장음표시 사용
11쪽
nens,qui ad Plantarum,Hedi et rei notitiam spectant.
ERROR PRIMUS. A Loe non aperit uenas , neq; cit sangu1nem, quemadmodum multi, elue authoritate, se
ducti existimant, sed easdem magis occludit, sanguinem quoq; undequaq; fluentem sistit .
Animaduertant studiosi eum morem me semper obseruaturum, ut primum eius authoris uerba,qui reliquis errandi occasionem praebuit, recenseam. Dein uero, citra omnia uerborum lenocinia, eorundem consutationem subi jciam. Verba itas Mesue unde praesens promanavit error offendutur libro eius de Sina plicibus medicamentis , Cap. i. de Aloe , ubi hunc in modum scribit, Aloe uenarum oriscia apertione sanguine spargente aperit. Et paulo post,Esti maXime nocens haemorrhoidibus 8c ano.Quantum autem a uero errauerit Hesue, nemo est,nisi talpa caecior sit, qui nesciat, quando certum sit ueterum omnium testimonio Aloen habere uim Sc naturam adstringendi, dc sanguinis eraptiones compescendi. Id quod in primis monstrat Dioscorides, qui lib. iii. cap. Milii. in hanc scribitsententiam. Λ λικίγω δυχοῖ πνηλώη, αιματα ' ' cetzεM . ωμορραnαs mr m Τας η ἄμορροι N. Id est, Aloe uim ha' ' bet adstrinsedi Sc cum aqua frigida pota sanguinis excreationes,, cohibet. Quine iam sanguinis eruptiones ex haemorrhoidibus factas sistit . Et confirmat eadem Galenus lib. vi. de Simplicibus medicamentis cap . Hul cita scribens, Et glutinat fistulas prosun ' das,& ad cicatricem perducit ulcera quaedissicile sanantur,& maxime ea qus fiunt in ano & genitalibus . Apertius uero praedictis authoribus Hesue uerba confutat Plinius libro naturalis historiae, xxvii. cap.iiii. ita disseres, Noe sanguinis excreationes si modicae snta
12쪽
snt, drachmae pondere ex aqua: si minus, ex aceto pota sedat . ,s Vulnerum quoq; sanauinem,&undecunq: fluentem sistit per se uel ex aceto. Hs Morrnoidum quom abundanuam leniter sistit. Item Avicenna tib . ii. cap .lavii. in hunc modum scribens: Aloe quando ponitur cum uino dulci super haemorrhoidas, dc sis , ssuras ani, tunc sistit sanguinem currentem ex eis. Praeterea Gale , anus lib. iiii. Therapeuticae methodi cap. iiii. ubi profluuri sanguinis curationem ex professo tractat, nullum efficatius remedium ad sistenda sanguinis profluuia esse docet, u id quod ex parte Moes conficitur. Eius autem haec sunt uerba, Optimum omnium ,, quae noui medicamentorum, quo etiam ad cerebri membranaru , ω haemorrhagias tutissime utemur, est quod nunc subiiciam. Thir, ,ris pars una, Aloes partis unius semissi miscetur, mox cum utendi tempus instat, tantum huius cum oui candido subigituri quan , , tum mellis reddat crassatudinem,hoc dehinc leporis mollissimo pi , , io excipitur, deinde tum uasi ipsi, tum ulceri toti liberaliter impo , , nitur . Vtitur etiam eodem medicamine Galenus libro de uenae sectione in futinanda arteriae incisione, adeo ut te clarius sit Aloen ex nativa proprietatenere aperire uenas, necpsanguinem cie re. Quod uero aliquando sedis uenas aperire uidetur, hoc ex accidenti sit quoniam uidelicet excrementa biliosa id sua acritudine agen tia ad ea loca mouet. Id quod & ex aliis medicinis fieri Gale nus lib. vi. Aph. Huiuscribi ita inquiens Huic homini expurga ,ωtione ambo haec optimaeueniunt, quod scilicet dc superfluitates , , expelluntur,& quod eae acritudine eorum quae mcernuntur, pau sutatim aperitur Os uenae, quam uocant haemorrhoidam. Proinde male admodum Mesue uiribus Aloes tribuit, quod magis bilioss excrementis, id sua acritudine agentibus,erat tribuendum .
