장음표시 사용
131쪽
hi, alluὀ est ius singulare, aliud ab utroque privilegium, quemad-
modum hoc recte Cujacius distinguit a jure singulari, V. o. s. Personales enim constitutiones dicuntur, quae personae singulari ob meritum vel indulgent, vel quam poenam irrogant, vel sine exemplo subveniunt. I. p. IV. de J. N. G. l. i. s. a. g. de Const. Prisc. Ius vero singulare appellatur, non intuitu personae, cui competit, sed intuitu rationis juris. Cur enim legum, quae gemneraliter constituuntur, L. .deLL. haec sit natura, ut omnes quisdem casus, qui quandoque inciderint, comprehendere non possint ιισ.deiL. tamen propter communem rationem eius vel interpretatione, vel iurisdibione extendi eas ad casum emergen tem oporteat, L ιι. ra. σου. ἡ e M. Alia utique ratio eorum est, quae contra rationem juris i. contra tenorem rationis l. I
recepta constituta sunt, in quibus regulam juris sequi non possumus l. N. produeendo ea ad consequentias l. I . de
sumta est ex libro Pauli ICti, de jure singulari, unde l. l. de ausi'. quae similiter docent, id singulare jus appellari, quod a regula juris deflectit. Nam in L θ. docet usumis. cedi posse etiam ab eo. qui non habet, quod est contra regulam communem, qua nemo plus iuris transferre potest, quam habet. In Ly. . similiter peculiare jus mariti, de eo, quod facere potest, nss ruat a proponit. Apparet itaque differentiar Ius singulare est, quod jures, tari singularem a regulis juris exorbitantem habet rationem: Constitutio personalis plane non dieitur intuitu rationis, quemadmodum neque secundum rationem, neque contra φam, sed praeter ipsam esse dicitur, Ius singulate contra tenorem rationis communis est propter utilitatem his vel necessitatem publieam I. ιδε. de R. I. constitutio personalis ob meritum, vel odium. c. r. I. a. de Const. Pr. Ius singulare non ita dicitur ratione personae, cui fertur, sic enim de ipsum generale est: v. g. usucapio, iura circa pecuniam creditam singularia, de quibus Ulpianus in L s. do Reb. Constitutio personalis dicitur, ratione personae, cui fertur, quam non egreditur, etsi alia quoque persona ejusdem sit meriti vel conditionis.
XXIX. Si e Privilegium a Iure singulari quoque differt, ut differunt singulari & proprium. singularet Opponitur comm ni
132쪽
ni positivi juris rationi contrarie et Proprium subordinatui . Quemadmodum jus civile proprium dieitur civibus Romanis respectu juris gentium, L minime impugna sed addendo illi, vel detrahendo subjecto suo illud facit accommodum & quadrans d. l. 1. Ut possis illud civitatis Romanae pria vilegium appellare. Ita privilegium ius certae personae vel ca
faedebitum, certis earundem qualitatibus, & conditioni accommodatum, ut privilegia creditorum, absentium, clericorum, stu.
