장음표시 사용
4쪽
Apud Antonium Gondisalu Typographum.
5쪽
Go t raternari nolomaeus reii vita Eei. . . to Uianiri. . ii P incipis Hennci, Lusitanῖ Carui talis, sup in uisitoris, nemon Zc egregii salictaeae geneialis inquisitionis Senatus, perlegi opus reuerendit, imi emtiyini Osorii Epitcopi Sylventis: in quo res peius Em nullis Regis in d incredi- , iciosi quis de hostibus teportauit, elegantissimo dicendi i ractere, numeros tate sententialbiis absiauit illimo,' ab uxta & grauitate, alte praeterea ac docti ina, proprietat copi iqui niaque inueni eon solis fidei catholicae.& Christianae pietatis pleiu Pretio mandetur. In cuius rei fidem in Lotelibus ubi ei ipsi, iuxta di Octa die septembris. ι 173. Frater Bartholomaus Fentu
6쪽
PRINCIPI HENRICO, SANCTAE ROMANAE ECCLE:
quam arbitrer esse historia vel ad prudentiam comparandam utilius, vel ad virtutem excitandam vehementius, vel ad sananda reipi vulnera salutarius,vel ad oblectametum vitae iucundius:& ab amicis meis tapius admonerer, Vt res nostrorum hominum literis latinis illustrarem, ab eo tamen studio vehemeter abhorrebam. Nam clim alia multa me ab eo deducerent, tum duo praecipue deterrebant. Vnum erat fidei faciendae dii scultas, alterum ostensionis concitandae periculum. Si enim fidem non facerem, erat mihi vanitatis in iamia subeunda: si vero quorundam ambitioni minime satisfacerem, odium in me acerbum & immane concitandum. At, ut est captus hominum, id plerumque euenire cernimus, ut tantum quisque credat, quantu se viribus aut ingenio praestare posse confidit Quidquid vero com munem usitat virtutis & industrie modum supera id nullo modo prorsus admittit.Contes verb, qtii nullum modum ambitioni statuunt, perrime patiuntur, si eorum sentiles minime fuerint immodicis laudibus illustrati .Quod clim apud alias nationes fieri Elitum sit, tum apud Lusitanos tantam plerumq; of sensionem historiae scribendae munus affert, ut omnium tela in eum, qui tantum facinus audet, adhaerescant. Id quidem non ita pridem satis experti sumus in historia, qtia Damianus Goesus res virtute &auspicio,ila incredibili felicitate Emmanuelis Regis inuictissimi Patris tui gestas patrio sermone complexus est . Res,inquit ille, maiorum meorum non perinde, atque illorum merita ρο- stulabant, exornauit. Alius vero, labem generi nostro,& antiquo spl)ndori nobilitatis a rsit. Alius postremo, hoc aut illud, quod erat ad laudem nostri no . minis insigne, praetermitit. Quod si hominis prudentis est,alienis periculis admoneri, hoc uno ceria exemplo potitissem ancipitem scribendi et ientum per- horrescere. Aliud etiam incommodum accedebat, qubderam ipse,ut ossicium meum me sicere admonebat, reblis diuinis pro mea parte traetandis & expli candis intentus: neque couenire arbitiabar,uta coelo deductus,terras nimis in. tuerer,hoc est,ut diuina, dum res humanas illustrare conor,intermitterem. Sed quo plura me impediebant, ne sa ibendae historiae munus attingerem, eo cla-
7쪽
i us ccmi poterit animus meus,studio ardentissimo tui nominis&hitidinis inflammatus. Nam cum tu me per liteias,non qui di imperio cogeres quod sacere pro iure tuo potuisses)sed,quae tua excellens atque plane diuina benignitas est, amice rogares, & moneres, ut Regis patris tui hiltoriam scriberem, it
