장음표시 사용
31쪽
Compar no tura dattiuo addita otivi sortis fortioniuuenis iuuescitur hae nior,pro quo istequeti vis est iupion Ocior a posi- partietita liuo graeco descedit,& facit ocissimus Qvq ventuut Piti itineta a praepositionibus desiniit in eriotivi post posterior
nom. a die. Ultra Vlterior,prope tame proprior facit. Ab adue
τι piu do- bijs sunt comparativa,ut pridem prior: Superlativucto doctior . primus: penitus penitior penitissimus. Coearativuconstruitur cum ablativo sine qua,vel nominativo, aut alijs casibus cum quam,ut Caesar fuit, clarior PoCasus eum peto, Vel quam Pompeius supple fuit, de neminemque debet vidi sapientiorem.Ioanne,vel qua Ioannem;& sub- eouνuero intelligitur vidi, sic, Nemini seruio gratiori te, vel
eum verb. qua tibi supple seruio. Ponitur etia quam in cop ia quo νGi- ratitiis hoc modo,Vt si dicas plus amo virtute,quam την eom- diti itias,& eῆes magis consiliJ,quam pecunis. Pra par. ter relativa, & negativa, quε cum quam no ponuntur, ut Cicero: quo nemo est eloquentior, causam Si intνiduo tuetur, &c. Nullo milite es inferior. R quirit etiaadie s. fea ablatiuum significantem excessum: vrsum longi te aratio te uno digito.Et omnes casus,quos habet suum po- dicitur es sitiuu, ut sum studiosior virtutis Francisco, & tu es fortior qua aptior me labori: A coparativis neutralibus fiunt da- quam δε- minutiva addit tione,ut maius maiusculus,grandiuscior magis, grandiusculus,quet,& comearativorum tenent comfortis quα structione,vt Τhais est maiuscula me,vel quam ego doctus Isr- idest paulo maior . Abusio fit in coparativo trisustior, quam modis Costructione,significatione,& Formatione:
do itis. Constructione quandoJaon construitur more cop ratiui,ut maior iuuenu,& dicitur de duobus ratum, Me inter ut Manuum dextera est melior.Significatione quan duo verbo do comparativum tantum significat,quantum posi- ινῶ ertu- tiuu,ut senior masculini generis,pro fhnex,& facio γε secunda te certiore,idest reddo te certum. Aut minus signi- ωὸνb. ad ficat: ut tristior, idest quasi tristis. Aut contrarium, Iub. υt tu ut Mare Ponticum est dulcius, quam caetera maria, magis do idest minus amarum Formatione,quado irregulariamis quam ter formatur,ut malus peior, vel tuostativa compa-
studeas rantur,ut Neronio idest crudelio vel pronomina,
32쪽
ut ipse ipsior,ides similior.Fit etiam mala compara, Aou a' i tio inter diuersas qualitates,ut nix est albior Corvo comp. est . pH.& meno quando significat pondus,vel mensura ea res non fit per plus,& minus, & substamiua in genitivo.PO coueniunt nuntur, Vt habeo plus olei te,& minus farinae meo in ea θωμcatoribus. Quando significat numerum. fit per plu- AEur generis res, & pauciores, ut ego Iego plures libros re. Ad in quo fit, bonam comparatione quatuor requirsitur. Res c comp/rar. arata Res cui comparatur. Qualitas & qund quintas comunicet cu utroq; ut virtus est melior aur . 'coparatio fit ad unum sui generis,ut C sar filii foris 'tior Pompeio. Ad unum aIterius generis, Ut Herba molior sommo. Ad p Iures alterius generis, t Neri- ne cadidior Cyrnis.Ad phires sti generis,ut Hector suit fortior Troianis sc Ouid.Τato virginibus prae stantior omnibus Herie ibat,quod etiam per superlativum diciturivi Hector fuit fori immus Troiano Nam , &Herse praestantissima omnium virginum . Superi. M
SVperlativum est ilid, quod ad plures sui generis rata. adiectu