ERrant tota uia Medici, qui Arabum ac recenti
orum Mannam, a Graecorum non secernunt,
cum illi soluendi, huic uero adstringendi uis insita
mannam Arabum attrecentiorum,qua nunc passim ad molliendam aluum nobilium utuntur, esse diuersam a Graecorum, meo primum liquet, quod eam,teste Averroe Cordubense, post Galeni tempora in ulum medicoruuenisse constet. Insuper quod etiam diuersa sit eius a manna Graecoru operatio. Arabum enim.
13쪽
manna mcdicina est, aluum molliens, Graecorum uero ponus adstringens. Arabum uero mannam mollire aluum, diutina iam ex Perientia comprobatum est, ob id prolixiori demdstratione non opus habet. Mannam autem Graecorum adstringendi ui esse prae..ditam, testatur in primis Dioscorides libro primo, cap. IXXX. deis manna ita tradens: Mα αδεε λιοῦχνου δεικ*ιος εmvs λs κη ην κα tae; εαονόλω' . Auutμ.iν λεεκ τἰνωoλica το . Id est. Man na thuris probatur, qvs candida Spura,veluti thus grumosa est Thuri autem eandem uim habet. Thus uero habere uim ad n gendi, dc cruenta uulnera glutinandi, satis ex capite Ixxviii. Iib . primi Dioscoridis liquet. Itern mannam adstringere multo clari' os indicat Galenus lib. v.ThCra. metho. cap. iiii. in hunc moduν scribens, Est autem manna medicamentum quod magis ci thus 'adstringit.Idem quo doctilib.Thera. metho. Hii cap. ii. dicens. manna est purgamentum thuris, leui adstrimone praedita, at hoc etiam nomine thure ipso ad nonnulla utilior. Thus enim pu ris tantum mouendi lacultatem obtinet, utpote nullam adstrin gendi uim habens. Munnae uero, etiam corticis thuris paululum
νη est admixtum, unde scilicet adstringendi uim habet. Ex quibus iam satis constat mesum, tribus locis salso Galenum citasse. Primo de simplicibus medicamentis capite de manna, ubi Galenum manam cum Scammonia permiscuisse scribit. Secundo, eodem li' hro capite de Scammonia, ubi iterii impudenter Galenum Scammoniam cum sexcuplo mannae miscuisse asseuerat. Tertio,in Antidotario suo ubi de medicinis solutius agit, consectionem quanda de manna ex Galeni inuentione describens. Certum enim admodum est, Hannam hanc de qua scribit Melae, Galeni temporibus in usu medicorum, ut diximus,non suisse, proinde nec de ea cute quam scribere potuit, incognita enim prorsus erat. Vel si ullus eius apud Galenuantiquosin usus aut mentio fuit, certe non sub ea uoce fuit, sed potius sub voce mellis aerei. Quamuis,ut errore decimo quinto clarissime ostendemus, hocmel aereum alio nomi. ne Saccharum duriam fuit. Praeterea ex praedictis facile iudicabiit studiosi quantum Petrus Crinitus, lib. X-.de honesta disciplina
cap. vii. cxcutiuerit . Is enim,& si alias oculatissimus sit, tamen mannam graecorum eandem esse cum Arabum astruere nihil ueritus est . Iain talibus argumentis ostendere conatus est, quae magis si adiudicium erigas, diuersum probabunt. Proinde, caueant
14쪽
medicae professionis Studiosi nominis mannae stimilitudine dece, pii, eandem apud Graecos Sc Arabes recentioreset esse existimet, animaduertamin Antiquis in thure semper, in aerio autem melle min4 usum eius uocis fuisse.
