Joannis Devoti dei et apostolicae sedis gratia ... Jus canonicum universum publicum et privatum

11쪽

ad ejus tribunal erimen deseratur io . Cone illum Carthaginen Se III. majores, minoresque memorat ecclesiastieos judices , et ah his ad illos appellationem i i) i Concilium iv. Carthaginense praeseribit methcdum ab Episcopo observan

dam in serendo judicio si γ) se Episcopus , in 'trat , nullius

causam audiat absque praesentia clericorum suorum; alioqui is irrita erit sententia Episcopi , nisi clericorum praesentia is confirmetur. D

32) Concilium Carthaginense IV. ean. 23. eol. 1439. ibid.

S. V. Apostolici quoque Canones , i , et Constitutiones

τὸ , quae certe quarto saeculo antiquio es sunt , diserte memorant ecclesiastica judicia , eorum agendorum potestatem , quam habet Episcopus , ad hi hendum in iis studium , ac diligentiam in omnibus , quae ad acet salorem, atque ad accusatum pertinent, poenam calumniatori irrogandam; quin etiam Disitigod by Corale

12쪽

oertos eonstituit habendi judieii dies , ac methodum, pos-

nasque varias , et multiplices ad unumquodque crimen ηι eo

cipes saeculares , eorumque potestatis fautores 6 , quorum

omnium Mna , et eadem sententia est, habuisse semper Eccle

siam , piae ter internum illum forum, qui pertinet ad Sacra mentum Poenitentiae, etiam externum, in quo egit judicia ,

Potestatemque exteriorem exercuit.

13쪽

8 IUR. GANON. UNIVERS.

.tur poenae , ae ea de re tota agitur in conoentu Claricorum. Dcio hi ea not sine dubio pertinxiat ad iudicia ecclesiastica , ut usservat Albaspinaeus an notio . Rag. 185. edit. Nevol. 1770 Vide otiam . Co ilium ficiti henum I. n. 5. 14. 15. l. 2. cone. Lab Mi col. 587. et 591. Avenion ense ea . S. lom. 14. col, 62l Palenticium caP. 3. col. 245. lom, s. Frisingense cv. heol. 4. lotu. 19. Cameracenset de potest. et juris I, eccles. cv. l. lom. 20. c. ιν 4 l . Nectilinense tit. 25. ea . l. lom. 21. eol. 147 . Triden ioum sess, ah Feform. cap. 3. cecisuras ab Episcopis instigi jubet rebus dii sentissim cognitis, nulla habita ratio o famularium hominum , et ringistratuum , atqu. u: n os autem sit saeculari Magistralui prolithera eeele/motiso iudici , no quem excomunicet, aut matulare , tit latam exeqme vicaliquem remeet . . . cum Non ad saeeulares, sed ad ecelosiasticos haec cognitio pertineo s6ὶ Consee librum do I a tiromte des detix Puissances Par. 3. Cliv. 1, ., A qqq. pag. 174. M. Strarabourg 1780.

S. VI, Liviles quoque leges illud firmum , ratumque es svoluerunt i) , ut in ecclesiasticis negociis nullae sint parte. ν

et nulla auctoritas judicam saeculari iam. Horum quidem es pomnem surre opem Ecclesiae, ut quas ab ea constituta sunt faciulius esitum consequantur, sed ipsorum in hoc inpo negocio mersi implexque pxecutio est Ecclesiae praescriptorum sp . atque adeo erum eSx, omni hus semper sanctam, atque in 'iolatam suis sy cclesiasticam jurisdiptionem, ut etiam Principes, quibus sumsm4 potestas est, si 'nem clericiam gravioris criminis, atqust etiam laesae majestatis reum suo disnam . celere poenam 4ubiri vellent, non eam suo iudicio perseq u erentu r, sed ecclesiasticu Mjudicem rogarent, ut eamdem ponstitueret, poenisque asperi tribus animadverteretur in clericum , qui xelicto proprio , boo

pst ecclesiastico judice, laico se submitteret: 4 .

