장음표시 사용
601쪽
tiam accusationis obmutuit. n e tellum quoque et Clodium, et Antonium ita invectus est, ut eorum audaciam Hiroremque perstringeret. Unde illud in eo praecipue amandum, quod tanta potentia judiciorum fretus neminem umquam in judicio accusavit, praeter unum C. Verrem, quem
Siculorum gratia persequutus est. Ceterum omnem serensem
operam in defensione calamitosorum exhibuit. LXIII. Sed et in sententiis dicendis et in omni loquutione plurimum eminebat. Quaedam sunt eius orationes totae subtiles, ut pro Quintio et pro Caecinaci quaedam totae graves, ut contra Catilinam et aliquae Antonianae : multae variae, ut de responsis haruspicum, ut pro liuentio, ut promtione. Longum esset singula persequi, et per omnes orationes ejus vagari. Illud dixisse sat erit: ex tanta multitudine studiosorum hominum, qui vel in ejus aetate fuerunt, Vel postea sequuti sunt, neque dicendo adhuc quispiam Ciceronem aequavit, neque scribendo proximus
LXIV. Una tantum in re audientibus gravena fuisse dicunt, quod de se ac de illo consulatu suo plurimum loquebatur. Sed haec certe necessarium erat contra invidentes Carpentesque repetere, et habebant medicinam, quod nem , in laudibus ceterorum hominum magis profusissimus umquam fuit, nemo aliorum commendationibus detraxit nai-3Ius Laudabat se nonnumquam a Catonem , Lucullum, Hortensium, Pompeium et ceteros praestantes in rep. viros
Coaetaneos suos in caelum tollebat. Dixit aliquid de facultate dicendi a Platonis dialogos sic scriptos aiebat, ut si Iupiter loqui vellet, non aliter loqueretur Aristotelem flunieri aureum vocitahat Theophrasti libros suas delicias esse dicebat Demostheni tantum tribuit, ut Antonianas orationes,
in quibus maxime nisus est, ob illius honorem Philippicas appellari de ipso etiam ad Brutum scribens illum multa
in dicendo perficere, se multa conari illum posse se velle asserit. Nam . quidem Varronem et libros ejus tantis
602쪽
laudibus extulit, ut sibi ipsi et suis nullam fecisse reliquam videatur. Quis igitur veras ejus laudes non libenter audiat, qui nemini umquam inviderit, et aliorum laudes tam avide complectatur Nimis profecto insolentes fastidiosique sumus virtutes ab hominibus ad unguem exigimus eos de illis ipsis loqui non toleramus.
LXV. Sed non est propositi nostri causam agere, sed vitam moresque describere. Ad rem igitur redeamus. Ex patrociniis neque dona, neque mercedem ab illo recepit. Munera a Siculis ultro ingentia magnifica delata constantissime renuit, eo dumtaxat eontentus, ut aedilitatem suam transmissione frumentaria, nec illa quidem gratuita adju- Varent. In respondendo lacessendoque ex tempore acutissimus fuit Clodio objectanti quod judices ei non crediderant, sibi credidisse respondit, at non illi, quoniam antequam
absolverent, pecunias voluissent. etello in concione saepius interroganti, qui pater ejus fuisset Matrem difficilius
relatu hoc illi secisse respondit: nam etelli mater parum pudica habita fuerat Hortensio, cui Verres sphingem dο- naverat, se quiddam obscure dictum non intelligere dicenti, domi sphingem habere cavillatus est. LXVI. Ioco et risu in omni vita paene intemperanter usus est, acumenque ingenii mirifica condimenta jocanti suppeditabat. In causa Murenae in Catonem et opiniones illas Stoicorum, quae paradoxa vocant, perpetua oratione iocatus tantum risum in judicio excitavit, ut fluerent omnibus lacrimae, neque e judicibus, neque e multitudine ci
cumstantium quisquam sese recipere aut continere posset. Catonem quoque exhilaratum dixisse ferunt Quam ridicinhim consulem habemus Erat enim tum Cicero consul, quummurenam defendit. In causa quoque L. Flacci non mediocriter profuisse ociis creditur in testibus refutandis.