- diosorum, dotis, piae causae, sunt suum cuiusque jus propriunia, quasi juris civilis partes, quae juri civili generali non derogantiu eius singulare, sed integrant illud, dum, addendo vel detrahendo ei, faciunt subjee is suis quadrare, aptumque fieri. Breviter: Iussingulare seorsum agit a iuris communis ratione , & rationem status pro ratione habet. d. t. ιε de L L. σ ι . de R. I. Privia
legium communi juris rationi subest, illamque applicat subisjectis propriis dc adaequatis, in quantum illa illud recipiendo
XXX. Et quia communi velut eonsensione privilegium, ius singulare, de constitutio personalis confunduntur, de privilegii natura ab ovo, quod dicitur, res petenda. Lex fuit una in duodecim, qua vetitum fuit, leges privis hominibus irrogari, id dieit Cicero, esse privilegium orationo quadam ad Pontis. In privos, inquit, homines leges ferri noluerunt. Id
enim eisprivilegium. quid HI--μω ρ Cum legis hae si flositum esses jussum in omnes. Attrius rapito, qui publici privatique iuris peritissimus dieitur a Gessio, ro. a. o. legem ita definit: Lex eLI generuleisssum populi an plebis, rogin re magi tu. Hine Gollius' d. l. Ea, inquit, definitio si probesecta ess,nes de Imperio Cnei Pones synei de reditu M. Ciceronis, neque de caede P. Clodii quasio, ia i/gompopuli, ebuve j a, leges V vocari possunt. Non sunt mim generalia jum, neque is uniuersis civibus,sed de singulis conimo. inorisca privile apotivi voacari debent. mia veteres priva Eixerint, sua uos singula disia με. Et sie Ulpianus quoque in I. l. de LL. Ium nam in fingulas persena edgeneraliter constitui. vetabantur autem propter rationem status Reipub democratica quae aequabilitatem civium
133쪽
requirit, ad concordiam tuendam, cui tales leges privae 2
υβδην ψη*ιυμ υοις.Servavit hoc Axonum fragmentum Ando aides of ον Demosthcnes,HADc κ,τους. Et So- Ionis esse aeneas GaZaeus in Theophrasto suo testatur, quem nuper publico, eique comitem Zachariam Mitylenaeum, Caspar Barthi in aes, Eques, ambos Philosophos Christianos, recensos, & lucule to commentario exornatos dedit. Et in hoc quidem significatu,
dc eo tempore, privilegium erat vi ac potestate idem, quod postea constitutio fuit personalis, quia jus, quod Imperatores, Republ. occupata, faciebant, legis nomine non veniebat, sed constitutionis, ideo nec tale jus privum am ius privilegium dici, sed personalis constitutio debuit. Et privilegii notio de iure certo personarum ordini, conditioni, & qualitati, certisqus causis proprie adhaesit. Et in hae significatione distinguitur privilegium, ut aliud sit personae,aliud causae in L-σLUI. de R. I. Personae, ut jus proprium pupillorum, studiosorum, clericorum. Causae, piae cau se, dotis, crediti cujusdam, & similia, quae& beneficia & auxilia appellantur. Ad rem: Et constat jam constitutionem persona- esse, quae singularibus personis a principe, rescripto ferme ad supplices earum libellos dato conceduntur, quae & ipsa beneficia Principum dicuntur in I. s.1de cons. Pri ..&speciale beneficium Ulpiano in Lyδ. pr. Ex quib. caus mas de de Urs beneficiis vel constitutionibus Principis Neratius olim respondit, non viderisAbi Principem, quod ei quem vivere existimabat, concessisset, d functo
concessisse. Gem ramen modum esse beneficii sui vestet, lysi u aesti
maiionem esse, referente JCto Celso in L 31. de R.I. XXXI. Satis de speciebus statutorum Imperialium. - Vi- . deamus nunc de materia. Quam dubium non est, esse tale quid, quo bonum commune intenditur. Debet itaque vel esse ho nesta, vel aerte indifferens, & ex genere eorum, quae fieri possunt, non ιτωνα αταν. Et haec. quidem de constitutione jubente 'expeditum. Etsi enim forte Princeps inhonesta, vel impossibilia praecipit, lesis id tamen vigorςm non habst, quia obligationem
134쪽
non potest producere, quae ad impossibilia nulla est. Quae vero 'λhoneste fieri non pollunt, moraliter impossibilia habentur. De lege autem permittente malum operosor est dispectio. Quia e- --ἰ- ρe nim mali permissio neque honesta neque indifferens potest hab ti, & talis iniusta dicenda videtur. Et tamen jure nostro civili flin multorum honestorum virorum praediis lupanaria exercentur. l. anciliarum ag. g. petit. her. Adulteria impune perpetrantur. l. quae σώθerium. χίρ. in f C. ad L. Iul. de adult. Meretrix non turpiter accipit locare corporis sui l . . ff. de conae ob turp. caus. Concubinatus cst consuetud' licita. I.siqua ita ris. μή eadS Ct. Orph. Usucapio, praestidium impium, permissa. Nov. ρ. 'usurae exercitium, caedes uxoris in adulterio deprehensae, impu
