Francisci Eulalij Savastani ... Botanicorum, seu institutionum rei herbariae libri 4

41쪽

I 6 BoTANICORUM.

Siserat . aut Calami , celsa seu denique dici stipes amet, Caudexque , ct durus in Arbore Truncus. Hinc quoque nimirum Uirtus se Paeonis effert , Blanditurque a habitu , formaque grrore Voluptas.

Quantus euui foliis hic orbuin in ca Belli de . vel viae

Conspicuis in stante solo Peta siti de comptum Ludus erit spectare: s illic frondente paratu Instructum , & luxu siliorum impuve comantem ιEt nunc 6 illa quidem vernantia protinus uno Ordine sun dentem , quo Pulsatilla, vi tis Quo si Paridis subit herba: cy eadem nunc ordine tractim Fundentem gemino, quo se cro Monophyllon in auras, Et xi Phtora , & alterius germen cat Cotyledonis effert. ordine a 3 nunc nullo, aut certi dastramine cultus 1 urgentem, & temere hac illac sua serta parantem . Atque hunc ca rvrsum uno campis se tollere scapo Vulgari crue in Pyrola , viridique cas In Dente Leonis, Nymphaeaque r r Illum ca8 contra didueere eoelo se Ramosum aliis in stirpibus . inter utrumque Aut nutare genus, ceu quo se casa Primula veris

Ital. Erba di vento, se dicta, quὸd semiuum memisti papμ levissim fatu bue , atque illue amentur . 8 ω in Haisa Paridis . I l. Erbaadi Paride , o Uva lupina os Sive gemino foliorum ordines tit in Manem Eo ao Ira . unifortis

42쪽

TOIIit , 3t Ii Irnua nomen quae ducit a ab Ursi . 'Auricula . et Ipse etiam sua per discrimina Caules Distrahet haud unus florum situs , & nova subdet Admiranda Τibi variae spectacula format ; Nanque apice hunc sinimo, summoque in vertice flores Aspicies , foetu Rite suos , fructusque serentem tJ mque 3 hos disposito congestos orbe repandum In caput emitti florente volubi Ie disco et

QuaIe refert Cyanus, Scabiola, & 6 Bellis , & hirta Cum Iacea agnam florens 8 Chrysanthemon auroriam longam subigi 9 in spicam , thyrsumve coactis

Partibus , erecto surgentem ad sidera cono ;Qualis. Io -Lysimachi deducta λ nomine Regis

Stirps Vernat campis , aprico purpurat ostro s

Herbascumque cri), suoque assinis flore si a Reseda Luteolae si 3 , & gravido a 4 Bistorta ad uncta si s Sec alit. Laxius aut crispante cas) jubam promittere thyrst, Paniculamve , gravi r Milium qu vertice nutat rAut puluiram i8 umbellae in speciem se denique longis

3 Sive j cvantur in capitulum , quod ex pluribus eansae Roseulia ara in Cireularem , seu disca figuram congestis , ut in cyano . 4 Ital. Fior Campe se , o Battiacula. Hereuse. Fioralisci.s Ital. Scabbiosa. 6 Nostrat. Margaritellar Hetrusse. Margheritin a. rItal. Jacea , Specie di Scabbiosa. 8 Specio M' occhio di Bue r Sis dictum a luteis foribur aureo eaure fulgentibus , ct orbem Oensi imi

s Siva in Dieam , qua ex Iaribus n erectum , ct Mutum eonam e Vommatis coalescit , ut in L simaebia PMυuκ a. Io Ital. Lisi machia di fior porporino .rr. Irat. Verba sto. Hetruse. Τasso Barbasio. 3 Ita . Reseda. t 3 Ital. Luteola. se dicta . lutea colore, quem pannis illinit. I 4 Ital. Bistorta. a s Frugi3 genus Nastrat, Germano. Hetrusse. SegaIe, B Segola'. 16 Sive in Panieulam , aut Iubam , qua Die est laxe di fa, pende ii bus prasertim petiolis , tit in Milia. IT Itat. Miglio. Ia 8 Sive in Umbellam, qua axeremitas est caulis in plures lan riores pedi. Ior divisa , qui in latius eantinui radiati, anque minores davise , flv f menr in orbem circumami , Vmbell/ in brecrem , qua Sol arce μ .

