장음표시 사용
241쪽
DE TERTIANA INTERMITTENTE. i 99
ipsi passim observavimus, sine ulla , vel levissima sensibili horripilatione de tertia in tertiam diem recurrat calor febrilis . A periodo, qua tertia quaque die recurrit febris,
quae omnino intermiserit , evidenti istuc diguoscitur. eam temporis processu tertianam Hre. Principio autem tertianam fore timplicem intermittentem benignam fusi picari datum erit , si intra horarum duodecim circiter spatium, nullo vel levi apparente malignitatis indicio , plane intermiserit. Si cum horrore , ac frigore vehetali ter se brientem corripuerit. Si febris progressu
in no mi Diadem incaluerit. Si vomitus accesserit amarac ri principio, aut incremento , aut in statu si uu ... sol ρο-monto paroxysini. Hinc non modo vomitus inter symptomata tertiatiarum simplicium connume
rari solet; verum etiam quicquid molesti infert, tum in ore, tum in ventriculo, tum in partibus finitimis humor peccans , qui ventriculi, una et intestinorum
plexus nerveos laedere possit, antequam evomendo egeratur : anxietas nimirum , praecordiorum angustia , nausea , sapor amaricans , ructu4 nidorosii, atque , faucibus exhau stis, sitis quandoque ardentissima dic Quicquid de origine tertianae simplicis benigne intermittentis protulerint Pristi, sermentum febri letii ea, non secus ac in reliquis uni vertis intermittentibus , ubique locorum confici, latitare, et cumulari posse in visceribus obstructis corporis humani viventis exi stimamus ; quandoquidem si de tertia in tertian diem in vasi irrumpat sangui sera , minime fieri poterit , quominus excitet accessiones sebriles typo tertianario ec intervallo recursuras, ut non ita pridem sati S
Tertiana simplevi benigne intermittens , nullum quamvis natura sua periculum habeat, non est tamen ,
242쪽
quod nonraro, aut si negligatur , aut clinice male administrata si vitietur , evadere non possit vel intermi tens maligna, Vel continua acuta, ac perniciosa , ut non semel percepimus . Nonnumquam, declinante praecipue autumno , in quartanam cessisse observavimus . In senibus neutiquam sine periculo. Superveniens icteritia, tertianam solvit. Tertiana , quae legit sema est circuitibus septem terminatur ex Hippocrate a vel ad summum decem . Sin autem ulterius producatur, dissicilior curatu fit. Nubecula alba per urinam in matula stagnantem suspensa, brevi solvendam terti se nam denotat. Quo vehementiora in accessionibus apparuerint symptomata, dummodo febris penitus inte miserit, eo citi tis solvendam fore , praenunciant. Ut cera , quae labiis supervenerint, eam contumaciorem fieri penes nonnullos indicant; tametsi non ita sentiant alii perplures , inter quos Riverius praecipue ita striptum nobis reliquit b . Scribit Hab , O vulgatissimo
docetur experientia , tertigna laborantibus , s ulcerί,
aut pusuo in labiis, ct naribus erumpant,flnem febris praesagire . Es enim quaedam veluti erisi, quae ad illas portes st. Quum diu protrahitur, viscerum obstructiones , & lienis imprimis contumacissimas facit.
Praeter ea, quae, ratione diaetae quotidianae simplici curandae, antea proposuimus , quae profecto et tertianae simplici evincendae plane conveniunt, animadve tendum superest, tertianam simplicem intermittentem, benigna licet sit, valde tamen pervicacem fecisse victum saccharatum , mellitum , salsum , atque aromati Zatum, validam ; ac diuturnam corporis exercitationem, item et vigilias data opera diu protractas. Hinc sopori quandoque optata in tertiana conciliando apprime conducunt; quae sola eam non raro , contumacissimam
243쪽
DE TERTIANA INTERMITTENTE. aol
quam Vis, Omnino extenuasse, conjecimus. A vino prorsus abstinendum . Quietem tum animi, tum corporis prae caeteris commendamus ἔ corpore quippe a quiescente , ac animo pacato, succorum in organis digestiones , in vasis despumationes, in glandulis secretiones , longe facilius peraguntur . De curatione pharmaceutica, aeque ac chirurgica,quum eadem sere pro corandis, tum tertianis simplicibus, tum simplicibus quo tidianis benignis usurpari debeat, non est cur hic plura addamus; eoque minus , quod si quid de iis reliquum est , in historia , quae insequitur , id suse exponere non dedignabimur.
