimus, non line authoritate fecimus ilicentiam enim habui ab Imperiali Μaiestate mihi concessain quarto die me sis Μarti j, anni I 6.domino Licentiato Arriera generis &virtute clarissimo Regiae maiestatis senatore meritissimo approbante,cui eN commissione sacri consilij domini noliri tunc Regis .i imperatoris opus illud,& commentarios examinandos tradidimus. Et eius itaque licentia &praecepto prouinciain istam tentamus. l. I a. tit. l .partita. l.ibi, fueras endeμ ιο canotorgamiento dellos. φ . Docto. . Cotraria tame opinio in hac quaestione vexes habet rior est,imo quod possint interpretatione, &autarie ' declaratione per alia iura,vel ex vi rationis re
e in xς ' eipere. Na illa facultas co cessa est doctoribus P ς -'di I. unie. C. de professi qui in 'rbe Conit a. li. ai S '' ibi interpretandi subtilitate. l. s .ff. si cert. Pet. I,si negoti v. ibi, ita accepi: dicit gl. illud e X ponens, a Praeceptoribus. ff. de priuileg. credi.& ibi Ripa dicit quod doctores habet facultatem interpretandi iuia, no scitu interpretatio ne declarativa, sed etia extensiva.Idem est de iudice. Panor. in c. capellanus. n. 3.de ferIis. Leges Item leges recipIuut declarationem prio-Priores p res per polleriores,& e conuerso. l. no est nci Posterio- uum. ff. de legib. l. si serui. C. de noxal. actio. Te in xqr' cap. cum dileetus. de consuetu. Corne . confit. P ςx ur' colum. a.nu. 9,lib. I. Huiuini Odi tamen legum interpretatio facta a iurisperito per applicationem, S inductionem est nimis neces.saria,ergo dceon cella.
Praeterea si haec declaratio non esset applicanda, sequeretur absurditas. Si enim lex praecipies, quod qui occiderit,occidatur,esset abis
solute intellisenda, iuriosus,' infans, dormius, seu aliquem sine dolo occidens de capitandus esset, quod nimirum iniquum est,& cotra tK. in l. infans.ssi ad legem Cornel. de Sicar. S in Cle in . vnic. de homicidio. Item etiam si negli Homici- gentia, vel culpa, non tamen dolo tale quis honit clatum committeret: quia lata culpa in delictis non aequiparatur dolo.l. in lege. ubi Barto. Tad legem Cornel. de Sicar.teX. singui. in misi ii peti. curri autem. 9.eNcipitur. ibi, capitalem frau- na morde admisisse accepi nius dolo malo, S per ne is iis no Vequitiam: caeterum si quid errore , si quid easu nix pumς fecerit, cessabit edictum. T de aedili. edict. l. i. R Libi, crimen enim contrahitur, si voluntas noc Edi intercedat, quem tκ. ibi Hippoly. laudat. n. 8.sside quaestio.& Alexand .consit. 3 o. Videtur in casu proposito prima facie. col. 2. versi.
cum ergo non habuit. nu. 4. lib. 2 . Philip . Dein eius in cap. cognoscentes. nu. I i. de constitu.
inconsit a 34. num . . lib. a, qui probant, quod statutum imponens poenam mortis Pro homicidio,intelligitur, dumodo eκ dolo, S proposito tale homicidium eommittaturi Referv Bald.S alio i quam plures huius sententis autores Hippolyt.int. de minore. n. 3 2. Tad legem Cornel. de Sicar. Probat nouissime egregius S insignis doctor Ant. Gomea in trae .ge delictis .capo. num. i I. probat teX. in l. q. tit. 13. insea lib. 8. ibi ,e no san utra pena,porqare ninguuo desio sto qui se baeter. EN quo tex. colli. gitur nullam tali delinquenti poenam e se imponendam corporis amictiuain, sed pecuniariam. glo.sing. in I. in actionibus .in parte, non etiam . versic. comparatur ergo. ff. de in litem iura. quam alios referens sequitur Hippoly.in I. I.nu. 8a. C. de Sicar. Et ut inquit Bald. in I. omnes populi .sside iust.& iur.& in I. quicun-iue. C. defer.fugit. statuta non sunt ludaice, : ad literam intellige da. Alex. cons. 23. Uisa facti narratione .col. 2.lib. a. S in consit. l 34. aeterni numinis.col. I .lib.6. S in consit. 339. Redemptoris nostri. col. 2.mI. I. lib. 7.glo .est notanda secundum eos in I. damni. s. si is qui vicinas aedes. ver b. aliquas . sside dam. infect. omnis enim lex,uel consuetudo debet intelligi secundum bonum, S aequum t & ita interpretari,& si opus sit, verba eius dispositiva restringendo,vel impropriando , ut aliquid Iniquum , vel absurduin non contineat. l. scire
surdum. T. de oper. liberto. Pulchre Lan celo. tus Decius in l. omnes populi .col. 9. it. de iusti.& iure. Bald. in l. non dubium. C. de legib. facit text. in i si cui. g. de seruitu. ibi, ciuili tamen modo . nam quaedam in sermone ta-
23쪽
cite excipiuntur. & l. penuItima. F. ad exhiben ibi ,respondi non oportere ius ciuile calumniari , neque verba eius captari, sed quam e te id diceretur, animaduertere. Taliter autem debent leges,& dicta temperari, Ut non
possint a sapiente reprehendi. l. Saluius .ff. de legat. praestan. quam ad hoc saepe allegabat
Bald. secundum Socmuin in consit. 84. colu. tertia. numer. quinto. lib. primo. inquit etiam
Alberi. post Oldraldum in l. qui duos. f. primo. per illum te Ni . ff. de manumis. testamen.
quod interdum vis est inserenda literae, ut sanum, S iuri colonum intellectum capiamus: verba etiam legis,& statuti quantumcunque Praecisa, recipiut interpretationem legalem, ex temperamentum aequitatis. Barto. BId.&Paul. in . l. stipulatus sum dam aiff. de verbo.
