장음표시 사용
21쪽
in Buglosso longiora, uel ut Plinius at minora, in Boragine autedecurtatae rotunditatis, dc multo maiora sunt. Purpurea item in summo caule capitula, quae in Cirsio describunt, eius potius sunt quae Buglossius nunc dicitur u Boraginis, quae ceruleos habet fores. Conser itaq: iam cum naturae exemplaribus utriusq: historia, carptasis ex horto Buglossum & Boraginem diligenter contemplare. Sane prior illa Buzlossi historia nostrae aetatis Boragini res bondebit,posterior aute Uirpi,Buglosso nosti standi coueniet. Sunt enim Luglossi ilia longiora a Boraginis, albicant illa, haec contra nigricant: illa surgunt& per se stant in altum nitentia,Bo raginis in terra iacent. Quare consulto fecerint medici, cum Rufossam ex ueterum authoritate ad usum medicinae adhibuerint, si Boraginem potius nostra, u illam quae passim Luglossa nuncu' Patur, receperint.
Allucinatur nostri temporis Medici, eo quod herbam Eupatorium nominatam, pro Agrimonio recipiunt: at pro Eupatorio herbam uulgarem, de qua nulla apud priscos fit mentio, ad usum medicinae adhibent .
Fueriit,&adhuc stinet magnae inter Medicos dissensioes de Eupatorio dc Argemone, quam corrupto uocabulo passim Agri moniam nominant. Nam eta ueteribus quidam, quos Dioscorides etiam notar, putauerunt Eupatorium esse ueram Argemone , cum tamen ab Eupatorio in uniuersum differret. Qui equidem erior ad nostra usu: secula durauit. Herham enim quae uera est Eu natorium, omnes nostrxxmus Medici Agrimoniam esse crediit.
Idcti uerum esse ex Eupatorii notis a Dioscoride Lib. iiii. Cap. xxxviii. traditis,manilestissime deprehendere licet. Quae quidem tales sunt. ατατοκιον ποα δ φειανωδες. ρο β δεν -
22쪽
Se ιματ οισἰνιχθα p. Id est, Eupatorium herba est si uti ocosa,singularis etait eae ea uirga tenuis, lignosa, recta, nigra, pilosa,
cubitalis Sc aliquando maior, solia habet per interualla partibus diuina quinq; sere, aliquando tamen pluribus, Qhi in ii solii Cana
hisue soli js limilia. Nigricant,& haec etia serrae modo in extremita tibus incisa. Semen seri medio eauli ad nascens, in terram annu cras, adeo hirsutum ut uestibus siccatum lisi eat . Insuper quia Pli nj Lib. XXV. Cap. vi. descriptio omnino cum Dioscoridis quadrat, proinde commodum duxi eandem huic subiicere, ait enim, Eupatoria regiam authoritatem habet caulis lignosi, nigricantis,
hirsuti, cubitalis, aliqn 8c amplioris, soliis per interualla quinque solii aut Canabis, per ambitu incisis qui iam partito &ipsis plumo
sis, radice superuacua. lam si ueritatis diligens indagator, eas no tas Agrimoniae nostrae accommodauerit, huic certe in uniuersum competere c5periet. Est enim in ea singularis uirga, lignosa post liaruit durities, plumosa undici: asperitas, color nigricans,&solia per interualla pendentia, serrae modo incisa, adeo ut hanc esse uera antiquoerii upatoria nemo nisi Leberide caecior sit no intelligat. minime aute mira recentiores medicos ea in re esse lapsos,cuenim Arabes sequantur authores, eisq; in describedis plantis fide maxima adhibeant, qui δc ipsi alius aliter de eade re tradideriit, facile illis erradi ansam exhibuertit. Avicenna nati in Eupatoriu scri hit esse herbam aromaticam, habereo solia Canabis, florem Ne nuptiaris. At quod aliam ab Agrimonia nostra herba esse Eupa tortu significet, quis est qui non agnoscatcConstat enim herbam uulgo Agrimonia n uncupata neo esse odoratam, neo habere flore sicuti Nenu phar, imimo ita