장음표시 사용
621쪽
ris marasmus. Nam ut disertis verbis Galenus, Meth. Med. l. . c. 1. in ne vocat ariditatem f. marasmum ejusmodi Philippus,
ex morbo senium. hippe ut ipse Galenus rem explicat ibid. c. s.) quod senium in janis est, id Acca intemperies es in agris.
ue Quin & in aliis Auctoris mentem aliquando minus videtur asse-c UiUS, ut in s. I. 134. ct f. 3. IOS. quod animi causa adversae valetudinis tempore scribenti facile potuit accidere. Plura de libro notissimo dicere omittimus: illud adjecisse contenti, quod pulmones duplum ejus quantitatis quam eis tribuit Sanctorius perspirare, non expertus quidem fuerit sed crediderit ad g. I. 82. Et est sane haec res, quod supra notari debuerat expertu dissicilis. Sanctorius speculo ori opposito, ct deinde cum guttulis quae illia illaeserant ponderato, perspisationem hanc ad selibram circiter in die ascendere collegit. Sed quis non videt, Aerem inspiratum aliquam humiditatem habere, exspiratum minime omnem suam humiditatem ad speculum deponere, an hoc illud compenset dignosci vix posse' Nec videtur lisee perspiratio ejusdem esse naturae ac illa quae ex reliquo corpore fertur. Componitur enim indiscriminatim e particulis omnium istorum liquidorum, qui bronchia, asperam arteriam, Os naresque irrigant: dc variatur prout majori minori ve violentia, &, ni fallor, etiam prout per Os vel nares exspiratio fit. Alter in Sanctorium commentarius Anglice tantum extat: Et in eo totus versatur Auctor, ut ad singulos fere Aphorismos, rem ita se habere debuisse uti asseritur, mechanicis rationibus utcunque ostendat. An vero Sanctorium melius explicuerit quam intellexerit, alii viderint: intellexit certe plurimis in locis minime. Conferat, si cui vacat, traductionem I. 29. II 6. I 2I. I 37. g. s. 32. g. 6. 5. Nam haud opus est huic argumento immorari. Alteram editionem, quam in lucem prodi iste nuperrime ac
cepimus, castigatiorem inventum iri sperandum est. Qualem sibi Commentatorem desideret Sanctorius, videtur eΣ jam dictis Patere : nempe, qui in Scriptis Veierum Theo-
622쪽
6s SECCER DE MEDICINA STATICA.
ia Sanctoriana versatus, nec non physiologiae medicar peritu id sibi negotii datum putabit, ut quae ex fide Veterum pendent, suo qua que Auctori reddat, reliqua juxta veram ejus mentem explicet, diligenter inter se re cum nota eorporis structura conferat, iis quae dubia videbuntur not,ita apponat, & rem eo de-a 6 ductam cxperimentis futuris ulterius elucidandam relinquat.
g. 2I. Ad eos nunc convertimur, qui post Sanctorium Λrtem Staticam experimentis illustrare aggresti sutit: quales duo
tantum, EloyGus, Keiliusque, ad manus auresVe nos iras pervenerunt. Horum ille, Medicus in Britannia jam diu celebris, ad
finem libri quem de Asthmate ipse Asthmaticus scripsi, statica quaedam L experimenta) refert, qupe in se ipso post acinum aetatis qi ad rage simum institui t. Ea, tum quod liber Angl ice solum extet, tum quod narratio sit paulo obscurior, hic subjicere non pigebit. Die secundo mensis Maji A. D. I 698. invenit se, una cum vestibus & sella Statica quod & in sequentibus intelligendum libras I 8 o. uti plerumque solebat, pendere. Tempestas
flante Euro- Aquilone frigida erat. Die tertio mane, duas libras amiserat: quod erat accurate pondus e X creto una in eo temporis spatio per alvum M vescam. Sed cum non referat Aactor ecquid die praecedenti comederit, neque quantum biberit ejus diei perspiratio incerta manet. Hoc die levem insultum Asthmaticum passus est. Quantitas cibi potusque fuit trium librarum cum dodrante. Die quarto, invenit se, eXcretis per urinam libris tribus per insensibilem peripi rationem dodrante, ad idem pondus quo fuerat die praecedente rediisse. Die quinto, ponderi accesserat dodrans: cui additis etiam cibi potusque libris quinque cum semisse, Sexto, se per evacuationes sentibiles libras quinque cum quadrante, per insensibi iein libram unam cujus di id tum ante caenam, dimidium posse eam e X halaverat atratisi e comperit: ideoque iterum libras I 78. pendere. Paroxylinus Aselimaticus priori gravior invasit. Post quem, Die septimo, pondus erat ina libra diminutum. Hinc jam notat Vir claris limus ii . Quum solitum corporis pondus ante fa Xysinum Asilamaticum non augear
623쪽