obligat. ubi est videndus Ias. multa ad hoc cumulans, quae non transcribor verba enim legis quantumcunque latissima non debent accipi ut duritiam contineant, sed benigne , ut Dotat Angel. per te N tum ibi in. l. illud quom ff. de Petitio. haeredit. & ut dicebat Lacelota Decius in I. cltera. g. item hoc prohibetur. in sine. ff. de legat. primo. scilicet, quod quando cortex verborum legalis dispositionis, vel statuti sonat in aliquam absurditatem, recedendum est a verbis,& mens amplecte da. Igitue. etia si in lege haberetur prohibitio e Apressa interpretadi,esset nihilominus declaratio admittenda ratione vitandae absurditatis. Soci. . in dicto confit. 8. . numeriquarto. versic. ter.
tio prineipaliter moueor. Hanc etiam sententiam tenuit Ioan . Andr. in regu . pro possessore. nunt. 2 de regu. iur. in mercurial. Bar. etiain repe. l. Omnes populi. num. 6 I. Bald. num. 22. Ioan. Baptist .num. 27 . versi c. aliquando
dicit. Cardina consit. a.num. 26. ff. de iusti.
S nirta imo ista glossa, quae fit per lege in seu
ex vi rationis, non potest tolli per statutum, seu lege. Bartol. loco.supra proxime citato. S Bald. in . l. sin .is. de origia. tur. Cur. Senioe
tat in prooemiabri. colum. a. Paul de Castroin l. i. nu i 8. ss. si cert. peta. Bald. in. l. iubemus. g. illud etiam num. 2.C. ad Trebel. intelpretatio enim I iteratis est necessaria:alioquin frustra interpretes,ac viros acutissimi ingenij natura produxisset: quod fatuum est dicere l. secunda f. his legibus latis .ff. de origi. iur. IX.
in authen. qui b.m d. natu. eis. legi.in princi. iundia glosi verb. corrigimus .colla. I. Bal. in
cap. post translationem col. num . . de reis
nuntia. Adducit quam plurima Iacta l. quan uis . num. a. ss de inius voc. Frane.de Ripa in
de vulga.& pupil. Resolutive igitur dicenduest, Conditores legum posse suas leges declarare .corrigere,& mutare,ut i robant iura propriori parte adducta. Azo. in siniama. C. de legibus. Praeterea etiam consuetudo interpretatur leges. l. de interpretatione. S l. minime.
ff. de legib. quod ita veru est , ut &s communis opinio sit in contrarium: nihilominus tamen declaratio inducta per consuetudine sit servada. Decius in capit. at si clerici. col. 13. de iudi . Greg. Lopea in . l. I 3 .s. I . ad fin. titu. 6. Parti. i. Consuetudinis es ectus ponit Praesositus in c. cosuetudo. col. q. n. l O. distin. i. tem et lain S iudex iura interpretari poteshin causa, de qua cognoscit, siue dubitetur de verbis legis,sue de casu non comprehenso in Irimis legibus.l. scire. S. I. non possunt. R. de ebib. Fel m. in ca. ecclesia. S. Mariae. ubi alios allegat num. Io.de c5stitu. Licet etiam & doctori:eius vero intereretatio etsi probabilis. non tamen est necessaria. Denique leges recipiunt declaratione eκ comuni doctorum inotellectu,qui in actu practico sequendus est. tex.& ibi gl. verb.sanctorum .in clem. uni. de summa Trini. Vbi latissime quando sit seque . da comunis opinio. & de eius valore scripsi, ideo non repetam. Adde Stephanum Frede-xic de interpretatione iuris, ultima Parte, pagina. Is 6. versic. nam ab antiqua. Segura in .l. Tum patronus. nume. Io. T. de legat. secudo. k in. l. imperator. nume. o a. Lin Trebel. Seutrobique in additione plene dixi. Tandem
recipiunt interpretationem per punctum tationis. Bald. in cap. i. de constitu. Ias. in dicta
36. lib. primo.Segura in repetitione. l. prima. s. si vir.num. 3I9. E. de acquiren. posse 1s. Sin
I.i inperator. num. 3 8.1fad Trebel. teN. inca Apit. ad audientiain. ubi Panormi. notabi. t.de cleri. non residen. capit. tum dileeta. de xOnfirma.vtil.vel inutil. l.his solis. C. de reuoca. donatio. l. scire oportet.' aliud autem. ff. de . Xcusa.tutor. Sin prin. distinct. i a. ubi Praeis positus nume.4. cos. i .ct in capi. consuetudonum. secundo. ead. distin. Postremo declarationem iura recipiunt, quando verba sunt a iubigua propter varios intellectus.Ioan. Andr. in reg. pro possetare. nu. p. de reg. iur. lib. 6. Non obstant, quo minus hoc procedat, adducta pro priori parietilla enim procedui, quando interpretatio esset generalis, necessaria,&in scriptis ta qua perpetua redige da: vel esset talis interpretatio friuola,quae induceret addi
24쪽
tionem, vel diin iniitionem legis: quod mini,
me fieri debet.ut habetur Deuterono. s. Vbi glo. interlinearis dicit,ut addatis aliquid , vel minuatis.& Deuterono m. 4. lii per illa Vcrba, Non addetis ad verbum: dicit glossii iuertinearis. Non prohibet veritatem veritati addere,
sed falsitatem omnino remouet S glossiordinaria inquit. Considerandu tainen , quod hic prohibetur additio deprauans intellectum legis: non autem additio declarans, aut illucidans: seeuduni quod scribitur Eccle Ii .a . quie lucidant ine, vitam aeternam habebunt. Praeterea etiam mens legis potius quam verba est consideranda. e. si propter tua debita. de reiacii. Segura in dicta repe. l. in Perator. nu. 39. dc extenditur ad casum no e N prestum, quod, si tempore statuti conditores rogati i uissent, verisimiliter statuissent.gl. in. l. tale pactumos .fin. V. de pact. Ale X.cis l. 24.I3.3η .lit . a. Se gura,vbi etiam latissime dixi in. l.repe. l.im ἀPerator: nu. 39. Iura etiam habentia plures intellectus,secundum magis dubitabilem contrderari debent. l. quod Labeo. it. de carbo.edi. c. cum ita iure. de Oisi. deleg Panor. m. c.supe quaestionem 3 si vero . nu. . eo. titulo. ocludenduin igitur posse interpretationem per alia iura iuribus annecti se cirruluin Bar. dc alios in. d. l.omnes populi, nu. Praepos. in cap .erit autem. nu. S. dis in. q.