litisque nomen apud exteras nationes latinis literis ab obliuione vindicarem, me continere non potui, quin id munus continuo susciperem. Vt autem id facerem,multa me simul inuitabant. Primum enim voluntatem tuam nullo modo potera sine crimine impietatis aspernari . Deinde indignissimum arbitrabar, Emmanuelis nomen apud Lusitanos tantum,& non per omnes rei p. Christianae nationes cum omnium admiratione vagari. Tum etiam id milii acres sit mulos admouebat, lubd in hoc opere non tam res humanas, quam diuinas explicandas uiscipiebam. 't enim Emmanuel diuino consilio ad regiam amplitudinem euectus sui ita quae designauit, quae molitus est , quae imperio illius gesta sunt, adlaei benignitatem reserenda iunt, multaefueres adimirabiles praeientis numinis viribus administratae, ita ut ei, qui fidem illis habere noluerit, perfidiae&impietatis suspicio recipienda sit.Vt autem id facilius exequi pollem, IJamianus Goes praestitit.'s enim magno labore,vigilatia,& industria ea ex quamplurimis epistolis &commentariis cruit,& monumentis suis memoriae commetavit, tu ego minime potuissem sine lummo otio persci utari.Multa etiam ex aliorum scriptis & sermonibus accepta memoria tinebam,que minime silentio praetereunda iudicaui. Sed quia in his libris nostros homines aliquando Lusitanos,aliquando vero Portugaleses appellare ibi emta , huius varietatis breuiter reddenda ratio est .Porturaliae nomen , ut Andreas Rclendius vir doctissini us aperi r demonstrat a portu Cale sic enim appellabatur olim oppidii ignobile,quod lJurio flumini imminebat )ductum fuit. Cale namque erat in collestum .Portus autem piscationis gratia frequentari coepit. Eam vero commodi- Latem hominum multitudo sequuta,undique confluxit, Vsque eo, dum cillitas optilentissima fieret, quae Pontigalia deinde nominari coepit. Inde vero totum regnum nomcn obtinuit. Continet autem Pontigaliae regnum non existiam,
ut Paulus Iouius parum considerate dixit, antiquae Lusitaniae partem, sed valde magnam . Pars enim Lusitaniae, quae ad regnum Portunaliae pertinet, dc fluui: sAna atque Durio continetur, plus trecentis de viginti passuum millibus iii longitudinem patri. Ad jcitur deinde Callaecia Bracare sis a Septentri e,quae Du:rio δ: Minio definitur. Ad ortum vero Solis sunt aliquot etiam ciuitates trans Anam,quae Portugaliae regno continentur,ita,ut sit non minus e Caliscia &Betica Portu gallae finibus actaeetu, qu.am ex antiqua Lusitania detraetum. Quods Portiagaliae nomen ex uno oppido sitit temporis progressu in totum regnum
derivatum, simili ratione consentaneum sui ut ex tam in na Lusitante parte, Lusit iniae nomen in totum regnum duceretur. Quo minus igitur viro Ille nomine utamur, interdictum nobis millime puto. Sed hoc non magni refert. Illuri
8쪽
lud,qiiod est praesentis operis, hortor & admoneo omnes, qui hos libros euoluerint, ut animis secum reputent, quam Variae res & vehementer admirandae
sint a nostris hominibus intra lex Sc viginti annos tot enim ut paulo plus,haec historia continet) esseetae quae maria, quae litora, qu.ae regiones eXploratae, quae bella contra Reges potentissimos inuicta virtute gesta, qui terrores neglecti &contempti: ut intelligant, non esse tantarum rerum laudem hominibus, sed Deo,qui praesentiam suam nostris saepenumero declarabat, silmina ratione tribuendam . Quod tum multo clarius apparebat, clim interdum sic eueniebat, ut ipsi Lusitani sibi nimium praefidentes ab hostibus eisdem vincerentur,ut intelligerent, inanes & irritos hominum conatus fore, qui non fuerint coelesti praesidio sussi illi. Vt autem hinc, sic enim ordo rerum flagitat, exordium capiamus
cundus, Portiagalia: Rex, ctim lento atque diuturno morbo languesceret, contulit se in extremam I.usitaniς partem, ad Atistriam pertinentem,Oceano ex ea parte definitam,quam nunc
Algarbium appellant, ut aquis calidis admodum salubribus morbum depelleret. Erumpunt autem aquq illi in convalle,non amplius sex aut septem millia ijs a mari disiuncta, e sili- - -ce, dc reliquis balneis, que sunt in Lusitania,
