장음표시 사용
41쪽
im q. ριονει ἰνπιθλαφώον Ου OS ονι tάνθος ο , χσολοικοn εν οδεις' ιχῶν vii E' θειγέων φυρμον. α ερμα θιμυ .Quod est, Herbula enim est soliis angustis ad digiti longitudinem,in terram cadentibus, in summo scissis, subpinguibus.s uirgam tenuem duorum Palmorum emittit, ad nascentias paucas, , habentem, oc circa totam ipsam fructus in summo modice latus, di, in quo exiguum semen est nasturtio simile, disci figura, ueluti inino , fractum,unde S nome inuenit. Elos illi subalbus, nastitur in viis, b, sepulchris, sepibus . Semen illi acre est. Easdem notas tribuit Scia 4 Plinius Thiaspi Lib. xxvii. Cap. xiii. dicens,Thiaspeduum generum est, angustis soliis, digitali longitudine Sc latitudine in terram uersus,in cacumine diuisis, cauliculo semipedali, non sine ramis, peltarum specie, semine in luso, lenticulae effigie, nisi quod instingitur unde nomen sos albicat. Nascitur in semitis&sepibus. Se inen asperi gustus. Galenus quoi Lib. de simpli. medica. Cap. cclxxx. nihil a praedictis dissentit. Avicenna uero in descriptione Theriaces Andromachi,nd sine magno errore, F nomine Thia speos: siseleos scripsit. PorroTrochisci Hedychroi, qui in eadem Theriaces composuione iungiatur, corrupto uocabulo trochises indaracoronab Avicenna quinto sui Canonis dicuntur: a Ni colao autem Trochisci diacoratri, demutato itidem hedychroi uocabulo in diacoralli. Nicolaus nanq: cui summa atin praecipua aeta' te nostra in describendis medicaminum compositionibus fides adhibetur, hac uocabuli deprauatione deceptus, pro Daissahan, quod idem est apud Arabes quod Aspalath us graecis, ponit cordlos, cum tamen longe alia res sit a corallis, id quod graece Aspala thus uocatur, quemadmodum ex Dioscoridis Lib i. Cap. xviiii descriptione constar, quae talis est, α αλαθοσ .res εs ἱυλω
42쪽
rex est lignosus crebrisq; spinis aculeatus. Natatur ad Istrum Sc in f, Nisero, in Syria Sc Rhodo, quo ad spissanda unguenta utuntur , .
Unguentarii. Probatur ponderosus,oc qui detracto corticeruboe , , scit,ad purpureu ue vergit, densus odoratus in est, Sc in gustu ama , , rescens. Ex his colligitur Aspalathum diuersum esse a Corallis,ese , , recu eos, qui,uth. Canon. refert Avicenna, radicem spicae Indicae Aspalathum esse putauertit, qui malum Punicum sylvestre, qui Spinam albam, dc qui Cinnamomum esse dixerunt. .Deniq;hallucinatur Avicenna loco praedicto,ut obiter Sc id indicem,ubi loco Aspalathi ponit semen Allembut id est,Chylocaractae. Galenus etenim, cui hac parte magis qua Avicennae redendum, pro Aspalatho n5 semen Chylocaracts,sed agni casti, ut uulgo uocat, in luis succidaneis recipi adseruit.Postremum,quod uulgus medi
corum calamum aromaticum uoca radita est, non calamus,adeo
ut dubium non sit, eum calamum non esse, quem Dioscorides si 'pro primo, cap. xvii. describit iis uerbis. καλαμ.eς αρωματκοs 12ετα-ἰνἰ-- . ες Aε αυ--o , 'πυκνοανα a' ,κω γησκινδελμοM, ένδεετμ δε αμααri veποθiμ.M .Hoc est, Calamus odoratus in India nascitur. Probase ' rissimus est, qui colore russo Sc crebris geniculis est, & in multas . . assulas stactus, secundum fistulam araneis plenus, albescen β, dc in commanducando glutinosus,adstringens, dc subacer. At satis de . iis dictum est. Iam si ut scribit G alenus in libro de Theriacae consepositione ad Pamphilianti, unius medicaminis adulterati uitium . potest totam Theriaces structuram corrumpere, qui nos sperare possimus eandem mixturam optime confici,ubi maXima ac principua simplicium medicaminii, quae in ipsa iungun tur, pars igno ratur At eius ignorantiae nulla alia causa, nisi quod a Graecis ad c Arabum barbarorum lupanaria defecimus. Cum ita hi, qui Arabum placita sectantur,in magna caligine rerum uersentur,in olet infinitis errorum nexibus implicentur, cogitent studiosi, ut a sontibus potius Graecis, si Arabum lacunis medicina hauriant.