TErtio dubitari nee miniis subtiliter po
test. Sitne ad ius ciuile,an ad canonicurecurre du, eX ille te aperta decisone de tute canonico,atq; etiam diuerso alio modo de ciuili, nihil aute in de iure regni statutum est In ua. q. videtur dicendum , t ad ciuile,
cum sit dus seculare laicorum, sitque in suo fo
bit r. lib. 6. Sitque suum unicuiq; ius tribue du.c.sin. de e Xce P .li.6. quodq; leges canonibus aduersae sint in suo foro seruandae. Luc. de Pena in.l .mulieres. col.7. C. de ineolis li. i O.nec Papa intendat tollere, nec possit leges, nisi quoad suu forum .gl. in . c. constitutiones. dias in. io .gl. etiam in clem. dispediosam. ver b. usuris de iudi cloan. Igneus in tracta. an ReκFranciae recognoscat Im Peratorem . nu. a.
Item etia quia res de facili reuertitur ad causam prima,a qua fuit derivata l. si unus .f.pactus ne peteret. T de paci. sed leges regni ha bent originem a dictis iureconualiorum, &aina peratorum. Gregor.LOPeae verb.tomi nos, in prooem. 1. parti.quod satis apertum est: deficiente igitur iure municipali,& regio, ad ius
ciuile,non ad canonicum pro decisone causae in iudicio seculari controuersae recurrendum est.Confirmatur. Nam deficiente rure
canonico, pro decisione dubij est eundum ad ius ciuile, non autem ad municipale. Praepos.
in capit.consuetudo.colum. 3. numer. .vers.
adde etiaui .distin. i . Petrus de Rauenna. in alphabeto aureo . tali. ι6 3 .col. . vers. mala consuetudo, Rochus Cur.in repeti. capitul. fina.
sectio. . numer 6. l. Parvo. O. de consuetu.
Adde quae not. Panormita. in capitulo eκ liis teris numero quinto columna tertia de conis stit.His tamen non obstantibus, afferendum fore credimus,deficiente iure regio, recurrendum esse ad ius canonicum: & e conuer lo, deficiente iure canonico, ad ius regium. Nam
quod est ,& ratione suae causae firmius, & illustrius reputatur, praeferendum est. l. fin. C. de his qui veni.aetat. impetra. c.Penul.de senten.eNcommv. Sed ius canonicum respectu iuris
ciuilis illustrius est, ct firmius: nec minus Ecius regium, quod in toto resno cosnune est: quia etiam compilata a Iuttiniano non diis cuntur apud nos iura, sed dicta sapientum,
quae deficiente lege,sequi possumus, dc qua
tenus ratione iuuantur, dc eonfirmant ius regium, in iudiciis possunt allegari: quod ita in allegationibus tam ecclesiasticis,quam secularibus quotidie seruatur.Praeposi. in cap. si in
adiutorium col. 2. num . . dillimio. Ec l. t.in
decisionibus Tauri. Adius igitur canonicu, vel regium,alterutro in suo foro deficiente, ςst recurrendum. Item leges Castellae,& Plis Paniae sunt ius commune,& non municipale, quia uniuersale ius regni commune dicitur &appellatione iuris in regno castelli venit ius
istius regni. Panor. in capi. cum a nobis. notab. i.de testib.Ioan. Lupus de Pala. Rubi. in I. I. Tauri. num .9. Sicut appellatione iuris, per eveellentiam intelligitur de Romano. . ius autem. Inst. de iure natura. Itaq; si rex metionem de iure fecerit,appellatione illa iuris. venit ius regiunti unde si Philippus noster, Se Angliae Rex de iure loquatur, venit intelligedum ius sui regni, quod regulat omnia in te istiora, id est,de eo iure,quod ab oreRegis e inanat, quia in suo regno Hronarcha est,totumq;eontinens,& ab eius sententia appellari non Poteli, quia prae scelus eli multorum praelatorum sui regni. Bald in .e cum venissent,tol. a. de eo qui initii. in posses causa reI serua. Ioa. Lupus in repe . rubri . de donatio. inter vir.&vXOr. l. I.cOl. q. n. t 9. Quod aute ius regni sit ius commune.tenet doctor Iacobus de Segura in repe .la Ohaeredi . cum filiae. n. 19. E.