Consule a. i. Cod. Theod. de Relig. L. Gericos et L. mansuestudinis de Dise. Cod. ejusd. do Disc. 'ete , et Cler, Theodosium , xue Valentinianum III. in literis ad Cone ilium Epties inum tom. Φ. Concit, eoi m

ecl. Labbaei eol. 990. Concilium Bomanum i II. habitum S minaeo Poti. tifico rom. S. Conea, jusd, collectionis sol. 466. . vhi Theodori eus Italiae Rex professus xstr suum non esse de eccle/iosticis aliquid censam negotiis. Vide etiam quae scripsimus in Prolegomenis tom, s. caρ. 12,

14쪽

S. VII. Quas cum ita sint, oriosa mihi videtur disputatio, quae ad minuendam Emistriae potestatem a quihusdam excogitata est, num ea scilicet vetristiori aetate tribunal ha huerit, ac sorum proprio hoc nomine appell/tu , Per quod inrisdictionem suam sxplicarit. Cum enim ei Semper fui, se constet numeris omnibus absolutam jurisdictionem, locus esse dubitandi plane nullus potest , quin eam suo arbitratu sive per solamne judicium, atque tribunal, sive alio quovis modo eremers potuerit. Rei caput est ipsa jurisdictio, eaque non jejuna . et inanis , sed enicax , et 3ctuosa , atque ad parendum cogens , de qua nihil detrahitur, si eam alia, aliave methodo, hoc est per actus in diei aloes, aut extra judicium placuit explieare. Si ab ecclesiasticis judiciis tricas, ambago rue forenses, apparitores, similia ab suisse contendunt, equiem non repugnabo, sed quae persectum iudicium constituunt, aetor, reus, judex, causa, probationes, judicisque Sententia, perfluam finitur negocium, nurn qua in certe desuerunt. Illud ipsum judicium, quod memorat Apostolus, ab Episcopo agendum

contra Pr hyterum a crisatum, nonne verum, ac Persectum

iudicium est y In eo habemus accusatum, hoc eSt reum, ae-Cusatorem, sius actorem, Episcopum judicem, causam, judicii expediendi modum. Quin etiam in ecclesiasticis judiciis ne alias quidem da suere solemnitates , quae in saecularibus judiciis adhibentur, quaequa in more sunt, ut rebus cognitis diligenter sanientia emittatur si .

si in Confer , quas in caura Euthychis gesta tradit S. Leo Μ. v. 23.

col. 763. ectit. Fratr. Rallerin., praeterea quae seripsimus in Instit. Itim Cariora, tOm. 3. m. 3. I, 12. asqq. yng. 11. adit. Roma 1792., ubi late hoe Rrgumentum persequuti gumus.

S. VIII. Ex his quoque deprehenditur, quam procul absint

a veritata , qui. sua judicia Ecclesiam exercuisse contendunt non per varos judices, eosque praeditos germana , ac propriarim. III. o Di iligod by Gorale

15쪽

jurisdictione , sed per arbitros, qui scilicet mutuo litigantium

consensa eligebantur , ut res amice componerent si). Ac sane, quae a nobis data sunt, monumenta ev Aenter ostendunt, semper Ecclesiam suam veram, ac propriam explicas, a jurisdictionem contra invitos, et repugu ntes, neque illa, quae

memoravimuq , judicia fieri potuisse sine proprio , ac nativo jure , nulla interveniente opera , et consensu litigantium so), Sic aetate S. Cypriani Basilides. et Martialis judicio convicti,

quod se cum ethnicorum superstitionibus comiscuis Sent, gradu moti sunt; sic Marcianus Arelatensis in GHliis sui facinoris poenam invitus ferro debuit , sic denium ceteri , cle quibus actum est, ecclesiastici judicis imperio parere de huerunt. Utrumque munus saepe gessisse Episcopos certum est, uti in Pe utrumque gerunt in re civili qui veri sunt judices, propriamque habent, suoque osticio allixam jurisdictionem, alterum consen qu litigantium , alterum suo jure, et potestate; sed non id sto quod interdum partes sustinerit a rhitrorum ,

veri judices osse desinunt. Et Augustinus quidem 3 , se

se utrumque munus gessisse te Statur, cum tumultuosissimas

Remi xitates causarum alienarum quod certe dici non potest, cum duo inter se contendentes amicam arbitri opem im

plorant pati debuit de negotiis saecularibus υel judicando

dirimendis, Hi interoeniendo Araecidendis. Posteriora haec verba ad arbitri officium referri pos uni, sed illa superiora siue dubio vertim, persectumque judicium designant, quod Augustinus habuisse testatur tumultuosissimas Porsete ziliat 's, quibus verbis judicii strepitus, cursusque multiplex qἰgoi sientur.