ERrant, qui antiquoru Saccharum, quod ab eo
quod nuc uoce parum mutata,Zuccharum uocant diuersum est, a sese Indo disterre existimanta
43쪽
Saccharum an liquorum est id, quod Dioscorides,Galenus ae
onum καθα τηρ οι αλsa'. id est, Vocatur & quoddam Saccharum, quod mellis genus est in India, felici* Arabia concreti. Inuenitur' id in harundinibus concretione sua sali simile, dc sub dentibus in- tarsalis confringitur. Galeni uero lib. Vii. de simplicibus medica
mentis, cap. xcvii. de Saccharo haec est sententia,Saccharum auta' uocatu ex india sciuiciet asportatur Arabia, in harundinibus coii cretum, esti mellis species. Hactenus Galeni uerba recitauimus.
Plinius etiam lib. xq. p. vij. de Saccharo scribens, nihil a supe rioribus uariat, eius haec sunt uerba: Saccaron Sc Arabia sera, sed laudatius India. Est autem mel in harundinibus colle. tium, gum mium modo candidum,dentibus fragile. Amplissimu nucis aues lanae magnitudine ad medicinae tantum usum. His quo subsolabit Alexander Aphrodisieus lib. h. problem. lxxiiij. ita inquiens. Quod Saccar Indi appellant, mellis coagulum est, sole cooente ro res conuertenteo ad mellis dulcedinem, quod idem monte etiam Libano fieri certum est, sit Sa car id proximum salis glebulis canin didum, fraetile, uim id ciuol tergendi purgandire melli similem habet. Saccharon uero hoc antiquorum nihil disterre a sale Indo. in primis ostendit Archimenes,antiquissimus medicinaeprosei r
tione communi cali similis, gustu autem melleus. Hoc idem Aut cenna quoq: iii l. Canon. capite de alperitate linguae sebricitantium, lcribit, inquiens: Teneat in ore salem ciui ab Inais deportatur, coa a Iore salis,dulcedine mellis. Cur autem Oaccharii salem Indum no narint, nulla alia caussa est, o quod sua cocretione fali simile sit; candorem in ac mabilem in eo siccitatem,& eum diluitur humore aliquo, liquefactione,Auae in sale sunt, una hac similitudine ostensicat. Diciti est oc hoc bacchari genus, quod ex India se licio Arabia portabatur, andum, quia nimia solis excadescentia multu obduruex
44쪽
obduruerat. Est autem sal Indus seu Saccharum Candum alliud a Tuccharo nostro Candi atq; Taberzeth. Nam Tuccharum T heretem nostro tempore non portatur ex India, sed ex Tuccharo nostro quater uel quinquies excocto, lucelli maioris corradendi gratia seplasiarii Veneti facere didiceru nt, harundines quoq; im mittentes, supra quas uideri possit conglobatum, S gosapio in
uoluentes, ut naui exorientalibus re ionibus inuectum putetur.
