Petri Seruii Institutionum quibus Tyrones ad medicinam informantur libri tres eiusdem Prolusiones duae ad instruendos inflammandosque ad artem Tyrones accomodatae

71쪽

rea Deriores yt hs Iaborantibus seppetias Arant. Si mediam hanc via ineamus, haud Plane incongrua loquemur ab Hipp grate Galenoquenon omninis aliqua. Segyt ut est aeulua ratum sit , neruos voraefiganstrumenta sentiendi, movendit sicubsaris , ura organa utriusque vixtutis in mum , cuius gratia hanc de neruis disse

rationem instituimus. . '

De Organis Externorum Sensuum, & Primo de Oculis, Ec Visus facultate Memb.

ommunibus sensus motusq; instru- tamentisenarratis , ad particulares aggredi oportet . Ie quia senius motum dignitate praestat,& oculus ceteros sensus longe antecessit,ideo de sensu primo oculoque agendum est Oculus est visus in-ctrumentum mirabili arte constructum ex tribus humoribus aBugineo, chrystallino& vitreo, ex septem membr nis, humoreSillos continentibus, adnata, Gornea, Vuea, aranea, retissimi,secundina, atque dura. Hae omnes quamuis. nomine distincts sin Ie tamen, Vna excepta adnata, coueniunt nam cornea & dura una est eademque tη-- ' . c 3 nica, '

72쪽

s4 Institutio Medicina . Anica a mea di secundina eadem J eadem II

aranea & retiformis. sortita lant varia ου versaque nomina ob varios, quos praestantivius 2 Hisce tunicis humores varie discreti efformant oculum rotundum quidem ex teriors parte , ex posteriori in acum adesinetem,pyramidis more. His accedunt multae venae, arteriaeque multae, mustuli,

nerui, Praecipue vero nobiles illi optici dicti, per quos e cerebro videndi facultas sin oculos inseritur. nam hi e posteriore i serioreque cerebro profecti in medio itianere sese veluti cruce facta, siue potius vgraeca, intersecant atque miscentur: inde disiuncti alter alterum oculum petit seq; in chrystallinum humorem inserit . Cum vero duas tunicas habeant a tenui durammenigne prosectas, alteram expandit in tunicam Vueam, alteram in Corneam , Rita spiritus animalis e cerebro sertur ita chrystallinum pr cipuum visionis orEanu. Oculi igitur, mutuati e cerebro per nosce neruos facultate, corpora sibi obiecta via dent , eorumque species per eosdem optucos Phantasiae obiectant. Vtru vero emicfis effusisque ex oculo radijs fiat visio, an externarum rerum speciebus in oculum confluentibus , implicitum satis & ine ploratum est. Antiqui pene omnes philosophi censuerunt, visionem fieri emanantibus ex o lo opticis Biritibus, ut pithagoras, Empedocles, Plato, Democritus,

73쪽

Liber Primus. Is

Epicurus , Chrysippus, ceterique omnes Academici ac Stoici, ut Laurentius ordine

Omnes enarrat. Aristoteles,omnibus perim pateticis assentientibus, ceni et receptis in

oculum obiectorum speciebus fieri visionem . Galenus vero Peripateticorum &Academicorum Stoicorumq; pacificationi sese interponens, utrumq; asserit, emitti nempe quippiam ex oculo, recipique ex

obiecto quippiam. Et sane ex obiecta respecies opticas emanare, illud meo quiadem iudicio plane conuincit, quod in speculo quisque videat suam imaginem:quod

profecto non contingeret, nisi ex obiecto in speculum spectes effluerent. Illud etiam id ipsum fideliter suadet, quod aIter in aqua meum est argumentum ) alterius imaginem videat, in stera fluminis ripa stantis: argumentum id est apertissimum , species ex alio in aquam effluxas angulo facto in alius oculum flecti . non enim

alius obtutum figit in alium sed in aquam, e qua species in ocuIum feruntur. Quod vero aliquid etiam ab oculo es. fluat, Galenus facit ut credam; nam 8r Iib. de Usu Par. & de PIacitis id apertissime

profitetur. Facit, inquam , Gallanus id ut credam, quia rationem nullam video,quae id suadeat. nam quia basiliscus obtutu hominem interimat, quia mulierculae oculis fascinare dicantur,quia menstruata mulier

speculum inficiat, quia luporum aspectus

inle

74쪽

s 6 Institurionum Med rina raucum reddat hominem, quia Tib. Caesar solo aspectu attonitum reddiderit milite, sunt merae nu3ae,ut praeclare Laurentius,a quo horum plurima hausimus quae enim ex alijs promo, promptitie Iltro cofiteor, ne auctor sua laude, magno labore parta, fraudetur censet. Haec hactenus: nam requaestiones hic leuiter, ac primoribus, ut dicitur, labris degustare;& anatomen rudi quodam modo tractare, tyronum captui consulentes, principio statuimus. ,