25쪽
de vulgar.&pupilla. l. 7. tit. . infra isto. lib. I. ct eod. Lb tit. ta .l 4.&l. a. Sibi Doctor del ast illo, verb. Por ellas, in ordinationibusTauri Item quod deficiente iure regio sit in subsidium ius canonicum , & non ad ciuile recurrendui tenet Gundissaluus Olim auditor Ro
tae in repet. c.constitutus, i. 7. vers. ego au
tem. de in integr.restit. Oan. Lupus ici d. reis Pet rubr. La .nu. I s. Doctor Castell. in l. t. Tauri, Verb. Primeramente,ct Cinentes in l. 3. quaest. t .in eisdem Taurinis decisionibust. IoacBernar. Epistopus Calagurritanus in pract. ca
dum unum intellectu in. c. ad nostraui. de probatio. Nec aduersatur huic sentetitiae, quod iudex ecclesiasticus Ob iuris canonici defectum imponat legales poenas dicet enim episcopis per statuta sua imponere easdem Poenas, quas Populorum statuta laicis imponunt delictum
Con mittentibus: dum tamen tales poenae iuricanonico non aduersentur. tractat hoc late Ancharra .cons L 38.nu. i. & sin. & Cardines. Turre crema. in eap. dignum.nu. 13. q. 9. dicit Ieges humanas fore in causis ecclesialticis etiacriminalibus recipiendas, argumento cap.si in adiutoriuin, distinet. ι .& ca. sumitur. 6. q. q. Quod tamen verum est, & procedit dum modo leges non obvient cauonibus.c. .dist. Io. . inter haec. 33. q. a. Unde insertur poenam secundum laicorum statuta clericis ab episcopo impositam valere, dummodo talis constitutio canonibus non sit contraria, quod etiam est de mente Ancharra .in dict.confit. I 8. col. sin .nu. .& Panorm . in . c. licet, col. a. nu. a. de
ossi ordin. ubi dicit posse episcopum ad moriun reformationem statuere, dummodo conistra canones non sit, & ibi additiona. plura reis missiue citat. Iudex igitur ecclesiasticus poterit legem secularem dispositioni iuris canoniisci non aduersantem approbare. Quod etiam tradit Felin.c.ecclesia sanctae Marie. n. s. quilate loquitur de constitutio. Dicit etiam &pulchre Panorm.in Ca. de causis,col. fin. num.1 7. de ossi. deleg. quod quando Poena non in is uenitur de iure canonico, recurrendum est ad ius commune statutariuin,municipale, vel cosuetudinarium. Igitur ad ius rebium, quod comune est. Non etiam obstat glasLin cap .consuetudo.vetb. cum deficit lex. 1 .distinctio. in qua Rauen. Curti. & Praepos. suam intentio.
nem iandare nituntur, illa enim glossa no probat id.ad quod ab eis allegatur. Asserit namque glossa praeferendas leges in desectum cano num generali vel particulari consuetudini: noautem dicit leges Imper es compilationis Iustinianae preserendas Iegibus regni non rein cognoscetis superiorem, veluti sunt leges Regis Hispaniae,qui nullum temporalem recognostit superiorem , secundum gloss. in capit. Adrianus. 63. distinet. in verb. per singulas εquam dicunt memorabilem , & singularem Anto. Corset. in tracta. de potestate Regia.
pus in tracta. de benefici. vacant. in curia. s. 8.&Segura ini. Imperator. nu. ubi dc nos in additione late scripsimus. Tad Trebel. Nec obstant aliae rationes superius adduinctae. Papa enim non tollit ius regium, nec Im- Perator ius canonicum : altero tamen desciente, iuuatur ab altero in suo foro.
Nec obstabit si quis dixerit, deficiente iure
canonico, vel regio, ad ciuile esse recurrendu,
eo quod illa habuerint ab hoc originem illudenam habet Iocum,quando ius,a quo aliud sumitur manet in virtute iuris, non alias. Hispa ni tamen dupleκ habent ius solum , canoni cum,scilicet,& regiumaeivile enim non habet vim iuris, sed rationis. Ad ius igitur, dc non ad particulares rationes est recurrendum, maκi
me cum ius Hispaniae regium sit aequum,&iuri canonico consonum. Et in smilibus fit transitus de uno simili ad aliud sibi simile.ca. inter
caeteras. de rescrip.Ius etiam canonicum pre
eminet Iuri ciuili, ct ideo est ei praeferendum secundum Bartholom. Cassan. in Catalogo
Quarta quaestio prooemialis. V xto dubitari potest, Vtro iure sint
causae ciuiles, S temporales deeidedae in terris subiectis ecclUae, Mettam n intra fines huius regni resident, canonico, an regio Cui dubio respondetur,quisd re gio, ut tenet Bald. in l. Priuilegia. n.3. C. de sacrosan.ecclesi. s. incipiente. Porque u iustitia. tit. 4. infra isto lib. r. Est etiam appellandum 'x 'i'. Praelatis, S episcopis temporalem iurisdictionem habentibus:quod probat Do
QVinto quaeritur,Quando in eodem articulo diuersiae leges huius', vel alius compilationis nostri regni diuerse sentiunt,cui sit
in eius decisione standiunt Cui dubio distinctio
26쪽
ctio erit adhibeda, scilicet. Aut alia leX est generalis, alia particularis, S tuc particularis ethsequenda, generi enim per speciem derogatur capit generi. de regul iur. lib. 6. tollitur enim
contrarietas, ut notant Doctor. l. in ambiguo.
V. de reb diib. dc in l.ubi repuFnantia. V. de regul. iur. Vltimae etiam dispositioni est standum , quando alia lex alii eiusdem libri contrariatur: polleriora eni in prioribus derogat, cap. i. de constit. lib. 6. l. paeta, ubi Ias. C.de Pach. nisi contrarietas distinctione aliqua concordari possit, quia iura iuribus e X pedit concordare capitulo cum expediat. de eledi. lib. 6. l. vulca. C. de inoffic. dotib. Anchar. in cap. q. 24. de constitu. Philip p. Corne. cons. 89.
col. 3. nu. I 3. lib. i . Aut alia distincte,alia indi. stincte loquitur : & tune secunda indistinet Eloquens non tollit distinctione prioris. Bald. in l. omnes populi. ff. de iust.&tur.
