Francisci Eulalij Savastani ... Botanicorum, seu institutionum rei herbariae libri 4

31쪽

si radice tenus , sese explicat ilicet, & se, Pervadente poros humore , expandit in orbem Latior, di veteres fibi rursum instaurat honores . Nanque idem foliorum apices qui fervor adurit , Complicat, obvoluitque , redux quos explicat humINAssatum digito contra sed denique frigus Quod vero propius pubibundae stirpis inertes

Adducatque Iob os , venasque adstringat hiantes e Quod nempe instantis vi frigoris halitus intro Acrior abscedat, fibrasque hinc contrahat aegras Qui deinde erumpens iterum magno impete frondes Vibret in adversum, pulchrasque accommodet iras ;Urget a enim cauIes frigus quoque, rursus & in se Cogit layems adducta r Modesta 3 Calendula testis, Quique per irriguas crescis, 4 Convolvo Ie, valles aQu eis fos nocturno clausus sub sidere moeret , Nec se restituit, ea latho nisi muIta moranti Nollis aduletur Zephyro Matuta repenti. Haud 3 ita perceptu sacile est, quod consita monstaei Africa vel blando mons rosa in fore, Colonis Subjicit apricum , visu mirabile , monstrum . Hic qua Sole rubet gleba , & torrentibus astris Flos oritur , vulgo indigenis FIos dictus Amox di . Caule tumet crasso, sed mox tenuatus olentem Paulatim in conum sese ille inspicat, & alth Purpurat, ingenuum mentitus fronte pudorem Hunc si sorte tuens laevo procul omine , jactis Incessas probris , foed utraque, rudemque , pudenduin inique incomposito nutantem ad Sidera cono Insimules agitans: furit ilicet , atque solutos

έι Uel denique, quod digiti, θοῦ ambientis aeris frigus faeca metum in nervis cehibeat , atque ita in angustus spatium cogar aset suὸd enim foliorum eontractio Dp. a frigore accidat s argument. fiant Calandula , ct convolvuli JIoras internocta se claudentes .c3 liter caltha nuncupatur intal. Fior d' ogni me se , O bpota dea Soleo liter Cam anula . Ital. Campane na. 3 Mirabilius est, quod de fricano Flore, P. amatur in cap. 1.Genen oculatur testis memorat, ad iacta in se convicia Dila d serpenI perinde ac si contumelia inseIent sideatur.

32쪽

Dilae erat erines vernasque assurgit In iras eceu nemorum Corybas stinuitis perfossiis acui Is rin i malus has oculis Genius praeferre putandri Praestigias, foliisque suas assingere fraudes ΘAeris sa an moti vocis rapido impete frondes Dissindi i inpulsu, & pulchrum simulare furorem Sic qui quoquo alio vocum discrimine pulsus .

Ut re compertum vitreus scyphus integer haeret Dein certo vibrante sono, velut ariete fractus incrio ruit , illustremque repente ruinam corpore dat: rauco assilitans gemit aura sonore ἐSic qui furtivi concretus labe veneni ,rippula quod morsu sulfudit Aranea, torpet Humor iners , certo sonitu rarescit , aegrun Coinpositos agit in saltus , & corpore manat.

Quidquid id est, simulacra animo se nata movere Ne frustra Τibi singe, aut vanos praecipe sensus .

Quidquid Arabs , quidquid medicis Epidaurus arenIs iQuidquid & Ammerice felici h gramine carpit,

Vulgus rere unum nullo discrimine, ' itae

Jure quidem. vegetae compos , sed sensilis expers. Praeterea 3 sensim nutriri, & crestere plantis

Eli cunctis commune, novaeque propaginis ortus Ducere , congeneresque satu promittere foetus.