43쪽

FIectere pediolis, a Iiisque minoribus inde Silbmissis , radiatum aptis dare floribus orbem et Atque suo sibi partu acres defendere Soles iVel fructu , aut flore xyin sphaeram coεunte rotundum Affectare globum , & pleno se esserre eorymbo ;Qualem a C pa oculis lacrymosa , & 3 sectile Porrum . Atque Hedera Arborea, re Sambucus Aquatica prosere. Ast alios 6 latere ex ipso sine lege videbis Pediolis late eductis pube se ere Caules , Seminaque , & Iaetos, sua gaudia , promere flores . Ast etiam ex ipsa mulis variante figliril . Multifidum discrnnen ; abit nam Iaeta sub auras Haec Τeres, 8 hanc tractim mordet stria , plurimus illam

Saepi iis incurrens m tersecat angulus , effert

Qua se ρὶ Marrubium, cro) Lamiumque, dc mo Ile ri Cypersu , salviaque , ct picti praeco r 3ὶ Canipanula veris . Rursum i aliis eadem solida nune mole eohaeret , Nune vacuὰ , & nodis se connitentibus urget. Saepe 1 3 situs specimen proprium dabit: imperat arvis Nam viridi hic Rectus cervici , & mole sua stat Arduus : ille suo fulcimine nixus in altum

Evadis, lentoque umbracula vimine texit ;Seque vel adnitens circum sua sulcra volutus a Sis. - σνγω m, ι extremitar est cautis ita subdiuisa, is foribas,aefractibus onusa , ut Spharisa figura inde hiatur , ut in Capa. IItal. Cipolla. 3 Itat. Porro 4 tat. Edera , o ellera arborea. s' Ieat. Sambuco ci ac qua ς eni pon tus es cer)mbut .s κει es indotermina/us 1 qui nimirum petiolis / latere eductis fures pro suir , ae semina

aeuare. Respectu βίανa 3 vel enim cautis Terer est , ne paselam raser

nieviis variatus .

44쪽

ImpIleat, ut ta Lupulus; vel ut alba a Bryonia certis Claviculis sensim sese alligat, s 3 aut foliorum Pediolis , ut picta salit Fumaria ; fleκ is

Vel tandem cirris. Hederae ceu vimen, adhaeret. Ast aliis 6 per humum pronis reptare voluptas , Radicesque subinde agere , atque emittere frondes:

Quo facili faecunda o satu Fragaria gaudet. Has Tibi delicias forma exerrante parabit

Extima vel Caulis facies , atque ora tenebit: Tu tamen hic , medicae si Te tenet ullus hiantem Laudis amor , ne siste t fugax est gratia formae . Ulterius peruade oculis, partesque latentes, . Queis Radix , Caulisque satu coale scit opimo , Perscrutare : Iabor decet hic, ea cura volentem Nosse potestates Herbarum , usu inque medendi Altius , & doctas agitare impensiuε artes. Inde latens plantis virtus patet, inde repostasPxodit opes Natura, diemque educta sub ipsum Seque , suaeque ocntia reserat miracula dextrae . Quis Deus omniparae tanta haec adyta iuvia Matris Ree Iusit , Musae cui primum arcana tueri Icta datum ρ tantis luκ unde affusa tenebris λΥhyrsis is Apollinea jampridem nobilis arte Noscendi incensus studio, quas ipse salubres

Herbarum fuerat Vires expertus , & altas Rimandi latebras , que s sese conderet aegris Alma Salus , tantia quo sitian oracula reb ι iat claviculi sese alligat, ut Erraκia alba; Ital. Bitonia. Hetruso. Vitalba .i tit foliorum perieulis aduectis, at Fumaria .

. Nostr. Fum terra. Hetruse. Fummosterno . Aux Cirris adbaret, ne indera. 1tat. Edera , 4 Ellera is, Vaι Repens est , 'us nimirum horizontalirer extensus, επ Intervallo ol a emittit, ct radicer asio , tit in F Haraa. 7 1t M. Erba . che Prs duce Ie fragore . Auxa - utem hae emnia ipsius harum partium, Radieis nimirum , σcaulis, Anatomes Bolanies habenda ratio est , ad euius abnervatio ἐφ

45쪽

vicinos adiit , Iaudat 'quos Felsina , colleς. Ver erat , & Zephyris blande spirantibus omnes I. axarant tepida arva sinust vernabat ubique Gleba, novos silbigens pratorum in gaudia flores , lGrataque non solito pingebat gramina risu . Ipsa si novo Bolane censu florente per agros , Paeoniae cultrix Bolane laetissima pubis , -

Aucta , pererrabat vernas , sua regna , novales,

Altaque sub propriis lustrabat germina signis .