CAEcutiunt medici, qui Rheu barbarum no
strum, ab antiquorum per omnia diucrsum cs
Per Rheubarbarum nostrum, ne nominum te saltat ignorari ita, intellige id quo nunc passim utuntur medici. Per antiquorum uero quod Dioscorides, Galenus ato Plinius,& qui istis uetustiores , describunt accipe. Considerandum autem praecaeteris erit, quod uulgus medicorum Rhexibarbarum, & Punici Raued seni uocant, hoc Galenus interdum Rheon, aliquando Rhiam ,-interdum etiam Rheon ponticum , Dioscorides Rha , & iu&ta quosdam Rheon , secundum alios Rivan ,i Plinius Rhacoma, Celius radicem ponticam appellat. Quod ideo admonendum duxi, ne nominum diuersitate quis deciperetur. Verum Rheubarbarum, quo nunc passim osticinae utuntur, &quod Mesue descri hit esse diuersum ab eo,quod Antiqui depingunt, manifestum sit m eius notis, quae ab hs qus in eo offenduntur,quod ab antiquis describitur , sunt omnino diuersae . Nam Rheon antiquorum, teste Dioscoride lib. iii. cap . iii. εm ty, μελανα, κενυυθίωμεμλ2loiκῆα. Fκροτερα μεν τι κω ,αοι Dcc. Hi νη, Qποκουφιο . Hoc est,Radita est nigra, maiori Centaurio similis, minor tamen, & maius rubens, sine odore, iungosa seu laxa, nec . ponderosa. Subscribit&Galenus libro de simplicibus medicametis ad Paternianum cap. CCxxviii. ita inquiens, Rheon quod a quibusdam Rheon ponticum dicitur, radix est ma na& nigra, fungosa, leuis, odore carens, gustu calefaciens, 5c leniter adstringens. Nec dissentit Plinius lib. xxvii. cap. xii. ita scribens , Rha. coma affertur ex his quae supra Pontum sunt regionibus, Radix Cosito nigro similis, minor &russior paulo, sine odore, calefaciens gu itu, dc adstringens. Ea uero quae iam in usu est medicori
uehementissimium odorem habeti nullumwςum Costo nigro
15쪽
smilitudinem gerit. Et praeter id quod odorata est,ieuli etiam non est, immo manto grauior, tanto meliora Ioanne Melectabomnibus putatur. Adde quod istaru quo diuersus est usus. Antiqui enim sua ad uentris purgationem non utebatur, sed ad plexoslusus alios adhibebant, quos operaepretium non est hoc loco referre, quando ex Dioscoride, Plinio, Galeno, reliquiis facile disci pollunt. Certum tamen est huic maximam 'praecipuam Dim adstringendi suisse. Ita Avicenna quota lib. ii. lui Canonis cap. DLXAXV . purgandi uim Rheubarbaro non adscribit, id quod facit &Fen xvi. Cano. iii . Tract.i. Cap. iiii. sed Rheubar harum inter medicinas adstringendi uim habentes, ut passim quo* alias enumerat. Nam quantum ipse sciam, nunqj Rneubarbaro usus est Avicenna tanqua medicamento purgante. Nostri uero secuti Ioannem mesue inter caetera purgantia medicamina tan L praecellentissimum suum Rheubarbam collocant, nec enim Mim purgatoriam minorem Agarico habet. Quod Zc uerum esse non solum Hesues, sed etiam A verrois ac recentiorum omnium authoritate, ipsam experientia didicimus. Accedit iis omnibus ruod nostrum non a Ponto, ut ueterum, sed ab extremis meri ionalis Indiae partibus ad nos uehitur. Quae singula certe laus superet declarant nostrum Rhexibarbarum ab antiquorum esse penitus diuersum. Nam s in eo de quo scribunt uim purgatoria antiqui inuenissent, procul dubio silentio non praeter issent. Hoc non animaduertens Averrois ille Cordubensis, satis impudenter Galenum notat, eo quod constringere uentrem scripserit Rheon. Vnum adhuc praeterire non potui, scribit Ioannes manardus, reconditae eruditionis uir, libro suarum epistolarum medicinaliis
sexto, se a Sigismundi regis Sarmatarum medicis didicisse, in eo hello quod contra Moschos fortissime rex gesserat, repertum esse aliud Rheon, comuni quidem satis simile, ted penitus inodorum quod dubio procul fuit id quod ueteres pingunt. Omnes enim.
antiquorum notae in eo deprehenduntur. Astertur nam ex hs quae stipra Pontum uel Bosphorum sunt regionibus, prope uidelicet Rhasumen,radix nigra,&costo nigro exterius,magno Centaurio interius similis, minor tamen & russior, sine odore, calefaciens gustum dc adstringens, laxa, subleuis,& dum masticatur
pallida, Sc ad crocum vergens. Quare non est quod post/hachaestent studiosi, Rheubarbarum nostrumabanti quorum in uniuersum differre. Error
16쪽
E Rrant impudentissime, qui Sanguinem Draconis uulgo dictum, Sideritidis herbae succum
esse adserui, quado uerius metallia dici possit, in uniuersum enim cum Dioscoridis Cinnabare covenit.