LXVIL Sed et in aliis numquam occasionem jocandi sibi oblatam respuit P. Cotta fuit professione quidem juris msulius, sed hebetis ingenii minimaeque scientiae. Is testis in
603쪽
quadam ausa productus et de re interrogatus, se nihil seire respondit. Tum Cicero ad eum, iste, inquit tu fortasse de jure te interrogatum credidisti. Nec minus venuste in L. Cottam censorem iocatus est. Nam quum negotia obeunti in foro et tandem sitienti aqua ad potum fuisset
oblata, amicos vocavit, et circumtegere se jussit, ne si censor sciret eum aquam potare, senatu amoveret. Erat enim Cotta censor de vinositate famosus at censores solebant vinosos senatu amovere. Sed neque a Caesare iam dictatore
lacessendo abstinuit. Nam quum ille praedia parvo admodum pretio Serviliae vendidisset multis, ut fit, vilitatem mirantibus At quo melius, inquit, empta sciatis , tertia deducta
est. Illa namque filiam suam nomine Tertiam Caesari con-ediasse et ad eum duxisse putabatur. Prolixam certe haberet materiam, si quis ista colligere ac prosequi vellet. Sunt enim paene innumerabilia ejus dicta : non enim amicis, non inimicis, non domesticis, non sibi ipsi in hoc urbanitatis genere umquam pepercit. LXVIII. Hanc ejus laetitiam jucunditatemquo naturae domesticae molestiae ad extremum turbarunt, de quibus ut .
lucidius intelligi possit, superius repetam. Habuit Cicero
Terentiam uxorem ex ea ulliolam et arcum filios habuit et duos fratres, alium germanum , alium Patruelem, ex quibus L. Cicero, qui patruelis erat, adolescens magnae indolis et oratoris artis studiosus, ante consulatum ejus diem obiit. Q. vero frater habuit uxorem Pomponiam Attici sororem, et ex ea filium nomine Quintum Libertorum et
servorum utrique magna familia, patrimonia satis ampla. Sed Q. fratri ex gratia potius Ciceronis quam ex sua virtute honores, opes, dignitates accreverant: nam ipse quidem per se haud multi habebatur Ex Tulliola generos habuit duos, et quidem utrumque summae nobilitatis, primo Crassipedem Pisonem, qui paullo ante profectionem mus in Ciliciam defunctus est postea Cornelium Dolabellam, cui etiam eo in Cilicia proconsulatum gerente unia nupsit.
604쪽
LXIX. Haec tranquilla omnia et plena dignitatis concordiaeque fuerunt usque ad tempus civilis belli Postea vero
eadem illa fortuna, quae remp. saeviendo invasit, non minori impetu domum Ciceronis ingressa cuncta turbavit atque permiscuit. Q. frater durante adhue bello civili adeo inimico animo in Ciceronem factus est, ut etiam scripserit orationem quam contra eum apud Caesarem recitaret Q. Cicero fratris filius adolescens audax et facinorosus etiam de ipsius caede quandoque cogitavit. Eorum perversitates Cicero ita leviter tulit, ut per haec ipsa tempora, quibus illi maximis eum injuriis appetebant, Q. fratrem apud Caesarem, qui illi iratus putabatur, non destiterit commendare. X. Sed nec Terentia uxor in fide permansit. Nam illa, quamdiu ipse abfuit ompeium sequutus, nihil umquam ex ejus sententia domi gessit patrimonium parum diligenter parumque fideliter administratum sumptibus jacturi que exinanivit, pecunias ad eum numquam misit in summa egestate viatici constitutum et saepius per literas post lantem, quasi alienum et numquam rediturum, neglexit Postquam in Italiam rediit, quum multum tempus Brundisii reditum Caesaris exspectans moraretur, numquam ad ipsum venire dignata est. Quin etiam ulliolae filiae Brundisii eunti, nec una ire voluit, nec satis decentem mmitatum puellae tradidit. vi verse denique omnia facere molirique videbatur. Quibus tandem rebus coactus est exemplo summorum virorum eam dimittere Super hareomnia grande se alienum sub usuris sumptum in dies omnia devorabat, et accedebat restitutio dotis erentiae sa-cienda quibus quum aliter satisfieri non posset, tandem ex amicorum sententia Publiam i), cui ampla hereditas erat,
LXXI. Nec multo post summo ipsum dolore affecitau sae mors, quam partu laborantem per id tempus amisit,
i Ita duo odd. hic et deinceps ast tertius Publicam editio Publiliam. Variat hoc nomen etiam ad Attic. Π, Quintil. Inst. VI, 4.
