Ratio occurrendi morbis a mineralium abusu produci solitis

121쪽

praeceptore in urbe Roma; quem feliciter ille curavit. Igitur non tantum in scapulis ac mammis , Vertim etiam in quibusdam aliis partibus cancer enascitur. Causam hujusmodi morbi recti est assecutus Boerhaavius , dum ait: est quidqui δfoirrhum facit , acre fcirrho mixtum g mutatio in circulantibus , a menstruis, haemor hoidibus , haemorrhagid qualibet retentis Isterilitas , caelibatus , e feta aetas ad O annos; victus austerus , acer , calidus; fectus animi tristes O bilios; irritatio externa qualibet, motu , .calore, acrimonia , emolliente, suppurante , caulicd, vesicante medela externa , vel interna similia peragente.

Haec de 'obstructione, scirrho & cancro dicta sint satis. Nunc de chalybis natura in obstructionibus agendum est. Chalybs testante Andrea Baccio lib. 6. de Thermis cap. 2. nominatur quasi ferrum chabbum a regione Chabbum in Ponto , ubi purissimum ac durissmum gignitur. Ferrum etiam Mars ab aliquibus

122쪽

dicitur , quod Mars planeta in prodii ctione ferri suas partes habeat radiis immittendis, & in terrae sinu radicitus implantandis. Sapienter igitur illustres viri scripserunt, nihil esse in ipso Marte , quin reperiatiir in ferro; de quo Plinius:

hoc tellurem scindimus , ferimus arbusta ,

ponimus pomaria, vitae squalore deciso annis omnibus cogimus juxeuescere. Hoc eximiamus tecta, caedimus faxa, omnesque ad alios 1 us ferro mimur. Sed eodem ad bella , cades , latrocinia , non cominus fotam, fedesiam misiti, volucrique , nunc tormentis excusso, nunc lacertis , nunc vero Pennato ,

S aliis recenter in perniciem hominum inventis. Jure quidem scriptores nonnulli serrum Martem appellarunt, non solii in quod hic planeta in generatione & pro

ductione ferri dominium exerceat, silaS-que tunc temporis in ferrum virtutes

ac Proprietates inducat; sed quod etiam

Martis naturam serrum sequatur & imi- lietur. Si quempiam medicorum non PH

123쪽

II9det contemnere chalybem ; is etiam serrum, seu Martem contemnat necesse est; cum tamen ferrum propteli consisse tentiam Si duritiem , qua pollet , valdisconducat ad corporis humani sanitatem. Neque enim hujus oeconomia posset in

aequilibrio sustineri , deficiente laudato remedio , sine quo medicina claudicans foret & imbecillis. Ut id ipsum de chalybe pro dignitate demonstrem , ita constituo , chalybem in obstructionibus

persanandis utiliter adhiberi. Non enim tam equitatio laudabilis atque utilis est per celeberrimos Anglos, Sydenhamum& Mortonum, qui eam non dubitant in

hectica & phthisi praesentissimam appellare ; non tam mercurius luem celticam ex humano corpore potest ejicere; non tam corteX Peruvianus febres intermi, tentes expugnare ; non tam laudanum

liquidum , sine quo medicina manca eL set juxta Sydenhamum, sedare cholicam Valet, quam est chalybs idoneus ad O,

124쪽

Ι2Ostructiones tollendas. Chalybs remedium est celebratum a viris clarissimis tum Veterit, is , tum recentioribus , partim vero cognitum a philosopho nostro, qui non intelligit, quibus hoc medicamentum viribus polleat ad obstructiones debellandas : id quod multis rationibus planum fiet. Neminem praeterit, a methodicis bina morborum principia tradi,

quorum unum laXum , alterum Vero

adstrictum appellant ; illaque eorum methodus hujusmodi erat, ut pro laXantibus adstricta remedia, pro adstrictis Iaxantia applicarent. O Veram, ac recte nobilem methodum i Tibi, o medicorum princeps Hippocrates, hoc quoque debemus : fit enim eo, ut malae omnes affectiones eXpugnentur, ac Valetudinis commodo consulatur. Quid tum denique λHoc pacto dum nimiae solidorum rigiditatis insidias satis clard cognosco per Propriδsigna , id est , per durum , subtilem ,

serrinumque pulsum, una cum accensa

125쪽

I 2Isiti conjunctum, continua vigilia, diro Vomitu, eXanthematibus , ingenti delirio , alvi duritie cum cutis asperitate, singultu, ac inflammatione, statim eorum laxationem tentandam & inducendam arbitror. Contra Vero reparandum Vlgorem , nimia eorumdem saeciditate

cognita, habitis symptomatibus , hoc est i pulsu molli, debili, frigore in e X tremitatibus ingenti, lingua nimis humida, simplici

nausea, corporis su Xu, humido cutis sudore, magna somnolentia , Viriumque prostratione. Quapropter censeo repetendum , quod in aureis aphorismis artis . parens Boerha avius scriptum reliquit , dum ait: Rigiditas fibra nimia es adunatio partium minimarum, qua tam valide faciat eas cohaerete , ut non cedant illi actioni Liadorum , qua superare debet hanc resistentiam ;*t maneat fanitas. Contra fibrae debilitas

