장음표시 사용
241쪽
ginta non parvis leucis Eboracum distat. Contra hos Se ros prope Eboracum praegrandem exercitum ex clero, ex
plebe, re ex nobilibus Angli cogunt ; re illic praelium de
Myton Upsiuale duodecimo Octobris commissum est, in quo Angli victi sunt: & serme Anglos omnes in illo exercita existentes aut fluvius per quem evadero putabant, aut Scot rum gladius consumsit. Et post ea sine jactura ad suos Scotiredierunt: nec Bervico EdWardus potitus est. Ecce quonam pacto res gestas illius temporis Anglus historicus quem sequimur recitat, paucis verbis improbabilibus a me r ectis
ΡΕ R id tempus in Anglia aliqui erant eruditi viri, qu nim duo Doctoris Subtilis auditores erant, scilicet Guille mus Ocham, & Gualtems Buricus. Erat enim Ocham acri ingenio, re licet Altisiodorensis, re Bonaventura de N minalibus mentionem faciant, nullum tamen ante huc Ο kam legimus, qui in hac via prosunde loquutus fuerit. In Sententiarum iv. libros, totidem libros scripsit; in primum prolixe: majores re signanter Doctorem Subtilem impugnavit ; quem tamen semper in magna Veneratione habuit, ut in secunda distinctione sui primi, aliis locis ostendit. Verum lc hae honesta: scholasticae disceptationes inimicitiam non arguunt, sed ingenii exercitationem. Scripsit etiam dialogos, in quibus multa summum Pontificem κΙmperatorem concernentia tangit, nihil definitive ponens, omnia auditorum judicio relinquens. Hic cum Doctore Subtili de Anglia Parisium venit: dc utriusque ossa Germania claudit. Burteus in Ethicorum libros non spernendos commentarios edidit. Eadem tempestate erat Adam G dhame, qui Oxoniae inham re ndentem audivit: vir modestus, sed non inserioris do rina: aut ingenii quam Ocham. Caeterum ne super alios libros hic quartus noster turgeat vela complicabimus: atque quemadmodum tertium librum in beato Thoma Cantuariens clausimus, ita in hisce viris eruditis Anglis quartum consummabimus. Et ita ut duos primos libros, in Scotis Britannis absiavimus: sic hos duos in Anglis Britannicis claudemus.
242쪽
De reliquis Roberti Brasti ta fratris ejus contra Anglos gestis; ta deamprudenti super Str lago pa- ctionc
NNO a partu virgineo I 3o8. cum ma Anglorum Scotorumque sylvestrium exercitu Donaldus insulanus contra Robertum Bruscum aciem dirigit, Ec ad aquam de Dee hostiliter explicatis vexillis pervenit. Contra quem Edwardus Bruseus Roberti Brusei frater vir in armis impigerrimus obVius Occurri ildu, I proeliatur, vincit, victumque fugientem comprehendit. A capia
243쪽
que sequenti Ergadiensct Scotos sylvicolas Robertus Bru-seus vicit, re eorum principm Alexandrum de Argadia i arce de Duintanta obstait: qui arcem Regi dare coactus est, fidelitatem tamen Regi praestare recu avit. Salvum condi ictum pro se ec suis, quatinus ad Angliam proficisceretur, a Rege impetrat, re inibi vitam languide finivit. Miser sane vir, qui malebat in extero selo misere diem claudere extremum, quam sub sui veri Regis imperio vitam agere.