comparatum superponitur or bus , vel per g m se prolatu habet intellectu sui positivi cum maxime gnificatio adverbio, ut fortissimus iuuenum .i. maxime sortis μveri p. super iuuenes,& fortitIimus Caesari.maxime serris. sit, vel mi , superlatisu formatur a nomine;vrdoctim, doctissi- nur , in mus . A pinicipio, ut amans amantissimus a prae positione,ut ultra vItimus.Ab adverbio,ut sepe se pissimus Quae venisiis nominib. seeundae declina- P sitiuumtionis formatur a genitivo addita s,& f mus, vi do εmen, Θctus docti doctissimus maturus maturi maturissimus sver e st.. Dicitur etia maturrimus ab antiquo n6mine matur, se ut se veter pro quo nuc dicitur vetus facit veterimus Use qΜβm Excipiutur bonus optimus,malus pessimus, gnus πη. maXImus,paruus minimus, multus plurimus,munifi-eus munificentissimus, magnificus magnificentissimus, maledicus malidicetinimus, sic a potis potissimus.Nomina iner ta secud , qua tertiae declinationis formant superlatiua a nominativo addita rimus
33쪽
Cum y - Niger nigerrImus: acer aeerrimus: satur saturrimusaeus inter celebris etia facit celeberrimus: excipiuntur dexter ver erqu. dextimus,&finister sinissim .Quae veniunt a dexti Aut mega- declinatione sormantur a genitivo addita simus,
suffrequet. Vtilis utilissimus; sapies sapietissimus pretier ea qua in Cic. pro in limus terminant superlatiuu,quae in hac dictione superi. Faghus continetur. Da tibi quinq; limus,quae signat' nomina fagusii. facilis facilimus .agilis agitimus,gra peνLώο- cilis erasillimus, numilis humillimus,similis similli - Φus modis mus,&composita,ut dissicilis,& dissimilis.Senex tua exponi po- uenis adolescens superIatiuis caret,& neutro 'opos Urma xatiui . Similiter caret superlativis diues memor ru-riue. θ n dis,di mediocris. A praepositionibus in ra,fit superlasatine . tiuu in imus,ut ultra ultimus citra citrimus infra in. smus,intra intimus, tame supra supremus facit post
postremus, extra extremus,& extimus:prope proximus,quod pro eognaxo positu accipit significatione positivi,& comparatur,ut proximiori.i.propinquor Ponisur ab cognatus absq; Rperlativo. Ab adverbi;s, quod si suando ab perlativa sermantur, ut nuper nuperrimus,laepe fi solute, er pissimus. pride primus, penitus penitissimus, nouisi
cum ablat. mus, extremu, & vltimu significat, Vt Da noug nolume, vel uissimus exi .i. vltimus superlativum debet habere ax nut cum post se genitiuu plurare caeteritorum nominum,
ccus cum vel singulare nominis collectivi,ut Cetiar fortissimus inter, ut Romanorum,vel populi Romani. Est autem colle Cic. fuit ιstiuunt nome, quod in singulari numero multitudi--Dq. m. ne significat, ut populus gens ciuitas plebs cstnc iovel ex Rc- turma cohors legio turba vulgus.Superlativum pomam vel in test habere omnes casus.quos habet suum positiust, σον Rom. ut omniu Romanoru Cato fuit laude dignissimus,' . , & mihi quam gratissimae tuae litterae suerunt. Supe Fig. Dut latiuugi sustantivo prae cedenti, vel sequent I coco
permirue dat, ut lilium est albissimu , vel albissimus eorum ,
Murorit. T Igura est vitium cum ratione factum . Est autem et ei vetu- Iduplex figura costructionis,&locutionis.Figuri s Vci cona ructionis lunt octo scilicet Protestsis, llepsis,
34쪽
tae Conceptio, Zeugma, sinthesis, Antiptosis, Cosset.via i
Evacatio, Sine cdoche & Appositio . / ratione 2
Prolepsis est attributio proprietatis alicui toti in fanduιαν
suas partes diuisio,vt Aquile volant,vna sursum, castera deorsum. In prolepsi requiretur quinque sci- Priaep.diei ilicet totum partes eius. Determinationes paritum tur apro Proprietas, & ordo totum est Aquila pars una, rei annui, is altera: Determinationes partium sursum,& deorsu. Iepsis accepProprietas volant, nam inhis figuris)proprietas est vel prasipia verbum, vel adiectivii et ordo in totu praecedat, cui . . conuenit proprietas sequatur partes a quibus ea di- i scordant. Duplex est prolepsis. Explici a impli- .: hcita. Explicita est illa , in qua sunt omnia requisita ,