augeatur , morbum illum ab humorum copia non oriri. Et sane videtur hac methodo de morbis & evacuationibus quibuslibet, an a Plet hora pendeant, Optime eXplorari pos-.7 se. a. Evacuationes sensibiles in Anglia perspirationem tribus aut quatuor vicibus superare. Nam in primo experimento erant ejus quadruplar, in secundo quintuplae. Et mense praecedente, tempestate frigida, perspirationem ad quartam vel aliquando tertiam, non amplius, partem totius quantitatis excretae saepius notavit. Quin re puerum quatuordecim annorum secundo die Maji, sed quum esset aer, ut ante diximuς, quam pro anni tempore inulto frigidior, caute ponderavit, invenitque reliqua excrementa trant pirationis este quadrupla: cum tam eupueri copiosius perspirare credantur. g. 22. Ante biennium & quod excurrit, Vir Doctissimus, ct dum viveret, in medicina promovenda diligentisimus, Iacobus Keili, Talidas edidit quibus continetur perpetua obervationum sati carum per integrum annum Ierics, pratfr quasdam si has succi vis temporibus faetas. Et iis ipse Aphorismos nonnultis qui magis indubitati atque obvii erant, collegite de quorum de , tabulis in peritis, lector ipse Abi judex constitueretur: reliquis quae inde erui possint, aliorum diligentiae permistis. Tabulae non sunt intellectu dissiciles, praeter sextam: quae sic constructa est. Nempe investigavit Vir Cl. tabularum praecedentium ope, quantitatem perspirationis & urinae, tam interdiu, quam noctu, singulis melissibus excretae: & hac deinde, per numerum horarum, quae inter duplicem quotidie ponderationem intercedebant, collectum divisa , unius horae tam diurnae quamnscturnae quantitatem determinavit. Quum vero excretionum diurnarum quantitati, pluribus mensibus quater tantum, mense Majo ter omnino observandae vacare potuerit, erunt illae nocturnis incertiores. Quin & haec Tabula perspirationem unius horae in lecto & extra Iectum potius quam diurnam & nocturnam eXhibet. Nam media plerumque nocte cubitum ibat Auctor. Observationum tabulis adjectarum utilitas per se patet.
624쪽
sΕCΚER DE MEDICINA STATICA. g. 23. Aphorismis Keillianis exscribendis non immorabimur: de illis breviter dixi si e contenti cui ulteriorem vel explicationem a svel confirmationem postulare videntur: vel etiam qui a Sanet
rianis dissident. Maximam in die aestivo Perspirationem esse trium fere librarum, in Demali minimam hesquilibram notat Auetor, inter has uncias triginta I tres fere medias proportionales esse: nempe Geometricas: Sanctorius proportionem Arithmeticam adhibuit; quem, inquit, numerum ex tabulis praecedentibus collectum pro per piratione quotidiana stabilivimus. Nam cum tabula jeκ-ta perspirationem horae unius per duodecim menses repraesentet, putavit Auctor eam non minus posse duodecim horarum perspirationem quanta esset communibus, uti dicunt, mensibus repraesentare : ideoque si inter somnum cs vigiliam diem aequaliter dividamus, perspirationem unius diei fore so unciarum s7. partium decimalium sive 3 I. unciarum quam proxime. Siu octo tau- tum horas lecto indit eamus, minuatur una tertia parte perspiratio nocturna, augeatur eadem sui parte diurna, sisnama perspiratione diurnae qua voce Auctor hic, non a i ibi intelligit 24. horas ad uncias II. adscend it. Et cum haec sit vulgaris vigilaruni & sola mi ad se invicem ratio, haec erit quotidianae perspirationis norma. Atque ideo quod supra scripsit Auictor, Perspirationis quotidiana pondus ad uncias triginta plus uua assurgere, facile potest erroris causam te flori praebere ut & illud adhuc facilius, Perspirationem diurnam es se nocΙurnae se quialteram. Haec tum demum erunt Vera, si utraque Perspiratio sit duodecim horarum. Sin vero nocturnae octo, diurnae sedecim horae, ut vulgo, tribuantur, ratio hujus ad illam erit tripla : quam differentiam miror ab Aue Ore non fuisse exhibitam. Hos limites , nempe trium librarum S sesquilibrae, naturalem s solubrem Perspirationem nunquam transire putat Auctor. Scilicet in suo corpore. Nam juvenis quidam viginti trium annorum, die Iunii octavo, ut ex tabula quinta patet, tres libras cum unciis
undecim & dimidia perspiravit: nulla, quantum scire licet, vel
625쪽
pPaeceperit, ita tamen ut circa mediam soliti ponderis latitudinem substitisse videatur. Quin & in suo corpore , hi erant potius perspirationis istius anni limites, quam perspirationis salubris, constituendi: nis1 aut pluribus annis eosdem se nunquam transisse,