At anno sequenti Rex, multis Anglis de Scotia ejectis,
magnam Scotorum vim in suas partes convenit. Et anno
I 312. villam de Perma obsedit, quam ibi oepit; rebelles in urbe existentes tam Anglos quam Scotos gladio hostili . percussit: Mo anno Edwardus tertius, Windesera idictus, natus est. Et anno sinuenti arcem Roxburgum Jacobus mugiasseus in camisprivio cepit: quo anno Thomas Ra-nulphus Moraviae comes Aroem diestarum, hoc est Edi
hurgensem cepit: dc eodem anno insulam Manniae R herius Bruteus sibi subegit. Et ad duos annos 1 aentes.secundum nostros annales, secundum Anglicanos vero Mires, magnum praelium Bannokbumense sequutum est. . FLUVIOLUs sive magnus torrens est in Fortham n .hile flumen cadens: super hunc torrentem sent molendina, in quibus nonnunquam panes subcineritios, mos hamoris vocitant, conficiunt; propterea torrens Me dicitur torrens
M Ban k. De talibus panibus, uti superius retulimus, nostri imperiti plebei erubescunt; de quibus tamen non erubescentia in lacris hibliacis, re in gentilium historiis Ie- gimus. Hujus periculosi helli seminarium dc scaturigo Si trilinea hujusmodi mii : Arcem Strivilingam munitissimam Edw dus Brusres Regis germanus obses it; quam vi capere nemquibat, quia in montis supercilio in loco editissimo adit sita ad quam selum unica via per montii clivum ascenditur; re durentis passibus vix a Forthae fiere: Scotico distat. Issam sue auguror, Britanni, quorum, laco Wallici sedent,s ..ii rem aerimorunt re Iibram Sterlingorum is hac arce primam. Ebra, . staturiginem xppellationem habuisse arbitror. Arcem hanc Disiti reo by la
244쪽
hanc Philippus Moubmyus, Scotus in re militari praeclama Moubi . Anglorum partea sequutus, tenuit. Cum Philippo Edwardus Breseus hac lege convenit: si arci ante annum seque tem Edwardua Camarivanus iuppetias non ferret, arcem Usun in Scotorum manus libere relinquereti Quod cum Robertus Bruseus resciebar, iniquo animo tulit, ut par eIat, Regia fratris pactionem, imprudentissime stabilitam asserens ;fratrique improperebat. Et id rationis erat; nam Vast niam, Francique filiam, Ec Walliam, Hiberniae magnam partem, cum Scotorum Hannoniensiumque ope Ed ardua Anglus habebat; in Scotia Roberto Bruseo multi illustres viri inimicabantur. Quocirca improvide Edwardua Bruseus egit, tam longas inducias Iotentissimo Regi concedens. Et in hoc cum Roberto Brusto assentior; licet casi fortuito omnia in meliorem partem Deus convertiti
De immenso Angli contra Scotum exercitu : De praeludis praessi, ta Cim, tute Ranulphi ta paucorum Scum
rum in eo osensa: De Douglasset in Ranulphum fide F charitate,
deque utriusque. Regis ad minum
IMMANEM exercitum re quidem eleetissimum ex Estercinis i omni gente sibi subjem dc amicis, ut arci Strivilingae gem teret siccurreret, MKardus comiti. Similem exercitum in liram copia, ta in apparatu nusquam in Britannia legi
245쪽
mus. Τer centum pugnatorum millia Edwardum habuisse commemorant; sed de tam ingenti multitudine est mihi di ficile creditu : non quin trecenta millia hellatorum sela A glia dare posset, quia quot sunt floridae aetatis viri in Briatannia tot honi bellatores inveniuntur; sed talem mundum Reges alere aut non possunt aut nolunt. Cum Angli se midandum accessum Robertus Bruseus intelligit, quotquot cogere poterat cogebat, re exercitassimorum virorum xxxv. millia contraxit; secum in re militari tres viros clarissimos,& in Britannia Oh conspicuam sertitudinem famatissimos habens, scilicet Edwardum Bruseum fiatrem, Thomam Ranulphum, ec Jacobum Douglasseum. Ad torrentem Bannok prope Strivilingum exercitum in armis splendentem adduxit. Robertum Bruseum tamen im quadam planitie ad pugnandum electissima inter se & arcem contemplatur ;unde non QIum Anglus, sed & illustrium virorum plurimi non parum stupebant, quod cum tam parvo milite Robertus Brustus in recto itinere stetit pugnaturus. Alii Angli non
