장음표시 사용
211쪽
1s8 De Gestis MOTORUM. LIB. IV.C A P. XVI.
De rebus in Britannia per haec te
chronographum natione Anglum primo, cum Ius dictorum Qui tione: deinde secundum Scoticos amnales altera narratio.
CIRCA hanc materiam Caxtonus historicus Anglus
sic recitati Post Walliam ab Gwardo domitam, Alexander Rex Scotiar obiit mortem; cui Davia di tingi u Hundingtoniae comes cum sua se la in regnum succedero debebat, sed optimatum plurimi oppositum dixerunt. Et adhuc in Davidis familia filii contentio, qui tres filias habuit: maximam natu Baliolus habuit: secundam Bruseus: tertiam Hastingus. Omnes isti regnum quaesiverunt Hane litem optimates Scottae videntes, Edwardum Anglum in suum Regem elegeriant, re eum in Scotiae possessionem p suerunt. Post haec Baliolus, Bruseus re Hastingus, ad An
glum venientes, rogarunt, quis eorum esset Rex futurus. Bibliolus reg- Qui Scotos Scotorum annales consulens, Joannem Bali
tum verum haeredem invenit, re quod Anglo tanquam su- Scotia seeum periori parere habebat: cui Baliolus homagium praestitit. -- Sed paulo post Edinardus ad Vasconiam, quae necdum erat totaliter subjecta, perrexit: cui clerus medietatem honorum ecclesiae in auxilium porrexitia Quod Joannes Baliolus se tiens Romam misit, ut juris jurandi Edinardo praestiti 1ia tionem impetraret. Paulo post Edwardus contra Joannem Baliolum grandem exercitum collegit, Bovicum primam Scotio Diuitigod by Corale
212쪽
De Gestis Sco TORUM. LIB. IV. Is9
Seotiae urbem accepit: posteaque Dunbarri arcem obisit, Ed-rdi in re in arcis auxilium Scoti venientes ad xxii. millia perempti 1unt. Inter Scotos tamen Patricius Grahme diu re vir liter restitit, qui tandem in praelio, aliis parum cooperantihus, occubuit. Post, arx Dunbarri Anglo tradita est, in qua tres comites, vii. barones, re aurati equites xxxviii. inventi. sunt; quos omnes Londonias Edwardus misit. Postea Joannes Balicius re Scotiae primores ad Ed ardum Anglum venerunt : quos Londonias mittens ab eis quaesivit, Quid rem dii transgressioni pristinae apponerent λ Qui omnes se ad mus misericordiam γ uerunt: quorum juramentum selum Ed-wardus quaesivit ut ei fideles essest, nec unquam contra eum aut suos arma ferrent: quod libenter praestiterunt quis tuor episcopi ex parte cleri, Joannes Cumyngus, comes Stra-thernus, comes Carathus: re eos in Scotiam misit. Mamox Scoti contra Annum rebellionem parant. Joannes Baliolus videns confusionem futuram, propterea Scotiam perpetuo reliquit. Sed quendam ignobilem nullis natalibus clarum Guillelmum Wallacem Scoti in Regem eligunt, qui Guillelmus multa damna Anglis intulit. Et ut Edwardo Anglo resist rent Scoti archi praesulem Sancti Andreae ad Gallias miserunt, quatinus Rex Carolum fratrem in Scotiam mittat, ut Francioc Scoti Anglos invaderent: sed Scotis Franci non acquie
PER hi tempus Garemiae comitem Henricum Perceum. Guillelmum Latimerum, Hugonem Cressinhamum principes viros cum valido milite in Scotos Edwardus mittit; quibus apud Strivilingum Guillelmus Wallax seu Wali reus cum aliquali militum cohorte obvius it. Illic dirum commissum est praelium, in quo Hugo Cressinhamus re Angloriam Anglorum plures interiere Anglorum internecium Esmardus intelligens, ingentem exercitum contrahit, re ante divae Magdalenes fistum Scotiam Τngreditur, omnia popu- atur : cui in heatae Magdalenes die Scoti occurrerunt, κhello commita apud Fauhirk, Scotorum triginta millia, Strage, in-- Anglorum vero octodecim occubuere: inter quos erat Frery g R et BIIaα
213쪽
iso De Gestis MOTORUM. LIB. IV.