De Auribus& Audiendi facultate

AVres iure optimo ab Aristotele di

cuntur disciplinarum instrumenta , auditus earumdem sensus, cum ad omnes artes,scientia'; capessendas sint non modo utiles,sed plane necessariae. nullus enim est, qui auditu carens,non artes scientia'; istum ignoret, sed loquutionis etiam non sit expers. instrumentum sensusque, est

adeo necessarius, ut Etiam dormientes eo egeamus, ut est apud Ciceronum 2.de Nat. Deorum. Duplex ab Hippocrate censetur auris, externa, internaque. Illa est, quam sensu cognoscimus: haec, quam intus lateia' re, verumque esse auditus organum ex ana-

- tome

75쪽

. ... . to η Primus. 1 νtome intelligimus. Itaque ea, quippe satis nota, praetermissa; hanc breuiter inda ahimus. Quatuor hic meatus:primus oculis Patet, angustus, Oblonguri rotunduS, tomtu OIM , per quem aer Verberatus ingreditur . hunc terminat finitque tenuis, densa, IIccaqlle membrana, Tympanum dicta, quo verberat externus aer appellit. ALter, cochlea vel puluis nominatus, pustry mpanum patet, in quo implantatus aer, pr cipuum auditioniS organu , coercetur. Plurima hinc inde organa sita sunt, hanc

Caueam meatum Ve enormantia, ut trista,

osticula, chorda, musculi, fenestellat in palatum vergentes, & alia ex anatomicis subtilius petenda. Tertius meatus est Labyrinthus,ab anfractibus &cuniculis,quos varie hinc Inde agk, nome adeptu . Qua

tus a Fallopis Cochlea , quo nomine secundus ab Aristotele vocatur ab aliis

caecus. In haec autem instiumenta mirabilia natura arte fabrefusta neruus auditorius E quinta. coniugatione deductus inseritur, per quem vis sentiendi, siue spiritus animalςs, e cerebro ad aures ducuntur, &. ab auribus λd cerebrum seruntur soni species; hique auditio. De qua nimaduerix ost , isnum esse verum auditus iChiςcium, Ut visuS color esse dicitur. Sonus autem est qualitas, ex verberato aerea duobus corporibus duris solidisque inter ,eae collisis, emanans .' quae quide qualitas C s cuin

76쪽

s 8 Institutionum Medicina cum per aerem, cui inhaeret, in interiorem aurem fertur , seseque in illos meatus aut eaueas insinuat , primo ad tympanum ah pellit, tenuem nimi lim siccamque membranam, quae fini primae cauear subtenditur: haec pulsata resonat instar tympani,&eircumiacentibus ossiculis aereque vernaculo seu implantato secunde caues sonum impertitur,per quem deinde aerem sonus, senestellas iam praetergressus, in labyrinthum permeat; inde in cochleam, neruuq, auditorium,Precipuum auditus Orssanum:

per quem deinde sisnus ad Phantanan Pe tingit , quae iudex est aequissimus soni eo appulsi.

NAsus, Ut auris, externus internusque

est . ille oculis patens ex ossibus conrinat, cartilaginibus, membranis, musculis, neruis, venis, arterjs, atque haec omni acolligante cuti. Internus vero nasus, qui

verum est olfactus in striimentum, duabus Coagmentatur tartibus, osse ethmoide &processu mamillari. Os in media frontis hasi ad summam nasi radicem situm est. Duae Praecipue sunt eius partes, altera cri-hrosa, hoc est, instar cribri foraminibus