SEXro dubitatur, Quomodo sit in legibus
huius regni procedenduZDe illo dubio est
L Ut. ib. 1 insta & magis aperte. l. t.Tauri, Vers. Orclena uos, mandamos. Notandum tam e leges, quas petitiones curiariu appellamus esse caeteris praginaticis S legibus ordiname' ti,fori, Spartitaru preseredas,quatenus postexiores sunt,p ea, quq in superioribus diXimus.
o se cli timo quaeri potest, Quamuis in causaru decisionibus potestatem contineant leges fori S styli cuni nec fuerint aut horizatae, 'nec in vim leguin, sed tanquam consuetudines promulgatae t In quo dubio conclusiue alle rendum e Mistimo tales leges habere legum virtutem: si quidem in usu&obseruantia tui Dse constat in casibus in iudicio agitatis. Quod tamen verum est, dummodo irrationabiles,
vel iura huius regni contrar:ae non sint. te Ni. in l. penult. tit . . lib. I . infra.& l. 1 .Tauri. Alleganti itaq; pro se legem fori incumbit onus
probandi talem in usu extitisse legem , ut la- ius probaui in additio. ad Segur. in repe. l. cohaeredi. s.cum filiae .n. i v. ff. de viii. post Ro-deri. Xuar. in re p.l.sori in prin. l. q.col. a. &Zasi . cons. s. nu. io 9. lib. i .&Marcii de Mantua in repe.l.iuris ignorantia nil. io. C. qui admitti. Deci . consit. 7 o. num. 32. Si tamen lex fori esset notoria, in communi usu recepta, eam allegare sufficeret, nec teneretur probare. Notorium enim releuat ab onere Probandi, non tamen ab onere proponendi. glosi . inclem. appellanti ver b. alias causas. de appeti. singui. secundum Ioan. Bernar i. in tracta. fal-lcia. regul. 9 . Tenet in e .presso Deci con- sit. ψO2. n. IO. lib. 3. qui pulchre loquitur.&cost. - . colum . sin. num. I a.&eOns s 7 9. nu. 9. dc consit. 6o s. num. 26. comprobatur e κcongestis a Docto. segur. in repeti. l. 3. . sin. numer. i 8.ssile liber.& Post. Notorium autem,eXempli gratia, est, ii quis dicat res patrimoniales posse a propinquo retrahi pro tanto: vel etiam, bona acquisita inter coniuges constante matrimonio esse communia : vel aliud simile exemplum. Articuletur autem in interrogatorio causae in hunc modum. Ite si sciunt i c. legem sori, in qua habet ut d clancto ab intestato propinquo ad truncum bona venire,vel silium polia in tertio & quarto bonorum meliorari , esse usu receptam iniuriclisci; contradicto iijs obtentam quoties linii lem casum in facti contingentia viderunt :&ita praedictain legem practicari sciunt: nec via quam contrarium fieri seu praeficari videiunt nec audierunt: dc ita est publicum Sc irotorium Sc. Adde Deci . consit. 483.nunae r. a I.&consi. ais. iamner. 2. Quibus autem actibus contrarijs t latur ista consuctudo, si iam es set praescripta, distinguit Alberi. in rub. C. quae sit longa consuetu. cuius dillinctio placet Andreae Tiraq. intracta. de Primogςni. q.
O Ctauo ex praedictis oritur dubiu, Utriunlex eX consuetudine tolli possit ' Et vi detur l non per dictam. l. .lli. . lib. i. inlia ibi, ὸ contra las lyes que en se nuestro libro se eo-tienev. dc Per. L . titu. t. lib. I. infra. S perdictam. l. i. Tauri. Contrariatur tamen, quod cosuetudo legitime praescripta derogat legi praecedenti .iuxta teX. in c. sin. de conluet. , quae insigniter adducit Ioan Andr. inreg. nemo Potest. inlin. 3. de re. lv. lib. 6. ubi concludit, qclerici possunt testari etia de . bonis quocu ltitulo acquisitis intuitu ecclesiae. Quam consuetudine in Ssi iuri humano contrariam,va 'lidam tamen ostendit Doct. Couarru. in cap. cum in officiis. n. v. de te flamen quod Cc ipse in arte testandi late probaui in gl. a 3.ad quod est regias. l. et .m curiis Pineis anni. 3 S a 3. que
approbat, S praecipit struari antiquam Hii
Paniae consuetudine in , quae circa conficienda testamenta laicorum vel latur. scilicet, valere consuctudinem,quae venit post legem contra ius
27쪽
tra ius scriptum, quod etiam tenet taeas de
Penna in l.unica. C. de collat. donator. col. 2.
lib. io. ubi singulariter in puct no distinguit. Zasius in. l. de qui bias. is de legib. Doctor Di da c. det Castil. in l. i .Tauri in verbo. contrar ra. 3on. faciunt etiam quae ipse scribit de potestate consuetudinis in eisdem decisionibus Taurinis in. l. 3. verb. Siete temgos.versi. Sed quaero
an consuetudo. ct quae notat Petrus Rauen. in tracta. ὀe consire tu. sectio. 3. nu .l I. Non obstant leges praecitatae in capite quaestionis:illae enim solum reprobant consuetudinena prsteritam, non tamen suturam post has leges inductam. Vtrum autem consuetudo semel a lege reprobata, possit amplius introduci, vide Petrum Rauen. ubi supra,& quaestionem infra 13.
Nono dubitari potest. Utrum doctoribus
solis , an S licentiatis & baccalaureis sit interpretandi iura concessa facultas i Cui duo bio respondetur, quod soli Doctori est perniissa,eo quod doctorali tantum dignitati, &non alijs sit annexa secundum Rip.in .l .eκ f ct .col. 2.nume. 8. ff. de vulgar. & pupili. Ad quod citat Inno. in c. a. de magit:. S BOlogn. in repe .authen. habita. sol. 4. C. ne filius proatre. quod intellige ut per Castell. in.l. r. vero.interpretar in legibus Tauri. l. 3 I .e l. . Scibi Ioan . Lupus. n. 6. Supradictam etiam quaestionem tenet Hic rony. Grat. respons. 136.
