Psychologia rationalis : methodo scientifica pertractata, qua ea, quae de anima humana indubia experientiae fide innotescunt, per essentiam et naturam animae explicantur ...

11쪽

deam mutationes harmonis P p . Theoriam, de qua diximus, cer o wDAE' N ,

ab omnibus lacile intelligi potis

tra partium studium dixi sententiam,

autem haec Psychologiae deri possit, &eo etiam consisto Pi

12쪽

fica siparata suerit, ne principia, quibus . in Moralibus praesertim utemur, ab hypothesibus pendere viderentur; non tamen mihi religioni duxi dogmatica nonnulla subinde interserere, cum ex citationi hus ppatere possit, quaenam sint ab omni hypothesi li- hem. Immo ipsa P0chologiae natura postulabat, si dogmata quaedam ex instituto traderentur, veluti dispiritualitate& immortalitate animae ac spiritu in ynere, quibus cum hypothesibus psychologicis nisi prorsus negotii est. Theoria nostra p*chologi-m nonnulla continet, quae haud paucis paradoxa videntur: sed quod paradoxum videtur, non ideo averitate abhorret. Sane quae maxime paradoxa videri possint de perceptionibus nostrisiad attributa divina rectius concipienda in Theologia naturali multum profutura sunt: qua utilitate qua major concipi possit ego quidem non video. Immo ipsa haec perceptionum nostrarum theoria plurimum lucis affundit

physicae generali & nonnullis Cosmologiae generalis principiis, quae absque ea penitus intelligi vix possunt. Eadem smularem quoque usum spondet ph,

13쪽

losophiae morali, in qua perceptionum evolutio ad compescendos affectus & detrahendam speciem bo, no apparenti mirifice prodest. Dogmata de spiritu&animae spiritualitate ac immortalitate non modo in Theologia naturali & philosophia morali , sed indefendenda quoque religione christiana adversus Antiscripturarios omne fert punctum. l Alios usus tacemus, quoS lectores seduli atque attenti operis huius psychologici in se experientur. Quoniam veto Theoria nostra Psychologica ne quidem a sy-1hemate harmoniae praestabilitae pendet, unde ansam calumniandi desumserunt invidi ac malevoli; tanto facilius hinc intelligent omnes, quam sit a veritate alienum, universam nostram philosophiam harmonia praestabilita tanquam unico fundamento niti Ceterum silentio Praetereunda non sunt singularia prorsus providentiae dsvinae specialis documenta, quae eo ipso tempore expertus sui, quo operi huic psychologico edendo incubui. Cum enim anni superioris prima dies illucesceret, a Potentissimo Sue.

corum Rege, Hassiae Landgravio, Rege ac Domino

14쪽

meo longe clementissimo, nummum aureum ingentis ponderis in tesseram gratiae singularis accepi. splendent in facie una imagines Regis atque Reginae, in altera imagines Majorum augustorum, unde genus suum deducit Regina, in orbem dispositae,

ge centrum occupante. Vix quarta anni pars elapsi fuerat, cum novum gratiae documentum adderet Rex clementissimus: etenim praeter eXpectatiopem ad dignitatem Consiliarii Regiminis me evehebat, eum inter Prosessores in ipso corpore tribuens locum, qui splendori huic convenit. Nondum ad medium perductus suerat annus, cum Rex christianissimus in illustri Academia Scientiarum, quae parisiis floret, locum morte illustrissimi Comitis de

hoc vacantem mihi decerneret, quem more consueto rite eleetiam una cum Mathematico quodam celeberrimo p sentaverat illustre hoc corpus: de quo honoris eximio augmento cum publice multi gratulatus sit vir maxime Reverendus, Ioha egJacobus Methen, Pastor Lutheranus Geneven sis, Fem non solum facundia, verum etiam solida re

15쪽

PRAEFATIO.

rum divinarum ac humanarum scientia commemdat , ut ei hac data occasione publice gratias agam, ipsa aequitas jubet. Tandem denique ultimo anni quadrante Potentissimus Borutarum Rex, muniis centia vere regia, quam seri praedicabunt nepotes, Halam reversuro splendidissimas dignitates una cum minervali lautissimo obtulit. inus Regum Polemtissimorum corda in me direxit: eius adeo providen tiam publico cultu Venerari debui. Non leves ea stimulos addit ad laborem Numinis optimi auspiciis coeptum alacriter continuandum, quam diu ani. mi corporisque vires conservaverit. Nullus enim dubito fore, quin aliquando genus humanum percipiat fructus, qui ex nostro philosophandi modo in ipsum redundare possunt. Dabam Malburgitatiorum d. 28. Aprilis A. O. R.

MDCCXXXIV.

16쪽

, ii

PRO LEGO MENA.

ehologia ratio lis est scientia eorum , Udiobolis a

quae per animam humanam possibilia ναιο natis cm. dc via. Dedimus hane Psyehologiae tanquam partis philosophiae definitionem in Di. leursu praeliminari 9 38 eamque ratio. nati ab empirica distinguendae convenire monuimus g. ira. Dise. πώ λβ. a.