605쪽
nem Tulliolas ad Ciceronem scripsit, et Brutus Romae. saeculum doctorum hominum At nunc vix est qui prima elementa proferre sciat, vix est qui cures Publiam uxorem quae morte Tulliolae laetari visa erat, ab se Cicero separavi Ipse Asturae aliquamdiu secessit. Μ. Cicero filius non satis bona existimatione per hoc tempus fuit. Is tamen postea Athenas missus et Cratippo traditus brevi profectu famam
LXXII. Interfecto Caesare, quum recuperata libertas videretur, statim princeps in senatu apparuit ricem inter Caesaris amicos et interfectores ejus qui Capitolium occupaver intPersuasit. Memoriam pristinarum discordiarum oblivione sempiterna delendam censuit. Et sane ab initio secundissime omnia. Brutus et Cassius a senatu laudatici gratulationes et applausus ut liberatoribus patriae per totam Urbem facti. Sed quum mox Antonii consulis mutata voluntas et res ad servitutem rursus spectare appareret, Brutus et Cassius tuto in Urbe esse non possent, omnia denique flagitiose ab Antonio agerentur, in Graeciam abire statuit ea mente, ut hal ianuariis ab Urbe abesset, quod erat initium Pansae et Hirtii consulatus futurum. Delatus ergo in Siciliam et inde quum Graeciam peteret, Vento ad Leucopetram revectus redeundi in Urbem consilium cepit, acceptam Antonii concione, et magna ejus mutatione per quosdam nuntiata, quasi ille repudiatis malis suasoribus ad senatus auctoritatem se totum retulisset.
LXXIII. Reversus itaque propere in Urbem nihilo meliora offendit quam proficiscens reliquerat. Antonius enim manifeste sibi tyrannidem parabat: in senatu, quoties Vc-niebat, milites armatos inter subsellia senatorum collocabat:
606쪽
omnia vanalia impudentissitne habebat. Reditus Ciceronis magnam Antonio suspicionem attulit, et quum rie per eos dies senatum haberet, a Cicero, quod erat sessus e via, venire musaretur, cum labris se eius domum audiente4 natu disturbaturum minatus est quod Cicero pro sua ilignitate inique tulit, et veluti ad gravem contumeliam ameepit. Itaque postridie in senatum veniens, quum de prosectione ac reversione sua, ne sorte secus quis acciperet, rationem exposuisset quest' est de M. Antonii injuria, ac subinde de rep. dicere aggressus, ita loquutus est, ut ejus libertatem et magnitudinem animi omnes admirarentur. Percursis enim ab eo tempore quo necatus Caesar fuerat ad eam diem, quae erat hal septembris, omnibus resp. actionibus, mutationem voluntatis Antonii non solumis darguit, sed increpuit et quae ejus sententia retras tota rep. elato animo et nihil de suo periculo recusanti liberrime patefecit. Ea oratione majorem in modum irritatu Antonius inimicitias illi denuntiavit. LXXIV. Hic est jam Ciceronis velut optimi poeta exu mus actus, et certe meo iudicio omnium fortissimus atque pulcherrimus. Tantum enim abfuit, ut hac inimicitiarum denuntiatione, quod ille putavit, deterritus Urbe exced ret, ut etiam illius minas, quamvis potentissimi et armis undique stipatissimi, pro ep. ultro expetere ac deposcere videretur. Sed quum dies xii kal. Octobris, quo die adesse
edictum erat, venisset Antonius cum magno armatorum agmine in senatum profectus, longa oratione quam perox dies ante meditatus fuerat in Ciceronem invectus est, eamque postea scriptis edidit. Α Ciceronem ea die in senatum venire et coram respondere cupientem amici retinu runt : erant enim potentiora Antonii arma, nec nisi ad manis tum interitum proficisci videbatur. LXXV. Hinc majori uterque vi ad opes augendas conversus veteranos Antonius undique convocare, et ejus rei gratia per Italiam discursareri Cicero C. Octavianum, qui
607쪽
Caesar Octavianus dictus est, ad quem propter Caesaris nomen hereditatemque veterani milites concurrebant, sibi conjungere perrexit Nec id fuit difficile. Nam hereditate Caesaris et magna pecunia ab Antonio fraudatus et insuper magnis contumeliis assectus facile ad Ciceronis voluntatem auctoritatemque se contulit. Et erat sane amicitia quaedam Paterna, et praeterea observatio, quod ille Cicerone consula natus, et ab eo propter somnium quoddam jam ante dile-etus fuerat. Hac igitur conjunctione adeo superior facta est Ciceronis res, ut tandem Antonius territus Urbem reliquerit.