XXX lI. Qitar ut recte constituantur, praemittendum, quod 'mi permissio superioris involvat tolerantiam alicujus, quod possit' fini non tolerare, quod fit potissimum tripliciter. Aut enim actus permissus nunquam fuit contra jus, cum tamen esse potuerit, sic permittuntur secundae nuptiae, venatio bestiarum, aucupium: Aut semper fuit contra ius, sic permittitur malum, propter bonum , quod inde elicitur, vel majus malum, quod inde vitatur, idque dupliciter, vel factum non puniendo, vel futurum non imp diendo, quemadmodum permittunrur lupanaria': 'Aut aliquando fuit contra legem, & nunc non est, id quod perniittitur vel tollendo praeceptum vel prohibitionem, ut permittuntur nuis pilae consobrinorum, dc repud A propter σκληροκαρδίαν. Videis Summam summar. Sylve'. in permisso. Prior de posterior pe missio, quia versatur circa actus per se indifferentes, huc non per- tinet: Quaestio itaque est de lege permittente malum per se. Dicimus ergo ejusmodi constitutionem, quae malum non puniendo permittit, posse non injustam esse, quia vindicatio non est actus competens parti offensae, qua tali ; sed est actus τῆς ἄτερ χῆς. Est enim poena ultimum in coactione, coactio autem non comis petit nisi εξa irin. Naturaliter enim pars offensa,quatalis, nullum jus habet in poena, neque ad irrogandum eam, neq; ad obligandum alterum, ut irroget. Naturi enim ex facto tuo mishi nihil aliud debitur, ac no dcbtri quidem potest, quam aequMIitas
135쪽
litas secundum rem, uno verbo, indemnitas. Non ergo poena. Causa enim naturalis istius indemnitatis non est vitiesitas actus,
primo & per se, sed quia mihi aliquid deest. Poenae autem causa est viti rus illa. Ius ergo puniendi in solo Rectore est,&quidem non ipsius, sed communitatis gratia. PoeMa enim omni propositum habet bonum commune, ordinis nimirum conserva. tionem, & exemplum. Itaque quia actus malus punibilis non
est, nisi in relatione ad superiorem, poterit superior gratiam poenae hujus faeere, si probabiliter sciat, impunitate majus bonum, vel minus malum egregio publico conferri. XXXIII. Forma constitutionis est in ipsa jussione principis; quae debet esse sensibilis de externa. Cum enim debeat lex esse
norma actionum civilium, oportet, ut rectibili applicetur: Applicatur autem, non ante, quam si innotescit signo aliquo externo, voluntatis indice, per promulgationem, Ly. c. h. t. cum de
voluntate in mente retenta, tanquam incognita, nemo teneri
queat. Ideoque voluntas concepta quidem jam, sed non: promulgata, neque scientem eonceptionis obligat. Nondum enimius est, quia de natura legis est, esse praeceptum commune, O mnes obligans. Propterea etia promulgatio intelligenda est cum sussiciente temporis latitudine, qua moraliter ad totis communitatis scientiam pervenire possibile sit.Et hinc Iustinianus requirit, ut post duos demum menses ab insinuatione obliget, Nov. σε. quod usus recepit. Exceptis cons itutionibus pontificiis. e. cum singula. V. de ρνάbend. in L σ e. r. X. de concess P Menae in MesadDeeret. Facta ita promulsatione constitutio perfecta est, nec requiritur subditorum aeceptatio. Valet enim propria Constituentis auctoritate&imperio, sive unus sit sive multi, des , audienda L de quibinia. F. de M. Et quia jusso scriptura fieri potest, sed de plerumque ita fit, scripturam hoc casu de forma legis dicere, nihil absurdi est, imo verum est. Et quod objici, solet, nihil ad essentiam suam redigi, legem vero in scriptum redigi dici, parum efficit: Non enim loquimur de lege jam constituta, cui scriptura supervenit,sed de lege, quae per scripturam eo stituitur. Haec quia jam scripta est, de lex scripta nata est, non
potest in scriptum redigi, cum quod quidvis est, fieri amplius non
136쪽
possit. At si quod praeeeptibile aliter,atq; per literas,de potentia
in actum, id est, in praeceptum abiit, utique ad ejus formam scriptionem pertinere nemo dixerit. Hic itaque ordo est, rectheo dendi constitutionem generalem. Primo,ut quod statuendum est, a Proceribus Palatii & Senatu tractetur. Deinde s his placuerit,