exiguu, ut uel Nenuphari, uel eiussori collatus nullam ipsius habeat similitudinem. Mesue prsterea ' Eupatoriti folins Centaureae minoris, floribus subciuinis longitu dinis paucae constare,dicit. Quod certe tam simile uero est,u Cen taurii solia Canabinis, Sc subluteus color albo similis est. porro uod omnium maXimum est, non sine magna temeritate Mesueupatorio uim purgatoriam adscribit, nullus enim ueterum nec Avicenna quidem, quicui tale, ne per somnium etiam, de eodecogitauit. Immo Dioscorides contraria magis uim in eo praedicat dicens, ωρμα OA ποα ἡ ρινουπνορύγα, Ramexκοta xu ερ at, smAωαδωφελε i. Quod est, Semen d herba ipsa imuino pota,
dysentericis dc morsis a serpentibus opitulantur. Hoc etiam Plini
23쪽
sdi us confirmat scribens,Semen Eupatorii dysentericis in uino pota auxiliatur unice. Existis inaniseitum admodum est, Arabes Auicennam maxime, qui dc alias modicam simplicium medicamento, rum habuit notitiam, atq; Hesueta,Eupatorium uerum nun cognouisse: at adeo nihil mirum sinein eorunde imitatores. Proinde studiosis in dies orandum est, ut bona fortuna in uerum peritumi incidant authorem, quando Galeno Lib. iii. de Potemhs naturalibus Cap. xiiii . teste, in quemcuno quispiam primum in ciderit praeceptorem, talis efficitur,non expectans aliquid aliud ab eo quod didicit amplius addiscere. Hinc tandem haud aliter umedicus ille olim Romanus omnia sua sorti committunt, monentes segros ut praecentur,quo Dij sua cui*remedia secundet. Hoc profecto si Iuniores Medici animo uolutasten si ext sontibus manis ci riuulis, bonis a malis praeceptoribus, medicam artem hausissent, , , in eum errorem non incidissent, ut Eupatorio pro Agrimonia uterentur, sed ueram magis Argemonem ad usum Medicinae ac commodassent, cuius iam, quonia prorsus ignota, omnia apud nostrae aetatis medicos ususperhi.
PErniciosissime errant medici, qui Avicenna se
quentes,Harmel non esse rutam sylvestrem opinantur, sed in pilularum de hermodactylis ac secudarum confectionem cicutae semen, quod nemo uenenum esse ignorat, huius loco admittunt .
Avicenna Fen vi. Cano. iiii. Tradi. iii. Cap. xxxiii. hune in modii scribit, Rura sylvestris no est Harmel, ut quida existimauerunt. Quae sane uerba non paucis errandi occasionem praebue runt, quod passim Harmel pro Cicuta interpretati sunt. In quem etiam errorem interpres Averrois quinto Colliget lapsus est,dum impudentissime Harmel cicutam interpretatur, non animaduertens quod eo loco Averrois Harmel calidam Sc siccam in tertio ordine scribat, cicuta autem inter letalia uenena frigiditate suaene cantia numeretur a Dioscoride, Galeno, Plinio ac alijs. Diosco
se rides nant Lib. iiii. Cap. Ixxiii . de Cicuta ita scribit. isi δεε Oκωνε ον ν φλιρ ἁν κατα MIιν ανουρουν. Id est, Cicuta inter, , letalia frigiditate enecans est. Galenus uero Libro de Simplicibus medica
24쪽
medicam Inibus, semen Cicutae prae omnibus aliis frigidissimum
esse testatur. Plinius autem Lib. xxv. cap. xiii. de ea in hunc modum disserit, Semini & soli js cicu tae restigeratoria uis, quae si ene , .cat, incipiunt algere ab extremitatibus corporis. Quare a tam , , crasso errore nullo pacto uindicari potest interpres ille quisquis tandem fuerit. At connivendum erat, nisi is error etiam ossicinas nonnullas occupasset. Nam rjsce oculis Antidotarium uetustum admodum uidi, quo ad annos non paucos ad conficienda medi camina usus est Pharmacopola quidam , in quo semper Harmel Iro cicutae semine interpretatum erat, nec animaduertit erroremonec per me tandem admonitus suit. Quod uero Harmel non si semen Cicutae, sed ruta sylvestris manifestissime indicant ea quae scribuntur a Dioscoride Lib. iii. p. xliX. deruta sylvestri in hane sententiam, καλουor δεε πιεσ πκανον α κιρναρ rλα. Quod est, Vocatquidam agrestem rutam Harmala. Itidem scribit Galenus