ita etiam nostrum Tuccharum Candi res factitia est, cuius male ria est Tuccharii album. Proinde errant Avicennae expositores, Gentilis Herculanus,&alii, persalem Indum Tuccharum Candi intelligentes, nam praeter hoc quod non est naturale, sed facti titi, etiam colore non est album, uerum potius subluteum. Candum autem naturale, antiquis Saccharum nominatum, in laetici Ara. hia, ut diximus, & India tantum in harundinibus, maioribus seu stis, maiori in duritia, ob uehementiores radios solis, aptioram alid tolerandum harundinum folia coagulatur. Est uero Saccharuhoe antiquorum a Tuccharo nostro diuersum.Nam res Tuccharii m a nostris dicta,nihil aliud est, si succus a proprii generis plan
in bene contrita expressus, calore ignis plus minus hie excoctus,
coactus ac desecatus,in Tuccharii tanto candidius dc durius eua dens, quanto plus concoctionis desecationisci; toleraverit. Et ut
Iohannes manardus, acerrimi iuditii uir, in suarum Epistolarum medicinalium libro secundo, se a Lusitanis& Siculis cognouisse scribit, planta, a qua Tuccharum exprimitur,liumectis locis pro ζrio semine seritur,exteriore quidem specie arundini magnae simi s,interiore substantia ualde dissimilis. Pulposa enim est, grauis, mollis, & succi plena, quum arundo econtrario sit leuis, dura,
uacua. Quare si ista cum anno uorum Saccharo contuleris, nihil quod eidem conueniat, deprenendes. Nam cum antiqui Omnes baccharum suum, ut paulo ante diximus, mellis materiam ac ro rem eae lateantur, certe ab eo tam differt Tucchari materia, qua planta differt ab aqua. Forma denim, quam illi adscribunt mini me huic nostro congruit. A Dioscoride enim salibus, quo ad consistentiam concretionem ue simile ac dentibus,salis instar, pertrix gi dicitur, δc a Plinio gummi modo candidum. Nourum Uero, priusqua coquatur, colore potius nigricans,& subruirim , u candidum inuenies: nee dentibus fragile, sed per suctum, no per dentiumattritionem deglutiendum. Essiciens quoin nostri primit etiforma ipsa plantae: iucundum artifex calore ignis coquens ta a
45쪽
secans,&demum in hanc,quam videmus,metae formam in ligneis quibusdam vasculis deduces. Antiquorum autem Saccharum noctis primo frigus adglutinat, dehinc sueerueniens solis calor obdurat. Nostrum etiam plantae pulpa in Siciliae dc Canariae insulis continet, essi e tantum arunaini similis. Illud supra arundinis Merae solia in India Delicio Arabia, Sc monte Libano, teste Gale no, libro tertio de alimentis,cap.xxxvij. & Alexandro Aphrodiseo, coagulatum inuenitur. Nosirum gulae proceribus suauissi mas dapes ministrat, illud ad medicinae tantum usum, Plinio seri hente, uenit:& ut docet Dioscorides, ευM αχον, id est,uentricu lo bonum existit. Nostrum potius pectori si uentriculo utile experimur. Illud postreinu non liticulosum, teste Paulo, sicut mei: no strum uero non minorem sitim si mel facit. Quis est iam, qui Sac charum antiquoiς, Sc Tuccharii nostru esse res diuersas ambigati quando sorma materia,essiciente, loco,urribus longe euarient.
LApsi sunt Avicenna & Serapio, herbam ex qua
fit Ladanum, uel ut barbari uocant,litera addita
Laudanum, Cissi, id est, hederae speciem dicentes.