Jamque novum indulgens huic cultu afflabat honorem , Jamque Olli sitienti udum Pallantidis uber Immulgebat: ei patulos gens florea crines Assultat reparans , redditque , hauritque nitorem, Alternansque vices carpique , & carpere gaudet. Instant, quae Divam sociae comitantur ,& aptis Pubentem lath segetem nitido ungue legentes Imponunt calathis . ca Narcissum haec suave comante Demetit, inflexi crines aut tondet 3 Acanthi r Illa tuas, q) Α na galbis, opes, gazamque recenten

Mandragorae s ,& viridem Thymbrae 6) populatur honoτο Ipsa inter medias graditur, signetique legendam

Utilius messem, & Divum data munera monstrat. Τa libus incumbentem orsis , collesque petentem Haud procul agnovit Τhyrsis , clivoque propinquans His Divam dictis supplex aggressus amicis. Nympha decus memorum , pratorum gloria Nympha , Quam sibi prae Daphne meritam despondit Apollo . Edoctamque. suas artes compescere Clotho Pone dedit, durIsque moras innectere satis ;Da , quibus haec praestas , Herbarum exquirere venas, Obstructosque sinus , & inobservabile textum rbe quibus insinuet vigor artubus , unde medelam Suisiciant sata laeta , tui per si quis amantis Tangit honos aliImum di votis haud absona posco . mihi plantarum perspecta potentia, nec metInsensum. Τibi , .Paeoniae vel laudis egentem

Felsina progenuit , scis ipsa: sed urit abactas

46쪽

Quaerendi latebras, expIorandique eup do ' aua sese condat,plantis vis Insifar tantos Da ferre in lucem non uno tegmine pressos Aleius , dc caeca obductos caligine textus . Sic Τibi R. gificis vernans Europa viretis 'Usque litet, centumque aras, centum instruat hortos. Audiit haec nemorum Praeses , propiusque Cllentem 'Contemplata suum , contra sie ora resolvit . 'N-gn quidem, nostri δ eu Itor fidissime regni, - ' Magna petis; nec mortalem Die hactenus ulli Fas aciem inserere, dc eant os lustrare recessus. Sed quando tam digna viro Τe cura lacessit, 'Ne metuas, dabitur r Naturae arcana recludes, ' Et primam hanc referes Victor,me vindieripalmam . Qua tamen hos aditus, atque haec penetralia 'certi Aggrediare via, paucis , mentem adj Ice , pandam. Est locus si haud ' proelii hine ,' vastum discedit in antrum Qua de Ilus , densuntque sacra nemus accubae umbra: Hic Nymphae domns est , nosti, cui mortua curae Corpora , frigentesque artus , nervosque , sinusque Scindere , & immisso compagem evolvere. ferro . IIIam operi instantem crudo , junctisque secandis Partibus, Anatomen Graji dixere vocantes . 'Hanc pete , votorum non jam novus advena summam Hinc referes, discesque obtutu cuncta magistro. Ante tamen vitro firmes haud aequa necesse est Lumina , dc exectas rubeas grandescere' partes e Ni facias , sese exili iub mole regentes Quippe omnem fugianr aetem , saltantque videnteriti. Nec albim quaerendi luerit labor una Sororum Ludicra quae mecum hie relegit sata eulta Dioptre Arte laboratum multa , muffloque subactum 'Turbine suffici cunctas hoc Indice partes Spectabis tandem, & voti laetabere compos . 'Ipsa adero ,& nondum satis explorata revolvam . Sic ait, & sociatin teneris haerentia plantis

47쪽

Advocat, & eomltem jungip curaeque, Viaeque . Ipsa praeie , quaque ipsa praeit, sursentibus ultro Ridet humus violis , subeunt vestigia calthae . Pon. sequens Τhyrsis vadentem passibus urget. Jamque ciὶ aderant nemori optato, metamque tenebanta Cum sese inte oculos Platanis umbrata coruscis Porticus explicuit , solers ubi Nympha sagacem Exercet dextram , disiectaque consulit exta . ΤΟrva Deae frons , torva acies , nudata retortis In cubitum manicis sordescunt oblita tabo Brachia , praetextus gremio sordescit amictus , Sordent industri respersi caede penates . Muic explorandum meliui jam parte resecta Cor erat in manibus , pars evolvenda manebat . Inde levem tunicam , di geminas detraxerat alas , Atque coronales venas , queis illud in orbem. Cingitur , di media vivens dominatur in aula .