Lib. vii. de simplicibus medica. cap. CXIX. dicens, Ruram syl ' 'Destrem quida appellant Harmala. His accedit quod descriptio
Harmel apud Auerroim Cordubensem in totum conuenit rutae sylvestri. Ait enim Harmel calida&sicca est in tertio ordine, incis dit humores crassos, prouocat urinam dc menses, ualet dolorico 'xendicum, & pituitam purgat. Has proprietates omnes Galenus maxime, Dioscorides 8c Plinius Rutae sylvestri tribuunt. Galenus enim libro de simplicibus medica. cap. CCxxiiij. de Ruta ita scri hir, Urinam dc menstrua prouocat Rura,coliqi dolorem sedat. Dioscorides aute lib. iij. cap. xlix. ita inquit: Apposta menses dc Urinam cit,&ctim uino pota,quartanas finit. Sanat agrestis Rura iiD: ''dem coxendicis dolores quadraxinta diebus pota. Avicena prae 'terea secundo canone. p. CCCH.omnes praedictas commodi, ' intes Harmel adscribit dicens, Est incisiua & subtiliativa, est bona dolori iuncturarum,& sciaticae cum desuper linitur. Prouocat uri 'Dam&menstrua,&confert colicae uentosae. Proinde mirum est istorum deinde in quarto Canone non fuisse memorem. Insuper' cum Ruta sylvestris ut ex ueterum testimoniis traditur, habeat uim incidendi Zc discutiendi lentos & tenaces humores in articulorum doloribus, certum est eam utilius adhiberi ad catapotioru . de hermodactylis consectionem. 9 cicutam: quando haec suas rigiditate eosdem potius augere possit,cj tollere: illa uero sua caliditate magis incidere at et discutere, adcol Ditium quod cπtenatiuhumorum multitudine Prouciatu auferre. Accedit ijs, qWod eui
25쪽
Calenus Lib. quinto de Simplicibus medicamentis probet quaedam uehementer Digida hebetandi sensus gratia, ubi impatibiles
crucient dolores : usum tamen cicutae in totum damnat, ut quae non solum frigiditate, sed etiam superflua humiditatest pernitiosa. Nemo deni in ueterum Cicuta aliter usus estu quod extrinsecus eam apposuerit, nullus autem eorum intra corpus adhibere
s, no dolorem leuant,commode miscetur succus. Eκtinguit idem sa, . cros ignes,& quae serpunt. Quinetiam concisa herba coma eius, , mox testibus emplastri modo imposita, noditarnas libidinum ima', , gines in somno auertit. Languent genitalia emplastri modo im- , , posita. Lac extinguit, &in uirginibus mamarum incremeta compescit,et pueroru testes nutrimeto augeri prohibet. Plinius quo , loco paulo supra citato, praeter praedicta Cicutae nihil tribuit, adeo ut satis iam constet Harmel non esse cicutam, sed potius ruta sylvestrem. Caveant iracpposthac medicinae candidati, ne pro se mine rutae sylvestris cicuta, cuius succo Plinio lib. XXV.Cap. xiii. teste olim Athenienses ad mortem in publicis 3c capitalibus iudici hiis utebantur, ad medicinae usum adhibeant. Non sit, per Apol linem oro, tanti unus accentus, ut quum Harmel apua Arabes scribatur cum aspiratione, ut quidam nugantur, significet Q tam: cum uero sine aspiratione,ru tam sylvestrem: quado interda ex tantilla notula hominum uita periclitetur. Uerum Harmel de scriptio potius ad ueterum notas erigatur, ita enim mota apparetat esse rutam sylvestrem.