ut Cerui currunt,unuS tarde,alter Velociter. Implicita est illa, in qua tacentur aliqua, xt homines In-
uident alter alteri, idest, & alter alter alteri . . In hae figuC Yllepsis est diuersarum dictionu sub plurali pro- ra dignitaso prietare coceptiorut Rex,&Resina iusti in Syl- in primis
lapsi requiruntur quinq; Dictio cocipiens Rex Di- attende ctio concepta Resina, culpa, & proprietas iusti, Ze da . quod proprietas sit numeri pluralis,& concordet in una parte cu dictione cocipiente,& discordet a cO- .cepta quatuor modis fiet syllepsis in genere nume-rro , persona, & casu. In genere masculinum genus concipit Demininum,ut Rex,& Regina iusti conci- pit etiam neutrum, ut dominus, & mancipium for- tissimi se mininu concipit neutru : Vt legenSIS ple- hiscita coactae. Neutru quandoq; concipit masculi num, & femininumput halic bella intestina, caedes,
di tumultus Irata fuere.In numero,numeruS plura- - . et
Iis concipit singularem, ut milites, & tribunuS Cur- runt, in persona prima concipir secundam,ut ego,& CouLυimm legimus. Concipit etiam tertiam, Ut ego-tuM ἀabet non- Socrates scribimus. Secuda concipit tertiam,Vt tu nuoquμm di Socrates curritis. In casu nomInatiuus concipit prep. cum alium casum cum hac praepositione cu, ut Remo cii τι hic /fiatre Quirinus iura dabant .i. simul Quirinus, &fiater Remus,est rapem duplex Sillepsis directa, S B 1 indirecta
35쪽
zaut Lat. Indirectiar Directa est, quae fir per similes easus, ut adiunctio, ego, & tu legimus indirecta qui fit per disimiles ca.
mo, vel m. dreas fimul currimus. Sic Virgil Iphitus . & Pelia, gatio. -L mecum divellimur inde, idin ego,& Iphitus, αPelias divellimur: & hanc tecum Myttor cunctis celebrabitis 3nnis, idest tu , tigenitor celebrabitis . hanc scilicet solemnitatem. Atradituν Eugma est unius proprietais ad diuersas dicti in Zeum. Etanes facta reductio,ita quod proprietas in omnia' pro quiqui bus accidentibus Viciniora conueniat, ut ego, & tu σω , Curris,Vel coeIi,& terra mouenda est,aut Coeli mouendi sunt,& terra.In Zeugmate requiruntur quinque . Diuersa subiecta copula, proprietas , pluralis,
vel singularis numeri riductio proprietatis, &quod Proprietas cocordet viciniori Diuersa subiecta.Egqα tu: Copaea, & proprietas curris. Reductio trori proprietatis,ut si dicas ego,& xu curris,subintelligem etiam curro. Quod proprietas cocordet viciniori . ut ego,& tu curris. In tribus accidentibus fit Zeugma in genere,numero & persona.In genere Ut ReX, . N Regina iusti numero, ut Milites ,&Imperator pugnauit.In personam,ut eSoide tu legis.Traplex est Zeugma a superiori, a medio , & ab inferiori. A 1 , Periori,cum proprietas superponitur: ut curro ego, α tu. A medio cum proprictas intereonitur; ut ego
curro, & tu. Ab inferiorιcum proprietas postpon,
tur, ut ego, di tu curris . . 'Dieitur a- Q Υntelis est attriburio ptoprietatis via subiecto,s ni eonat O Vel pluribus copulatis no pratia vocis ed signiphesis Iaii- ficati, ut Anser loeta, vel Scipio, & Lelius admiranne compositates. Tria requiruntur in symesis Vnum subiectivo, .no, vat in- vel plura copulata: Proprietas. Attributio proprie tellectio, talis concordans cum lignifica*o,& discordas cum' voce, ut pars in frustra secant,di subiectum estpar , proprietas secat quae co nuenit signifisiato,qui suere aliqui Troiani, & discordat a voce in mimero,quqd, cum nominibus collectivis,& promiscuis fieri solet
36쪽
Fit autem symess In gener In numero.In genere, - ivt Prameste,sub ipse intellige Civitatem: nam Pea
neste est generis neutri . In numero, ut turbarunt, . nam multi 1unt. In genere,& numero simul, ut gens annali, intellige homines. ' . - .