dictetur dc scribatur. Tum collectis omnibus denuo recenseatur: Et si omnes consenserim, in consistorio principis recitetur, atque ita perfectionem obtineat. l. humamum. I. legata dictari, legendum ex MSciis, Iegem dictari, tesse Pacis in analy-FGHeu h. t. n. I . Additur et am plerumque, ut per omnes populos judicium programmatibus divulgetur, ut m. Praef. Prael. q. & in calce ferme omnium Novellar. Quam- vis Canonistis videatur sufficere, si Romae publieatio sit facta. G
a XXXIV. Videamus & de effectu, potissima omnis juris parte; is vero vel communis est omni juri: Vel constitutionum singulis speciebus proprius. Videamus de communibus: Is est, ut obliget subditos ad sui obedientiam L leges. p. C. de LL. etiam in conscientia, in quantum refractarius & contumax resistit ei potestati, quae est ordinatio divina. Dixi obligare subditos, inquantum scilicet sunt subditi, atq; adeo intra territorium constituentis. Extra enim territorium suum constituens privatus est,nec imperium habet, quo destituta lex operari non potest. Secus v ro est in sententia, quae obligat etiam subditum 'extra territorium
constitutum. Innota adc. a nobis. ar. 1. defensi excomm. cujus rei
ratio mihi videtur fore quod constitutionis effectus proveniat ex Principis potestate. Quae extra territorium nulla est. At sententiae vis est ex jurisdietione, & foro competente, quod latius extenditur quam terri 'rium judicis. XXXV. Sed numquid & advenae tenentur legibus territorii, in quo ut hospites agunt i Quod verum est, Cam qua conrmas. δ. Cum ita dυλα ra. quia leges feruntur bono totius uniis V versitatis hominum in territorio comprehensorum, cujus pars, licet temporaria, utiq; dc peregrini sunt, pro eo tempore,quo in territorio agunt. Hinc fit,ut die festo ibi debeant abstinere ab operis servilibus, licet in loco domicilii non sit festum. Zars adris. X.
137쪽
de constitui. n. U. Et quo loco quis moritur advena, secundum ejus loci regulas testamentum conditum valeat circa bona,ubicun-
Alexand. cons. . . n. io. Nol. s. per . I. C. de emancipi'. .
l. si non speciali C. de resam. Barth. s Iason. in I. I. C. de Sum. Trin. Hail. a. obs Ias. n. 3. Dan. Moli.sem. r. c. v. secus si moriatur α ab intestato. Volunt enim Dd. mobilia ejus sequi domicilium, vide novissime Papinianum Saxonicum, Dn. Carpetovium, Resp.ε. . yδ. etsi pro cathedra disputari contra possit. An Clericite- XXXVI. An clericos obliget Principis constitutio, proli- - 'xa est quaestio: quam paucis attingere juvat. Quod Clerici partes sint reipubl. eundem communem Regem, ac Rectorem habe tes cum Laicis, nec ii, qui in architectanda hieromonarchia maxi- me laborant, negare potuerunt. Vide Molin. a. de Ic I. disyt. σBelgarm. de cier. e. al. strop. a..de concit. π Eccl. c. II. Quapro pter dc legibus totius Rei p. communibus subjacere tenentur, aut docere de exemtione, quae facti, nec praesumenda. Exemtionem autem illam, si qua est, vel jure divino, vel humano positivo acce-α piam oportet. Sed ex jure divino non potest ea demonstrari, ut . ipse Covaruvia agnoscit pnari . quas. 3ι. & rationibus probat . Quae etiam reapse est sententia Alderant Masardi de gener. flatanterpret. conclus. I. n. 71. Chri n. I. aυ. quidquid noni starum
Plebs sciscat, eui &Ferdin. Vasq. de success. F. za. n. . . cum pluribus, quos allegat, aliis raccedit. Quidquid etiam in conciliabusis Lateranensi sub Leone X.s p. & novissimo Tridentinosus. U. c. ao. rogatum. Iure vero humano innumerabistes leges sunt, quae Clericis, & in eos latae. Quot enim solus I
re est. Quibus se teneri professus est Leo IV. c. Io. Quot α tulit Leo Vl. ImperatoriiSane exemit eos judicio seculari Iustia manus Nov. N. H. Ua. Sed ita exemita Iurisdictione judicum inferiorum, ut sitam sibi in illos retinuerit integram potestatem. Exintio Cle-Sunt enim ejusmodi emtiones nihil aliud, quam simplex dele- concernunt judicia vel Omnia, vel alia, . qua committuntur Episcopisti Principe, ut nomine dc Auctoritat Diqiligo by Cooste
138쪽
te ipsius principis illa non a Lateis, sed ab Episcopis, tanquam ju-
.dicibus delegatis exerceantur M. A. Dominis lib. si de Rem Ercl. c.