vocatur adunatio partium minimarum cum

nisu in cohasionem tam parvo , ut vel illio

civi Motu solvi queat, qui sanitatis Usciu

126쪽

I 22 fit et, vel non multum m ori. Qui sunt in medica facultate diligenter Versati, a junt, rigiditatem solidorum nimiam indicare eorum laXationem, hanc autem vigorem reparare. Sit V. g. obstructio , in qua offendimus fibrae nimiam laXitatem, ut in chlorosi evidenter patet; ad hujusmodi laxitatem tollendam , praeter multa, quae Prosunt, acido - austera fossilia computantur ; inter qua, diice Van-SWieten O , p. 36 , reliquis fere omnibus palmam ρω- ripit ferri , in acidis vegetabilibus fermentatis soluti , usus ; quo miraculi instar tumentia illa frigida debilia corpora reviviscunt 2 nullast inde evacua tio liquidi dipendentis , sed

novum robur accedit , quo Plus contracta

promoveant stagnantes fere humores ; illi

autem , qui evacuando curare volunt hos

morbos , plus debilitant. Chalybs igitur egregium remedium in obstructionibus , sive in pollinem redigatur , siVe quocunque modo propinetur, illico a salibus intra machinam nostram solutus , sac

127쪽

Ι23 agit : dum particulae illae sulphitrear m

tallicae, ac acido - austerae deglutiuntur, eae Vel intra canales una cum sanguine

permiscentur, Vel forinsectis eorum superficiem attingunt. Si in canales appellantur , massulas symbolas, seu earum cohaesionem sopitam , aut ex majore sphaerica figura auctam, exsuscitabunt: hinc ipsi sanguini teretes illae massulae minores pro sua diametro, ut per canales facillimo transire possint, restituuntur : & partim terreis particulis , absorbendo, imbibendoque quemcri queacidum peregrinum obvium , partim deostruendo , aperiendoque , austeris suis operantur. Unde elasticus sanguinis motus restituitur, omnemque circuitum adimplebit.. Si in vasorum superficiem agant, intricatissima fibrarum series acido - austeris roborabitur, atque idcirco Vasa omnia robustiora fient , eorum elementis ad se invicem accedentibus.

Mox fibrae ipsae contractae ab liquido

128쪽

I 24 impulso, arcus instar distentae sese abbreviant , & in lineas rectas disponunt,

accedunt ad axem suae cavitatis , liquidum contentum appellunt; ipsorumque canalium functio tum demum absolvitur, cum omnis Obstructio penitiis deletur. . Quoniam vero inanem philosophi, quem memoravi, Opinionem ferre non possum, veram sententiam illustrium virorum testimoniis, atque rationibus luculentius

constimabo. Inter quos Plinium nat. histo. lib. 3 . cap. i J. de Chalybis usu scripsisse legimus e Propinatur contra lienis vitia , absumit enim illa. Julius Caesar Claiidinus: Proprium , ait, melancholia byochondriacae alexi - pharmacum esse chaly bem I quoniam continuus illius usus semper j dlicem Mem in

ας is si assecutus : squidem in refera cris

obfructionibus, in quibus omnis melancholia curanda cardo versatur, nulli medicamento cedat. Et de ingresi' ad infirm. in appen- dic. sect. a. In curatione melancholiae bE ochondriaca medicamenta chabbeata Mi

129쪽

nullum par habere. AetiuS serm. 2. cap. I s. assirmat : Lienosas praestanti simum esse remedium , aquam , Vinum , aut poscam, in quibus ferrum extinctum fuerit, per multos

dies fumiam. Quod etiam coeliacis , Olienosis multum profuisse, observavit Orit basius. Rasis lienis tumoribus utilem esse docuit cujus assectae Serapio, Avicennas, Halyabbas fuerunt. Paulus AEgineta,

i aquam , in qua extinctum candens ferrum , epotam spleneticis competere monuit. Mercatus quoque dilucidb hanc Veritatem de morb. mulier. testatus est. Tantam esse , ait, cha bis naturam O icaciam, ut magnos etiam lienis , O uteri scirrhos

i persanasse Mifum sit. Et alibi : incredibili

i essicacia assectionis h ochondriaca chabbem l prodesse I O experimento esse confirmatum , in omnibus fere assectionis hyochondriaca causis Uum cha bis commodum esse , sisein feminis ex utero, sive in eis , ac viris ex ventriculo , mesenterio , jecore, aut splena obstructis , aut quomodolibet humore obesis ,

130쪽

116 malum oriatur. Sennertus lib. 3. pard F. sect. I. huic sententiae adstipulatur his

verbis : Experientia diuturna, O multa constat, chribbem aῖ a talarium h)pochon ita iaciam, ca hexiam in mulieribus ex mensum obfructione, aliosque ὸ pertinacibus lienis, O venarum me semicarum obstructionibus ortos morbos, esse probatum remedium, O metito ob id magni faciendum. Confirmat etiam Petrus Joan. Faber cap. 4. lib. 4. Vulnera enim, inquit, curat omnia, O iacera mali .gna O cacoethea , O obstructiones referat

omnes , immo sciri bos hepatis, O lienis , O pedetentim dissolvit, O curat. Longior sim, si virorum illustrium testimonia referre singula velim, quae in Mangeti bibliotheca pharmaceutica leguntur pro decantati stemedii desensione, tam in obstructionibus, quam in scirrho ipso, morbisque laliis. Νam binis viribus chalybs , vel ferrum praeditum est, roborandi scilicet, & aperiendi; haec in Volatiliori potissi- mum , ac proinde in sale; illa vero in