Uaero decimo,Vtrum leges humanae Obli gent subditum in conscientiae soro , ita ut subiiciant transgressorem mortali peccato In qua quaestione concludendum leges Imperatorum & Regum transgressorem ad peccatum etiam in foro conscIentiae obligare, quando talis leκ est fundata super certo, oc non su- Per praesumptione. Quae conclusio colligitur ex Diuo Tho tua. ι .a.quaest. 96.art. q. & a. a.' iaest. 6 o. artic. r. ad primum. Archiepisc. Flo' rent in. I. Part. tit. ι8. cap. unico. g. a. Baptista Trouamala.verb. te . quaestio. i . di Sylue ne r. quaestio. S. in eodem ver b. Alphons Ca- serent. Iib. primo de potestate legis poenal. ca Pit Ioan. Μethym. in lib. de re lit. questio. 36. Versic. quo praemisso videtur concluso, cte. te X t. in l. i6.titu. I. Par. I. ibi, ν meteoe- an en ia eanera de L muerae, & ibi notat Gregor .Lopeae. Adde glo. a.in l. 6. tit. 6. lib. a. in
Da. Paludan. in . sententia dist. a .q. q. art. i. concl. I. Nauar. in manuali Consessorum cap. 23.num .39.Andr. ab ENea in cap. i. de costitanum. 38 . ubi di κi in concl.3. Secundo confirmatur : quia ubi ius ciuile expressu non reprobatur ab ecclesia nec continet in se peccatum , debet obseruari in foro animae, ut probat Barba. in cap. filius. col. a. num. 8. detestamen. dicens istam opinionem commune. Quod etiam confirmatur e X Pau. ad Rom. 13.Qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit. c. qui resistit. a I.q. 3. S gl. in c. fines. verbo sentent ijs. de constitu. lib. 6. Bald. in cap. in omni . de testib.Barb. consil. 3. numero. 2 .colum. 2.lib. I. Adrian. Pap. quaest. 6. quodlibet ita. Quod tamen intellige intentione legissatoris non cessante, ut probat Curtius Iunior consil. ra .num. Io. dumque modo talis lex sit iusta. cap.erit autem . . distinctio.
S. Tho m. a. a. qu sit. 6O. art. s. Dumque etiam
legi sator habuerit potestatem: alias enim noligat. cap. sin. de constit. lib. 6.l. fina. ff. de iurisdict. omni.iudi. teXt. secundum Caepol. nu. me. t o post Bald .ibi in I.sciendum. ff. de edit. edi. Si enim princeps in materia spirituali, & super rebus spiritualibus statuat, inualidum
erit statutum. c. fina. de reb. eccle. a. nouit. deludi. Vnde infertur praeceptum rectoris uni. Praeeep. uersitatis alicuius , ut intersint Doctores vel tu recto- scholastici alicui congregationi, in qua de re ris Uni graui tractatur,obligare transgre re ad pee uςrsix xi catum. Si tamen sub poena praestiti iuramenti ' scholares interesse cogregationi, missarumve nsgrescelebrationi, vel alijs iubeantur, talis poena sio ad pecnon est dure intelligendamon enim Praesume catum. dum est, attenta pia mandatis intentione , in
his, quae magni ponderis non sunt, velle sibi ut pareat sub periurij ip oena, sed ad memoria
iuramentum reuocare,ne suis subditis conte-ptui sit, ob idque praeceptis Parere renuant. Ita eXplicat Ioan. Driedo. in Christiana liber 'tate, Pag. 37 a. dc Couarru.in repet. ca. quan uis pactum. I. par. relectio. g. r. ad fin. de pactis.lib. 6. Quod maxime est notandu,ne passim quis temere periurij reus damnetur,etiam si superioris praeceptum praetermittat. Lere itidem super praesumptione sun data non oblisat,veluti illa, scilicet, quae haeredem , non conficientem inuentarium ultra vires hae p. pei
reditatis teneri creditoribus hereditariis asse- sumptio- rit. teκ. in l. fin .g.sin vero postquam. C. de iu- ne , nec re deliberan .l. I o. tit. 6. pari. 6. quae non ob - mςr P tinet locum in conscientiae soro secundum Πη . ςgi Bart. in rubri ff. de acquirend. haered. num. 3.
quam etiam sententiam probat Feli. in ea.an. lum
28쪽
, diuimus. nu. i. de simoni.& Baptis. Troiiamala. ver l, haereditas. . t a. estque comunis sentcti ad Oct. secundum Iason .in rubr. mi. et n. de acqui. haer. Di Ni late ad Segur. in re Pe. I. i. g. si vir. n. i acquir. poss. In tethge tamen, etiam si ad peccatum obliget, non tamen ad restitutionem pocme in foro conscientiae te uerit quia ire conscientiam non ligat, quos natura non obligat, secundum Baldum in l. 1 1 C. de vectiga. x cona.&Feli . incitato cap. audiuimus. colr i. Cum enim sit mera poena, nihil ex tuis bonis abest sseo quare.naturali ter ei quis non tenebitur .gl .coniuniter rece .ptain.e fraternitas. a. q. a. singui. seiundum Feli. in . d. ca. udiuimus. Quae opinio tu dictast. communis est teste Ludo. Gomea in y.eκ Ilialeficis .mns Aeactio. & nos late proba.uimus au Segut in l.1ilius dum in ciuitate . nu. x s. n. de ver b. obligat. Vnde infertur reuen
dentem triticum contra Pragmaticam pecca re,niata tamen in conscientiae foro ad restitu tionem poenae in eo contentae teneri . te N. In
l. I 8 o. sine operis anni. II 8. in cur ijs Pincia fol. o. ct fol. s i. Deli in prosecu-L,8.tit. tione operis . latius dicemus. Nota tamen is-s tkb tud ad i. 8.eum sequentinat . . lib. s. insta. δ' . lato t. Ex quo etaim in ro S notabiliter peccati a re trimam illud qui alienam caedit sylvam lig-den leon Daq, inde extrahit: ea nimirum otio ner quia tra statu lagi obiliat & statuto iuste id ad reipii b. utiliti praecep tatem prohibenti:ci ci dum enim affert rei tu Vtru publi,lignorum montiumque copia. At qui Pςςςς ς λς prohibitioni de lignis caedendis obuiat, uni in se o PIeponit Particulare commodu. quod animi te Prohibet Auth. res quae . C. commv. de legat. stituete . di cap. ratio nulla. de praebend. l. 3. titu. 28
Iart 3. Populus itidem, dominuive alicuius oci prohibere potest ne quis line lice tia pos , , sit locuin ingredian re enim propria quilibet
Iegem potest iustam inducere. l. in re manda ta. C mandati .l. diuus .ibi, non est rationabile nolentibus dominis vos in alienis agris aucu' pari. ff. de seruit. rustic. praedio. Nulli igitur, cum alia ab aliis oppidis diuisas habeant sylauas, contra statutum id prohibens alieni motis ligna caedere vel extrahere licebit. Quae . libet etiam vn mersitas statuta circa rerum suarum administrationem condere potest. l. sina. ubi notat Bald. C. de iurisdict. omni . tuis di. sart. in l. omues populi. is de iust. & in re. Dec. cons.197. lib. ι . Adde quae notat Ro-deri XuareΣ allegati. 6. Quod autem peccet, tenet Dominiciboto.lib. i. de iust.& iure. q. 6.art. 6.&lib. . quaest. 6.art 68Po a. rol. a. Nauar. in manuali confessι Pag. 4 4. nume.