Quin dono Divum viridi gens herbida luxu

Latius augetur, faciles & duplicat umbras et Nam reparans semper potiore , quod excidit, auctu Non modo se major partes impubis in omnes Crescit, at usque novas haud segnius adstruit, addeas Et folia , & flores, & foetos semine fructus : αHoc etiam praestans Animantibus , aucta subinde Queis nova pars nulla accrescit , ni forte pilorum ἡPlumarumque alto fruticantem E corpore pubem

ci Id autem monstri vel malis praestigiis tribuendum .ca Vel certo moti aeris impulsui; non Deus ae certo vocis discrimine vitreo scypbes , alias integros, diffringi experientia docemur, ac certo sonitu in piratum ab Apulo Araneo venenum subsilire . t 33 Porro nutriri , augeri, ac se propagare Plautis omnibur commune est. Imo quoad augendi rationem Animantibus proaut I nam non modo primas partes in majus provehunt, verum 9 novat progignunta Mysoliss s fores , fructus et quod tu animantibus non usu venit. nisi Pi-

33쪽

Partibus adnumeres , aut quae sibi sorte senecta Decidua , haud impar unquam ramosa reponit Cornua, & arboreo Cervus se vertice tollit . At certae si affixas radice haerescere sedi omnibus haud aequE commune est stirpibus: obstat Una Paraetonio ca) Stratiotes nota Canopo, Quae nu Ilis defixa solo Radicibus exlex Luxuriem tollit soliorum, & vivida vernat Nili innans undis refluentibus: 3 Inclyta quondam venatrix , viridi quae stirps nunc cespite frondet .

Nani longo , ux perhibent , venatu exercita , & alto Sole perusta , comas, ut erat, vallata sagittis Barbarico de more , thoro consederat herbae Propter aquam , Pharios foecundo gurgite campos

Qua rigat, & septem discurrit in ostia Ni Ius . Iamque exuta pedem pudor ultra obsistit utrumques

Niliacis tingebat aquis , aestumque levabat ,Σubjectos; viridi de spectans margine fuctus e Cum temere ludentem undis violensor aestus Abstulit improvisus , eamque abduxit in altum . Haud tamen hic dejecta animo, vada spumea Contras Durata sque manus, alternaque brachia jactans

Luctatur Virgo , tumidum si pectore possit

Exuperare fretum nando , & se reddere ripae .

Et fortasse viam fortuna haud laeva dedisset , Ni subito haud procul exiliens e fluctibus ultro Afforet, & xistu instaret Crocodilus hianti .

Tum vero infelix ge lino obvallata periclo , Fluctibus hinc , rabidae inde ferae conatibus, haesit mentis inops. cessit-ne voracibus hausa fluentis , An ne ferae, & scedam ingluviem praeda illice pascat, Haud liquetr Utrum optet, nescit; tamen horret ritrumque. Quod superest , precibus fidens e servate paventem Dii patrii , exclamat; Τuque o , cui monstra ferarum Hac consessa nianu,Meroes ad templa sacravi,

i Non sta veri omnibus commane ςerto MMi loco. Ossanditur id axemplo AEgrptia Stratiotis Nili alveo stiparyarantis , tenuis simis si Irarum Flamentis, qua Radieis loco demittit, terram non attingensibus, ut o armat Pr per Alpinus de Plant. AEgypt. c. 3 F.

34쪽

Nile pater , miserere . Nec ultra effata feraeis Sensit opem fluvij r mutato corpore cedit Pubentem extemplo in caulem t erinita sagittis In crassas abijt frondes eo ma , quodque superna Pube tenus superans mediis extabat ab undis . Frondet ca Aleto I in faelem i pars altera fibras In longas fundum versus tenuata recedit, Nec tamen haeret huma. Nandi sic gnara natatu Versa vel in fruticem se blando exercet , dc alta Filamenta trahens fluvialibus innatat undis. Haec super, ca audentem sua fert quo quemqs cupido Noscendi, haud levior Tibi cura , Bovantee , mente Incessat, varias fruticum quoque noscere parte ἔQuae simiIis ductu constet tibi simplic e . quaeve Composito absimilis eoalescat in organa textu a