super hoc admirabantur: virum enim in armis probatissimum& in quotidiana. pugna diu versatum Robertum noverant,& multos cordatos nobiles illic aut Vincere, aut pulchre mori rati sunt; quare hellum futurum non incruentum praedixerunt. Ad mille passuum intercapedinem duae acies oppositae sese contemplatae dunt, intra se utrinque censebant quod plerisque necem postfidiana Iux afferret, & inauspiaeati alteri parti nonnihil eveniret. octingentos tamen dialectos equites per quandam methodum a Scotico exercitu paratam Edwardus ad arcem Strivilingam, ut diem statutam servaret, ad Philippum Moubratum mittit: contra quos quingentos delectos equites Regis jussu Thomas Ranulphus ducit. In utriusque Regis re exercitus conspectu utrinque acriter pugnant. Fit pugna atrox & dura. interea Regem dominus Douglasseus rogatum facit, quatinus sibi facult tem Motis adminiculandi concedata quam Rex omnifariam DougIasseo negat. Sed ob Jongam in praelio moram pra clarissimo duci Ranulpho Douglassem timet; propterea facultate non obtenta, consteio suffagari contendit. Verum
246쪽
De Gesis Sco TORUM. LIB. V. 193
cum praelio appropinquaret, magnas rimas & fenestras ex parte Anglorum cadentium intuitus est: propterea eminus
pedem fixit, videns quod improbe ageret appropinquando, ne gloriam magnis helli pulveribus partam a clarissimo duce eriperet. Fortasse dices quod perduellem mugiasset ad- Ventus timore percussit. Sed quia de hostis fuga constitit, nemo hoc vere dicere quivit. Nocte diem artificialem sequente ad tentoria uterque exercitus se contraxit: ingentes rogos undequaque, ne incaute ab hoste in tenebris invadanis tur, componunt; omnem locum circumjacentem noctumae
excubiae, equites peditesque lustrant: & interea seporem quietemque exercitus capiunt, ut viribus res illentur, &ut postridie indefesse pugnent. Verum hora tertia post mediam noctem campiductores & qui aciebus praeerant de instante bello consultant. Interim Edwardus vestibus regiis circumamictus, sic suos affatus dicitur: Si victoriam P Edωardi Ah tcntem non intuerer, aliter hodierno die principium dicendi sit conciα samerem, sortissimi viri: sumus enim in militum numerore apparatu his Scotis miseris longe superiores; tormentis aeneis, catapultis, sagittis re id genus belli machinis abundamus: contra Scoti vacant. Cadurcis duntaxat ex corio cervino domesticorum corpora, dc chlamydibus non dissimilibus sylvicolarum teguntur: quare hos inermes nostri s gittarii perduelles qui illis numero sint pares, ante praelii molem trucidabunt. Quod autem mihi rubjectos viros interdum vicerint, ne admiremini; quoniam suis dolis & v framentis & non conspicua militia id effecerunt. Et si sene imbelles viros, aut in numero pari oppugnatores, suo Marte vicerint; nobis tamen numero, apparatu, dc clara militia longe praestantioribus resistere nequibunt. Gentem imbeulem propriis impensis pugnantem Scotus habet, nec dei ctum militem habet. Uulpem illam Bruseam ab optimo patre meo alitam in hoc pulchro campo conclusit Deus, ut poenas suo scelere condignas luat. Α sertissimo patre meo tres germani ejus deleti sunt; reliquum est, hos duos stet ratos vafrosque viros vivos capiamus, ec eos Londonias, ut poenas luant, ducamus. Ampla dominia in illorum regno
247쪽
a patre meo concessa habuims viri Principes; nunc igitur viros senes vos ostendite, ut ab injustis possessbribus denuo
eadem recipiatis. Et insuper regnum Scoticum omne hen meritis viris, aequo fune, secundum virorum probitates, geometrice partiar: selum superioritatem, terra militibus
distributa, mihi servare studebo. Et si qui in hoc belli