aut nunquam siue noxa, comperiisset. Neqlle enim credo inexpertus unquam putasset, se ambulando ad sextum lapidem, quatuor fere libras, tredecim horarum spatio, media hyeme, Perspiraturum fuisse. Cons. Fab. q. Dec. 26. . 24. De causis perspirationem augentibus aut prohibentibus , propter eXperimentorum paucitatem non est mirum, si
quid minus recti ab Auctore traditum sit. Hujus generis videtur illud , quod peristrationem inhibeat frequens in lecto agitatio. Unicum istius rei affertur exemplum sic. Sept. 3 sic enim scribendum qua nocte parum dormitum est, nec ultra sex uncias perspiratum. Sed infra eam quantitatem saepe Libstitit nocturna perspiratio sine ulla causa evidente, ut praesertim ad Febr. 19. notat Auctor. Et pariter ejusdem mensis 1 s. ad duplum solitae quantitatis sponte ascendit. Quin & rursus Sept. I a. noX erat inquieta: ea tamen perspiratae sunt unciae octo cum dimidia, quae est fere quantitas communis. Nec, si post noctem inquietam perspiratio esset minor, constaret adhuc an agitatio corporis perspirationem inhiberet, an inhibitam indicaret. Verum haud puto Auctorem hujus rei mentionem facturum fuisse, nisi ejus ante illum Sanctorius meminisset. Sed Perspiratio illa nocturna Sanctoriana quadraginta aut quinquaginta unciarum, alia res erat. Nostram quid mutet aut quid mutatam sequatur vix percipi potest. Unde minime mirum est quod notat Auctor, eam dimidio minorem sine noxa aliquando fieri. De Ostreariun in perspirationem effectu e Xperimenta omnino sex ab Auctore instituta sunt : quorum duo , perspiram tio solita paulo major; unum, mediocris; tria minor secuta est; nempe unciarum sex. De Balneo Aphorismus unicae observationi innititur. Sed omnium maxime dolendum bin, observationem illam insignem de octodecim Unciis humoris, una nocte, inter dormiendum attractis, singularem tantum eno. Nam quo res quaeque est mira-
626쪽
hilior, eo uberiori testimonio indiget. Nec videtur hic neglietendum quod ei nocti in Tabula perspiratio sex unciarum assignata sit. Illud inde oriri potuit, quod in calculo perspirationis nocturnae subis
ducendo , pondus matutinum, cum praeter consuetudinem nocturno magis emet, pro nocturno sumptum sit: & vice versa. Nam si mutationem hanc faciamus, ut quidem in titulo columnae quintae e)usdem Tabulae voces pondus nocturnum in pondus matutinum muritandae sitiit recte procedit calculus, sed Attractio perit.
. et . Perspirationis quantitatem Keillianam cum Sanctoriana conferre subdifficile est. Nusquam enim videtur Sanctorius diserte docuisse quanta sit zq. horarum perspiratio : nisi quod obiter dixerit β. I. II. hyeme uno die naturali videtur cum quibusdam aliis Auctoribus ea voce Civilem intelligere) ad quinquaginta tinctas ct ultra exhalari posse & Stati conet. Aph. II. eodem tempore sexaginta circiIer unιias perspirari eum levamine. Perspirationem aestivam Sanctorii nescimus. Aequinoctialem vero libra circiter hyemali maiorem fuisse ex β. a. 4I. colligitur. Keilliana mediocris fuit ut vidimus 33 unciarum: hyemalem iuvenio circa 29. 8.substitisse, aestivam ad 38. s. ascendere. Sed rationes apud utrumque
Auctorem perspirationis ad ingesta squaeres est praecipue spectanda
multum abest ut a se invicem tantum distent. Ratio enim Sanctoria ona est ea quam habent s. ad 8. Keilliana licet non prorsus sibi constet quam 1. ad a. a. Quae duae rationes sunt inter se ut 11. ad 8. Perspirationis tempora in eo fere solum inter se disserunt apud Keillium, quod diurna dato tempore sit nocturnae sesquialtera, ideoque triplo magis ut plurimum vigilando quam dormiendo perspiretur: cum apud Sanchorium somni perspiratio eam quae in reliquo die sit una quarta parte superet. In aequalibus temporibus corporis pondus a sudore, &quidem inter dormiendum, magis diminni quam ab insen sibili perspiratione pluribus exemplis praeter duo ista in Aphorismis memorata invenit Keillius. Purgantia non impedire perspirationem aliquoties comperit: nec defluxiones adiapneustiae deberi. Evacuatio. ni menstruae in viris tabulae non favent. Utrumque Auctorem
non semper eodem modo ex observationibus ratiocinatum esse facile
627쪽
619cile credi potest. Sic Ostreas ob exiguam earum perspirationem, non statim noxias Keillius, ut de carne suillae et boletis Sanctorius . q. 23. scd maximi nutrimenti esse pronunciavit. Quum vero boletorum injedis est menitio, notari potest eorunia esum, qui Perspirationem Sanctorio triente minuit 3. 24. Edeo copiosam semel Keillio procurasse , ut non putem eam seXies in integro illo anno fuisse superatam.