s. IX. Jamvero duplex est judicium, saeculare, quod as a. Disiligod by Gooste

16쪽

culari iudice de rebas pros inis , et ecclesiasticum, quod a judico ecclesiastico de rebus divinis , Et ecclesiasticis exercetur zquae summa judiciorum divisio est, unde et aliae oriuntur utriusque judicii dixi siones. Nam aliud possessorium , aliud petitorium judicium est. Po,sessorium judicium vocamus , in quo inter litigantes contentio est de:sola rei. vel juris posses-

ue , aut quasi possessione adipiscenda, retinenda , vel recuperaticla , Crim scilicol tantum actor petit, vel ut adipiscatur , retineatue possessionem rei, nec in ea turbetur, vel rit amissam Pos,essionem recus uret. PrasSessio est rerum corPOralium, quasi possessio incorporalium. Petitorium iudicium, quod dominii litem durisconsultus si appellat , est , in quo Seorsim apossessione quaeritur de dominio, a C proprietate ex. gr. Pr3edii, domus , heneficii ecclesiastici, patronatus domi uio, vel quasi dominio, vel super iure tu re . aut ad rem, puta de jure pignoris , servitutis, hereditatis etc., petitque actor Se rei controversae dominum, vel quasi dominum declarari, aut sejus iti re, vel ad rem habere, ut si res vindicetur, hereditas, actio empti, depositi, commodati , aliave similis realis aut persorialis actio instituatur. Disceptatio autem de sola posses- . ione a proprietate discreta faciti ut qui possessori a judicio Victus sirit, omne otiti A prohandi suscipere deheat in petitorio, quod nisi praestiterit, res controversa possessori relinquitur a).

S X. Est item judicium ordinarium, quod et plenarium,

ac Solemne, et summarium, quod et extraordinaritim vocatur.

Ordinarium est, in quo sunt diligenter observanda acta Omuia, et solemnia, quae loges in judiciis observari voluerunt tum in iis, quae intimam judicii naturam respiciunt, tum in iis, quae pertinent ad solemnitates. Summarium est, in quo multiplices

illae sole innitates omittuntur, eaque tantum servant rar, quae sunt ad judicii tia curam, hoc est ad noscendam veritatem ne

cessaria si Itaque in hoc etiam judicio quamquam impune

negligantur quae ejus rutardant celeritatum, requiritur citatio et aliqua petitio loco libelli, et probatio, et de sensio , Et di- sinitiva sententia , cetera similia , quibus est opus, ut verum

judicium habeatur ίa .

17쪽

i) Haeu a Jure civili , et cauuii eo divi, in traditur is diei orum. sed Peagmatici in soro iudicia dividunt in ordinaria , summaria. gumma id salma , executiva. EL summaria quidum , atque ordinaria iudicia in iis quae ad ordiuem pertiuerat, apud nos sori usu sare inter se conveniunt.

iii Id A. i. d. , --. Et Cleui. a. si' μψ' ε' s. XI. Dividitur quoque iudicium in reale, in quo omnis in

rem actio est, Puta dominium. Servitutem, Pignus, POSSessionem , similia; et in personale, in quo actio in personam instituitur , nempe ex contractu , aut quasi contractu, delicto vel quasi delicto, et similibus, quorum causa praesto est actio per- 'sonalis, qualis ebi actio empti, depositi , commodati , ceteras generis ejusdem. Est etia in judicium ordinarium, quod coram ordinario judice, et delegatum quod coram delegato expeditur. Qui propriam habui, in suoque ossicio inhaerentem jurisdictionem, ordinarius , fini non propriam , sed ab alio commissam, et mandatam, judex delegatus appellatur.