Uucippus venator, vir annorum triginta circiter , Quicquid, ter optime constitutus , neque pinguis, .neque praetermodum gracilis , temperamento praeditus , quod ca- dendo, praesta.
lidum, & siccum, si ve biliosum Vocant, staturae proce s zizi, i
rae, nullum propemodum, in victu praesertim , Ordinem mus. servans, mense Ianuario subdio venando , aquilone vicissim , atque austro promiscue , nulla lege servata, ex adverso flantibus, aeque ac reflantibus , varia passus incommoda, rusticum tuguriolum ingreditur. Algens g tu , ac imbribus madefactus, soco assidet. Calest. Conquiesicit. Valde inde exuriens, leguminibus, caepis, item et carne suilla abunde vescitur, mero interim plurimum indulgens . Domum postridie reversus acerrimis, ac circumvagis per articulos universos doloribus tentatur, quos capitis quaedam gravedo non ita pridem praecesserat. Paulo post horror, una et rigor insequitur ingens, cui horis duabus sere elapsis calor se-brilis accedit. Is principio mitis . At adeo deinceps intenditur , atque extenditur, ut in progressu intolera-
244쪽
-a LIBER I. SECTIL CAP. X. hilis evadat, neque restinguitur,nisi plurimo prius eg sto sudore, ac uberrima urina excreta ; quod ad horam
sere a paroxysmi principio duodecimam contingere consueverat. In paroxysimo a primo ad ultimum nauseabundus, plurimum sitit, ac de dolore capitis perm lesto conqueritur. Eadem serme hora, eodem typo, at ternis diebus, iisdem symptomatibus febris ita recurrit,
ut ex tertia invasione eam tertianam fore exquisitam simplicem benigne intermittentem praedicere non dubitaverim , quam propterea non ultra septimum parOxysmum sese prod uel uram sore sperans,Operam tantum modo dedi, optima victus ratione prie scripta, ut alvus diebus intermissionis clysteribus elueretur . Atque humores jusculis alteratis cum soliis cichorei, borraginis, atque aceto interim praeparare studui . At enim vero, quum rem praeter opinionem cessisse ex octavi par
xysni magis recrudestente invasione intellexi, stat iri Diatartaro P. Cast. , quod ad dragmas decem in bolos
resermavimus, ante coenam deglutito, iacibus ab alvo omnino exclusis, necnon 8c sanguine ex vena in brachio
tuta, biduo post, die nimirum intermissionis proxime sutura, ad libram circiter educto , ad usum hinae kinae confugiendum decrevimus, quam Leucippo ea qua insequitur Α ratione propinavimus. Bolos praelatos quatuor vix vicibus deglutiverat, quum tertiana plane cessaverit. Ne tamen imposterum revixisset amplius , Leucippum per alias vices, diebus quindecim circiter inter possitis, praedictis bolis, ut identidem ad mensem ,
& ultra uteretur hortati, effecimus , ut is morem nobis gerendo, ea, quam praescripsimus, metitudo omnino convaluisset. Α Ilti Cori. hin. tin. , rhabarb. eisH. ana. scrup.j., DL tart. gra.vij. m. tu pollinem redigantur, O in
bol. cum Bri de cichoreo redacta, cap. quot id. suum an Lepranssi, O ante curuam . CA-
245쪽
De fuartan Amplici benigri intermistente . Non secus ac quotidiana , item et tertiana , a periodo, qua febricitantem corripit, quartanae . benigne intra-bi comparat nomen se bris ea intermittens, quae quarta ' quaque die recurrit. Quocirca quartanam simplicem benigne intermittentem describendo , affirmare noria erit abs re , eam esse febrem , Hanὸ intermittentem, quα uaris quaque die, ab omni procul malignitatis indicio, recurru, praevio utFlurimum rigore , aliorumque m-Womnum concomitanIe caterva. Ideoque a periodo, quam recurrendo in accessiO Diathia , .nibus servare itet, potissimum dignostitur . Quartanarii praeterea famelici plerumque sunt, quinimmo et persepe picacei; id, ni fallor, ob vitiatum stomachi se
mentum , quod ventriculi plexus praeter naturam mor- dicando eum elicit pravum ventriculi sensum , quo inducuntur,ut vel congrua,vel etiam quandoque non congrua avide appetant.Insuper morosi, item et languentes deprehenduntur,ptyali simo frequenter obnoxii. Urinam praeter naturam variὰ alteratam excernunt. Sudores uberrime, graveolentes , glutinosos, atque acidum utplurimum spirantes emittunt. &e.
