장음표시 사용
271쪽
nis stagnat; eoque facilius , quia nisus , sive conatus , quo venae sanguinem exprimunt versus auriculas , nisi nullus sit, saltem longe minor esse debet, quam nisus,& conatus, quo per arterias in venas propellitur .
De Palsitatione Cordis. Cordis palpitatio dicitur motus quidam corris convul pus , valde quandoque sen sibilis , ae permol sus , quo cor praexer naturam in Iasole contractum, atque in diastile vicissim explicatum , motum sanguin sconsuetum per meatus sanguiferos progresionis turbat ;atque adeo vel proximΘ, vel remotὰ facultates organorum universias quoὰammodo laedit. Cordis palpitatio vel sensibus dignoscitur; in ea quippe & ipsae arteriae palpitantes, subialtationes sitas& oculis 'quam saepissime obiiciunt, in collo praesertim,
temporibusque . In carpo longe crebrius consueto micare solent motu quodam validiori, eoque inaequali, quo nullum ordinem servantes , variis , ac inaequalibus cordis subsaltationibus aeque respondent. Palpitatio cordis, quum in affectione quadam spas modica consistat, qua fibrae cordis motrices irritantur ,
sive per consensum fieri posse arbitramur. Idiopathice fit, quum humor peccans proxime cordis assicit siubstantiam , quae pluribus sane de causis proxime assici potest; siquidem , aut serum , quod in pericardio colligitur , aut succi, quibus cor intime irrigatur nutritionis gratia, aut sanguis, qui in sinibus servet, acris quandoque factus , fibras praefatas mordicando spasmodice convellit &e. Fit sympathice ex consensu caeterarum partium, quae
272쪽
Iao LIBERI. SECT. II. C A P. XV.
quae nervos suscipiunt a truncis, si re a plexibus cum corde communibus ; quibus etsi reliquis in partibus irritatis, cor quoque ex cons ,rtio irritetur necesse est. Non negamus autem cordis palpitationem interdum quoque suscitari vel ob maximam sanguinis effervestentis vim cor extendentem , vel vitio itidem aut cerebri organico, aut spirituum animalium , succique nervet , qui a cerebro per nervos in cordis fibras immittuntur . Ratione partis acti , cordis palpitatio plurimum semper habet periculi; enim vero syncopen , catarrhumst fiscantem , caeterarumque partium convulsiones nonnunquam facit. Quinimmo quoties praeter naturam palpitat cor, toties repentinae mortis imminet periculum .
Quae sympathice excitatur , longe mitior esse solet , quam quae idio pathice . In foeminis, quam in maribus facilius evincitur. Si a polypo, vel ab an eurysmate
producatur omnem prorsus resipuit curationem.
Ut medicis prassidiis cordi palpitanti opportune
occurramus, distinguendum est , num per essentiam , num per consensum palpitet, utraque quamvis palpitatio eadem sere requirat remedia; nam ea, quae diluunt, atque emolliunt , quaeque nimiam fluidorum acrimoniam, sive temperant, si ve obtundunt, sive alio quovis modo compescunt , ea , inquam, omnia motibus conuulsi vis s stendis mirifice conducunt; nihilominus, quum fiat ex consensu aliarum partium, iis, quae primario afficiuntur, proxime mederi oportet. In genere tamen , sordibus ex aluo blande di scussis, potiones refrigerantes , bolosas, aikalisiatas, balinea aquae dulcis , item et decoctiones emollientes commendamus . Si sanguis redundet , aut si nimis effervescat, si palpitatio excretiones aut menstruales, aut haemorrhoidales, aut ex naribus insequatur, vena statim solvenda est . Si ulcere in cruribus prie sertim vetusto , aut exiccato , aut con glu-
273쪽
glutinato, aut si, cicatricem postquam duxerit, supervenerit , sonticulum aperire in loco idoneo praesens non semel fuit remedium . Si per consensum fiat, in pueris praesertim a lumbricis plexus nervoses , aut ventriculi, aut intestinorum mordicantibus,ea propinanda veniunt, quae lumbricis enecandis inserviunt; quinque,quum de iis suse imposteruin pro verminationis curatione acturi plura scribere debeamus, plane hic omittere placet.