Fingula quae studio sunt observanda sagaei tNamque aliis alia vires, de distoloe usus baph venit, saepE eiusdem pars altera stirpis

Hausta noeet , cujus discors pars altera prodest . Hspice , quam terno demittit tubere plexam Anthora 4 radicemi extremis fovet illa venenum Tuberibus , medium nodo cui vindiee tuber Antidoto est , haeretque suo Tutela periclo . Ergo cy prior teneat te eura ediscere, stirpi Quae medicae radix sie euIque . Potissima Stirpis Pars Radix i hae hWret humi , suaque inde minIstrat Hac solijs alimenta , trahitque in semina vires ,

Hugeturque , suoque virens se eaule coronat .

In primis 6 specie varias spectare voluptas

35쪽

sit sormas: neque enim forma est Radicibus una. Haec longis depexa fibris promittitur , illa 'Crassior ca in molem turgescit , & inde sub auras Surgentis superat Cantis legemque , modumque rForma 3ὶ neque huic simplex ; nam nunc carnota tumescit In venxrem, bulboque vel ipso E simplice numennulbosae ducit, sive is concrescat in orbem Pluribus implexum tunieis , qualem Allia produnt,

Sela squama rigeant super incumbente gradatim Imbricis .n morem , qualem sibi ς lilia , qualem Martagon cro fingie t Radicis munera quamvis Verius his subeat. bulbo quae plurima Inhaeret, Fibra vel agnatum sua dat cognomina Tuber,

Tuber perpetuae coieris sarcimine carnis tJam simplex, sibi quale r a Crocus, sibi vindieat cra Oreliis. Radicem hiae licet assiciat fibra iuncta bisormem a . Jam sese nodo numerans septemplice , quali Paeonia r . asphodelusque as rigens,& t 6 Colehiea gaudenti Nunc eadem cr in Iongum Radix discedit, α arvis

fluea Fibrosa funt , qua pliseim 3 Abris , seu Alamantis e planea Dodo sparatim exsentibus constant. 2 crassiores , qua corpora pro planta modo erasaiora eum exust. 3 m porro vel carnosa sunt , ct in latum entumescentes . 4 Et subdividuntuν in Bulbasas , sua unico eo aut evite , eoquσνει Tunieato, h. o. ex pluribus cortistibus in ενώεm se amplexantibus composito , ut in Assio et πει squamato , h. e. pluribus 'umia imbrieatim feta dispositis coagmentato , ne in litia . quam sis in his fibra . bulbi fundo existantes Radiei3 - ώει obeane maenas.

36쪽

Aut ea carmenti ritu sin nota procurrit Transversm Teptans , ut qua viget si Oxalis, & qua. Dulce γγ Glycirrhietae nomenque , genusque perennat. Aut 3ὶ cavlis versa in saciem descendit in altum, Seque vel in ramos imi tellure propagat, Geniculis vel crebra fibras emittit obortas 'Nae , olet ingenuo quae Mentha virore, s Can Inum Nititur hac Gramen , ludis quaeque aurea Muris . Aure, in Pilosella , & nares quae Ptarmica, vel Iis. Ipse 8 etiam sib clara redit qui lumina , discors Securret color ; haud si quidem par omnibus albet. Diseci Ior Herbarum nonnullis flavet , de idem Ex atro rubet in paucis r Spectabi Ie suco Testis s Erythrodanum , riguo lita sanguine testis Anchula cro , & notum Agricolae quae reddit edule iInstrumentum r I , herbis laetos quo pastinet agros. Id ea men cra hie nolim prima hac in parte ii orantem R a Te