HAllucinatur Melae plane pueriliter, Alocia
mixtam melli minus purgare, eandemq; si macho nocere asserens . f
26쪽
Mesiae libro suo de simplicibus Medicamenti Capite de Ales .
di hanc scribit sententiam, Aloe mixtum cum melle est minoris so viuilonis. Et paulo post, Et adhuc etiam est conturbatiuum, facies vdolorem uentris, oc nocens stomacho. Imitatus est aute hoc loco, viit alias sere ubi , Avicenna, qui Lib. it. Cap . lxvii. ita de moescribit, Permixtio ipsus cum melle, nuit uirtutem eius. At nihil isistis falsus dici potuisse, nemo, arbitror, sanae mentis est,qui non intelligat, quando ex diametro cum ueterum placius, ratione denique dc experientia pugnent. Quantum enim ad primum attinet, quis est qui nesciat melli suapte natura inesse uim subduce di uentrem Et ut morosis ueteris insciuae propugnatoribus, qui sua mordicus tenent, satisfiat, ecce id ueterum testimoniis conseprobabimus. Hippocrates libro de morbis qui extra, de melle ita docet, mel autem cum caeteris sumptum nutrit, coloremq; bonu facit Iolii uero potius emaciat a reliciat, lotium enim cit, uipram γ' modii purgat. item Galenus lib . iii. de alimentis, Capite xxxviii. . inquit, mel habet quandam acritudinem, qua ad egestionem eX vcitat uentrem. Dioscorides etiam Libro. it. Cap. lxxiii. ita scribit i 'E' ωμον κοιλια σκω κιρ. Quod '.' es Crudum mel inflat aluum, & tussim proritat. Paulus praeterea '' Aegineta Libro . i. Cap. X i. ait, mel coctum magis alit quam 'aluum subducat: non coctum, contra. Subscribit Paulo Alera der Aphrodiseus sectione Il.Proble. lxvi. inquiens,mel incoctu tergit dc purgat, coctum alere tantum potest. Adde quod Paulus Utitur etia melle Cap. vi. addeiicienda aluti puerorii, inquit enim
Porro si pueri aluus adstricta fuerit, mel cido adiectum dabis. Si isitam mel se solo uentre subducere potest, Aloe, cur non idem plus ceret, additu alteri quod simile uim obtinet. Hinc est quod Psestius libro primo de uictus ratiori in capite de iis quae uen ire citant. Damascenis,it m aliis utatuum plus subducant mel adiici praecipiat. Ait enim, Damascena humida dc arida melle consecta, ma , , desacta, ut plus teneat mellis, mansacti solitaria. Si bis mellis coni , , positio absorbeatur,plus subducit usi dulce uinum potites. Quod , , uero Aloe iuncta melli plus subducat aluum, testatur in primis Dioscorides, ubi supra, ita scribens. καταπινομ. 'η o
resina aqua ue aut cocto melle excepta aluum pota soluit. Id quod , Plinius etiam lib. xxvii. cap .iiii. confirmat dicens, Devorantur rapitulae cum mellis decocto, aut terebinthina resina, ad purgandata
27쪽
interiora. At quid opus in re manifesta plus aequo uerbosum es, serPeretemus ita aci secundum , nasistremuso Aloen no obesse macho, ut Helue insanit, sed eundem magis roborare. Hoc quod docet Galenus Lib. vi. de sinplicibus medica. Cap. xxiii., , in eum modum scribens, Aloe est prae omnibus aliis medicinis stomacho accommodata ato utilis. Ouod& Dioscorides subse
s, ηαοῦον κακοs dicaae πιιει. Id est, Aloe mixta aliis quae purgandosa sunt, minus noxia ea stomacho reddit. Praedictis suincribit Oriba, , sus in Compendio medicinae Cap.de Aloe inquiens, Aloe acutum, quidem non est catharticum, stomacho au te aptissimum. minius si quom Lib. Xxvii. Cap.iiii. ita scribens ,Confirmat stomachumo , Aloe, adeo ut nulla uis contraria insestet. Ex istis satis liquet quantum a uero aberrauerit in describenda Aloe Melae, cuius equidei lura adhuc alia sunt errata, quorum aliqua errore undecimo a tingemus.
E Rrant Medici, qui Cassiam Graecorum,ab Arabum ac recentioru diuersam esse non intelligui.