. Avicenna ij anon. cap. CCCCxxxii. de Laudano sic serises, bit: Laudanum est humiditas pendens in pilis caprarum pascen
as lium,&barbis earum,cum pascui plantam, quae nominatur Cu
a r sus. Quibus sane uerbis Avicenna innuit, Laudansi esse speciem Cus, id quod dc cap. Cloiq. manifestius indicat, dum inquit: , , Et una quidem specierum eius est, quae nominatur Laudanum. Cusum autem Avicenna corrupto uocabulo pro Cistum posuit, miscuit autem & hoc capite Avicenna Hederae uires cum alterius herbae quae Ladanum seri,uiribus,id Quod perspicuum erit,hoc caput de Cuso conserenti cum capite cie Cistho apud Dioscori dem. Serapio quot haud aliter u Avicenna de Laudatio scribit, , , dicens: Laudanu colligitur ex una spccie Cissi. Ex quibus etiam uerbis manifesto deprehendimus, eundem perinde ac Avicenna Hederae naturam,quae Graecis κior dicitur, no laus cognouisse: nec enim a Cisso, hoc est, Hedera, Cisthon herbam Ladanistram secernere potuerunt, sed nominis uicinitate decepit, quae Cistho debentur,una tantii mutata litera, ad Cisson transtulerunt. Nam pingue
46쪽
pingue illud quod a Lada herba, quae Graecis etia κιδεορ dicitur, Ladanum nuncupatu barbis hircorum adhaerescit, no de Cisso siue Hedera, sed de Cistho, quemadmodum Dioscorides, Gale
Id est Est 5c alterum genus Cisthi, quod Ladon a quibusdam dici ivtur, frutex Cisilio similiter nascens, longiora tantu nigriora so/ a vlia habet, quibus per uer pinguitudo quaedam, quae adstringedo avst,inhaeret, omnibus quibus, Cisthus accommodata. Fit ex eo avLadanu, solia eius pascentes hirci caprae pinguitudine barbis 'γ& semoribus,quoniam uiscosa fit, inhaerentem reportant,quam depectentes per colum liquant, seruanim in offas conformatam. vGalenus etiam lib. vii. simplicium medicamentorum, cap.XXVii. . ita de Cisilio scribit: Cisthos in calidioribus quidem locis genera tur. Fit autem exeo Ladanum medicamentum. Accedit Paulus γηAegineta, qui non aliter u praedicti de Ladano disserit, cuius haec sunt uerba, λαί νον ἀπο ici θον φ λαδενος λεMμώου Πνεται. εS δε ἐν κι/ retQ,Hoc est, Ladanum ex Cistho,quam Ladona uocant,
fu,est uero in Cypro. Iam consederandum,quo pacto fieri posset ut ex Hedera colligeretur, fieret ue Ladanum, quando in Cypro insula, si Theophrasto grauissimo authori credimus, nec Hedera quidem nascatur. Est igitur Cisthos uel Lada,sue Ledori,non autem Cissos, id est Hedera, cuius flore depasio, Ladanu hircorurei harbis adhaerescit. In hoc equidem errore, quemadmodu in musetis aliis, fuit author pandectarum,qui uolens sorte Avicennam tueri,Hederae nomen aliquanto etiam, si caeteri, fusius accepit, deo it Omnem herba,qua praelibenter uescerentur, ab edendo He deram appellari posse, non tam docteu stulte arbitratus sit. In euridem errorem incidit & Plinius, utriusq; enim lusioriam, consurie
47쪽
dam haec Cissio tribuit, quae Cisilio Dioscoridis ac reliquom pro
batissimoru testimoniis conueniunt. Plura ea de re offendes apud Nicolaum Leonscenum, nunqua laudatae eruditionis hominem, in eo libro,quem de Plinii erroribus aedidit.