ΡHyli is optimae indolis Puella, annum aetatis agens
vigesimum circiter quartum , optime constituta , temperamento sanguineo pradita , bc quasi plethorica, tribus ab illinc circiter annis , coelibatus amantissima , a quo, lubentique animo Superis in aedibus sacris se dicaverat . Uitam hilarem , paea tamque in coenobio, sancte , pie, ac caste ducens, mense Majo , quum relaxandi animi causa subdio in hortis domesticis incedens spatiaretur, tonitruum fragore repens exterrita, pene ac si de caeso tacta su i siet, viribus omnino collapsis , squalens illico corruit. Accurrunt omnes, accersitur et Medicus , qui Phyllidem , ad horam quasi semianimem, inclamans , vix obtinuit, ut graves oculos conata attolleret. Pulsum interim explorans, arteriam Valde contractam , eamque varie micantem , & crebro intermittentem percepit. Hinc vena statim in brachio secta, ut ad libram usque boni ponderis proflueret sanguis, sivit. Crassus, seri propemodum e X pers , in grumos concretos , quinimmo et superficie tenus admodum sun-gosius erat. Quapropter oleo amygd. dulc. rec., & cign. extract. cum sperna. cet. , ac sanguine hircino, cum aqua cinnamomi, ac camphora ad eam , quae insequitur
dosin, propinato, sepliena ex pede sinistro paulo post
Quicquid, eor dis paleitationi
274쪽
soluta est, ut altera sanguinis quantitas ad libram circiter e X partibus quoque infernis educeretur. Ut primum ex pede sanguis prosilire , item et pulsus sensim sese explicare cepit, dc vires adeo restaurari, ut Phyllidi stare deinceps, atque incedere libere datum esset. Verumtamen mensibus inde plane suppressis , cor ei praeter naturam , non sine maxima animi angustia , ad annum , & ultra palpitavit. Ex qua palpitatione nonnisi usu diutino aquae dulcis , quam corpore prius , ut insequitur , purgato , alteratoque ad
dies plures perbibisset, atque in balneis sibi adhibuis,
set, immunis unquam omnino evadere potuit.
Doses , formulat, & methodus , quibus a primo ad ultimum infirmitatis praefatam virginem in Coenobio
Deo sacram tractare coniuevimus , ea suerunt, quae insequuntur. Sanguine , uti diximus, ex brachio, vigenteparoxysimo, prius emisso, solvens hujusmodi A illico
sumendum , humoribus in vasis concretis solvendis, extenuandisque, experientia teste , valdh idoneum praescripsimus. Postmodum quotidie ad dies quindecim bolis hisce B eum oleo ainygd. dulc.recent. ,& jure alterato ex floribus rhoeados usa est. Imposterum autem, eoquod semper in dies praeter cordis palpitationem , quae nihilominus, uti ceperat, prosequerentur, res in melius processissent, ab omni artis praesidio ad mensem& ultra abstinuimus , eo usque dum menses consuetos neutiquam profluxisse observantes, saphen literum, at que iterum secta, resectaque, eos interioribus , atque exterioribus, rhabarbaratis priecipue , item et chalybeatis adhibitis, necnon etiam cucurbitulis partibus infernis appositis , frictionibus, item et pediluviis praescriptis , eatenus tamen incassism, revocare curavimus.
Quapropter mense Malo sequentis anni eam denuo ita ut in C tractare cepimus . Uictu interim utebatur tenui
275쪽
nui , optimi succi, concoctuque ficili. Vini loco aquam per extinctionem serri candentis chalybeatam hauriendam prete scripsimus. Id per dies quadraginta;quibus exactis, ad dies quindecim aquam quotidie nucerianam jejunis faucibus hausit ad lib. vj. circiter,cui praeinittere diebus singulis consuevit aliquot cochlearia praedicti mollis hispani, quamque decumbens in cubiculo per urinam felicissime semper excrevit. Inde per alios dies quindecim & chocolata in Aurora , & balneis aquae fluviatilis hora circiter ante prandium , usi est ; quibus plane consectis , palpitatio intermittere cepit, donec tandem aliquando fluxibus per pudenda ad annum sere
injure salim . Id postridie tantum alvum blande concitavit . B Spermeet. , sang. hirc. Gna.drogmj., camph.
iij., Br. M. viol. q. s. m.,fb., ct cap. in Aurora j juno, ut monitum ,superbibendo jusculum praeiactam a
276쪽
a34 L IBE R g. 3κr. II. c P. XV. ANIMADVERSIONES PATROLOGICAE .