His se pascentem studiis Bolane addita raptim Dccupat , dc prior haec : Hominum tot caedibus actiso nondum saturata , hominem , per funera ludens , Visa odisse , illiun nosses ut sedula; ferro Parce, trucemque oculis lanienam hanc subtr he nostris. Ut vitae prosis , aliud te poscit agendum Tene ministerium di penitas da noscere parte. , Paeonii quibus & Caules , di subdita Radix Vexitur , & medicos hominum pubestit in usus. Haec potior Te cura decet , laus plenior inde Te manet: huc mentem , viresque advorte sequ/ces. Sic ait: illa novae Iaudis dulcedine capta Txtemplo ossicium ferale abrupit , ct aequis Annuit imperiis . sanie , taboque fluentes Fonte manus lavat , obscoenos tum ponit amictus, Seque operi accingit. sa Bolane ab Radice revulso Subjicit egregium Caulem , mandatque seς ndum . Illa suam contra studiis haud mollibu* art m Aggreditur , partesque omnes scrut3tur . & artus

48쪽

In lueem patuIt , tum lignum , aut aemula ligni Altera pars , medioque Medulla intersita ligno. Singula ciὶ dein revocans iterata ad fgmina , dempsit Cortice cuticulam , substans mox Daedala scalpro Iarcimen secuit: sie & pars lignea textus Explicuit di si e cta suos impunε , suumque Rete Medulla. I Deae donis Bolane aucta re elusis Edita solicitum vocat ad spectae uia Τhyrsin , Et jubet amittim penitas discernere partes . Artifici non aequa tubo juvat ausa Diopite . Ipsa notanda docet se Iers , & singula monstrat. Ingreditur 3 visu Τhyrsis, gaudetque revulsam obductis fartam utriculis , vigor unde virenti

Cernere Cuticulam , flexo ceu ducitur auro Annulus , & fulvo In sese redit usque metallo . Tum densum e usdem rimatus Corticis ultra Tomentum Interius , subjectaque viscera , textum E solidis ductum fibris , & rite cavatis Aspicit , extentasque illas , iterumque reflexas Retis in essigiem vario moIimine plecti .

Quin etiam sJ maeulis qua Rete minoribiti ultr3 Fibratum patet, & versus diducit hiantes, Protendi utriculos deprendit , & addita cuique Vascula 6 germanum plantae servantia mecum. Par videt in ligno eextum , par Reee , fibrisque. Utriculisque , tument & quae gentilia , Uasis . Su spicit haec plantae proprio turgentia succo ,

u , copeex νursum dividitur in cnticulam, O substantiam , Dum voeam

Interiorem.

α Pradirarum partium Ingillatim Potanes verbis terrexItur observatis.s Grtie s ου tur carieula Vrrienus instructa est horitontali ordine Ioeatis,

quibus seu gelu , seis aratis vitio exuctis , issa Dp. in Midam desciscit

apidarmidem .

pingitur .s Uerκutis etiam in radiar diametrator I neas fibras , ετ vasa suecnme specificum dasarentia inrereurrentibus a cortica ad Medullam extensi .

49쪽

Inque orbem digetsta , serunt prout annua Trunci

Incrementa , pari circum Tedeuntia gyro.

Hie etiam siὶ nova pars non ante inspecta Vidonti . . . Occurrit, longo torquens se squamea tractu In gyrum Τrachea et redit spiralis in orbem Pistula , contorto crebram ceu lamina serpit Argento in spiram , & parvis riget aspera siquamis. ' : Tu quoque visa tuum fibratum Rete , Μedulla , Prodis aperta , fibris de mollibus intertextos Utriculos , hic majori se mole serentes, Vasaque per molles circumsita marginis oras sitirpis Apollinae e genuino turgida rore . Daedaleos Τhyrsis textus miratur , dc a Itb In tenui haud tenues ductas subtilius artes .