Quum paroxysmus de quarta in quartam diem in causa. hac febre recurrat, in serre non dubitabimus, serme tum febrile , quod quartanam procreat, se vetque, per biduum coerceri, & carcere , ut ita dicam , detentum intus invasis , si ve in glandulis obstructis eommorari ;in quibus iccirco, diu stagnando , magis magisque corrumpitur , atque impensius aeestit, quam in qu
tidiana simplici, & in simpIici tertiana. Nil mirum igi-
246쪽
uo LIBERI. SECT. II. CAP. XII.
tur, si quartanam ut plurimum comitentur obstuctiones viseerum longe contumaciores; eoquod humores in quartanariis longe acidiores evadant, magis magisque concrescant, fixentur , & stagnent. Quartana simplex benigne intermittens plerumque sine periculo exoriri, & perdurare solet, iis praesertim , qui nondum senio consecti plurimum habent roboris, quo, recurrentibus paroxysmis, diu resistere queant. De genere est chronicorum , atque ad annum,& ultra non semel producitur , tum maxime , quum autumno succendatur . Interdum , ubi contumacissima sit, in hydropem desinit, aut in cach ex iam, necnon et in affectiones scorbuticas , & quam cepissime in hecticam. Insantibus facilius, quam adultis discutitur. Senibus non expers periculi. Uictus , quartanae curandae, non absimilis illi, quem reliquis intermittentibus extenuandis hactenus praescripsimus , conveniens est . Uinum in quartana , quae plurimum sese protraxerit, non omnino ablegandum ; quod autem bene diluere, ac temperare juvat aqua chalybeata per extinctionem ferri candentis ad obstructiones reserandas. Purgationes tum emeticas , tum catharticas propter virium imbecillitatem , nisi blande moveant, Plane damnamus , & maxime in mor-hi processu . Qua de re humoribus pravis distutiendis, egerendisque satius ducimus epicraticὰ potius incedere rhabarbaratis , aliisque set ventibus amaricantibus ,
quae humores concretos solvunt , eorumque acorem emendant. In quem sinem inter alterantia commendamus quoque decoctiones amaricantes , cichor. CX. gr. ,
centaurii minoris , & reliqua aperientia; quibus quandoque immisteri praesens est remedium emollientia, uti sunt flores, solia , atque radices malvarum , Violarum ,
horraginis, altheae, graminis , hisque similia. Oleo sa
247쪽
DE LUARTANA INTERMITTENTE . aos
tamen , pinguia , eaque denique omnia, quae ventriculi, intestinorumque fibras praetermodum relaxare Valent, noxam intulisse quartanariis sere semper animadvertimus. Foecibus in organis digestionis congestis , uti proposuimus, ante discussis , atque humoribus probe alteratis, nisi tamen cesset febris , eam , ut consuetis se-briiugis plane deleamus, conari debemus .
ΜEliboeus villicus, qui aetatis ad annum non- 9ςquid, qua
rium pervenerat sexagesimum , corpore sano , tenti medendo,
temperamento pituitosb, frigido nempe , humidoque
praeditus , aestivo tempore , mense Videlicet Augusto til deelatamus. sub canicularis aestus finem , procul ab omni manisesta occasione , sebre maligna, uti credebatur, ex coagulo, correptus est, qua diu vexatus, ac pene conse stus, die vigesima morbi prima exacta , tandem aliquando convaluit ; valde tamen exinde imbecillis, macilentus, aciplane e nervis. Mense Octobri, dum ut famem, quae tum maxime supervenerat acerrima, expleret, Opipare vescebatur , ex inopinato post coenam decumbens, adeo
frigescit, ut pene algens nullo pacto , nisi horis tribus elapsis , calefieri potuerit. Frigori calor statim accedit labrilis, qui de gradu in gradum se binde semper invaluit , usque. dum maximus tandem evasit . Ab hora duodecima decrescere cepit, ac uberrimo supervenien te urinae affluxu,quam sub finem, a principio paroxysmi, horae circiter decimae octavae excrevit, omnino evanuit. Paroxysimus eodem ferme principio, eodem incremento, aeque ac decremento , quarta quaque die , eadem serme hora, iisdemque symptomatibus recurrit, intervallo nimirum quartanario.Hanc itaque quartanam fore praese tiens Vel aeger, eanique Parvi faciens ad plures menses pla
248쪽
ao6 LIBERI. SECT. II. CAP. XI. plane neglexit. Quinimmo et varios in vict u potissim imerrores committens, viribus plane destitutus, ac macie pene consumptus,mense Aprili Anni I i 7., ad Nos,omium confugit. Jamdudum erat, ex quo nausea superveniens, eam edendi maximam substulerat aviditatem. Alvum interim quotidie commode , atque opportune exinaniebat . Plurimum sitiebat. Sudoribus noetur
nis , diebus praesertim intermissionis , in se stabatur ,