6. Alphos de Castro de potestate legis pod.
lib. t . cap. io. g. Primo. Adde etiam quae tradit notaiater Couarru. in re Pet. regul. Peccatum. 2.pa 3. 8. de regu .iur. lib. 6Dato igitur
quod peccet, dubiu eit, utru ad restitutione, vel aestimationem damni illati teneatur e Per praedictavi detur quod sic, ad suam etenim sylva in ligna pertinent. argum. l. siquis duas . si quis partem. is comm u. praedi. ibi, diuisit sundum regionibus.Si itaque sylva, de qua ligna surripit, alieni est , non dubium est quin ivrvum coimuittat: igitur,& si lex in tali casu i inponat poenam quae tamen poena in foro an iis mae no debetur tenebitur ad intereste rei sublatae ratione furti commissi damnique illati in arboribus fructibusque potnarij, vel sylus, vel cuiusuis alius iundi cuiuscunque dominitam particularis quam uniuersalis. Ita tenet. Alphonc de Castro copiose S eleganter ubi supra. Hoc tamen limitarem,si e M statuti fori ma vel partium conuentione expresse intelligeremus ad poenam tantum legis vel statuti
teneri ligna scindentes ae asportantes et tunc
etenim, ut opinor, illa leκ concessori est ex Partium conuentione, non prohibitoria. Qua tamen limitationem intellige, dummodo qui rapit, in usus suos rem raptam habeat:& sit illius loci, in quo est sylua vel mons: si enim ad vendendum surriperet eo quod utilitas rei comunis cessat, succeditq; cupiditas, tenebitur in soro animae ad restitutione susceptae a stimationis ex venditione. Quod iuri existimo consonu,&itata pius rogatus cosului. Quid de eo qui habet ius piscandi in certa parte suininis praescriptione quaelitum , cuin habeatius prohibendi. v in cap. quq sint regalia. verbo: piscationum. vide per At illet. fol. 1 8 colum. a. idem erit respondendum.
ζ Ndecimo offert se nobis nec minus nota 'bile dubium, Utrum in causarum ecclesiasticat uni decisionibus , deficiente tute canonico, si ius ciuile dictis sanctorum praeferendii in Quam quaestionem ad Vtra tui; par. tesulatissime.singulariter tractat Lucas de Penna in l. me di os .cOl. a.C. de prosessor. dc medi. lib. decinio. Ego tamen ita d: limgue rem . Aut enim es causa spiritualis ad fidem spectans , S tunc si dictum sancti sit vel noui vel veteris leuamenti aut iroritate fundatum, imperiali decisoni praeseriem, cum gloss. mcap. de libellis. a O. dilline . in verb. illorum
In causis eclesia stieis de fiet titi iu
29쪽
ex vel tatutum quando desuetu indine tot laturo Consue tudo etiacotra ius
sua g. secundu Ias. in F.quaedam. n. 66. Ins i. de actio. Aut est dicium lancti simpliciter spectans ad causam temporalem: & tunc lege regia si sit, erit caussi decidenda in foro canoniis cci, dummodo talis leta sit equitati consona.
F Sidc duodecimo pulchra i& quotidiana quae Ilio, Vtriim leκ, vel statutum desuetudine tollatur De qua etiam quaestione pul
gl. in proce. instu in ver b. desuetudine. Huie ipse dubio sic satisfacerem. Aut lex abijt in
desuetudinem per contrarium usum, itaque nuquam fuit recepta,vel semel recepta non fuit usitata: quo calii cessat virtus illius legis, &obtinet vacem constaetudo prior. gl. m c. frangere. de treug. ct pace, ordinaria secundit Ias. In l. rem non nouain col. 2.nu s. C. de iudicis quae dicit statutum non receptum in obseruantia, nec moribus utentium approbatum, nullas habere vires: nec ei obuianti dicetur transgressor. Citat M otal. in l. t o. tit. II. Par. 3. in glo. masna ad fin. singui. secundum Aleta an . cos. 6. Viso themate dc dubijs. n.1. S co sit. 13a. Visa facti narratione .col. a. nu. I Vbi hancc5muniore in dicit opinionem: ubi etiasubdit in dict. consit. i 3 a. eri cursu decenni3 citra regis vel superioris notitiam talem consuetudinem praescribi, dicitq; istam in terris imperi j communem opinionem . Aut casus illius legis nunquam euenit, quod de raro mu- tingentibus esset:& tunc & si no v stata, semper tamen viget,& est in sui viridi Obseruantia I. Arriani. C. de haereti c. Montal. indictagi. magna. l. lo. tit. l I.Par. 3. Itaque& si contramus vlus statuto iuris deroget,non tamen desuetudo. Si autem talis omnino id c quod ius diuinum disponeret,nec desuetudine,nec c5trario usu tolleretur: si quidem est eadem cui ure diuino, quod immutabile est e. sin .de cosue tu. Panorm.& comunis in cap. l. de treu-
Unum tamen est notandum,obviantes diuinae legi, vel naturali, sequentes Prauam populi conluetudinem esse a tem Porsi poena
immunes, non tamen a gehennali, ut inquitigio. in cap. denique. verbo, consuetudine diis 1 in . . S glo. in c. a. de tempor. ordina. glossi. etiam in c.cum venerabilis. de consuet. Prae inposi .in d.c. deniq;.nuclo. dist. Roman. siningui. t 9. An cosuetudo. Francis Cremen. fing. I 49.Μos puerorum. Iradit Feli.in ca. ea quae
AleX. praedictam glossam post Anchar. & di
cit rectorem oppidi cuiusdam aufugisse, e quod accusatus ruerat:factaque in eum inquistione, repertum fuerat priuatos eum habe. re carceres, pluresque vinculis oppressos haberi iussisse:liberatum tamen S absolutum acrimine, inquit sui sie,eo quod probauit praedecessorea suos idem facereconsueuisse.