AFsectiones , quibus , ratione eorporis humani vitam habentis , sumus obnoxii, aliae exoriri dicuntur per essentiam, aliae per eonsensum. Per essentiam
exoriuntur, quum humor peceans, uve causa morbi es-ficiens proxime agit in parte aike 3,ut ex. gr. in pleur tide, in qua sanguis, aliique , qui stagnant humores, &praeter naturam effervestiant,pleuram proxime afficiune, in qua revera stagnant, & praeter naturam sermentantur . Tum proprie affectiones hujusmodi dicuntur Idio- pathicae. Per consensum fiunt, ubi aliqua pars corporis humani viventis ex consortio , iit ita dicam, afficitur ab altera parte proxime affecta; ut quum caput dolet vltio materiae cujusdam pravae, erulae, sive non coetae in ventriculi cavo congestae, quae ,& ventriculum perfravat, & plexus ejusdem lacessit; qua iccirco ex ventriculo sublata, egesta, vel extenuata, aut alia quavis ratione resoluta, illico cessat cephalalgia , idest color , eapitis ex consensis produetus. Τum ea cephalalaia nuncupatur Nathica. In quo tamen id praesertim adnotaudum , partem ipsam sympathie8 affectam , principio quamvis ex consensu vere afficiatur, affici nihilominus adeo posse, ut vel ipsa. tandem imma datur, ac prauam i ude eam eonum tanF retineat impressionem, quam diu conservare poteri , humor lieet peccans ab altera parte sit blaeus sume, quae id pathice prius a Rficiebatur . Quo iis easu affinio ex sympathica, idiopa-intea fit, dieiturque deuter pathica , non secus ac ante appellari propria potuisset protopathres, idest deuter
pathicam praecedens . Morbus sympathicus ex Galeni eis inducitur e vel ob vieiniam, ut quum manus ex brachio patitur assecto : vel ob generis societatem, ut quum
277쪽
nervus ex alio , qui laeditur, nervo : vel ob muneris communionem , ut quum vesica urinaria ex renibus laborantibus : vel ob Aam , ut quum ex capite assecto εν-tera langueant membra , quae sub capite sita sunt e vel ob connexionem , ut quum cerebrum laeditur ex nervu-rum laesione . cor ex laesione sanguiserorum 8cc- At enimvero sutilis sermh, ac commentitia pene videtur praefata Veterum distinctio; quum partes universe corpo ris humani viventis , quae sympathice assiciuntur , non alia assici possitnt ratione, nisi quod nervos ab iisdem truncis , live plexibus communibus susEpiant; ideoque non alia de causa compati Ipse autumabimus , nisi per connexionein, ubi morbus vere sympathicus sit, S pars affecta ex consensu positi, compatiatur. Dicimus μὰ , eoquod affrment Veteres , morbos sympathicos exoriri, aut/os ΗΘ, aut privative. Positive , dat quumvVOres a Itomacho, ex eorum sententia, superiora conscendunt cerebrum turbantes. Privative , ut tuae
ex praepedito spirituum animalium affluxu in pede obvalidam ex .gr. nervorum compressumem in partibus supernis, deletur in eodem pede, aut stasius, aut motus,
CAPUT XVI. De Animi deliquis , Eribi , Lipothymia, Sstncope ει asphirid. ANimi deliquium nihil aliud est,praterquam subituI, Definitia animi
ct proesi virium lapsus, Dirituum animaliam d*i vii influxu insereeoto, vitio potissimum, in creditur, Por dii, quod, sive proximὰ, Iite remατὰ in animi deliquis a citur . Ratione majoris . aut minoris intensionis divi
278쪽
p xiam. Eclysis, sive virium languor dicitur, quum animi deliquium est: in gradu , ut ita dicam , primo , in quo virium lapsius pertenuis es . Lypothymia vocatur, quum ad secundum intenditur gradum, in quo virium lapsus major es, neque vires ita factu , ut in primo, re saurqntur. Appellatur syncope , quum ad tertium perducitur gradum, in guo virium lapsus major adhuc, qudm in secundo evadit; quin immo in hoc tertio gradu non procul quandoque distat ab interitu, diciturque syncope , idest naturae solutio . A nonnullis etiam a s phyxia , ubi tamen pulsus diu intermittens nequaquam percipiatur. Signa, quae suturum , assuetis praesertim, animi deliquium fore indicare solent, anxietas sunt repentina, animi, nulla data extrinsecus occasione, perturbatio, graVedo, Vertigo, colorum variae prae Oculis obversantes species, respiratio ex improvisb praeclusa ,sive saltem difficilis , color faciei, item et pulsus, qui confestim immutetur, & reliqua , quae paulo post ins quitur animi deliquium . Praesens autem esse dignoscitur, ubi vultus squalens pallore suffunditur, atque ex tremis frigefactis , ubi sudor frigidus appareat, quae quandoque, eo deveniunt, ut, qui animo delinquit, viribus plane selutis, per gradus sensim deficiat, ac