HAllucinatur Avicenna, qui Sumtu Semperauiuam, aut speciem Mandragorae, secundum duas opiniones, utranq; tamen falsam interpretan
tur, cum tamen nihil aliud sit, si id quod antiquitas
1' Avicenna secundo libro sui uasti canonis, cap. DC6. ait: Semperuiua est Suculum. Et cap. Uxlh. dicitur, quod Suculum a s est Semper uiua & dicitur,quoa est species seminis mandragortia a & dicitur aliud. Ex quibus satis constat, ignorasse Avicenna,quid esset Suculum, nam uarias de eo sententias afferens, uni prae aliisnd inhaeret, sed solum refert alios existimasse, quod esset Semper uiua, alios mandragorae cuiusdam semen, alios aliam rem, nihil tamen interim certi in re tam dubia pronuncians. Id quod secit quot Fen X. Canon. iii. Tractat. liri. cap. vi. de sputi sanguinis, , curatione in hanc sententiam scribens: Sucutum est Semperuiua, , dc scripsit uir quidam in suis argregationibus esse calamenti speci, , em, nascentem inter lapides. Quia, quaeso, certi ex ambigua illa descripude venetur medicae professionis studiosus Ah resipiscat tandem, qui Avicennam sibi tanqua idolum erexerunt, quia ab eo dissentire, piaculum ducunt, cognoscantet non solum in nocaussiore omnia dubitatioibus esse plena, sed dc omnes eius libros, secundum praeserum, in quo de simplicibus medicinis tractat, in numeris scatere erroribus, quom magnam partem hoc libro at tingimus. Suculum uero necpest Semperuiua, neq; semen Mane dragorae,nem species calamen ii,sed est Dioscoridis ac aliorum ueterum Symphytum,id quod dilucidum admodu erit,si quis A ui
cennae caput de Suculo,cu capite Dioscoridis de Symplario comparauerit. Avicenna nanq; Suculum in hunc modum describit: , , Sucisu duae sunt species,una petraea dicta,esia non petraea. In ipsa ,, est humiditas calida temperata, dc tenuitas, habens odore dc dul O , cedinem quandam, cuius aqua saliuam attrahit, dc conglutinat Partes
48쪽
etraeum, simile cunilae bubulae, soliis paruis, ramis tribus aut qua/ , tuor a radice, cuminibus Thymi,lurculosum,odoratum,gustu , dulce, saliuam ciens, longa radice, rutila, nascitur in petris, ideo ,
petraeum cognominatum.Radix carnes,cum coquutur,congluin .
tinat addita. Ex istis iam luce meridiana clarius est, Sumtum cum . Symphyto idem esse: utrius enim descriptiones conueniunt. eaeom errasse Avicennam, certum est, eo quod Suculum idem quod Semperuiuii esse dixit, quando Sucuti descriptio nihil commune habeat cum Semperuiui descriptione,ut constat cap. xxi.
lib. iij. Dioscoridis de Aletoo seu Sedo maiore legenii: uerum singula eius descriptionis Symphyto magis,quam Consolidam uulgo uocant,conueniunt, qua uel Semperuiuo, mandragorae, aut Galamento, ut ex eorundem descriptionibus,quas consulto praeterimus, elucestet.
LApsi sunt Avicenna, Melae, Serapio, ac Arv
bes fere omnes, quod Mezereon, quae Graecis Chamelara uocatur, in ter lactariorum genera posuerunt, multa huic, quae Chamaeleoni debentur, nominis uicinitate decepti, tribuerunt.
Primum omnia, ut errorem hunc probe conuincamus, Ara hum descriptiones more nostro praemittamus,' quibus liquido monstrabimus, eosdem toto coelo errasiti lirier Arabes aute Aui
49쪽
,, eennalib. l. p.CCCClxvij. de Mezereon in hunc modum scri, , bit: Meetereon est laebcinium magnun i,quod est duorum modo,, rum,unum eorum est,magna habens solia & spissa & hoc est de , , terius amborum:& quod nigrum est,pernitiosum existit. melius, , mezereon est, in quo sunt soli a plurima, & similia soliis olivae, dc , , btiliora. Est acutum excoriatiuum, dc eius acrimonia est uelle mens. me euero inio de simplicib. medicam. libro ita traditas, meetereon est planta, uocata apud Persas rapiens uitam, cuius so, , lia sunt similia soliis olivae,sed maiora. Est& planta lacticiniorum, , maiorum, cuius species sunt plures. Est enim quaedam magna ha, , bens folia,&subtilia. Est dc parua habens solia sicut solia olivae, , , dc spissa nimis: Sc est solia habens crispa dc aspera: dc ex eis aliud , , est colorem habens uiridem, & aliud habens colorem subnigrii. Serapioni per omnia serme cum praedictis conuenisi nisi quod in genere lactariarum herbarum non facit. Ex quibus collige primu