Bryan Jay Maratus eques in armis strenuus, qui Guillelmum Wallacem de bello Iabentem impigre insecutus erat: quem Guillelmus Wallax expectat, re eum peremit. Hoc praelio in Scotia commissis, ad libitum Edwardus omnia di nidi Posthac Philippi Franci serorem Edwardus in matrimonium capit, re iterato Scotiam ingreditur, quem Scoti omnes, Guillelmo Nallace dempto, audiunt. Hic selus Edwardo
nunquam parere voluit. Verum anno regni Edinardi xxxiii.
hic traditor perfidus Anglo traditus est, re ad Londonias Guillelmi ductus, in equorum caudis tractus, finaliter quadrifariam bilis: 'divisus est; re super Londoniarum pontem in specula ejus caput hastae infixum. Ecce Caxioni Angli historiam, quam de lingua Anglicana in Latinam convertimus. Non selum improbabilia, sed sibi haud cohaerentia vir iste cudit. Omni Impro xi. enim probabilitate vacat, ut duos Reges, saperiorem inferiorem ei subjectum Scrati eligerent, peterent aut caperent. Si Edwardum primum in Regem Stai assumere voluissent, ad quod propositum eum judicem inter tres contendentes asciscunt 3 Insuper ab omni veritate alienum est, quod virum plebeium re ignobilem Scottae illustres viri in Regem
eligerent: citius enim unum e tribus contendentibus aut
aliquem principum elegissent in Regem. Historia re- DELIRIS igitur commentis Caxtoni relictis, Scotorum historiam vero similem prosequar. - Cum Dunbarri arce M-wardus potiretur, contra Joannem Baliolum qui tunc in Forsar erat processit: ad quem Joannes Cumyngus dominus Strabogius & Joannes Baliolus venerunt, ec jus omne quoa in Scotia habuit Anglo dat, quem Londonias cum Edwardo filio mittit. Edwardo in carcere detento, Joannem Balio lum in Scotiam mittit, quem Scoti tanquam virum imbellem
dc meticulosum contempserunt. Verum videns se contemptui haberi, ad Gallias, ut quiete vivat re private, proficis.citur. Post ejus discessum duodecim custodra Scoti eligunt. oc Joannem Cumyngum Buchaniae comitem in Anisam mittunt, quatinus aliquam cladem genti male merita si irasset, inserreti Verum in parte Scotta occidentali, ut in Aeria Diuitiam by Cooste
214쪽
De Gestis Sco TORUM. LIB. IV. Is I
ria in Iocis illis, in magna copia Angli steterunt, Narco munitas varias cum nonnullorum Scotorum 1 uela h huerunt. Motos dure dc inhumane pertractarunt: quod Scotorum plurimi, re signanter Wallax, indigne tulerunt; Bc cum in occulto Anglis superiores essent, vim inferebant. Hunc Guillelmum Wallaceum nostri annales vulgares in Guillelmus nostra lingua Anglicana super aethera extollunt, re hunc virum asserunt nunquam duos ictus in virorum aliquem inis jecisse. Tanta enim erat viri robur re sortitudo, ut ejus ensi arma nulla resistere possenti Haec εc multa alia, quae apud me tanquam improbabilia sunt, relinquam. Illa quae Latini historiographi probabiliter cuderant enuclea .
De gessis Guill mi Mallacri seu GDiacis Uerior narratis.
FUIT hie Guillelmus de mediocri selum nobilium Gu ita
domo, in terra Κyla prope Aeriam, in qua cogno- VHlaeet g men illud plurimum valet, ortus. Fuit enim freun-do genitus cujus stater major natu eques auratus erat) corripore robusto, ossibus firmis selidisque plasmatus, subnigro colore, partim cholericus partim atra bis in complexione donatus: propterea fuit ei ingenium subitum de sublime. Totus fuit cordatus, alta semper meditans, nulli, ut reor, sua tempestate secundus. Si hunc Robertus Bruleus in gloria militari anteibat, acies oppositas haud construo; quia Guillelmo tempore erat posterior. Militiam non aliter hie Guillelmus addidicit niu experientia re proprio ingenio. Ubi Anglorum aliquem offendit, qui tunc in Scotia late dominabantur re potissimum apud Aeriam, eum trucidavit. S s Eum
215쪽
Militaris rei peritia in Wallace. Wallaei a s -cetati Pinia di eari.