S. XII. Est et judicium strieti juri, ac bonae fidei. Iudicium bonae fidei est , in quo judex liberam habet potestatam si hi a lege datam aestimandi ex aequo , et bono quantam actori restitui debeat, ideoque ad judicare aliquid potest, - da quo inter litigantea non est conventum , et quod minimo

potitum libello est ij. Stricti iuris judicium est , in quo ita

l fge obstrictus tenetur Judox, ut sententia sua progredi nequeat ultra id, quod Vel nominatina inter litigantes actum est, vel speciatim legibus de uegoeio constitutum et . Iudicium autem s.ci bonae fida i , seu stricti juris discriminat actiones , quae natura sua omne respuunt judicis arbitrium, interdum linic suis biiciantur propter externam aliquam, et adventitiam causam, puta ob adsectum locum, ob poenam impositam , Ob eon temptum judicem, cuncta intervenientia; et tunc ut arbitra Fia actio, sic arbitrarium judicium evadit ). Unde oritur tertium geuus judiciorum, quae arbitraria appellantur.

13 Couser titulum Instit. do aerion. S. actione autem 28. et seq. ubis. 23. nonae sidui iudicia enumerantur , Cetera , quae nou reseruntur, sirieti iuris sunt. Vide etiam Harpreelitum in Instit. eod. loco, et Dolici turn in emumdom tit. Instit. ore. lom. 6. col. 7S . edit. Lucas 1764.

18쪽

LIB. II. ΤΙΤ. I. 13s. XIII. Nec praetereunda divisio iudicii simplicis, et du

plieis. Simplex judicium, est, in quo alter locum actoris teianet, alter rei partes Sustinet, ut in actione mutui, in actione Ex empto, in rei vindicatione, ceteris generis ejusdem. Duplex dicitur, in quo uterque litigantium actor, ac reus est, et uterque ab altero aliquid vicissim petit, uti sit in iudieii. Diniliaetereiacundae, communi dividundo, finium regundorum, uti possidetis, utrubi; atque haec quinque numero Sunt judicia, quae duplicia i); cetera simplicia appellantur. Verumne confusio, perturbatioque rerum in iudico exoriatur propter ambiguitatem rei, et actoris, sapienter constitutum est, ut is

habeatur actor, qui ad iudicium provocavit; quod si uterque simul hoc fecit, sorte res dirimenda est a).

1ὶ Priora tria Ruplicia iudicia memorantur in L. nihil 2. f. co n. mun. dioid. et duo reliqua in L. actionis 36. r. as aetton. et oblis.

S. XIV. Sed et dignum momoratu est judicium spirituale,

in quo causa spiritualis, vel spirituali annexa tractatur, ac temporale, in quo omnis de ra mere temporali, ac profana disceptatio est. Ecclesiasticum judicium exercetur etiam in ea usis civilibus clericorum; ac temporale eonvenit etiam judici ecclesiastico , cum causa temporalis est. Denique cum omnia judicia vel dirimendarum litium, vel maleliciorum puniendorum causa inventa sint, alia oritur divisio iudiciorum, civilium, et criminalium. Horum autem quaedam sunt publica,

in quibus agitur de publico crimine, quod cuivis u populo

accusare licet; quaedam privata, in quibus non cuiVis e populo, sed iis tantum, ad quos ea res, vel injuria pertinet, accusatio permittitur. S. XV. Iudicium autem Vocamus ipsam causae disceptationem , quae in jure fit, quaequa, ut illud efficiatur, constare debet quatuor prassertim rebus , actore, reo. iudice, et causa. Actor ille est, qui prior in judicium venit aliquid petiturus; reus, qui ab actore in jus vocatur, et a quo petitur ; causa est ipsum , quod petitur , et quod materiam judicio prasbet; judex autem ille est, coram quo disputamus, et cujus decreto res absolvenda, ac definienda est. Sine his qua- Diqitigod by Corale

19쪽

JUR. CANON. UNIVERS.