LXXVI. Post haec Cicero plurimum jam in Urbe potens magnam sollicitudinem de Antonio opprimendo suscepit. Sod erat illa difficultas, quod nondum hal januariae ad
rant, quo tempore Hirtius et Pansa homines sibi amicissimi et idem de rep. sentientes con utatum inirent, nec erat qui interea senatum vocaret quare privato consilio sibi cuncta agenda erant Quum emo cognovisset Antonium in Guniam properare, per literas nuntiosque D. Brutum qui utinas erat confirmavit, ut provinciam in senatus populiquo romani voluntate retineret, Antonioque licet consuli rosislsretri ne in libertate et salute populi romani
cemservanda auctoritatem senatus exspectaret Voluntatem
enim pro auctorita haberi debere, quum auctoritas impeditur. His adhortationibus Brutum suopte ingem ad id pronum conritabat, ut advinus Antonium consulem bel
LXXVII. Interea vero dum ille utinensi bello impeditus tenebatur, quae in Urbe providenda ac paranda erant diligentissime parabax. Eo igitur auctore quum tribuni plebis
sonatum vocassent, effecit, ut Octavianum itemque legiones quae Antonium consulem deseruerant, et simul D. Brutum, qui restiterat, bene eque republica seois e decernere..tur quo quidem facto hostis quodammodo Antonius a senatu jussi tus est Mox advenientibus xaὲ januariis in
608쪽
nendo et cohortando obtinuit, ut Hirtius et Pansa consules itemque Octavianus pro praetore cum exercitibus contra Antonium mitterentur. Profecti igitur ad bellum, non longe a Mutina signis collatis pugnaverunt. In eo praelio Antonius victus ac fugatus amissis omnibus copiis praeter equia intum aufugit: sed in acie Pansa et Hirtius consules ambo occiderunt. Hoc fuit pestiferum reip. ullius, semen et origo sequutarum calamitatum. Nam Octavianus adolescens, ubi consules e medio sublatos, et se solum ducem in tantis copiis relictum conspexit, mutata jam et ipse mente, de dominatione cogitare coepit, quod illis vivis numquam siscere potuisset. Sed haec postea apparuerunt. LXXVIII. Romae priusquam de ictoria utinensi nuntius asserretur, fama quaedam salso vulgarat rem apud Μutinam male gestam fuisse. Itaque universa civitas sollicita ac pavida erat : suitque opinio Vehemens, Ceronem codireptis fascibus Capitolium fore occupaturum, quo magis Urbe in suam potestatem redacta, Antonii amicos qui se
moverent opprimere, et illi venienti resistere posset. Inter haec victoria nuntiatur, statimque concursus factus est ad Ciceronis domum. Gratulantium turbae velut ovantem in Capitolium detulerunt mox senatu advocato deCretae surplicationes ad omnia pulvinaria, et sepulcrum militibus qui in praelio cecidissent. Nam de mori consulum no dum audiebatur Creati subinde decem viri ad dividendos agros et praemia veteranis assignanda, quomim ipse Cicero