Eum varii invaserunt; sed ei regre duo aut tres resistere poterant, tum ob corporis robur, tum ob ingenii acumen κanimi serocitatem. Successu temporis viri fama augebatur, ad eum varii Scoti tanquam ad asylum praesidium confugerunt. Anglorum insignes viros apud horrea Aeriae r fidentes de nocte incendit, re qui a voraci flamma evaserunt sus mucrone Occubuerunt. Tali successu elatus, ad eum Viri nobiles, eo sanguinis generositate majores, confugerunt: inter quos duo erant viri fimae celebris, Joannes Gramus
auratus eques, re Robertus B dus, viri sertissimi: demum plebe applaudente re insignibus victoriis de hoste habitis, a plerisque Scottae regens est appellatus. . Anno Domini Iarces quas Angli in Scotia tenebant demoliri studuit: frigoris,. calorisque, inediae re sitis patientissimus. Acies ad pugnam, more Hannibalis aut Ulyssis ordinare; bc cum hoc in plano campo, in morem Ajacis Telamonii, certare didicit: sic quod pauco milite Anglorum phalangas munitissimas landere dc profligare non formidaret. Anglorum odio percitus a Milo vix spiritum relaxabat. Ea propter eum. dem Guillelmum tam Angli quam Scotiae primores Viri, quia ipserum seniam esus conspicua virtus denigrabat, capitali odio prosequuti sunt. Et tamen nonnulli nobiles cum vulgo obsequebantur. Hoc intelligens EdWardus Anglus,
eum opprimere volens, contra eum Hugonem Casiingliamen Quem Anglorum annesos Cre tame vocant) cum magno . milite in Scotiam mittἰt. Super quorum adventu Wallaceus certior factus, obsidionem arcis Dundeae, in qua occupatus
plurimum erat, ad tempus postposuit, ut Anglis obiicem poneret. Anglos prope Strivelingi ponti siper Fortham flumen aggressus, diro marte cum eis conflixit Anglorum ducem de medio abstialit, aciemque totam fudit, re ad arcis Dundeae obsidionem rediit; quae ultro ei sine ulteriori pugna data est. Et sic in brevi viriliter egit, quod nec A glum in Scotia nec Scotum Angli partes sequentem dereliquit. Interea ob mopinorum cadavera quae aerem inficere
selent, dira pestis,annonae caritas Muuta est. Quocirca V allaceus constituit in Anglia hyemiae ec grandem cxercitum.
216쪽
eitum Anglorum impensis alere. Nec in hoc conscientiam fixit ullam: quia evidenter ab Anglis Scoti attriti erant, rerum magnam jacturam ab eis perpessi, nec juridice aliam restitutionem erapinabant, propterea justitiam sibiipsis ministrare studebant. Ad Scottae ultimas oras pro colligendo numerose milite mittit; dc Aberdonenses, suis jussibus inobedientes, ultimo supplicio mulctat: qua poena atroci alii
perterriti ad eum agminatim ruunt. Dein exercitu magno
collecto, in omnium Sanctorum sesto hostiliter Angliam in-veditur : exercitus una pars erat cum eo in re militari exercitatissima, reIiqua pars ex ineomposita plebe resultabat.
Ad festum Purificationis Christiferae Virginis in Anglia st
tit: licet enim ab Anglis pluries diu noctuque invasus esset, vigilantia re sortitudine semper victor intrepidus mansit: demum post tempus trimestre, fortunae bonis exercitus κAngli exuviis onustus ad lares patrios rediit. Cladem nurulam toto illo tempore exercitus sus passus est. Imbellibus, utpote sueminis, dc pueris, omnibus prostratis humane pepercit; tumidos dc resistentes compescuit. Dein ad Naulaeeum oratores Edwardus Anglus mittit, mi dicerent, ipsum non ausum fuisse Angliam intrasse dum Rex in regno staret. Quod aegre audiens Wallaceus, oratoribus promittit in proximo Mhate Angliam ingredi, dc Edwardo Regi,
praelium suo in regno offerre. Mox militem circa tempus promissum ad xxx. pugnatorum millia coegit. Pecunia mutilem non contraxit, sed propriis impensis quilibet ad bellum. progredi coactus eae Contra igitur Wallaceum apud Stan mur, Edwardus Rex valido exercitu sussultus occurrit. Interim ad praelium acies disponuntur. Suorum consilio Ed-wardus persuasus praelium detrectavit: quod Scotus milest. intelligens Edwardum iuga capere studuit; sed ducis prudentia ne id attentarent stare coacti sunt, ne incautum militem dispersum insequentem Edwardus ordinata acie fugiens reciperet. Dicebant enim ipsum se sitis gloriae in hoe consecutum sitisse quod potentem animosum Regem in isto regno aciem relinquere coegit. . Quocirca Walacent. axercitum Ietraxit, sine calamitate ullae so*item ad Sco-S a α riami
217쪽
1ει De Gestis Sco TORUM. LIB. IV.