Plantam, quae ab Arabibus Meetereon nominatur, Graecis esse eam, quam Chamelaeam uocant, ut constat, conserenti caput de Chamelaea apud Dioscoridem,coiis,quae de Meetereon ex Ara hum sententia iam retulimus. Dioscoridis enim lib. iiii. cap. civi. d Chamelaea haec sent uerba, H λουα κλῶναις πιθα ' Rigo, o δε θαμνοσν λεάντεραρε υτπκνα is micre, Hocνον την γυMF, κω
' πειτα τιν Φρορίαν. Quod est, Chamelaea dodrantales habet ra/
mulos seu tex surculosus, solia habet oleae similia, tenuiora tamen &frequenti amara, siuerodentia, & scarificantia fauces. Haec omnia Arabes suo ad ribun t Meetereon, adeo ut nullus, nisi labra caecior sit,non uideat Hezereon Arabum, esse Graecoru Cha
metruam. Quae ideo hoc nomen apud Graecos sortita est, quia hahet solia similia oliuis. Secundo ex Arabum descriptionibus collige, Avicennam δέ meten in duplicem incidisse errore. Primus
est, quod meaereon inter lactaria connumerant. Secundus, quia Chamaeleonem herbam cum Chamelaea sue Meetereon consun
dunt,quarum tamen non modo nominum, sed etiam naturae raistio diuersa est. Non esse autem meaereon inter lactarias herbas collocandii, ex Dioscoride in primis manifestum sit, quisuae Chamelaeae nihil tale tribuit. Praeterea si herba esset ex habentibus lac, aliquam esse speciem Tithymaloru cosequeretur, aut aliam qua
dam lactariam herbam,quorum tameti neutrum recte dici potest, ut constat
50쪽
ut eonstat ex Dioscoride singulas Tithymalorum species, acher. hus reliquas lactarias describente. Quod uero multa Mezereon seu Chanaelex tribuerint Arabes, quae magis Chamaeleoniccn ueniant, probari potest ex his,quas ipsi suo Mezereon adscribunt proprietatibus. Nam quod primum plures eiusdem faciunt species, album aliquod esse dicentes, aliquod uero nigrum, hoc nihil ad merereon attinet. Nigrum enim &album non sunt mezereonis, id est, Chanaelaeae fruticis differentiae, sed Chamaeleonis heri bae aculeatae, cuius duo quidem genera, alterum albi, alterum ni/gri discrimine non modo a Dioscoride, sed etiam a Plinio distin guitur: immo ab ioso quoq; Serapione,qui postea in alio loco dccapite diuerso de Chamaeleone alno Sc nigro eadem serescribit, quae de ambobus Dioscorides: nem tamen meminit se de eisdem herbis, capite de meaereon secisse mentionem, cuius tamen sim/plex species est secundum Dioscoridem, Plinium ac Paulum, qui omnes Chamaeleonem album dc nigrum sui generis herbassecserunt,a Chamesaea,id est,mezereon differentes. Hunc eundem re rorem repetens Avicenna ij. Canon. cap. CCCto . Chamaeleon inquit,est specics de merereon nigra,mortisera. Idem insu per Avicenna capite de Mezereon, proprietates eius enarrans, innanc scribit sententia: Omes species administrant ad morpheam, et albaras,et ad lentigines linitae exterius,& quandom admiscetures sulpitur. Colluitur os cum decoctione eius,& proprie decocti onis nigri, Sc sedatur dolor dentis. Quae singulae proprietates a Dioscoride libro tertio,capite decimo,no Chanaelsae, sed Chamaeleoni nimo tribuuntur. Eius em de Chamaeleone haec sunt uerba, λεια εMmetu αweri χλκανθου ολ i su , κν
concisa radix,addito exiguo atramento sutorio,Cedrino oleo,& Axungia, scabies exterere. Abstergit 5 impetietines, agmixtis sulphure&asphalio, in aceto cocta sc inuncta. Colluuntur de cocto eius utiliter in dolore dentes. Subiungit Avicenna, quod omnes species Meetereon administrantur ad impetiginem & ulcera sordida cum melle,& eradicant cortices. Hoc quoqr dictum, Ut Praecedens, salsum est,quia ista proprietas purcandi ulcera sordi