tuor rebris millum constare judisium potest. Scias quot ue hutient in iudicio partes aliae personae, uti sunt Advocati, Procuratores , Iestes, Assessores, Consiliarii, Tabelliones , senocuam Apparitores, Nuntii, seu Cursor , Mequntoros. Sud i ad hil tur, ni litigantes opera, aut tonsilio judicem ad- u Vent, aut Iud i. acta conberibant, aut quod a indice mand

ἔum est , exequantur.

a. Vt, Pr 'ter j dicandae, si utendaeque litis potestatem,

q' in habet ludex, inest etiam tu eo jurisdictio, et ius mo-icae coercitionis, Per quam sui munus ossicii exequi, ac tueri PosSit, atque in eos, qui parere recti ant, animadvertat. Jusoc modicae coercitionis mixtum imperium dicitur, quod a mero impurio, hoc est a jure graviter animadverIeudi, cocr-CUndi, verberandi, uno verbo a jure gladii distinguitur M. ixtum illud imperium sempor cum jurisdictione sα Aed non semper mim indicandi saeuitate coniunctum est KC. Sunt enim judices, qui solam h bent notionem, non item jurisdictionem; et Ial tantum rem controversam cognoscunt, atque definiunt, imperium, quo sententiam ex quantur, adjunctum non lin

ent, ac proprie non jus dicero, sed judicare dicuntur 4 .

. Pse iudex sententiam exequi, sique parere recus utres Coercer

nun Posset, quod rectissim animad Vertit Pa: li in L. uti orier Ictu morad. ου jurirae. Itaque a iurisdietione soparavi Ion post modica mercarao, hoc est mixtum imporium L. l. AEn. 1. Hoz. . b. i iii 'et tu VAE' ι' G j ris . , per quod eadem iuri,dietio

, , .uIut explic tur 2 et huc sp ctat Innocentius III. in cadi. 28. 1 o potestat. detexat. Conseo Avernuuin Iuterari jur lib. l. ων 4

. O . Est autem modicae coercitionas genus multiplex , quod praeter cete

20쪽

s. XVII. omnis judex, anteqnam de causa sententiam dicat, diligenter considerare debet, num ejus judicandae habeat potestatem. Quae consideratio duplex est, generalis et specialis. Generalis eo spectat, ut videat, num causa sui sit sori, suaequa obnoxia jurisdictioni; nimirum num prosana Sit, ac mero sae-cntaris, an potius ecclesiastica. Non enim potest laicus judex de causis , quae vel ob naturam rei, de qua quaeritur , vel ob qualitatem litigantium ccclesiasticae Sunt, neque judex ecclesiasticus in causis mere profanis , quae ad lateos perlinent, judicare debet. Specialis congideratio in eo versatur , ut videat judex , num hujusmodi sit causa , ut de ea speciatim judicium ferre prohibeatur. Nam suspectus est , ac merito recusatur j ad ex in causa, cujus antea defensor fuit si , quique in consimili causa actor, aut reus est sa). Sunt et aliae praesertim graviores causae , in quibus certi tantum judites suum recte judicium interponunt; aede his suo loco opportune diε-

s. XVIII. Sed nee omnibus i a judicio stare permittitur, et horum e numero sunt insantes, furiosi , a mentes , pro quibus indicium suscipiunt tutores . et curatoras ij; pupilli sine anctoritate tutoris iu) ; minores annis a . sius auctoritato curatoris 3 , etiam in causis spiritualibus, cum minor impubes est 4); illius familias, qui si agat contra patrem, indiget

venia Praetoris 5), patris autem , si contra extraneum quemlibet , nisi patria potestate solutus sit, aut agatur de causa spirituali , vel de peculio castrensi , aut quasi castrensi , cujus ipsa habet dominium, et administrationem 6 , aut pater longius absit, ant periculum asserat mora dinturnior 7 . Honestae mulieres generatim invitas in iudicium trahendae non sunt 8ὶ in eoque Regulares sine consensu Praelati, cui sunt subjecti , stare prohibentur. Excommunicatus autem quam- ruam in judicivm vocatus recte excipiat, suumque jua de senat, tamea si vitandus est, actor esse prorsus nequit, si non est vitandus, agendi iure nou caret, verum exceptione ex om-

muuicationis a judicio repelli potest ς .