Quoniam Piyiniania rationalis scientia est l. . , scien- αν δε--.tia vero in habitu demonstrandi quod assirmamus, vel negamus, fratrem is o ta j. 394. LM. ; Quae in i bologia rationali traduntur,

17쪽

Principia

Nimirum si sumimus Psyehologiam rationalam esse set entiam, quod sumi posse mox evincetur, concedendum quoque in eadem locum ella demonstrationi. Et sane ubi in iis aequiescis, quae de anima a posteriori innoteseunt ἔ in Phino. logia empirica aequiescis, quam nuper peeuliari volumine ex plieatam dedimus, nee ad Rationalem progrederis, sed eimi super habes, consequenter paries omnes Philosophi adimplere negligis, eujus est reddere rationem eorum, quae sunt 46. D sic. praelim). Nos igitur, quibus philosophiam trade i inbmus est, in id pro virili eniti debemus, ut demonstrationum ibiarum hactenus desideratarum eontextum exhibeamu de Dum, quantum datur, suppleturi, quo adhue laborat nubila

In PDchologia rationali principia demonstrandi petenda sunt ex Omologia. , Cosnologia s PI bologia empirica. la

numerum principiorum demonstrandi non assumuntur nisi definitiones, experieutiae indubitatae , axiomata S propositiones

iam demonstrata 3. 562. Di P. Sed definitiones eorum, quae ad animam pertinent, Ptychologia empirica tradit, quem admodum ex tractatione ejusdem liquet , eademque stabilii principia per experientiam manifesta i. ra bel empin, In Psychologia igitur rationali principia demonstrandi petenda sunt ex Psychologia empirica . Quod erat primum. Porro anima humana cum actu existat l. ai. U empir. , in numero entium est I34. into consequeat rad eam tanquam speciem applicari possunt, quae de ente i a P nere demonstrata sunt l. 36o. 36i. POchol. empir. . 2d M'obrem cum in Ontologia demonstrentur, qua de rete id ged re praedicanda veniunt f. r. Ontia. ; in Psychologia rati ai principia demonstrandi petuntur ex Omologiae isc

cundum.

- Denique anima vercipit corpora mutationem orgad id sta'

18쪽

seriis qua talibus inducentia mutationi in organo factae conus hientero 67. PDchol. empiro, S ab hac facultate sentiendi pendet imaginandi facultas g. 9I. 92. PDG. empo, pendent quo- ' . que facultates mentis aliae f. 237. 257. Sc. 0 h. emp0. Immo mentis mutationes a mutationibus corporis nostri f. -8. 29chol. empir. ct motus quidam corporis a voluntate animae aderi ν933. PDchol. empiri). Quamobrem cum generalem mundi seu universi corporei g. I. Cosmo atque coraporum theoriam Cosi nologia tradat f. II p. esseqq. Como isti Cosnaologia quoque demonstrandi principia petenda sunt.

Eod erat tertium. Jam cum anima entiς quaedam species fit, quemadmodum paulo ante demonstratum est, ct quidem simplicis, que aemodum inserius ostendemus, aliud genus propius quam ens implex seu substantiam simplicem, nec remotius aliud praeter pam ens agnoscit, consequenter nec aliam nisi entis in gene entis simplicis in specia theoriam supponit. Quamobrem tam retis in genere S entis simplicis theoria in Ontologia tra aut f. 132. θ seqq. ac , 673. 2 seqq. Ontolo, quae vero de Mima quoad differentiam specificam ab aliis entibus simplici ua a posteriori observanda sunt, in Psychologia empirica tra- Qtur j. i. Poetit empiro & animae ad corpus relatio pateat is theoriam corporis in genere ac generalem mundi theorum, prouti ex inserioribus constabit, in Cosmologia traditam π ea, quae jam demonstrata sunt praeterquam principia ex intologia, Cosmologia S Psychologia empirica mutuanda ejjs ex disciplinis aliis petendis non habemus opus. Quod erat

3. 4. In PBehologia rationali reddenda es rotio eorum, quα PDehologia

19쪽

ab empirica animae infum , aut inesse missurit. Piychologia enim rationalis di fremio. philosophiae pars est, quae de anima agit j. 38. Ita. Dist. H). Ergo in ea reddenda est ratio eorum, quae animae vel actu insuae, vel inesse possunt 3. 3i. Disc. praelim. .

Hane esse differentiam Psychologiae rationalis ab empirici dudum monuimus alibi g. iI2. Dis. praelim. atque ex eoli tione utriusque patebit. Nullus enim dubito fore ut lector seria usus attentione intelligat. de iis quae ad animam spectant, non minus evidentes rationes reddi pol se, quam Phy siet moderni de rebarmiterialibus reddere solent.

f. I. p. ;Ma, PB H gio rationalis possibilis. In psycholatia enim

'ν)Mistia rationali reddenda est ratio eorum, quae antinet insunt, aut in xviionalis. esse possunt f. q. . dam cum anima humana achi existat 3. 21. PDcbol. eivpir. , adeoque ens sit f. i M. Omοἱ , in raquoque quaedam reperiuntur, quae sibi mutuo non repugnant, non tamen per alia, quae simul insunt, nec per se invicem de terminantur cf. 142. mrol. , consequenter essentiam habet f. i 3. Ontol. atque in ea ratio continetur lassiciens eonim, quae praeter eam animae vel constanter insunt, vel inesse FP

Hane propositionem ideo addimus, ut intelligitur. ξθ chologiam rationalem, qualem definimus . non esse termidum in nem x. . 38.- , neque adeo inanem in ea eondenda neram sumi. Ceterum ex ipsa notione possibilitatis quoq* eonllat, quomodo in Psychologia rationali si procedendum Nimirum conceptus quidam essentialis formandus est Sertoa priori eolligenda sunt, quae in Psvehologia empirica a pinsteriori liabilimus: id quod obtinetur, si exdendamus ehq ibidem de anima annotata fuere, & inquiramus vi notiodum diiunctarum ibidem evolutarum, quamam eorum ex atra demonstrari possimi. Hac sine methodo usi sumus, dum H