ANtiptosis est attributio casus pro casu ad alia
qua proprietatem et ut de aqua no est in puteo Me ex ante ide1t aquam Urbem,quam statuo velira est,sic Ter- ά. pro . Oremius populo, ut placere ni,quas fecisse fabulas. Fit ρVesii ides etiam in obliquis,ut id clamor coelo,pro ad coelum easus. Tria requiruntue in amiptosis: unu lubiectu,Vt V bem na proprietas , ut quam statuo vestruestiti Deli habe quod calus ponatur pro casu , ut Vrbem pro Vrbs, ste hauror. unde construere debes, Urbs, qua statuo,vestra est. pro ratio-ΕVocatio est attributio proprieraris cui de rei do- ne. monuratae per demonstrativum pronomen primae, vel secundae personae utriusque numeri z Vt ego EeeIesiis Virgilius cano. Tu Cicero oras. cios Poetae fabulas greepcanimus, vos Philosophi naturam admiramini. In
Dictio euocata tertiae personae: V irgilius. Absentia me Visue copula, quia non dicimus ego, & V irgilius, sed ego tertia pe
Virgilius, Prom ietas cano . Sic tu Cicero Oras, nam sona redu- proprietas debet esse primae, aut secundae personae. eitur ad Appositio est immediata coniunctio lubnatiuo- prima, egorum alteru ad declarationem alterius, ut auX - verbi n. p. tium, quae viae veteris tellure recluit Thesauros, M persona Caco vir iustus in appositione requirutur tria dictio essappones. i.determinas dictio apposita. i. determinata 'M proprietas, ut animal homo currit. Fit aute appo- ' Ephithais sitio tribus de causis,primo gratia generalitatis re eo grate stringendae, ut Animal Asinus currit . Secundo gra- tia aequivocationis tollendae, ut canis stella lucet. imma-Τertio causa proprietatis attribuendae, ut Caesar vir Hai buia sertis. Et semper dictio apponens, re apposita dzbut inter sub esse eiusdem casus. Possunt tamen este diuersi ge- flant.ntillaneris, di numeri, ut miratur Molem a neas maga- δε ιιι esse
37쪽
me . ut . C Ynecdoche est, cu proprietas partis attribuit
poetarum toti : Ethiops albus dentes,ideit habens dentes max. pro- .albOS, nam resoluitur per hoc verbu habeo habes .pria sic in Tria requiruntur in Synecdoche scilicet. Τotum εarm. poti- proprietas,& pars totum AE t1ops. Proprietas albus' ωsquamso. Pars dentes,quq in ablativo ponitur,ut Crine ru ruta intras niger ore breuis pede lumine laesus. Fit Smecdocne τι endum . per adiectivum, ut os humero'; Deo similis. Perparticipium, ut Dido vultu demula profatui, quare nonnulli dici ur esse graecam constructionem, quia I. habens per participium est per verbum,ut expleri mentem os, me . nequit Dido. Fit Synecdocbe etia quando polutur ua. Dεo . numerus singularis pro plurali, ut armato milite
timiles . complent, pro militibus, usi pluralis pro lingulara, ut populo imposuimus pro impositi, di pectora puta libat pro pectu .similiter pars pro toιο,puppes insi' scilicet Naues, vel totum pro pari Vt Venerit cum
frigidus annus pro hieme s Fontem ferebat, itast