iisque graveolentibus, crassis , atque acorem insuper spirantibus , quo tempore parce mingebat. Urinae tenues semper erant, aquola, atque non coeti , nullum deponentes sedimentum . Quibus omnibus mature consideratis, Meliboeum in No comio aegrotantem ita ut in A tractare cepimus. Victu interea temporis utebatur Optimi sueci, concoctu facili, qui tamen tenuis erat, ob eam maximam , qua tenebatur apepsia . Vini loco, eoquod uinum ipsum summopere fastidiret, aquam mulsam cha- 'beatam cum corticibus citri, ac cinnamomo insu sis , non insuaviter alteratam in usum quotidianum potabat . Quia autem hujusmodi curandi methodum parum processisse post dies octo cognovimus, praeter decocti nes praefatas alterantes, quas in Aurora sumebat, usum cortieis kinae kinae ea, qua insequitur ratione B, instituimus. Die tertia ab usu febri fugi istius quartana omnino intermisit. Attamen, quoniam languens adhuc erat aeger , Rad vires recreandas, & ad cibi, quae plane desecerat , revocandam cupiditatem, optimam chocolatam in lacte caprino per extinctionem ferri eandentis chalybeato solutam , atque spumantem , diebus singulis bis per triduum , loco prandii, & loco cinnae, ut sorberet, praecepimus, experientia quamispissime edocti, sorbitionem hanc solam morborum diuturnitate viribus fractis restaurandis, spiritibus obrutis excitandis , resecillandisque , plurimum prosuisse . Enim vero illico
249쪽
aliquantulum restitutus,& cibos consuetos appetere, dc longe minus incommode post cibum requiescere cepit. Quamobrem reliquis omnibus procul amotis medicis praesidiis, ut semel saltem in die jejunis saucibus antelucanis horis, ut obdormire inde commode potu i sset, eandem potionem ex choeolata lacte subacta, exagitat
que lorbendo , intra mensem tantum sibi roboris, omnino convalescens, nactus est , ut dehinc, semper licet abstemius, nunquam se melius habuisse , chocolatae vel in rebus medicis ustii plaudens , decantaret. A Folior. piguinei. , cic/ori, centauri minor. ona. gQ. F. , se . sol. ij. aut iv. , sem. cur. esutus Vmj., cinnam. υς. scrv.f., sq. Mabb. f. s. m. d eo u. S. A. GL, ct adde Br.de cichon cum rhab. unc , R. quot. in A. per dies xv. B P. Cori. A. kinae, Rhabarb.eoALana. scrvj., sal. tart.scrupos. m in tenuis suis. redigant., ac in b.
cum therisc., ac conserv. rosar. ana. dragm.f. S. A. r form. , cap.satim ante prandium , aute coenam fus-ridie per dies viij.
ANIMADVERSIONES AD PATHOLOGIAM, ET THERAPEUTICEN SPECTANTES.
Non raro contigisse observavimus, & Observa Quid sint libre, mus in dies,invasiones febrium intermittentium,
quamvis plane intermittant, praese ferre tamen , cc m quomodo e
vigore praesertim invasionis, nonnulla malignitatis indi- τω is cia , delirium nempe , soporem quasi lethargicum , convulsiones , non raro pete chias , & reliqua , quae humores omnes, labe quadam maligna, sive ex coagulo, sive ex solutione foedatos commostrare scalent . Tum, quamvis, uti diximus , plane intermittat febris , mal gra nuncupatur Oerὸ intermixtem quae prosectb, quo niam Disitigoo by Corale
250쪽
218 LIBER I. SECT. II. CAP. XII.
niam febrientibus,vel prioribus invasionibus,necem mo- Iitur, summopere periculosa habenda est. Hinc febribus hujusmodi vere intermittentibus malignis, ne dum Romae , ut ita dicam , consulitur , Saguntum expugnetur , sebrisugo confestim occurrendum est . Quemadmodum autem hisce in casibus clinice incedendum si , id sese ea , quae insequitur, historia exponere aggrediar a
2l: i, j. ἡ ' Λ Rchillis Mulier , tribus ab illinc annis vidua , an
mittentimeden. norum quadraginta & ultra, modicae statutae,A.. His temperamenti calidi, atque humidi, corpore sana , ac storia declara. Buxibus licet per pudenda consuetis ad Menses complures plane exhaustis, viribus , aeque ac valetudine ad id temporis optime constans, mense Novembri ruri se-hre ex improviso corripitur, quae valde perniciosam vel principio sese manifestavit. Haec tamen ex intervallo horarum duodecim circiter omnino extinguitur . A primo ad ultimum paroxysini aristissimo quodam lethargo veluti consopita spasmodice identidem convellebatur . Aridae, atque exseccae erant sauces, aeque ac lingua . Intumuerant hypochondria. Partes extremae pene algentes ad tactum, madore quodam frigido irrorabantur. Horror, quo febris invadere consueverat, brevis erat,& vix sensibilis. Pulsus sanorum similis vel in ipso vigore paroxysini, item et, quas parce tamen emittebat, urina . Quibus mature consideratis & antequam alter rediret paroxysmus febrem hanc malignam fore intermittentem conjicientes,clystere ad alvum eluendam prius immissio, ut satius tamen expurgaretur, id solvens A ex oleo amygdalarum dulcium recenti, & sne igne extracto,confestim sumendum consecimus . Cui tum, quum alvum