pulvere quod abiit ceciderint; occumbentibus henemeritis liberi iuccedent. Bellum ergo ut pollicitis fruamini alacres suscipite, perpetem gloriam re opes duarum horarum pugna, quia diu resistere nequibunt, vobis dabit. Haec
ille. Ex opposito cujussiam monticuli verticem totus a matus praeter caput Bruseus constendens, re se toti exercitui spectandum ostendens erat enim pulchro, decoro re vegete Roberti Bru- corpore, latis humeris, venusta secie, flava more horealium sei sinci , caesarie, caeruleis re micantibus oculis, ingenio promptus,& ad dicendum vernacula in lingua orator acer & omni hus Coneio ejus- pergratus tali oratione usus dicitur : Si uspiam mortali suς ustam bellandi causam Superi concessere, hanc nobis ipsi nodiema Iuce, magnanimi viri, eoncedent. Non enim alienas respublicas, perduellis more, armis Iacessimus, sed nostram tueri pro qua mortem oppetere pulchrum ducunt omnes,ntagimus. Pro Brtunis, pro liberis, pro conjugibus, pro vita, pro patriae libertate, pro penatibus re his omnibus
quae mortalihus esse curae re chara selent, certamus. I
sontes dc justitiam Superi tuebuntur: injuste aliena oppria mentes ic tumidos humiliabunt. Infvistum meum in regno principium non ponderetis: id omne Joannis Cumyngi neci ante aram a me perempti tribuo: hoc grande nefas longa poenitudine oc lachrymis abolevi; in cujus argumentum victorias de hoste deinceps non parvas obtinui. Principes 'itiis spureis involutos, ne Deus irritetur, ad bellum pro- diro dedecet, qui secus fecerunt tam ipses quam milites occubuisse Iegimus. Hostium multitudinem incompositam stimidare 'meticuloserum est : Darium enim majore multiatudine vallatum Alexander Macedo domuit: & multo. plures hostium Edwardus frater, Thomas Ranulphus Jacobus Douglaseus, ut omnes nostis, vicerunt. Ex sex variis.
248쪽
riis linguis illum exercitum conflatum didici; & inter se sint incogniti: quare ex illis de acie turpiter Iabens a steio
haud cognoscetur. Exiguum onus vobis imponam, scilicet ut unum quilibet occidat. Decies mille Brenuos hic novi viros, quorum quilibet duobus interitum dabit; hae via xlv. millia hostium deleveritis: quod si opere compleveritis, prout spero, superbum hostem retrahere pedem cogetis. At si nos vinci quod Superi avertant contigerit, victoriam haud incruentam perduellis habebit, nec me vivum his hitia. Tot animas ire sub umbras cogemus, ut inimicos Cumyngenses vel alii Moti tenui praelio reliquias extitauere valeant. Virorum sortium est aut Mile mori, aut belle vivere. Inglorii cum dedecore perpetuo vivemus, si vitam cum patriae libertate non inseparabiliter conjunxerimus. Tertiam hujus Issini portionem vix Kennedus noster habuit, quando superbi vimos pugnacissimosque Pictos sedit Non selum etiam Anglis majores nostri restiterunt, sed ficeorum terras sepiustule pro ausu temerario in suos commissis populati sunt Vos omnes per magnum Kennedum, per Gregorium, per Alexandros oro & obtestor, quatinus vos viros in hoc praelii sudore ostendatis. Posteris conspicuum exemplum Martis ex hoc conflictu relinquamus, ita ut sitis in monumentis scriptores, utrum nos illos in gloria, an istinos superaverint, ambiguum relinquant. Et subridendo, hostem dextera ostendens ait: Haec opima spolia ante Solis occasum, modo Superi faveant, vestra erunt. Ex transactis
eum isto hoste praeliis periculum certissimum feci, quod vestris dexteris hostis resistere non potest. Regis oratione
sic omnes ad pugnam incenduntur, ut dexteris armatis in altum porrectis, uno ore acclamarent omnes, Aut victores erimus, aut omnes hodie in praelio moriemur. Et simul de terrae tumulo Rex destendens, principes viros, nudato Capite, ulnis perstrinxit: postea exercitum intuendo, viritim dex