summo omnium contensu pKseruntur. Eo tamen remedio frustra tentato, fictum est,ut morbus indies ingrauesceret. Nec abfuit suspicio, Ioannem lento veneno, quod impria dens hauserat, paulatim in tabuisse. Itaque clim mortem
appropinquare sentiret,in Algarbi j oppido, quod Aluor appellant, & militi Portum Hannibalis este putant, testamentaim feci quo Emmanuelem,qui illi stater patruelis erat,heredem instituit ad quem regnum, quanuis Ioannes intestatus obijsset, erat iure permentimim. Erat enim Emmanuel Fernandi filius. Fernandi is verb erat Germanus frater Rin s Alsonsi, cuius Alsonsi Ioannes filius extitit. Cum igitur Ioannes nullum filium ex uxore legitima susceptum haberet Alsensus namque unicus illius ex uxore Leonora filius in adolescenti flore Scalabi, que ciuitas nunc appellatur Sanctarena, ex cquo incitato prole inis,mortem obierat) necesse erat, ut Emmanuel regni hereditatem cerneret. Geor itis namque Ioannis filius, propterea quod nothus esset. qtonuis illius mater fuisset valde nobilis, legibus & institutis regni heres esse non poterat. Hoc tamen quod erat Emmanueli iure debitum, fuit summa Ioannis ipsius voluntate comprobatum. Emmanuelem enim non tam propter iis inis
9쪽
propinquitatem,quam propter Regiae virtutis indolem,quam in illo cernebat, mregie canina habebat, &quibuscunque poterat ornamentis, illius dignitatem amplificabat. Accedebat,quia uxor illius Leonora,singustari virtute, pie
tale,atque religione scemina,Emmanitelis soror erat fratremque amore lingulari prolequebatur. Testamento facto,desacris omnibus,quae ad animum ex piandum pertinebant, rite procuratis, ita excelsi te corpore Ioannes, ut in illa
extrema vitae perstinctione, insitae virtutis & pietatis insignem significationem daret. Fuit enim vir ille clarus&excelsus, infestus improbis, bonis propitius, iustitiae cupidus, & in omni genere virtutis admirandus. Erat praeterea acer &strenuus,& in re militari non pauca dederat egregiae sortitudinis &industriae documenta. Tantaque erat illius animi magnitudo, ut quantiis corpore in patria consisteret, mente tamen orbem terrarum peragraret, multaque animo irequenter agitare ea lite moliretur, quae si non fuisset immatura morte sublatus, nomen illius clatissimum reddere potuissent. Fortes viros ama bat, usque adeo, ut quida reliquas vitae macillas nomine virtutis militaris eluerent . Ignavos autem atque desides ita contemnebat,ut homines non duceret.
Perfecit autem, ut qui magnis opibus in lentius efferebantur, illius in vindicando seueritatem pertimelcerent: & qui propter humilitatem obnoxis erant iniuriae, praesidio illius vitam secure traducerent. Attulit ille quidem multis vitis nobilibus necem, & Principes etiam sibi coniunctos interfecit, quos ani madueitebat aut parum obsequentes esse, aut perniciem in illuni machinari ted id nisi fecisset, neque Regiam dignitatem tueri, neque vitam conseruare potuisset. Valebat multum ingenio, plurimaque ab illo argutissime dicta referuntur,ex quibus intelligitur,quantum illius acumen extiterit. In Regum consiliis, de quorum fide dubitabat, explorandis, erat mira quadam sagacita te praeditus multosque viros primarios multis in locis beneficijs sibi istissime
deuinctos habebat, per quos omnia, quae Reges in illum moliebantur, muleto aut quam ei nocere possent, cognosti: bat,ut eorum consilijs obsistet et. Populi non tam illum ut Regem vereoantur, quam ut parentem amabant. ΕΟ- Tum enim commodis animo patrio consulebat. Haec autem illius sententia merito laudari selet, cum diceret, sibi non tam propositum esse, ut operis ho minum ad aurum quaerendum abuteretur, M. ita ut aurum quaereret, ut Opi bus suis hominum inopiam subletiaret. Cum accepisset. esse volucrem, quae