. Cassa qua nostri passim nunc ad aluum leniendam utuntur, antiquis penitus incognita fuit: uel si cognita suit, certe eam in medicinae usu non probauerunt,quando nullus aliquam de istamen tionem faciat, sed tantum de quadam specie ligneae, quae ilagidest, sistula ab eisdem nominatur. Quapropter diliaemius aduertendum, ne cum in libris Graecorum Cassiam sistulam scriptum in
Meniemus,alteram putemus intelligi, de qua Arabes aloe recentiores loquuntur. In quem sane errorem Leonicenus, uir dignus cui multum deserant bonarum literarum cupidi, in epistola ad Menoplarosi ex medicis iunioribus incidis te scribit,secdico noMilis. ait,qui cortice Cassis fistulae Arabica adcitanda mestrua ut e acum Cassiam ligneam potius ad eundem usum recipere
debuissenti ex Dioscoridis ac aliorum Graecorum medicorum auua oritate. Et cum nullus serme sit medicorii qui non sciat ligneam i an alia Cassia arabica esse diuersam, non necessariu duxi plura de istac re comentari. Si qui tamen forent,qui ista non cape
rent, illi utriuscudescriptiones conserant, dc mox quod diximus deprehendet. Vnu tamen quod maiori reprehensione dignu est, bicPrae
28쪽
hic praeterire non potui, hoc scilicet. Non animaduemini nostri seculi medici uulgarem nostra Cassiam ligneam, a uera multum abeste, tetra enim est,inodora dc penitus aspernanda, immo nihil habet quare Cassia putari debeat, id quod Dioscoride atq; Plinia legenti,remcpipsam in manu habenti, facile costabit. Dioscorides elem Lib. i. Gap. xii. de eligenda uera ac optima Cassia ita scribit. πιπιαν, ἡῖς σκνγγι ora' τλήρη. Auc κων έν τμ γυm . O mcγῖν ' 'μετα τας obLατίζουσαν, οινικουῖν 6 οομή . Quod ' 'est, Eligito rubescentem, amabili coloris bonitate Praedicam, coη , , rallio lapidi similem, angustam ualde, longam crastamur, & ssitu- , ,
lis plenam, erodentem in mastu,&cum seruore aliquo adstringetem , aromatum modo odoratam, uini odorem reserente. In eandam sententiam dc Oribasius Lib .ii. de uirtu te simplicium scribit. Eligenda Cassa est quae rubea est, boni coloris, corallio similis, te ianuis, nitida ualde longa Sc pinguis in fistulis,&in austu erodens, di, stiplica cum igne multo, uelut aromatum similis odore. Vbi, ut , , obiter moneam, no dipticis legendum, sed . -κοῦ id est, erodes Nec dissentit a dictis Plinius Lib. xii. Cap . xix. Addem Cassia tenuitate corticis, odore, dc gustu adeo similis est Cinnamomo, ut duplum eius Diostoride& Galeno libro de simplicibus medica mentis ad Paternianum cap. lolii. testibus, pro Cinnamomo poni possit, quorum certe nihil in Cassia nostra deprehenditur, adeo ut uix creaibile sit nostra hanc esse ueram Cassiam, sed eam magis quam Dioscorides salso Cassiam appellatam esse scribit, mirs cum reliqua similitudinis, qua gustu nec acri ν nec odorato, inhaeren tem tmedullae corticem habentem deprehenditur. At relinquiis mus ista ueritatis exquisitoribus diligenuus pensitanda.
HAllucinatur Mesue in praescribendo dosim
Rheu barbaro, Epithymo, Scammoniae, P
mesue in suo de simplicibus medicamentis libro Cap. de Rheuharbaro, potionem Rheubarbari infusi esse ad decem usi drach mas, triti uero ad quatuor scribit, cum tamen Dioscorides Sc Auscenna, cuius riciae Simia est , duas drachmas non transcendanti
29쪽
Id est, Dabis autem Agarico similiter in singulis morbis, eodem pondere. Dandum uero de Agarico esse praecedenti capite non Ultra drachmas duas idem Dioseotides praecipit. Avicena denim , , Lib. II. Car. DLXXXV. inquit, Potio Rheubarbari sits , , climae duae. Ita cauendum esse ex iam dictis constat, ne messiensequentes, ad decem usty drachmas semel exhibeamus,in quo certe n6nulli peccantes, ad extremum periculum aegrotates deduxerunt. Insuper in capite de Epithymo, idem mesue docet septe drachmas pulueris Epithymi Uari, cum tamen plus Φ quatuor non