Omnes sere nostra aetate medici Serapionis atq; Avicennae errorem sequentes, id genus Sanzuinis Draconis, quod nunc passmin usu habetur, succum .herbae cuiusdam arbitrantur, quae a Graecis Sideritis: a serro, quoniam glutinandis uulneribus apta praecipuum in bello haberet usum, uocata est. Verum eosdem esse salsos , manifestissime ostedit Dioscorides Lib.iiii. Cap. xxxii. Nam is de Sideritide herba, omnibusq; eius generibus plenissime scribens, ex nulla eiusdem specie talem exprimi succum edocuit, quo medici pariter alch Pictores ad suum utri4 opus uterentur , quod tamen si veru suisset, nullo pacto silentio proeriisset. Quare multo probabilius est ita de Sanguine Draconis statuere, quod sit eius generis metallum, quod a Dioscoride Cinia baris dicitur. Nam huic omnes Cinnabaris notae, quas recenset Dioscorides Lib. v Cap. lxiii. conueniunt. Quemadmodum enim Cinnabari pretium ingens est, ut post Dioscoridem quoq: testatur Plinius Lib . xxxiii. Cap. vii. eoi pictores uariandis in pictura lineis, ac medici ad ea qus sanguinem sistunt,utuntur: ita auplicem hunc dc in pictura dc medicina usum compertum habemus in eo quod purum Sanguinem Draconis appellant. Nam rarus inuentu estato dissicilis, nec minus carus u legitur suisse apud antiquos, dc hoc quando syncerus at incorruptus uenunciatur. Etenim qui passim in Seplasiariorum ossicinis uenalis habetur, adulterinus est, licet eum pro uero in medicinae usu recipiamus , ut plera. etiam alia, sicut in sequentibus susus narremus. Sentit nobiscum exactissimi iudicii uir, Nicolaus Leonicenus in epistola ad Ange
lum Politianum. Nemo autem existimet Cinnabarim Dioscors dis esse eam,quam nos uulgo Cenabi tum vocamus, ea enim lactitia est, ex argento namq: uiuo conficitur, uenenum est. Dioscoridis uero minime laetitia est, neo uenenis conumeratur. Quod ideo admonendum duxi, ut hoc pacto medicinae Candidatos ab exitiali errore reuocare, ne scilicet, si Cinnabarim in Receptis,sic enim suas compositiones uocant , scriptum inuenirent, pro ea
nominis similitudine decepti, Cenabrio nostro uterentur, quod
17쪽
uenenu esse mani sellii est. Cur aute Cinnabarim hane Diosco si dis Sanquine Draconis nominet, ea ratio in promptu est. Nan a durat adhuc antiquoru quo ruda in hoc nomine persuasio ac opi nio,qui Cinnabarim illa, lus ad usum picturs de medicuas adhibetur,eκ draconii atq; elephantorii sanguine permixto fieri putaue riit. Hoc cid Dioscorides ris uerbis indicat, is δεε κρυ cαθυχοw.οθεν ἐνομis ν τνἰς ωμα ιγακον-. id est, Profundi colo, ris esit. Ea mi ob causam credideriit quidam Draconis Sanguine Cinnabarim esse. Opinione hanc uulgarem secutus est Sc Plinius libro paulo ante citato. At eam de Sanguine Draconis opinione esse fallam, liquet ex eo potissimu,quod Dioscorides de Cinnabaxino libro secudo inter medicinas ex animaliu sanguine sumptas, sed potius quinto inter metalla tractauit. Galenus quoin medicus nobilissimus, suo de Simplicibus medicaminibus lihro ix. Cinna harim inter metallica recensuit. Averrois pariter in Lib. v. Colliget Cap. xliii. Sanguinem Draconis inter metalla connumerat, adeo ut luce meridiana clarius sit Sanguinem Draconis non succum, sed potius metallum esse.