tiam reduxit. Praeterea a Scotis qui Anglorum partes per tinaciter secuti sunt, terras abstulit, re eas de republica Scotica bene meritis pro arbitrio impertivit; quibus hodie no die nonnulli gaudent, inim literis Guillelmi Wallacet tunc regentis. Licet autem id indignissime optimates se
rent, remedium tamen adhibere non poterant. Verum
Guillelmi convalastente gloria, proportionaliter in eum principum crevit invidia: nam, Feriunt altos fulgura montes. Eorum famam qui praeesse solebant ejus gloria
attenuare videbatur: sine eis omnia rexit, ic eorum paucis familiaris erat: nec mirum, quia sicile mutuo convenire nequiverant. Alio erat animo Wallaceus, quem vulgus cum
aliquibus nobilibus secuti sunt: dc sita piobitate, licet de
mediocri domo natus, melius regnum moderabatur quam
principum ulli regere quiverant. Sed inter reliquos viros illustres qui odio Wallaceum prosecuti sunt, erant Cumyn-genses, quorum familia, uti superius retulimus, erat pote tissima: sed propter potentiam ejus acquisitam, re virtutem in armis, Principes nulli manifeste eum irritare audebant. Hoc inter Scotos latens odium Edwardus Anglus intelligens, cum ingenti exercitu tam Anglorum quam Motorum contra Guillelmum Wallaceum pugnaturus Scaeitiam ingreditur, Z nt ab omnibus vehementissime praestimebatur, ab illustribus
Scotta viris clanculum contra Wallaceum vocatus est. Fortassie Ρrincipes Guillelmum putarunt ad regni diadema aspia ae fili, rare, Ec malebant Angli imperium quam Guillelmi ferre. Ea est nobilium conditio malle sub stipe tori quam sub inferiori stare. Insuper imaginor quod re Misardi M Guille mi vires attenuare studebant: quibus debilitatia, ad eos politia regenda veniret. Ad Uariam Capellam Anglus d
venit: contra quem Wallaceus exercitum dirigit. Sed ante helli molem inter Scotos de exercitus duce certatum est ;Walla I pedire eorum nulli Wallaceus cedere voluit. Quod in tali necessitate non laudo. Debebat enim ad tempus, ut hostem communem ejicerent, cedere. Reserunt enim domunum Stuarium Wallaceum bu ni comparasse, qui a suo origine explumis a qualibet ave plumam mendicando h
218쪽
buit, Ec plumarum copia donatus super reliquas aves intuismuit: sic Principum viribus Wallaceus suffultus super Principes imperium gerere cupiebat. Haec coram Guillelmo dixisse dominum Stuartum in aciei exordio reserunt. Ν, hilo tamen secius bellum adoriuntur, re in primo congressu . tota Cumyngensium sectio, quae Anglo adhaerere Videbatur, wzn Euis 'terga vertit. Wallaceus suo more tamen imperterritus pese destituuntisistit, re atrox praelium lc longum committitur. Bello longo laboriose durante, unam aciem cui praeerat, R hertus Bruseus Scotus vir animosissimus, qui ad Scotice redinum anhelabat, ad terga Wallacet direxit. Poth exercitum erat quidam longus mons : quod ubi Brustus re sui nota-Tunt, occulte montem Circumeunt, re in dorsum exercitus Wallacet inciderunt. Et licet a tergo dc a fronte, re incomparabiliter majori copia esset invasus, aufugere noluit. Duo Principes viri dominus Stuartus Mahdustus comes Stuamis octi-Fysensis eo in bello occubuere, M Joannes Gramus auratus eques militiae pater, cujus strenuitatem super mortales omnes Wallaceus commendavit. Tandem omnibus consumptis,
signo dato suos praelio superstites Wallaceus abduxit, dc se
fugae cum suis commisit. In Guillelmo Wallaceo vocabu- Wallaedium. Ium fligae nostri viventes non admittunt, sed eum periculum evitasse aiunt: judicant enim sugere semper in malam partem accipi; sta saliuntur. Invadere expectando invaserem, cunctari re fugere sortitudinis sunt rami: quia non modo fugere potest, sed in casu ctiam clarissimus aciei dux aufugere tenetur. Praestat enim se & suos ad tempus magis id neum servare, quam jam rempublicam internecium istorum morte perpeti: quare Wallaceus cum suis a praelio rite aufugit. Exercitum tamen tanquam oves praemisit, & tanquam pastor lupos insequentes tarde aufugiendo expectavit. Uctum Anglorum Frerus Bryangen, gloriae militaris percupi- Freri caedra.dus, impigre ante alios Rallaceum insequutus est, quem Wallaceus expectans, interemit: cujus morte alios docuit
ordinem in sequendo tenere, re non praeire socios. Hujus nobilis re pugnacissimi Angli Caxtonus asserit equum haesisse in via lutosa, dc super eum Wallaceum irruisse: verum