de ando in π Atronymiuum est illud, quod a propriss nomam Patrουm. A bus patruin,vel avorum derivatur secundu 'r- Der ιuatas m m graecam,&ignificat filios, vel nepotes cu ge- Terminat intuo prinutiui,ut diacides filius AEaci,& Atlant Formatio des, idest nepos Atlantis : Abusue tamen deriuar a nominibus matrum,ut Iliades, idest Romulus Lig. ' i filius similitera regibus, ut Phaetontiades i. 1ο r res . . Faltontis a nominibus Deorum, pro patronym*iSγatron. Ἀ- fiunt possessiua, ut a Saturno Saturnus i. Iupiter Sa- Mentum es turni filius. Et simillice a propriis nominibus latino a Poet.orn. rum, ut Amisianus,&Octavianus ab .Emilio, M us caussa octavio. Duplex est patronimicu masculinu, N M-o' matri minimi eius terminationes sunt quatuor V na mascunacumate. linorum in des. Priamides , tres faemimarum anas ,
io is, & in ne, ut pelias primis, & Nerine Masculianum,sie formatur,si venit a prima declinatione,io i matura genitivo vltima syllaba in breue conuersas,
38쪽
Hippote Hippotades si venit a seeunda declinati l l l
ne,&genitivus habet .i. solum additur des:vi Pri mus Priami Priamides. Si habet dup. ii. vltimum ' at mutatur in a, & additur des,ut Maenetius Maenetil . . . . Maenetiades. Si vero desinit in ei vertitur ei in longin&additur des,ut Thaeseus Thaesei Thaesi des pe- ms petet pelides. Si vero a tertia declinatione Arismatura dativo addita des, ut Hector Hectoris, Hectori Hectorides. Fit abuso in pa tronimicis. Addi- tione,ut Atlas Atlantis Atlantides, nam deberet facere Atlantides. Dimὶnutiones ut Scipio Scipiades deberet n. iacere Scipionides a nonnullis.tame Scupiades dicitur filius Scipii non Scipionis.Patronimi ca taminina in M, & in is formatur a masculinis remota de, ut Maenetiades,fit Maenetias,& primides, Priamis. Patronimica masculina no nomina i eus,ut m priam Peleus Pelides faciut feminina in eis, v t eis Pe- ἐσι δε αν iridis,patronimica masculina sui decl1nationis pri- den, de damae,ut Hectorides Hectoridae. Feminina sunt tertio Pl. da d
ut Coronis Coronidis prεter pauca in longu desine rum,velotia primi declinationis gretcs tatu declinata,vt aNe dis. δει reus Nerei Nerine,Adrastus Adrasti Adrastine,Aer, .i. son,& Eation faciut Acrisione,& Eatione,quq hoc modo dextinatur.Nomin. huc Nerinς huius Nerinqhuic Nerinq,hanc Nerinc,o Nerine,ab hac Nerine. De Verbis inchoatiuis. INchoativa verba sunt,quae in se desinunt,& cum In stat significatione primitivi quandam inceptionem Meritatis, significant,ut viso,tidest eo ad videndum facesso eo Freq. θλω faciendum . Nec fiunt ab omnibus verbis, sed a vocantur paucis tertiae coniugationis sunt, praeteritis carent, qMi supinis. Neutra sunt,& saepenumero pro primit, verb. im-uis Posunt o . pςU qu . De Meditatiuis. in his una M stativa,stu augumentativa sunt,que medi- ro Πους tacinem,& exercitati viae,sive argumentum G tu qua significant cumprimitivo verbo, ex in Ico d. sinunt litate.