a A cetola a

di LiquiriΣia .s ut eaulis mes , Θ ἐπ aleum descendentes , βοε Rama βιε Simplieiores, fibras dumtaxat . geniculis emittentes, ut suis Mentha. Menta s. Gramegna Canina aliis Canaria dicituρ , quasi a caniabus inventa , qua fastidium de eunt, somitum eum pleuita re eiana res . mne c3nagrastis alia , ct a faliarum primι prodeuntium frma quibusdam Dans canis nisne tipatur. Dente di cane. 5. Pi-Iosella, nomen a erobris, quibus vestitur, pilis sarrita: Aurieula Maris bine aliis dicta et Ital. Pearmica. Nostrat. Perpotuella . Herba aerio ου sternutamenta ciens . N Varius est etiam Rad eum eεἰών ; non an m omper albus es , ne in plerisquo , sed in nonnullis favus , in paucis Ruber, aut ex arro rubens ν ur in uehusa , Errthrodans . er Pastinaea Tentii- folia , quam verosimilitis se dictam exissimam ua ex Tamebo u s .iversarsis, l. 6. e. 23. , quod Radire Pastiuum referat , rusticum silicet instrumentum , ghν eaulreMI hnmi infodiuntur .s meinis Rabia Tinctorum appellatur, a rubare radicis, quo lanaia inficiuntur. Eritrodano, Rubbia. aci Anehusia , sie dicta . san

37쪽

Te fugiae, quod cura diu luctata refossum Ima eduxit humo, & longo rerum extudit usur Aleius in terram quasdam descendere bulbo . Quae bulbo gaudent Radices, seque quotannis

Paulatim reparare a putr. sque reponere partes .

Ipsa in humum Caulis quae pars magis ima recessio Radiei accedens sibi iam subit a Itera munus Scilicet , de veteris supplet dispendia format . Bulbosa hoe si Τulipae nixae radice sub arvis ostendent passim i saὶ hoc etiam Radicibus Herbae Nubjicient subnixae aliis , ut Celtica Nardus,

Amne'; aliae: nec non sibi turgida nodo Queis gemino radix supraque , infraque cohaeret , Ut 8 Crocus , & vario inaculosa 9 Dracontia scapor Caulis ubi fuerat quae pars magis abdita , primo, Quod supra eth , abit in Τubex, bene dς neger annos Annulus , ct variiς discurrIt linea punctis, Mutati In dieIum est Caulis manifestius ; aIter

Nam lapsi hine prIdem folij vestigia signat ;AItera vasorum , quibus olli inseruiit Idem, ora reseri, caulemque manet testata priorem. Noc

Nempe ia) hla Radici haud raro. Qui nivrsmus haeret

38쪽

Nee ta) nova descensu mutatae In Corpora formae Causa latet i Quae fibra imo de caule Tecurrit Recta in humum pendens, Truncum, ceu restis, eodem Attrahit, inque novum cogit turgescere nodum. Hinc est , ta quod veterem Radix oblita figuram Non semel invertat, quaeque hie demissa tenaces , Ceu Crura , in ramos sese divaricat, illic In pIura arrectam se cornua ducta supernhorqueat, ut virἱdi persae ph in 3ὶ Dente Leonis, Inque aliis patet: hic se denim quae plurima saepὶ

Radicis summi, turget de vertice gemma, In totidein pariter Caules, ac germina surgit, Tempore paulatim quae subsidentia , tractim In totidem capita aIta abeunt, & cornua linquunt. Hinc etiam quad.im , qualem is Sucelsa refignat Praemorsae apparent , cultuque , satuque perennea Multa revolventes durando secula vincunt. Nimirum damnosa situ quas aegra Vetultas Sensim adimi e pavies , eadem subeunte reponit Caudice , Radleemque vetat mecumbere victat T . Tu Dera sic alia ex alijs , aliasque videbis Subnasci fibras , reducesque existere bulbos ;Ut quae eadem in specie ni Radix durare videtur Immutata . novo furtim sata traduce censu Altera sit , semperque novos juvenescat in annos. Non secus ae senio gravis , . re squalentibus annis Veris ubi arrisit levis aura, exosus inertes Exuvias ponti Coluber. nitidusque juvent Emicat ad solem . α squamas fulvo innovat auro. alio

x Descensus huiusca causa proxima, is paroicua sunt Radie or bra

detur , perennesque evadant.