, , μ. ατυμ vG νοἱυ sps πλῆθος προσολκι,ν α δε συνεαελι n αλσὶ as Oλ ιγ φον. Hoc est, Potum uero cum melle,pituitam bilem ni gram per inserna purgat, priuatim melacholicis&insationibus dis accommodatum acetabuli mensura usiclet ad drachmas quatuor cus a melle salel ex modico aceto. Idem etiam Oribasius in Compedios s medicinae, docet ita scribens, Dabis cum uino duplici penso dra as climas tres dc adhuc amplius, & cu melle salis admiscebis cochleas, rium medium. Consentit Avicennalib.ii. cap. ccXXix. inquiens. ν, Porio immisit aurei quatuor. Quare iuXta ueteru praescripta de Epitnymo plus si quino, uel ad summum sex, idq: in paucissimis non exhibeamus. Praeterea in capite de Scamonia, ultra gra ma duodecim n5 esse propinandum ex Scamonia adserit. At Dioscoridis authoritate plus ciare licet.Nam is ad obolos duos usti: et ad quatuor eua accedit in eiusde exhibinoesib. enim.uis.cap. clxi
Quod est, Vim habet Scammonii liquor, sumptus cum mulsa ' aqua simpliciue aqua drachmae aut obolorum quatuor pondere per inserna bilem 5c pituitam purgare, ad soluendam uero aluum ' Laus sunt oboli duo. Est autem obolus, ne quem uocabuli uis deci ' piat, dimidius Scrupulus :ato adeo Plinio lib. Mil. p. xxxiiii.
' quoo subscribente, oboli se' pondere drachmam atticam, qua
30쪽
m L O I U O K V m AVI. utuntur Medici, essiciunt, hoc est,Scrupulos tres. Quod veru esse Q. Rhemnius lib. suo de ponderibus Oc mensuris iis carminibus manifeste indicat. Semioboli duplum est obolus, quem pondere 'duplo, Gramma uocant, Scrupulum nostri dixere priores. Lap sias ital est Angelus Politianus, uir multa facundia dc acri iuditio praeditus, in suarum epistolarum Lib.κ. p. xiii. de ponderibus in hanc sententiam scribens, minimsi pondus est, qui latine Scru pulus,& idem graece οβολοsdictus. Nec enim obolus idem quod Scrupulus, quando is sola tertia pars sit drachmae. Scrupuli enim
tres arachmam unam costituunt, obolus uero sexta drachmae tantum pars est, ut paulo ante eX Plinio monstrauimus, proinde fieri non potest ut cum Scrupulo idem sit. Sed ut redeamus eo unde digressi sumus, Oribasius etiam in Copendio medicinaedrachma integram Scammonii exhiberi posse asserit, ait enim: Pura autem , d. tur penso drachma una. Et sunt nostro aevo multi, qui scrupula integrum Scammoniae sine noxa hiberunt . A Sarmatis uero dc Turcis modus etiam Dioscoridis tuto exceditur. Haec ideo recensenda duxi, no ut Scythicis illis medicis, qui lariissimis pharminos aegros non paucos neci tradiant, patrocinarer: sed ut naberentiteritatis Studios, si quando mesue praescripsit necessitate excesse rint, quod aduersariis obtruderent. Caeterum Polypodn potione scribit Hesue esse ad aureosquatuor usin. Verum nec ea in re obsequendum ei est, siquidem integra untia per se paru purgat, ut ex perientia ipsa docet ob id multa consutatione non eget. Praeterea mesue in capite de Euphorbio ex Dioscoridis authoritate scribit xureum unum Euphorbil interficere. Quo equide in loco ut alias saepe, in hoc uiro sides requiritur, nusci enim a ud Dioscorideminuenitur, ut patet uniuersum caput lxxxviii. lib.iii. de Euphor/hio percurrenti. Apud Paulum autem Aeginetam capite pro prio reperitur drachma una pituitam dc aquam educere. Et apud Oribasium in Compedio medicinae idem docetur, tesobolii tametantum Euphorbii propinandum dicit. Triobolum autem, teste Budaeo lib.v.deAsse etpartibus eius alio nomine hemidrachmiudicitur. Porro Avicenna secundo Cano. cap. ccxxxvi. non unctaureum interficere ait, sed magis drachmas tres. Avicenna quoq; Feni. Cano. iii. trai'. v. cap. vii. de Incubi cura, drachnax uni Euphorbii, Scamoniae tertiam partem drachmae, dc quarta colocynithidos adiungere docet, uirtute sorti existente. Quod iterum no