rostro pectus dilacerat, ut pullos serpentum morsibus exanimatos sanguine suo prosillis in vitam reuocet, eiusdem volucris imaginem suis insignibus ad- 'iungendam curauit, ut ostenderet, se esse paratum pro suorum salute sanguinem suum profundere. Ex omnibus tamen virtutibus, quibus illum praeditum suisse commemoran nulla fuit admirabilior singulati quodam pietatis de religionis studio, quo mirifice flagrabat. Nunquam enim eum neque turbulenta negotia, neque coniurationes contra illum neque malorum omnium
10쪽
mnium tempestates a rebus diuinis summa cum religione procurandis abstra
xerunt. Is deni oue Princeps suit, ut merito videatur illius nomen sempiterna memoria cete orandum. Illo mortuo, fuit summa cum celeritate ad Eminanuelem nunci iis allatus quem cum tam multis lacrymis accepit, ut satis apparere eum non tam regni haereditate laetari,quam ex morte Principis optimi,& sibi coniunetissimi dolorem excipere. Erat autem Emmanuel eo tem pore annos natus viginti&sex,&Salatiae se continebat, in quo tunc oppido Regina Leonora seror illius,atque Ioannis uxor, morabatur. ibi igitur more&instituto maiorum fuit Emmanuel Rex sblenni ritu omnium consensione
declaratus. 'uidem munus sibi non segniter obeundum existimauit. Erat enim & ingeni ,& studio,& disciplina vi tissimus. Itaque cum multa confestim regno salutaria instituisset,lum nihil sibi maiore citra faciendum
arbitratus est, quam ut omnium ordinum conuentum ageret. Salatia igitur
discedens, Montem maiorem prosectus est, quae ciuitas est in colle edito sita trans Tagum, de Ebora circiter viginti millia passuum distat. Eo igitur regni Proceres,&Antistites,&ciuitatum Legatos per literas euocauit. Eosuit ad illum dedit ictus Georgius Ioannis Regis filius,cuuis paulo ante fecimus mentionem,qui tunc decimum & 'uamam annum agebat: quem Rex tam amanter atque cum tanto fletu comptaus est, ut ficillime, quanta fide & amore Ioannem fuisset in vita prosequutus,cerni posset. In illo autem comitatu,qui Geor-giti stipabat, facile reliquis de militaristoria,& urbanitate Iacobus Almeida qui tunc in Pontagalia pro Magistro Hospitalensis ordinis eidem religioni praeerat, excellebat, multumque ahud Ioannem gratia & authoritate potuerat . Eum vero Ioannes motibus eiusdem filij regendis prauecerat, ut is sub tali paedagogo attes illo loco dignas perdiscoct. Hic igitur cum Georgio, quem dextera tenebat,flexis de more genibus, cum esset uterque habitu lugubri deserinatus, hanc orationem habuit. Rex Ioannes qui tibi patruelis frater natura fuit, a-i re autem germanus, mihi significauit moriens, se cum animo aequissimo viridis caederet, una tantum cura licitari, quod hunc filium in solitudine &orbitate relinqueret. Eam tamen selicitudinem eo selatio, quo utebatur,alleuari, quia veniret illi in mentem, quam singularis esset benignitas tua, qtiam gratus animus, oc'uam ad omnes resae virtutis laudes stlidio& voluntate
propensiis. Praecepit deinde mihi, ut uio nomine te rogarem,&Obsecrarem,
si is te in fili j loco dilexisset, si muneribus omnibus, qui Diis potuit, assectilet, si
nullum tui ornandi locum praetermisistet, ut tam egregiae in te voluntatis memor in retineres,& parem voluntatem huic suo unico filio, quem omni relique vitae praesidio destitutum relinquebat. edderes,dc cogitares, quid ille, si
tibi fili flent nati filij, eis facturiis suisset, si ita accidisset, ut tu ante illius obitum e vita migrares'. Praeterea hoc etiam mihi in mandatis dedit, ut hunc illius filium sequenter admonerem, ut te semper unice coleret, & Obseruaret,