Petri Seruii Institutionum quibus Tyrones ad medicinam informantur libri tres eiusdem Prolusiones duae ad instruendos inflammandosque ad artem Tyrones accomodatae

91쪽

b Liber Primus . 73 amplectitur, calefacit, afficitque ita, ut in chylum vertat, hoc est, inlabstantiam quamdam elissanae hordaceae non absimialem, ut inferius intelligetis. Os ex plurimis conflatum est partibus, dentibus, gin suis, palato, lingua, faucibus, vitula , &paristhmiate. Dentes sinat vere ossa numeroq; sexdecim. Gingiuae vere carnes: nam

reueraso ngiuae, & penis glans est caro, hoc est, pars similaris & in inuidita. ca nes vero musculorum ex fibris constant villisue. Palatum superior est oris pars &veluti caesum, ideoque υρανὸς Graecis dicitur . Lingua, gustatus & loquutionis omganum, eam figuram nacta est, quae idonea esset & Ioquutioni & ciborum ingestioni, seque proinde huc illuc prompte Verintere posset. ex carne sibi propria constat, ex membrana eam obtegente, ex neruis, arteriis, Venis , musculis, validoque liga mento. Fauces tota illa capacitas dicii tur, quae hiante ore conspichur. Uuula est caruncula fungosa e palato iuria narium smeatus in os prope dens: sed reuera mula dicitur & Vua cum morbida est,cum Vex sana dicitur Gurgulio. Demum Tonsillae, sunt duae illae glandulf iuxta isthmum sitae: quae, Ut ad Lauri fauces, os, & linguam perpetuo humore irriganta Ex hisce omniatius partibus duae sunt, quae conficiendo cibo maxime seruiunt, dentes, & lingua.

Illi conterunt, haec agens & volens huc D illuc

92쪽

7η Institutionum Messicina illuc alimentum, praestat, ut conficiatur aemandetur facilius. Confectum igitur man- sumq; alimetum ingeritur in stomachum , non attractum modo, sed etiam a lingua impulsum. Stomachus seu, Vt magis proprie loquar, Ventriculus nam reuera νstomachus est fistula illa, per quam cibus descendit in ventriculum. Ect cibi recepta

culum Huo primum iliabuntur ea,qua accepta sunt ore. Membraneum est, omni villorum genere intextum, cauum, longum, rotundum, ac ductile, ut ingesta copiosius alimenta extensum capiat. Substantia eius membranea est , ut diximus, tribus tunicis constans, venulis,arterijsque innumeris &neruis grandioribus,per quae Uniuerso fere corpori nectitur atque consentit. Tres sunt praecipue eius partes, siue erius os, os infe rius , & fundum. Superius, quod Vere Osest, gulae sinis, ventriculique principium censendum est. hic sedem fixit appetentia

famesque: miram contraxit cum corde amnitatem ac sympathian ; miram cum scerebro. illius quidem vicinia in caussa est:

nam extremum cordis mucro parum di- stat a stomachi ore. huius Vero κοινων 'et, hoc est, neruorum communi O. e cerebro

enim insignes nerui ad stomachum ducuntur. Quare experimeto comper um a nobis est, quoties stomachi os male habet, aut melancholiam Vrgere, aut lypothinia, . aut quid simile : adeo ut merito dixerit

93쪽

, Liser Primus Aretaeus, Sumasius ea fons iarim , eorripeta riculosa vicinia. Inserius autem orificium , graece πυλωρὸς, latine ianitor, quod non

secus ac ostiarius quidam exitu prohibeat assumpta alimenta, situm est non in lando entriculi sed paululum supra,vi nimirum faciIius cohiberet cibum imperfecte coctum. Horum utrumque orbicularibus tabris contextum est, ut & corrugari, cum

opus est, & laxari possit. nam superius

manis inaestoque cibo contrahitur, ne , cum supini sumus, in os relabatur alimentum; inserius nGdem dimittat,non adhuc perseqe elaboratum. Tertia demum ventriculi pars est iundum, verum alimenti

Promptuarium, & coctionis ossicina. hic praecipueinest vis illa iecifica,qua chylo-ss abloluitur. Concoctio quidem a calorqst,chylosis verba vi ,& insita stomacho

proprietate. nimirum calor ventriculi agitan ingesta assumptaque alimenta 3 eaque alterat , atque conficit: unde iureoptimo sagax & prouida natura , ut ventriculus

Fnumquodq; cibi genus etiam durissimum

solidumque conficeret ac plane alteraret, Iocauit eum inter impar, lienem, omentu, intestina, diaphragma, ceterasque parte quae calore laboranti vetriculo in stelado cibo suppetias serrent. At vero sic alier tum subactumque alimentum, peculiaris stomachi vis vertit in chylum . Don enin scalor, ut calor est, chylosin perfici ed vis D 1 illa