rri Vbitatur praeterea & decimolemis,utrii L cosuetudo semel perlegd damnata, possit reintroduci Cui respodet gI. in cleme. statutum ver b. consuetucine . de electi. dicens illam reproboionem consuetudinis de praete-rIta,non defutura intelligi. Quod late probat Andr.Tiraq. in tracta. de utroque retra. lib. . in princ. n. i7. Aduertendum etiam illam gl.
secvdiim istam theoricam debere in huc modum legi haec litera, tollere noluit: alia enim itera inquit, tollere voluit, secundum quam allegantes eam ad alium sensum intelliges mepe quod ubicunque leκ reprobat consuetudinem, non soluin praeteritam, sed & futuram videtur reprobare consuetudinem. Quam opinionem ab omnibus reprobata praedicta glossa dicit teneri Iasi in I. emactos populos.
nes a. cleri. Illam glossam diκit singularem Iaso. in . l. de quibus . nu. II. ff. de legio.Ioan. Lupus in repe. c. per vestras. notabi. s. fol. I os .col. 3. de dona. inter vir. &vκor. ubi plures
praedictam gl. in priori opinione, quam nos
etiam tenemus, approbantes retulit. Distinguendu tame est in ista quaestione cum Paetr. de Rauen. intract. de consuetud. sectio. 3. nu Ia. t. mezini. I 3. nu. a Mad fin. in leg. Tau & Couarru. in lib. 3. Varia re tu. capit. 3.nu. q. affatim de hocarticulo disputante. resoluente Per quatuor conclusiones. t. Decima diuinuni
30쪽
QVarro etiam ulterius & decimo quarto, Quid sit leM,In quo dubio ornissis pluribus definitionibus, quas adducere poveram, Iex est' secundum iure consultum Martianain .l. a. ff.de legib. institutio dc donum Dei.Secudo, vel aliter, Lex est sauctio sancta iubens honesta,prohibens contraria,ibidem. Vel aliter &'3. Lex est recta voluntas eius, qui vice populi gerit, voce aut scripto promulgata, cuintentione obligandi subditos ad parendum sibi. Quae definitio est integra & optima secundum insignem patrem Alphon. Castres. lib. i .de potestate legis Poena.cap. 3 . ubi eam Per partes exponit. Lex itidem authore Apostol. 7. ad Rom. est mandatum iustum & b nu. Qua definitione resert glo. in .g. lex .insti. de iure natu. dc Petrus Unaeola in arte notariatus rubr. de diuis pactorum. n. 6. Quinto etia,
Lex est oratio grauis & recta facie da imperas no facteda prohibens. Vel sexto, Lex est castigatio vel doctrina scripta hominu vita a malo
reprimens. quaeq;fieri oportet instruens. l.3.titu. I .part. . l. I. lim. 6. lib. l .sori legum. Praeterea de septiino, Lex est, diuinaruin humanarus q, rerum notitia. Item etia dc recti iussio,
Donum Dei, Dogma deniq; hominum sapientum relata per Polydorum Uirgilium, De inuentoribus rerum lib. a. ca. i. Quid autem sit Ieκ,senatusve consul. quid praetorum edicta, vel responsa prudentum declarat Alexan. ab Alexan. lib. o. genial.dierum.c.23.
VLtimo quaero,utrum attularit utilitatem Leeu in hominibus consi itutio legum' Dicendii stillatio
quod sic. Probat S. Tlio m. I. a. q. 9 i. arti. 3.& necessa q,9s .art. . Archiepis. Florenti. a. parte. titu. ri suus Z. c. Vni .F. 2. Confirmatur ex beato Ysidoro lib. etymologiarum , dicente, Factae sunt leges, ut earum metu humana coerceretur audacia, tutaq; sit inter improbos innocentia, de in ipsis improbis formidato supplieio refra: - netur nocendi facultas. Hoc tamen humano feneri necessarissimum est : utilis igitur suitu manaruin legum constitutio. Inquit etiam Philosophus. a. Et lii. voluntatem cuiuslibet legissatoris id inspicere, scilicet, ut homines reddat bonos. Tradit Domi. Soto lib. I .de iust. '
Quare indutabiliter est dicendu sanctissi- Ferdinarimam dc apprime utilem reipub. harum ordi dus&Elinamenti Iegum constitutionem fuisse quas in labobuictissimi,excellentissimi, sanctissiimiq; His Hisp nia paniarum principes Ferdinadus 6c Elii λbςῖ , , , t uda
aeterna memoria digni,Vt supra iam di inius, tui. eondidere. Sub quorum tutela Hispana respub. floruit, ac reliquas omnes selicitate praeteriit: nec ei fames unquam sub eorum imperio, aliudue infortunium eue i, quibus ob regum peccata, Deo permittente aepius respub. veXari solent, ut lubetur