XIX. Antonius ut ex praelio aufugit, cum suis profligatis equitibu Apenninum transgressus ad Vada se recepit.
Inde quum trans Alpes ducere vellet, subclamatum est a militibus et aperte recusatum in Galliam sequi, et jam Brutus cum exercitu appropinquabat. Quare in summa difficultate et magna desperatione constitutus Antonius tandem supplex et mutata veste ad M. Lepidum confugit, rogans, ut vitam ejus a persequutoribus tutaretur Eum tandem
609쪽
Lepidus in castra recepit et sic bellum de integro re
LXXX. Interea Octavianus per mortem duorum consulum occasionem dominandi nactus diversa sentire et agitare coepit. andem vero et libertatem et Ciceronem missos fauiens, copias et fasces quos a senatu receperat contra senatum convertit. Inita namque cum Lepido et Antonio, saria societate ad patriam occupandam, quum in unum circa Bononiam convenissent, proscripserunt circiter CCC cives, quos ad necem destinabant. Dicitur tamen Octavianus diu restitisse, ut Cicero in proscriptorum numero non esset,
adductus verecundia quod eum patrem appellare solebat, et quod ejus opera ad id potentiae pervenisset. Sed Antonius ante omnes Ciceronem postulabat , et . Lepidum in voluntatem traduxerat Itaque tandem Octavianus concessit, hac lege ut Antonius L. Caesarem avunculum suum, et Lepidus Paullum fratrem sibi versa vice ad necem permitterent. Ita nemini parcitum est. Nec creditur in terrarum orbe quidquam crudelius aut sceleratius umquam fuisse, quum velut sanguinem pro sanguine commutantes, carissimos et conjunctissimos quisque ad necem tradiderit, ut inimicissimos occidere posset. Et erant sane ii omnes boni et praestantes viri. Nihil enim magis in illa proscriptione quaesitum est, quam bonos et an atores libertatis exstinguere. Insuper ad corroborandam sceleris fidem ac societatem alidius firmandam, quo magis omnis spes Ciceroni subtraheretur, Clodia P. Clodii inimici olim eius filia Antonii privigna in matrimonium Octaviano traditur. XXI. Cicero ubi haec intellexit, desperatis rebus, una cum Q. fratre nam is in gratiam redierat in usculanum primo , deinde quum Octavianus Urbem intrasset, ex Tusculano Asturam fugere perrexit, eo consilio ut inde in m-cedoniam ad Brutum trajiceret. Sed quum in via essent, Q. frater, quod moerore anxius non satis viatici extulisse putabat, domum redire statuit, et accepta pecunia Ciceronem
610쪽
consequi Lacrimis igitur et complexu mutuo a fratre divisus in Urbem rediit, ubi mox a servis proditus una cum filio
LXXXII. Α Cicero Asturae navim ingressus usque Cimceios navigavit. Ibi sive taedio navigationis, sive quod nomdum spem omnem de Octaviano abjecisset, in terram, scendit et Asturam rediit, incertus consilii an Romam reverteretur. andem pervicerunt liberti et servi qui secum erant, ut iterum navigaret Delatus igitur usque ad prae hasua, quae in Formiano pulcherrima habebat, quum descendere vellet corvi obviam volantes veluti navim appellere prohibebant. ox etiam quum villam introisset, eaedem aves sequutae clamore et strepitu omnia pervadebant. Quare commoti liberti ipsin lectica impositum ad mare referebant. LXXXIII. Inter haec satellites ab Antonio missi aderant. Eo ducebat Popilius, quem de parricidio olim accusatum Cicero defenderat. Hi quum reseacta villa eum non reperi sent, ad litus alius alio itinere currentes tandem ipsum in via deprehendunt. At Cicero ubi eos irruere sensit, lecticam deponi jussit, ipsosque sine lamentatione et gemimprospexit, demulcens etiam sinistra manu barbam, ut sibi mos erat. Ita ab illis occiditur quarto et sexagesimo aetatis
LXXXIV. Α Μ. Brutus audita Ciceronis morte, C. A tonium triumviri fratrem, quem inmacedonia captivum habebat, taeeronis filio ad vindictam concessit, qui supplicio affectus et securi percussus dignas inferias Ciceroni persolvit. Postea quoque ipse Antonius ab Augusto victus se ip um propria manu occidit M. Lepidus omni potentia poliatus vitam inopem miseramque traduxit. Ita omnes Ciceronis inimici misere tandem ignominioseque perieriant.