94쪽

rs Institutionum Medis nalici peculiaris ac ventriculi propriae quod

vel ex eo patet, quia nullibi mansum contritumue alimetum abit in formam chyli, etiam si validiori afficiatur calore . Itaque peculiaris illa vis, e stomachi forma m nans, ab ore primum Praeparatum cibum, mox a calore itomachi valide alteratum vertit in chylum. Hic autem perfectus reabsolutus e stomacho per Pylorum elabia rur in intestina , ibique tantisper moratus, dum persectionem aliquam, si opus est, ab eoru calore adipiscatur, erompte au deoue sugitur a venis mesarticis, hepativdefertur. Quo cum peruenerit,statim eius

quasi incudi redditur persectius elaboramdus , mutandusque in sanFuinem. Hepar itu, culiari sua vi chylum in inguinem torumarat. Sunt qui censent,chylum,cum pervenas melanterii ad iecur perreptati rudimeritum quoddam sanguinis induere,

re nonnihil rubescere. Sed vide ne rubor iste non venarum metente ij sanguificantium, sed potius alicuius mixtionis cum sanguine , in iis nutritionis causa latente, soboles sit. Profecto δμώωσις ex pro pria est hepatis facultate, peculiari eius lvi, e forma specifica oriunda. Vtrum vero vis haec parenchimati iecinoris insit.:n vero eius venis, viri docti vocant in dubium & in quaestionem. Iacobo Schemetrio posterior probatur sententia , imbinultis argumentis videtvnfulciri. sed ego l

95쪽

, Lδra Primara . π uiciem non video, cur venis in hepat implantatis atque dBpersis tanta vis tri-huenda fit. Neq; video, curparenchimatitantum detrahedum, utineptum sangaini gignendo instrumentum habeatur. Sane arteriJS non ea vis inestrius spiritum ilhun aestatem generat: non ea facultas, quae ca- orem vitae principium ac fundamentum, gignit. Sed fistulae tantum habentur, pe quas, tanquam per ductus ac tubos, spiritus de calor e eorde haustiis in. omne corpus deducatur. Sic plane habendae sunt venae, ductus nimirum tubique, per quos ex hepate, sanguinis Osfeina', architect

aetonte Is in omnes corporis partes dei, uetur. Illud tamen pervicacius non nec

Heri aliquam immutadichyli vina ine sis tum venis metiraicis, tum maxime ipsius nepatis . fortasse enim chylus in iis venis coercitus informatur quoquomodo, atq; aliquod sanguinis rudi in e tum adipisci vir. Sed tamen vis illa magna & admiraniata. qua chylus in persectum absolutumque , Ianguinem migrat, nonnisi hepatis pare cRimati accepta referenda est. Vt ioitur explorata sit languinis generatio, eiusque

diltribimo,ordine omnia atque per epitomen repetenda. Ore mansus contritusque

cibus labitur in stomachum, ibique tandia manet , donec ita arteretur atq; assciatur, ut in chyli formam redigatur. Mox per in-lerius hostium elapsus in intestina, uiritur

96쪽

' Instim Anum Medirina avenis me1articis, suctusque desertur adi par; & primo quidem committitur atq; concreditur venae portae radicibus,per heia patis substantiam propagatis bi attenu tus in hepatis substantiam inseritur ,seseqsc si dis,persecti sanguinis forma adePturus.

Inde vero maxime Per venam cauam,

quae e suprema hepatis parte prodit, omri corpori transfunditur, ut partes Omnes, quotquot sunt, nutriar. id vero qua ratione fiati ostendam suo Ioco, cum de O ganis distribuentibus agam. Hactenus o gana praecipua facultatis naturalis, L Autricis & Auctricis; hactenus seruien tia a que principibus praeparantiar sequitur ut se Expurgantibus agamus, quae nimirum excrementa excipiunt,in organis tum P m lmariis tum praeparantibus genita.

De Instrumentis Focultati Naturali seruientibus

Expurgando LXCrementa .

idest, de Intestinis, Cista Fellis,Liene,Emulgent Lbus,Renibus, Vesica

Coctum in stomacho alimentum, in chylum mutatu,& e pyloro elapsum in

97쪽

4 riser Primus. Isin intestina , non totum in hepar per venas mesaraicas repit; sed tenuiores solum ae puriores eius partes, iacibus ac repurgamentis in intestinis subsidentibus. Inte Zina

itaque sum orona ex piendis excrementis, is prima contione genitis , dicata. Animaduer tendum tame est , licet intestina excipiant excrementa, non tamen censendum est, hunc solum esse eorum munus. aIterant

enim nonnihiI, distribuuntque chylum is

iecur. Possumus igitur cum Laurentio de scribere intestina. Oblonga, cava, rotundaqς

corpora, ab imo ventiamsi ad anum extreia

mumque podicem si is, cpq ndis aliquam rutum alterania 1ue cibis, Θ ehstu in hepatem in Eribuando, ae rimum excipiendisseribas imsisuta. Bieartita sunt in Crassa ac tenuia . Utraque tripartita, illa in Caecum, Colon,& Remim. haec in Duodenum, Iemnum,& Ileon. Τenuia apyloro incipiunt:crassae ano terminantur. Omnium una Dre ea demi; structura est. constant enim omnia ex tribus tunicis, venis, arteris, neruulis, fibrisque omnis generis. Distant autem ae crassis tenuia tunicarum tenuitate: crassa a tenuibus earumdem crassitie. Distant remunerer nam tenuiorum munusess,e venistriculo elapsum chylium excipere,condereae distribuere, adde & alterare, si asserere Iuber. Crassorum vero oscium , non nisi seces colIigere exturbaneque. Haec paucula dixerim de Intestinis, ut recipiendis D 4 e