249쪽
196 De Gestis Sco TORUM. LIB. V.
EXERCITUM Scotus triseriam instruxit: primam
classem, quam vangardiam Galli appellitant, Τh mae Ranulpho & Jacobo Douglamo ducibus probissimis commisit. In hac acie septem millia juventutis limitaneae, qui nihil nisi pugnam ab ineunte aetate didicerant, posuit; cum quibus sylvestrium Scotorum tria millia conjunxit, qui bipennes ancipites, eo quod ex utraque parte
acutae sint, ferentes, more leaenae pro catulia irritatae irarum pleni in hostem prodeunt. Contra quos octoginta millia pugnatorum Anglus evocat. In suorum autem absentia Rex Bruseus dicere ausus est, Aut nostri xxx. hostium millia o cident, aut victoria potientur. Secundam aciem decem millium virorum Edwardo fiatri viro impigerrimo tradidit: sed quia viri superbiam ec choleram tantam novit quod i nitrua non formidaret. ei viros principes grandaevos, ut sua frigiditate fratris calorem temperarent, coniunxit. Tertiae aciet xv. millium virorum Rex praefuit. Tubarum, litu rum, cornuum, dc hujusmodi instrumentorum quae Martem accendere sistent, fit ingens re horrisenus in aere clamor.
Omnes acies Rex successive hilari vultu visitabat; ita quod ex ejus sacie victoriam sitam legerint, seque felices existimaverint in talis Regis praesentia praelium inire. Ad du
rum sagittarum tractum Robertum Brustum acies dirigentem, quidam Anglus auratus eques re cordatus notavit, ic contra Regem impigerrime equum direxit. existimans aut Regem lancea ferire. aut terga dare cogere. Contra quem Rex super gradarium instidens sic occurrit: lanceae impetum cautus declinavit, sed praetereuntem clava serrata, quam in
manu gestabat, in omnium conspectu sic percussit, ut ex icta in Digiti su hy Coosla
250쪽
in terram eques mortuus praeceps caderet. Et cum Regis audaciam principes arguerent, ad reprehensionem haud respondit; subridendo questus est quod optimam clavam impetuose ictu fregit. Regis tamen sectum vulgus sicut
temeritatem soletὶ plurimum laudabat. Caetertim equis se- Fit praelium motis, pugnaturi in pedes descendunt. Pedites Zc non e- ῆς quites in magnis bellis Britanni certare consueverunt, non in equorum pernicitate aut impetu, sed in lacertis vidi riam locantes. Post machinamenta hellica dc sagittas in
primo occursu in morem grandinis missas, comminus ad manus occurrunt arietum more. Lanceis igitur trabeis respicalis Myssime occurrerunt: stactarum lancearum sonum
ad magnam intercapedinem audisses. Lanceis fractis, hi- pennibus Lethensibus, x tauribus Lochaber optime scinia dentibus, re haculis ferratis Iedwardiae billis seu bipennibus decertant. Ferrum chalybeum A. pedibus longum in robusti ligni extremo Ddwardienses artifices ponunt.
Halbardae gallicanae bipennis Lethensis haud multum dissimilis est; paulo tamen in longior, re instrumentum ad pudinam accommodatius. Ferrum in Ermam unci in extremo
robusti Iimi billarium seu securim artifices componunt: his instrumentis honis Angli agricolis decertant. Ex una partestium securis Lochabar, qua Scoti sylvestres boreales utu tur, scindit. Fit hinc inde magna strages, re plurima mortis S gea Mimago. Instar malleatorum ferrum cdidum in incude dii tantium .se invicem feriunt; diuque est Marte ancipiti pra liatum : Anglos enim, qui Scotis numero-apparatu longe superiores erant, aufugere puduit; nec pauci de praelio, ne a Scotis caperentur, delabi audebimi. E converis sui promissi Scoti memores in hoc constantes mansere, aut victoria
potiri, aut illo die in campo cum hostium jactura perbelle
moti. Hostem limitanei atrociter seriunt i cc more aprorum s.l.. a1ylvicolae in hostem seviunt .: eorum securibus & Viribus ferox viri- aegerrime arma ulla restiterunt: Occiserum macellum circa se fecerunt, bc ubi vulneribus irritati erant, hostem pro h culis longis non potentes attingere, lanceae cuspidi ventres