39쪽

Quo a se cunque modo latis tamen illa sib arvis Instruat , aut felix reparet sua damna, notatu . 'Digna vel in paucis . Huc omnis taph recedit Insita vis plantae , & fibris subsidie in imis . Radicis virtute Inem aὶ Petastis amara Nausta domat, Radiee potens Cor mulcet anheIun. Seor nera 3 , levatque graves Hydrope Αλ Cyperas. Denique quid vitae prosit magis, unde salutis Praesidia expectes . Radix Τibi praeferet una Saeph notas. Radicem usu quis dicere segnem Audeat p illa etiam elaros instare triumphos Saepe monet, palmasque , st Oparta virescere seeptraea Illa s etiam bifida cauda . ductuque biformi Eirenem mentita, fato sub pectore Μagni Caesaris Austriadae reserens deeora aurea nummos Praesaga Austriacis praelusit dextera fatis. εcilicet impressam jam tum portendere vici Parthenopae fibris penit lis Sirenis amatam Nominis Austria ei essigiem , infiκamque medullis Altilis. Hane oul eupido sub rectore cordis Esse loco, vitamque imis affundere venti Constitit auspicium. Fatis orbata sinistris Austria de rerum domino , non immemor illum Pasta suo labi ex animor constantior alto

usque sinu fovit, studi,sque. α pectore sepsit.

Quin coeIum supplex onerans, ct sidera votis Haud clam vItra vultu Te compeliabat amico a Carole , certabatque tuas pr vertere PalmisssGradivum increpitans serum, tiremasque morantes o

3 V rur aurem hae se habaane, plurimι habanda est ad usus medie

Radix s ut nonnullarum exemplo cursim comprobatur.

40쪽

His tum furtivis Siren nutrivit amores Ignibus, inintimo donec selicibus astris Marte elata , suos tandem jam libera sensis Explicuit. r Quibus illa modis , quibus illa choreis

Excepit reduces Aquilas , redeuntis amicum Imperij auspicium i voti jam compos , inertφν Indignata moras , ultro victricibus armis occurrit victrix ι sese nam vicit , & arma His, quibus exultim ludens certavit, amoris

ossicijs , palmamque sibi praecepit opimam. Tempore υ quanquam illo resonis quoque Uecvius antris Applaudens, festisque Beis , crebroque tonitru Signa dedit . Quoties turrito assurgere fumo vidimus , & Iaetas jaculari ad Sidera fiammast Quin etiam caeca obvolvens caligine coelum, Phoebaos medio currus demersit olympo, Non alium ece Io p a filis splendestere So Iem, Austriaco nisi qui lath fulgebat ab ore Clarior , armorumque metus , nimbosque fugabat . Dii Patrij, Indigetes, 3 Tuque 5 Eubaea tueris Praesul io l qui Regna , tuo si sanguine tanta haec Palma stetit, sesso Austriaden succurrere siclo Juvenem prohibete et Satis iam bella per omnem Europam bacchata r nova se proIe beatumo ugeat , & stabili eo inponat sedere terra1. . di rebunt tanto caerae sub Principe leges, Pti miti Pax alma comas insignis olivo Paeonias alet effuso magis ubere fruge. . Ae medicas Radix non una existit in artes Utiliat ipse etiam, qui pars est altera, Caulis Inde virens spectandus , opes ediscere agrestes Si quis amor; propriam sive is pubentibus Herbis AEngae speciem, Culmi seu nomine Fruges Effecte

a Neapolitana Urbis latitia, ae plausuι is excipiendis armis Mis- striae saa Ipsius mas ολ eruptio a su a id temporis aeridie , in latitia argu mentηm trahitur.3 D. Januaria Prasenti imo Mariaitana Visio Tutelari Inu Fisimus casar Carolvi commendatur. 4 Prater Radieam causis etiam Baran ea abservondur , qu proprie hanc obtinet in Herbis nomenelatianam, Mimi varὸ, s. calami in Fruobius