98쪽

go Institutianum Med etiaexcrementis primae coctionis sunt orga . a natura dicata , utq; proinde instituti nostri ratio postulat plura dicturus in Epito-

me Anatomes.

Chylus ab intestinis ad secur prosectus, nouam subit coctionem , &in sanguinem elaboratur. ergo ut in prima coctione e crementa nata sunt, instrumentaque ad ea excipienda a natura fabrefacta: ita in secunda multa nascuntur excrementa, mutitaq; proinde organa , quae illa expument. Verum quia lon e perlectior est lecunda, quam prima coctio , longe plures etiam faeces & excrementa inde manent,necesse est. Itaque prouida natura triplex excre mentorum expurgandorum instrumetum hepati fabricauit: primum sellis vesicam , alterum Lienem, tertium renes, emulgen- . tes, & vesicam. Fellis cista biliosum emungit excrementum: lien melancholicum. 'emulgentes renes &vesica serosum. Vasculum illud, bili expurgandae dicatum, membraneum est, ut laxari facile, & conis arahi possit: triplici villorum genere conia textum, rectis ad attrahendam bile, transversis ad retinendam, orbicularibus ad expelledam. Figura est oblonga ac rotund cuplici ostio peruia; altero, quo bilem eiecinore hauriat, altero quo eandem e trudat ad intestina alui exonerandi caussa. bilis enim acrimonia segniorem ventrem excitat, compellitque ad egerendum.

99쪽

- nuemadmodum haec velimIabiliosum

ab hepate emungit excrementum; ita omelancholicum Lien fugit hauritque Adeo enim sollicita fuit natura de pur itate sanguinis , ut plurima finxerit instrumenta

ad eum emungendum. Lien igitur, huic muneri a natura dicatum, corpus est visculae fungosum, tenui obuolutum meminbrana, e periton O prosectas nerui in eam inseruntur e sexta coniugatione deducti svenae quom e portae ramo spIenico oriundae; arteriae non mediocreS, e magna arte

ria manantes: figura est o onga ar li suae bubulae,unde sibi nostien asciscitinam lien a lingua. Nectitur stomacho di ghragmati, & sinistro reni per mebrauamplam e peritonio derivatam: hepeti perventa , per arterias cordi, per quas omnes ab Vir ue emungit excrementa taculeta mapis, α crassa, quae arteriarum calore, suibus lien maxime abundat, attenuata sin ipsius splenis substantiam migrat,vel eo-Tum portio minus elaborata subactaque, ac proinde saeculenta ad renes ducitur per arterias emulgentes; aut ad intestina per amos spleniεos; aut per haemorrhoidas in .anum s aut in stomachi iundum per vas breue, siue mauis dicere, venosum. Ceterum ut intestina non expurgandis solus s.faecibus a natura constructa sunt, sed alijs etiam usibus & nobilioribus, & corpori oportunis: da Uen nonad exugendam D s tan-

100쪽

IUstutionum Medicina tantum melancholiam, sed vel ad in ora mandos spiritus vitales, hoc est, rudem eis formam inducendam, vel ad arteriosum purioremque sanguinem gignendum , vel

demum, non secus ac Iecur, ad Venarum sanguinem elaborandum. non enm Ver

sit e esse nonnulli putant, Viscus tam no hilesiam magnum,tantis 'eni tot tantismarteriis constructum, Vm melancholiae μ' - rosoue humori expurgando dicatum este. Ex antiquis id censuerunt Aretaeus, Alex. Aphrod., ex neotericis Carolus Piso,Romdeletius, Gaspar Asellius, Franeiscus vulnius, aliique nonnulli. Sed hac de re msuis Mendum nobis est in Quaestionibus mss membris atque capitibus adium

y sanouine per cistam sellis ab humore

bilioso', a melancholico per lienem emu cto expurgatoque, reliquum est, ut a 1 rosa colluvie eum emundemus. Emulge tes venas, Renes, vesicam ad id praesta dum natura construxit. Emulgentes sunt venae illae, quae e caua tanquam e ronte riuuli, scaturiunt, seseq; in renes inserunt: duae sunt aliquando, aliquando tres, qu tuor pluresque, ut oculatissimus Columbus Romanus anatomicus celeberrimus, primus omnium obseruauit. Hae serqlum evenis humorem sugetes tu renes derivant . sunt & arteriae emulgentes, quae a magna arteria oriundae, copiosum , quo statem