219쪽
166 De Gestis Sco TORUM. LIB. IV.
si se extra latum more Wallaces servare nequibat, in musetia imprudens erat: dc a viro tam serti re irritato, qui inter
duas acies selus incedere audebat, cavere debuit. xost hoc hellum reserunt Rohertum Brutaim clanculum Wallaceum
allocutum fuisse, & haec in sententia protulisse verta: o
Roberti Be Virorum sortissime, quo temerario ausu contra tam potentem
ei Oratio. Regem Anglia Scotisque suffultum hellum ingredi audes. considerata in te principum tuorum malivolentia Z Nonne vides Cumyngenses, me re plerosque alis Angli partes studiose insinui λ Paucos nobiles tecum habes, cum minuta plebe, quae vento instabilior est re sortunam tuam, quae jam in parte fracta est, insequitur. Hate Rohenum dixisse
auguror, ut Guillelmi mentem scrutetur an ad regnum aspia Let: contentus tamen, ut arbitror, quod Guillelmus amisit Wallacti re. Cui Wallaceus: Tua ignavia, qui jus ad regnum practer sin ego nullum: sed militiae studio & patriae libertatis ea peregi. Ratus sam Anglos omnes meis conatibus ab hoc regno expellere: re si mihi primores viri non res
ctati f.issent, haud dubie id perfecissim, si selum suos agria
colas mihi concessi , nee ad bellum prodiissent: ubi h dierno die vix decies milla viros oc quidem plebeios pro magna parte mecum duxi, si principes non m issent obicem, centum millia pugnatorum agricolarum ad NIlum alacrium habuissem: sed princ lum in me eoinreptum odium hodierno die percepi, u ad regnum praetendas ab his Ci mynensibus potentissimis caveto. Si regni sui gloriam curassent, quocunque partiali odio in me concepto, non ει hant a bello pedem tetraheret re fi Anglo fidem dedissene eam OHervare non tenebantur. In turpi momissis fidem rescindere decretum irritare operae precium est. Meae vitae jam se pertaesum est, ut mori mallem quam vivere. Per praeuma Dro rempublicam Scoticam in post rum relinquam, N. quieti ec vitae privatae me accommodabo. Haec audiens, licet sene Wallacet insenunium non segre serret Breseus, tamen Oh nobilis viri strenuisatem ex verba tam magnifica lachrymas effudisse dicitur.
220쪽
De Gestis Sco TORUM LIB. IV. I 67
De Ioanne Cum go Scottae Regente; G de caeteris Mallacei facinoribus,
exitu miserabili sed felici Lyatione.
POST hane cladem Scotti illatam, omnia apud Scotoa
wardus existimans pacata, ad Angliam rediit: post elus distaessum Ioannem Cumyngum regen- I nestem Moti re non Guillelmum Wallaceum eligunt. Non 'T video quod aliam regentiam Wallaceus habuit, nisi illam quam accepit: verum stra probitate regentiam bene exemenit. Nec Wallaceum iste Cinyreensium fictus regem in suam regni opem Voca it, quanquam eum virorum M nuissimum putabat: Hoc ideo Iortaue fixit, quia vidit quod Wallaceus, qui paulo ante sammam rerum moderabatur, subesse non poterat. At cum EdWardus Motos intellexit Joannem Cum gum in regentem elegisse, novum exerciatum xxx. millium virorum contrahit, quem Rodulpho Co fi o viro strenuo commendavit, jubens ut in Scotiam per gat : qui inim ad Rosyn pervenit exercitum tripertitur, rein qualibet parte decies mille viros eum suo duce poniti od eum Joannes Cumyngus Regem inteli it, ictum Cum=ho I Simonem Frasser habens cum septem mille viris, unam A credibilia v xlorum aciem vicit ; & postea eodem die cum viris fatigatis his pugnavit, re sic omnes xxx. milla viros fudit. Dodcum Edwardus Anglus restivit, ingentem exercitum ex V
Konibus, Hibemicis, Anglis N Seotis qui ejus partes 1 quiiti sunt, collegit, re Scotiam ingrediens. omnia pro a Utrio su egiti Mira Dunkrmenlyng hyemavit: re filius Τ t a ejus