OElirant Medici, inop pernitiem certam horni
nis tendunt, qui Avicennam secuti, Napelluexitiale uenenum in potu propinandum putant. Radicis uero Pentaphylli succum, contra uenena potentem, tanquam Pernitiosum atq; mortiferum
Avicenna Cap. DIII. secundi Canonis scribit Napellum esse uenenum pernitiosum, destruens bibentem se . At mox oblitus eorum qiis scripsi capite eodem hunc potari suadet,dum inquit, Delet albaras linitum &bibitum. Quid quaeso absurdius aut dici aut scribi potuisset ab homine qui reliquorum se magistru facit σAnnotandum iram, quod nostrae aetatis Herbarn Napellum nominant, hoc a Graecis launisi Aconitum uocatur. Et id Plinio Lib. xxvii. Cap. ii teste, omnium uenenorum est Ocyssimum . Quod etiam confirmat Galenus Lib. de Simplicibus medicamentis Cap. o. ad Paternianum dicens, Aconitum ualde uenenata
esse. Ita dc Dioscorides Lib. iiii Cap taxi. Aconitu inter uenena recenset
18쪽
recens t,dum est, cri E me λεις κω σολοκοia' πανειρίον -κlla AOis vrn δεον κρυ παραβαλλομυον. Hoc est, Enecat Panthe is ras, sues,lupos, bestia'; Omnes inspersum carnibus,& illis in ci Uho appositum. Hinc cauendum ne in potu aut cibo sumatur. Id quod Paulus Aegineta ijs uerbis monuit. κονι - πω λr , ,αmq-rluc,s uu Aλὴτηρίου Au μεως Aiν, ορεν αυτο ρυ ον , ,sico&ν m in τῶν σαπλυμ δεγώωνον κάν inmον M. i. Quod est, Aconitum quidem cognomento Pardalianches exe dentem & letalem uim habet. Eam ob causam intus cauendum ν est. Foris tamen in carnibus quas exedi oporteat uti licet. Ita dc reliqui omnes Aconitum laudant, si abstergendum aliquid sit ex corpore, nullus autem uia i Praeter Avicennam, in potu propinandum docuit. Caeterii idem Avicenna ii. Canonis Libro,Cap. DLIIII. succum radicis Pentaphylli medicinam pernitiosam ededocet. Eius autem haec sunt uerba, Succus radicis eius est medicina pernitiosa. At u salsa docuerit,Ostendunt ea quae de eo succo Dioscorides Lib. iiii. Cap. XXrix. in hunc modum scribit. o
is cap. li. de herbarum uirtutibus indicat, cum ad morsum sermeniis herbam Quinet solium potam ac contritam mire utilem esse scribit. Quae si uera, ut nemini dubium esse scio, certe ex diametro cum Avicennae sententia pugnant. Haec& si manifesta sere omnibus sint,attamen quia multis errandi occasionem dederunt, ideo hoc loco admonere duxi. Nam Savona rota celebris sua aetate medicus radicem Pentaphylli non aliam ob causam non ausus est in quartana propinare,niri quia damnaretur a principe. Ita Sciacobus de Dondis, cognomento Aggregator,huius radicis succum inter uenena perniciosaeX Avicennae authoritate numerat. Tantam habet Avicenna apud nostri saeculi medicos authoritate, Di medicinam mortiferam faciat salutarem, salutarem uero pernicosam, adeo ut non immerito, rei grauitate commotus, Leonicenus rarae eruditionis uir,in hunc modum exclamauerit,miseret me humanae uitae,quam uideo quotidie sub Avicenna,non tan aiorincipe, sicut iuniores medici adpellant,sed tan in saeuo tyranno periclitari. Proinde eae eo intelligent Studiosi,quantum inlaniant
19쪽
hi qui malunt eum Avicenna aut aliquo alio, cuius uerba pro oraculis habent, errare, si cum his qui medicinam a sontibus naurii recte sentire. At satis ea de re in proauone nostra dictum est.