Nec satis expletur visu , revolutaque voluit. Cum tanta rerum Bolane novitate fruentem

Evocat, & noyas meIius sic format ad artes . Quae dudum optasti rerum spectacula voti tCompos habes; inquit i partes , quibus herbida constat Vita , tenes: Cortex hic est, 3 h c lignea plantae , Altera pars , fibris quae texta impensitis arctis Dat solido campis plantas consistere nisu . ε .Rtque haerere soIo , & validos contemnere Vent OS .

Illa , latet inedia quae ligni in parte , Medulla est,

Humano supp*r cordi, Cerebrove a tumescat Non plantae quamvis pro mole, at dispare substet Saeph habitu ; turget nam nunc crassissima , qualem

a Peeuliaria in hae ligna parte Leprehenaiantur Vasa aera excip/endo , ἀσderivando destinata i qua Fissulas spirates, or Traeheos appellat Mad-' r his r. argentea veluti lamino inspiram contorta conflatas, O Ru maris distinctas partieulis. a Suis Madulla minutissimis fibris retieulatam plexis o constat; neen .utrieηlis h;e magnitudine trastantibus, quibuι voso ad marginem se eiantuμ proprio ptanta Dees turgentia . 3 Porro lignea planta pars ligneia pra eortica naM eraeonstat ad caulit Armitatem . ' . . Medulla humano cordi ,aut serebra in plantis respondere ereditur. Huius mero Magnitudo non semper caηlis , aut Trunci magnitudini responder,' ' sed varia est . Omplissima in Oxyaeaniba, s Ita l. Crespina. 6 Rhes. aliteν Rhias, seu E ibros nuncupatur. Ital. Rhita is Sumnach.

50쪽

Nunc ιγ duplo mΤnor i ut Pinus qnam condie, dc Ingens Fraxinus a , ct certos 3 Jugia 'S quae terminat agros . Tenuior qui Queaecus quam fert s Corylusquς, 6ὶ Pyrusque Alt s eadem umbriferae tentrissima provenit Uimq Hanc 8 tamen in cunctis fruticum Radicibus alte

Subjecta di nς quaerei caret graveolentior illi Stramonii Radix , nostri caret advena veris Nicosiana r vacane aliae qua parto τecedunt

in serius , produntque ri' o sibi morς superne . Quinis & iis , quibus illa subest uberrima , plantis Non seni per sic laeta viget: cito defluit: illamyerquire oti ynguam si quis contingat, in usum Carpe Machaonium, peti ' cum plenior anno Concr escit laxitaps , dc pingui rostida succo est.

Prima aetate viget , primo venit utilis anno: His ubi transerit, simul ipsa arescit , & oninem Dimittit succum , virtusquet expirat in auras irrita: pellicatae introetsus volvuntur inanes. Nunc Vasis, io quibus hah Nuper coalescere partes Spessatum satis est , qaiae vis , quae munia, & usus

obtigerint i discendum uitri est sit, Quos undique sparsos

Fibrarum per texta fuit spectare voluptas Utriculos , viridis commune paren chyma trunci, Radicisque serunt; Ia neque enim transversa vagantes D Exorti 3. .Angustior fere duplo in Pinn. Ιtat. Pino. δ. Fraxino. Ita l. Frastino. 3. Julania Dal. Noce. L Mi r adhae in quercu. Irat. Quercia. In cor lo. Nostrat. NoeelIa. Het se. Nocciolo. 6 in Dro. Ir. . Pero . ..Minima in rum'. Ital. Οlmo . 3 Hujusmodi Medulla non omnium Plantarum Radicibur eommunis est :nonnulla enim, ut Sέramonis. Ital.Stra monio; Nicosiana. Ital. Εrba isdel rasacco , - earant I aeuadam alaa , quam usi parta inferiorenuisam habeant, fuste ne eAman saris conspicuam prodant .s 1 a varo certum , si quis Medulas nos incadat, primo anno terendam esse: post id tempus exarescit, nee unquam atras succum admattit. Unde molles, laxaque supersunt pellienta . 4o Jam vero qui sit rasorum supri memoratorum usus , quidve in ῆs cen

tane-tur , ulterius enucleatur .

xx V trisu ιι nonnisi commune cartieis , lignea partis, ac Medulla Pareu eisma sunt. Neque enim fureum a vasis allia diversum eantinone , sed inter ea me aium obtinent lacum; Et υνι succo eradior. eonesqxen O i ira ur