veluti semianimis paulatim corruat, pulsu, colore , sensibusque internis, aeque quam externis plane destitutus. Pluribus de causis corpus humanum vivens,utpote quod vitam organicam, una et animalem vivat, animi deliquio languere potest. Ea tamen potissima videtur , quum , aliqua si ve intus, sive foris data occasione, mutuus praecluditur in corde contractionis , atque expansionis motus , quo alternatim sibi respondent systolae , & diastolae ventriculorum , & auricularum . Quam
brem, likrbato exinde sanguinis per meatus sangui seros
279쪽
motu progressionis, ac propterea per nervos spiritu uinanimalium affluxu intercepto, quo fibras mustulorum motrices contrahunt, nil mirum , s viribus collapsis concidat animus, & corporis humani machina, quum diutius stare nequeat, sensim resoluta, sese destituat,
Quum animi deliquium, ut in definitione monui Proelio .mus, nisi proxime, remote se item cor laedat, neutiquam sine periculo habendum . Quo sortius, eo pejus . Me lancholicis , atque hystericis , frequentius quamvis , non raro tamen lethale . mi frequenter , ae fortiter absque causa manifesd destiunt animo , de repente moriuntur ex Hippocrate so) . Id in Phthisi praesertim , ac
Tabe plane consectis, contigisse observavimus , item et tremoribus, & convulsionibus supervenientibus. Contra equidem, qui vel propter odores , vel ex phlebotomia , sive stomacho male affecto resolvuntur, citra periculum eclysin non modo , verum etiam lipothymiam ,& syncopen perserre selent. Animi deliquium raro admodum affectio Videtur , Cutatio. quae primario afficiat ; quinimmo reliquas affectiones humani corporis viventis, veluti symptoma utplurimam insequitur . Quocirca, qui idoneis praesidiis animi d liquio occurrere velit, plurimum sane expedit, ut in a sectiones primarias, unde originem ducit, mentis aciem prius intendat. Nihilominus ea omnia in paroxysino adhibere convenit, quae roborandi, refocillandi spiritus animales, aeque ac Uitales revocandi, excitandique vim habent, volatiliora videlicet, ac balsamina ; quae, Vel naribus admota , vel faucibus instillata , vel extrinsecus, regioni potissimum cordis, aut inunctionibus, aut solibus apposita, plurimum contulisse semper nos docuit experientia. Hujusmodi sunt vinum generosum , ace
280쪽
tum rosaceum , spiritus vini , aqua Reginae Hungariae, aqua cinnamomi, melissae, elixir proprietatis Helmontii, quinta essentia rori simarini, theriaca sive aceto , Gue vino seluta &c., & ubi necessitas urgeat, sortioribus quoque uti juvabit, spiritibus nimirum cornu cervi, salis ammoniaci, suliginis &c. Apprime in eundem finem conducunt desticationes quoque , vellicationes , inclamationes. Partes praecipue extremas defricare, ac vellicare , necnon etiam aqua frigida partes externas inspergere praesentaneum remedium est , quo spiritus a cerebro per nervos ad universas partes revocentur. Inplethoricis venae sectio neutiquam omittenda , iis qui pe animi deliquium , quum. aut impense , aut crebro recurrat, repentinum ex tubulis fractis interitum moliri solet .
exprimuntur assectiones, quae, quum arteriarum , vel rumque parietes laedant, inter morbos organicos connumerari merentur; atque adeo tum maxime, quum
sibus in partibus extimis corporis humani vitam ha - beatis ob versentur,ad Chirurgos potius,quam ad Medi cos spectare videntur. Nihilosecius , intus quoniam persaepe delitestunt, & varias humoribus pravas mkrimi alter tiones, de iis quoque in hoc libro paucis faltem agendum ducimus; quoniam, quum arterias, & Uetias , uti diximus , assiciant, & cor ipsum quodammodo proxime incere debent; quum cor, uti in praecedentibus exposuimus, per arterias, & venas ad reliquas partes humani corporis universas dirimatur, atque effunda