n. D. Sod a Iurisdictionis exemtionen licet colligere ad exemtionem ab obligatione, qua quis potestati legislatoriae su a
jicitur. HI B.irculum contra Resiarminum, c. Laurentium tae
Banck de Vmn. Pup. e. qui M. Antonii de Dominis vestigia preme-νe videtur. De facto ergo Pontifex eX emit clericos, eadem inju μὰ ι obis, ria, qua ipse se super omnem potestatem extulit ἔ Interim tamen elinibus,se exemtio illa a Canon istis restringitur, ut leges, quae pro tota com- cundum in munitate ponuntur, super materia communi cleri cis & laicis, . . g. Ne merx provincia eΣportetur, fruges avehantur &c. ricos quoque obliget. Dd. novissime Zars Comm. ad DecreIales de dietini Pνote eonstitutionibusn.36. v. 37. Hodie in Imperio Germanico Princia flantes gerere pes protestantes, qui vocantur, potestatem circa sacra recuse.
runt iure proprio, cujus vi clerici sui obligantur constitutionitria '' 'ra
eorum. Inde tamen satis supine a quibusdam dicuntur duplicem habere personam. Cum enim Principibus potestas legislatoria cir- ea sacra de se competat,ut Principibus,jure proprio,& ut sunt Rectores Civitatis vel suae communitatis, non aliam propter exercitium hujus potestatis personam possunt repraesentare, quam qua lages circa profana condunt: Sed cum potestas ipsa una sit ea de que, non potest hujus unius potestatis ratione duplicem personam princeps gerere, nec rectius episcopalia forte jura dixeris Princi- - . pes nostros exercere, non magis atque si jurisdictionem Minii. .stro tuo mandatam, vel de facto ab ipso usurpatam. cum vin- dicaveris, Ministri appellare possis, ejusque personam repraesen . tare respectu illius diceris. Nec haec de verbis est observatio, ' e sed ad jus rei multum interest, itane an aliter loquaris. - Et po-: tius Episcopus duplicem personam gerit, nempe Ecclesiasti eam &Iudicis. -
XXXVII. An princeps teneatur suis legibus, quaestios an prine s vulgata, & omnium pulpitorum hodie. Nec minus nota distin- seu inibus . ctio inter obligationem directivam & coactivam.Et quod obliga. tenc ι- t tione directiva seu hactenus, ut legem in uni versali & communi materia,quae ad ipsum etiam Principem pertinet,vcrsante,actionis suae
139쪽
is te suae normam & Princeps agnoscere teneatur, communis est senotentia, tum quia sine violatione legis naturae non potest Princeps
id negligere, quod toti communitati aequum esse &iustum judicaverit. Tum quod Princem, si, quam serio&enixε potest. saditis quod bonum visum est, non praecipit, peccat contra jus
naturae. Opus enim Domini negligenter facit. At ipse idem quod praecipit non servans, non tam enixe praecipit, quam potest. Ergo peccat contra jus naturae. XXXIIX. Quod vero attinet vim coactivam, princeps suas leges observare non adstringitur. Quod extra dubium est, de poena a Magistratu infligenda, cum inferioris nulla superiorem
coactio sit. Sed non minus tamen verum etiam de poena, quae ipso iure actum sequitiir tam ratione executionis, quam adve
sum te exercere Princeps non potest, qui idem esse agens de patiens non potest; quam ratione obligationis ex vi legis, per quam quis ipso jure fit puni bilis, cum & haec obligatio involvat respoctum ad superiorem, qualis intra rem p. suam ante Principem nemo est. Idem est, si lex actum, contra dispositionem fatim, i ritum pronunciet. Aut enim a stus hujus infirmatio poenae loco posita est, dc Principem non tangit, quia poena superioris est; In tantum, ut celebrando talem actum exceptionem a regula facere voluisse censeatur. Unde valide omissis solennitatibus testatur, uti & manumittit sola voluntate Lapud eum. I. de Manumis. Inis habili scienter ossicium conferens, videtur eum habilem redderet.F. de Q. Prael. t. Qidam consulebat.=. de R.Dd. Aut ut ossicii dehonestatis commonefaciat, de sie ad vim directivam pertineta . Quid ergo Siccine nec contractus servare suos cogetur t Omnis no. Et si enim actio ex contractu adversus Principem tenet, hactenus, ut jus creditoris per sententiam declaretur: Executi
nem tamen nemo unus facere potest.