ERrant Iuniores serme omnes, qui Ruglossan
nostram pro uera acan liqua ad Medicitas usum adhibent, cum tamen antiquorum Buglossus no/stra sit BoraPO.
missas hic lacio diuersas ac pugnantes later se recentiorum de Bu ossa ato Boragine sententias, ex quibus lacile aequus lector aestimabit, eosdem nihil horum intellexisse atqadeo nihil mirum si reliquis etiam errandi occasionem praestiterint. Unum autem hoc ostendam, Buglosium nostrae aetatis non esse antiquoi uim Buglossum, sed eam quam nos Boraginem vocamus. Nostram
Dero Buglossam esse eam herba qu am graeci Cirson, Sc propter magna quam habet cum Buglosso similitudine, aliquado Buglossum magna, appellant. Commutatae nan inuice duaru herbara. appellationes lunt, quae enim huic&illi notae uircs in tributitur, mutatis hac ratione platis masis conueniet. Quod equide no aliunde certius nisi ex ambarii de criptionibus deprehedi potest. Ruglossi aute descriptio apud Dioscoride lib. iiii. cap. mix. hec est. ειυσδε-ρνεοικε δεε φλομφ. φύαον καὶ Mλαντε ν, ομοιον οῦγοις incoM3 ο me καθηλον ἐισ Sν οινον αρασυνον Quod est, Buglossus Uerbas cosmilis, solia in terram decidua,a era, nigriora , bubulae linguae similia, quae quidem in uinum acie ' uoluptatem dc laetitiam animi sacere creduntur. Paulus praeterea Aegineta in sexto de Buglos itide scribit, dices,Bου λωπιν οῦγζον τε ε -lsa τη κραm. ρθαν πῖ r Omuro φοσυνta miMν λεγε rota. Id est, Lugiosium humidum calidumΦ temperamento est, eam p ob causam uino iniectum, laetitiam animi sacere dicitur. Galenus quoo Lib. vi. de Simplicibus medicameris Cap. lxxxiii. nihil a Pauli uerbis dissentit. Quod dc Plinius Lib. xxv. Cap. viii. iacit,dum ait Jungitur huic Bu lossus boum linguae similis, cui praecipuum quod in uinum de ieci. animi uoluptates augelid uocatur Euphrosynon . Iam ista
20쪽
s qiiis sub exame uocauerit,sole clarius uidebit, Buglossum hane
ueterum, esse nostram Boraginem . Nam iuxta Dioscoridis descriptionem solia aspera Sc nigriora Boragini nostrae magis si Ruffosso competunt , quae albicante solio penitus est . uodin nuglosso nullus non ex antiquis laetitiae dc uoluptatis spem, si in uini pocula demittatur, tribuit, Boragini passim adscribitur. Iactat mquotidie gens nostra ad cordis hilaritatem multo eius cibo utenduesse. Porro Marcus Cato Cap. xl. sui de re Rustica operis, insitio hem arborum docens, cum instituisset quatenus & quomodo surculos inseruisse Sc circumligasse oporteat,addidi Insuper ling ,,ua bubula obtesito si pluat, ne aqua in librum permeet, eam lin ,, guam insuperlibrum alligato, ne cadat. Ex quibus sane constat in operiendo truncae Sc insitae stirpis rotunda sectione, rotundiore potius si longiore solio uti praecepisse, at Boraginis tale est: eius uero quae nunc Ruglossiis habetur, longa solia sunt, ideo operiendae rotundae stirpi minus apta. EX ris quom colligitur caput
CCCC XXXVIII. secundi Canonis de Uuglossa seu lingua Bouis apud Auicennam esse caput de Bora ne nostra. Nam her ham esse habentem lata solia dc cordis consortativam scribit, quae singula a nostra Ruglosso sunt aliena, at Boragini penitus cognata. Itam non immerito Avicenna notat sui seculi Medicos, quod non uera Ruglossa uterentur, sed alia quae non easdem utilitates haberet. Caeterum quod Buglossus nostra sit ea herba quam Grae ci Cirsion uocant, ex eiusdem quom descriptione ostenciemus. Di
Hoc est, Cirson solia Buglosso similia habet, leni ,
ter hirsuta, longiora tamen, albicantia, dc in extremitatibus acu , Ieata. Quod uero in caule summum est, circinnatum, hirsutumq; , capitula habet in summo purpurea,quae postremo in pappos eua , nescunt. Haud aliter describit Plinius Lib. xxvii. Cap. viii. in quiens, Cirson cauliculus est tener duum cubitorum, triangulo , sinulis, soli s spinosis circundatus, spinae molles sunt, solia Bouis , tinguae similia, minora, subcandida, & in cactimine capitula pur , purea, quae soluuntur in lanugines.Considera iam an n5 singula naec duglosso nostrs conueniant pia enim solia e pendes,ea certe