vi pingues dest meditor, exerceo, 3 t Pingliam,
39쪽
Dactito Factito Iacto. Iuctito
Scripto Seriphiistri sit orindito
ues fio pinguis Formatur autem a secunda persona praesentis indicatiui addita co,ut FerueO,serues,ser. uesco plerumque id significant,quod tua primistiua ; .uae omnia tertiae coniugationis luntinet ritis carest, & lupinis , lunt etiam neutra . De Frequentatiuis . . . et a JU Requentativa sunt, quae Dequentia verbi signuficant i moto,idest freque uter moueo,& mezis is,idest frequenter mergo. Frequentativa formatur ab extremo supino mutata v in D, Vt cursum,cursu, curso,dormitu,dormi dormito. Si sunt primet iugationis mutant a in I,correptum, Ut imperarum, imperatu imperito, rogatum, rogat iti Iogito, vol tum, volatu,volito .. Si praeteritum in gi finitur,fo matur a se unda persona praesentis indicatiui modi remotas, & addita to,Vt ago,agiS,UIt , Cog , co Mois, cogito. Ηereo fecit Hesirio, Vento , venit . Quaero, quaerito, non quaesito. Lego,lectito. Scitor
distilcitor per duplicationem primae syllabaeiune deponentia, quamuis icio acticium sit, ut Virgil. 1. Eneid. Tum vero ardemus icitari quaerere causas o Sequor facie sector, minor, minitor , & amplerici amplexor . Nosto, quoque noicito facit, & notes penultima correpta . Omnia frequentativa primae coniugationis sunt. . De Desiderativis. D Ederativa sunt,quae in rio desinunq& effecta I significansiri esurio, idest cupio edere,& cm- naturio, idest cupio coenare, ta sunt coniugationis quartae, praeteritis carenr, S supinis. Esurio tamen esurivi facit, & habet es utiturus, neutra quoque sunt, & formamur ab extremo lupino'adgitario, ut esum, esu, esurios coenazum, coenatu, cinnaturio CFFνdilio Nncipillo De Diminutivis. GDImimitiua sunt, quq in lo desinentia,si 'nilaeli. diminutionem, ut 1Orbillo, idest paudatam 1 orbeo, scribo , scribulo , ω iugo lsugillo. . De Re
40쪽
R Elatiuum est illud, quod rem ante latam refert quod modo
iterum i Est autem duplex relatiuum substania inter sint tiae , & accidentis , relatiuum substantiae est illud, cea. Θ eoo Quod ille,is, s idem Miluus,alier, alius, reliqum, sugeneris dic. Relatiuu accidentis est illud, quod refert ante- numerisOcedens adiectivum, VPqualis, quantus, cuius,cuiasse diuersi mo- quot,quotus,que quatuor modis ponuntur.Ιnterro do coueniegatiue,Vt quantus est Μons Atlas p Relative. Vtina-ὸ eum ante-gnus,vel tantus est Atlas quantus Athos Infiniiar,vN edd. mod nescio quantus sit. Admirative, ut Hei mihi qualis cum eUm. erat.Qualis est relatiuum significans qualitatem cui . respondent nomina bonitatem,malitiam, colorem, di omne qualitatem sisnificantia: ut fastienς, iustus. . , ' ' .pius,candidus,& similia, ut sum iustus, qualis es in ' - :Quantus est relatiuum significans quantitate, curre spondet nomina magnitudinem, vel puritatem importanti Vt magnus,paruus,e assus,breuis, subtilis, Rel. aeeid. re similia, ut formica est parua, quantas est pulex, qualis cte. Cuius cuia cuium est relativum posset suum, cui Ye- cusequen. '. spondent nomina ,& pronomina posUIma, & pri- concordae , mitiuorum genitivi, Ut meus, tuus, situs, noster, & ubi arcu. ' , vester. Regius,Euanditus, Pomoeiantis, & Caesaria- nus, Ciceronis, Melibet , Clodij ,& similia, ut cu--ium pecus Cuium puerum hic apposuisti, vestri cu- ius vestri λ Pamphili ; Hoc in usu apud veteres fuit, Gentile est pro quo non utimur genitivo cuius; ut cuius seruiis quod gente cissus ancilla, cuius praedica λ cuias est relatiuu gen- signific. vitile, veI patrium, aut sectae, cui respondent noinina Gracus, Ggentilia,vel patriae aut sectarum,ut Venetus, Italus, trius Pu- Stoicus Culas est Petrus, Venetus, Italus, Stoicus, rriu gusta Cuias est Paulus . Quot omnis generis,& pluralis patriami numeri est relatiuu signifieans numerum cui respo- dicat vident nomina numeralia r ut duo, tres, quatuor. Romanu .
quinque, decem, viginti, mille, & huiusmodi, ut habet decem aureos quot tu. Accipi autem potest, B s tam