XXXIX. Circa consti tuti onem permissivam dubitatur, quo modo obliget; Idque tanto magis, quod permittere inter legis
virtutes referatur l. 7.F. de Lia Lex autem dicatur praeceptum l. t. f. deLL. quae videntur α ςατα. Permissio enim tantum impedimentum, quod obitare acturo videbatur, removet, non vero facit, ut permisso necessuio quis utatur. Sciendum itaque, per
140쪽
missionem'oblIgare, non quatenus jus dati ad aliquid omnino licite agendum ; Sed quatenus impunitatem, adversus impedit ros. obligat itaque non agentem, sed patientem Praecipit,rion respectu agentis, sed ejus, qui resistere aut impedire agentem aliis potuisset. XL. Quantum ad materiam, constitutio est norma futu- con stat rirorum negotiorum, non vero praesentium aut praeteritorum I. I. in
ibis inposteraWm. C. de LL. l. υ. ibi: in poserum C. de resam. t.' πο ει. in f C. de . Eccl. Nisi quando lex nova jus vetus interpret tur, quia non inducit jus novum, sed, quid jam olim juris fuerit,
declarar. Vide Coler. de Process execur. P. I. c. lo. n. δε. Gail. a. o. s. n. uti. Quid vero si pendente lite nova prodeat constitutio Iudicabitur secundum antiquam nihilominus legem. I. I. C. de L. Nov. ιδ. c. N. Nov. Hi c. t. Quod Verum erit, & appellatione
durante. Vide Bertich ecf. Ty. ubi ita judicatum refert. Quod . si lex nova vel statutum aliquid prohibeat, hae tamen exceptione, nisi praescriptio obstet, tam intelligitur praescriptio ante lesem novam completa, quam post legem illam inchoata & complata. Bre ich. Hef. ID. XLI. Satis de legis obligatione. Praeter eam operatur &eoercitionem, quae vel actum ipsum assicit, irritum eum reddendo, vel persona mobligatam. Quantum ad prius, dubium est,utrum omnis actus, contra legem factus, sit ipti jure nullus , Di--- eos stinguunt aliqui inter leges, prohibentes actum, quod ad ejus Dbstantiam, & exercitium, referente Zoesio ad tit. de LL. n. so. 'quoad modum & formam actus. Sed nihil hic diversi: sive e- nim lex aliquid fieri vetet, si fiet, irritum erit, sive modum & for- 'mam actui praescribat, his non servatis, actus erit invalidus. V. G. Filius tam . vetatur testamentum condere, Pater testamen tum facturus jubetur liberos, suos heredes, aut instituere, aut nominatim exheredare. Prius pertinet ad exercitium, posterius admodum actus. Utrumque irritum est, si contra fiet. Rectius dicimus, regulariter actum contra legem esse nullum, nisi aliam poenam vel remedium, quo actus ex postfacto rescindatur, lex iipsa statuat. Sic quando mulier veφatur intra tempus luctus nu