77쪽

. Liber PHmus. es Perula, per quam aer odorque inspiratur raltera spongiosa in qua inspiratus aer ait ratur, ut spiritibus animalibus gignendis aptior euadat. Processus vero mamillaris est nerue a quaedam substantia, siue mavis, IPH nerui molliores, tunicisque moliati, ac duobus tuberculis mammarum instar e tuberantes , atque summo narium ossi insi- cientes. hi sunt praecipua odoratus omana. nam odorabilis obiecti species, siue ut ve-TIuS loquar , exhalationes illae vaporosae. e re odorata manantes, eoque pertingentes a facultate in eo insita excipiuntur atqr lentiuntur: indem ad commune appellatum lentum deferuntur. Vtrum Vero Ol- factus per reales qualitates fiat, an potius p lPeci 4 intentionales, Vt Vocan i, non

hic discutiendi locus: in Quaestionibus lisc

De Lingua & Gustatu

Memb. 6.

status organum, ex variis

est costructa partibus, carne propria, opuoluetibus eam membranis, tribus ner uis per eius corpus estissis,decem musculis. venis arteriasque plurimis, freniculo, aevalido ligamento. Caro spongiosa est, ut lapores excipiat ebibatque; tenuissima te-

78쪽

εο Institutionum Medicinagitur membrana eaque amplis poris per uia, ut sapores admittat longe facillime: Meruos excipit e tercia quartaque coniugatione, ut exactius sentiat sapores sciteq; discernat. Ceteras partes ad mot u potius ruam ad gustatum admittit. Fit ergo γ' acus, cum sapor, vel, ut alij contendunt, cum quibus certe nullus contendam, eum eius species per membranae poros ad linguae corpus neruis obductim peru dentes ab sentiente anima percipiuntur. Iam vero de lingua hic agimus, Ut gustatus, non Ut loquutionis organum est. haec igitur statis sunto.

Memb. 7. . SEnsuum ultimus Tacidis est, cuius O

ganum praecipuum est cutis . nam licet membranae omnes tactus instrumeta sint, tamen quia cutis inter membranas temperatissima est, ideo ea censetur praecipuum instrumentum. Praecipuum autem externiractus: nam interni runt membranae interioreS. Cutis igitur mombrana es omnium errassissima exsanguine femineque genita, me diocri remperamento prae ita , ut omnes obiecti disserentias digno fieret. est Veluti caro ne uola, vel neruub carnosus: non admodum

79쪽

Liber Primus. 6Idura est , ut omnes obieeti species prompte exciperet, non admodum mollis, ut receptas conseruaret. In Mulierum papiLIIS, virorum pudendis, utriusque digitis,is manus vota exquisito sensu praedita est. Quomodo autem fiat tactus, tactus ipse docet. itaoue pluribus quid opus λ

Memb. 8. Hoc primum secundς sectionis caput,

in multa membra partiti sumus: cum enim instrumenta omnia ad principes facultates, ad externos sensus, atque ad motum edendum pertinentia complecta 'ir, singulis membris linstrumenta singula it ctare necesse fuit. Ergo intemorum ex iternorumque sensuum organis explicaris, Motus instrumenta persequamur necesse est ,nempe ut Animali facultati seruientia membra tractatu absoluamus. Itam adaequata motus organa Minulos ceruere oportet. Musculi autem sunt omira a ex carne, neruis,vitiis. venis , arteri rurica admotum voluntarium constructar sic

enim exsalem & Laurenti, descriptione integram absolutamque musculi definitio- . nem constituimus. Fit igitur motus cun anima,aut mavis diceretvoluntas auiboni

80쪽

61 Innisurimum Medisina speeie capta, aut mali perculsa, veIa Ialmplectendum incenditur, vel ad euitandum deterretur. Quare pro libito transmittense cerebro per neruos vim animale ac motivam ad musculos, itatim eos contrahit, hi contracti contrahunt tendines,lendines Ossa,ostaq; proinde contrahunt moventq; totum corpus, vel eius partem, quam anima Voluerit. Haec pauca dixerim de motu

musculisque, plura sane dicturus, si epito. mes ratio postularet, aut permitteret.

De Corde & Vitali facultate

Cap. a. ORganis animalis virtutis in primo seis

cundae sectionis capite enarratis,imbre omni eo, quod ad eam facultatem spe ctat, diligenter perspecto ordineque non vulgari enucleato; ad ea aggredi oportet, quae Vitalis facultatis scientiam compra hendunt. Cor praecipuum eius instrumentum est, mod ab anatomicis medicisque omnibus describitiir Viraprincipium, insitiealoris fotus, vitatisfacultati eris, spirituum seminarium, arteriarum scaturigo, pulsui re respirationis auctoν. Eius figura pyramoidis est,&nuci pineae non absimilis; quippe ex ampliore basi sensim in mucrone desinat. situm est in medio thorace: atque enim