장음표시 사용
11쪽
IN DIspENSANDIs IVRISPRUDENTIAE FATIS. saucior est Pomponius, nata est lex Xl I. Tabularum,
sons ille & scaturigo publici priuatique iuris, quem
postea in immensum sere doctrinarum Oceanum ex creuisse, miracula omnia superat ἱ ex quo etiam Romanis Iure Consultis amplissima materia, & latissimus de iure disputandi campus , apertus est. Ceterum indubitata annalium fide constat, non solum semina Romanae iuris ciuilis disciplinae, Decemuirorum temporibus, opera suasuque doctissimi hominis Graeci, Hermodori, qui tum in Italia exulabat, precario a Graecis fuisse petita ue verum crebriore iuris Attici subsidio ac usu tequenti quoque aeuo insignia acinceisionum incrementa cepisse legislationem Romanam , quod multis probari exemplis sine dissicultate posset, si quidem praesentis instituti ratio permitteret. Idque, niti fallor, isto potissimum modo euenit, quod nobilissimi quique Romanorum, litterarum
Graecarum, Philosophiae, ac Iurisprudentiae disicendae caussa, adolescentulos suos in Graeciam, aut Graecanicas urbes plerumque mitterent; qui deinde ad
suos reuersi peregrini illius iuris principia secum detulerunt, oblataque occasione ad ipsum quoque sortusum accommodarunt. Vid. LIVIVS, Historiarum lib. III. cap. XXXI. DIoNTSIvs HALICARNAS SE Vs, lib. X IIquitatum Romanarum, POMPO NIus in lege II. f. M. D. de Orig. Gr. adi quoque .F o R N E R I v M, Rerum quotidianarum lib. II. cap. XV.
Quemadmodum vero vel ex hactenus dictis apis Scriptorem paret, inter populos toto non minus caelo, quam lon- barm
12쪽
6 DE PROVIDA DEI CVRAlisas ad legi- gissimo seculorum interuallo, ab inuicem distantes, tima discia nulloque subiectionis vinculo connexos, veluti pere' - traducem quendam, ciuesti fauore, propagata esse Iurisprudentiae semina r ita facile liquet, non parum utilitatis ad certum illius cultum conferre nobis posse varia illa, quae de iure prodierunt, scripta ha monica. In quibus principe loco numeranda venit, mirabilis illa Romanarum Legum cum Mosaicis comιementia, veteri Iuris Consulto animaduersa, qui, vii PETRus PITHOEus, & IAC. GoΤHO FREDUS coniiciunt, post editum, laudatumque a se Codicem Theodosianum, seu post Annum Domini CCCcXXxvriti vixit: Accedunt huic ID. VEL VODI Parasiela Iuris Diumi Iuriorum re ciuitis ; FRANC. R Α-GvELLI Leges Politica ex Iurisprudentia sacrae fontibus hausa, quas secundum titulos Digestorum Iuris Romani composuit Io. CALVIN vs, rn Themide Hebraeo- Romanas porro ILHELΜI ZEPPERI Explanatio Legum Mosaicarum forensium I HENRICI STEPH Α-
Ti, sequentis itidem in digerendo ordinem a Iustistiniano obseruatum, praeclarum opus, de Legibus Araticis ; D E S I D. HERALDI Collatio Iuris istici es Romani, quae postea acerbissi inis inter ipsum & cLA DIUM SALMASI UM, tu miseestis defensionisus pravariis obseruationibus f emendationibus ad ius Atri
eum. Horum sententiae suum etiam calculum addit vie insignis. . ANTON. ICHULTINGIVs, in simprudemia Ante-
sinianea, ubi dc pag. 727. & seqq. auctorem istum . . anonymum eleganti illinis notis illuurarum exlubet. Dis iliaco by
13쪽
rens acu Atticiarum Romanarnm. Ex quibuli, aliisque pluribus eiusdem generis scriptis undecunqu collectis, onfecturum se aliquando Theatrum Legale,& in cratis materiis omnium gentium, locorum s tempq unaniae placita. αραλλήλοι ζ dispolituruiri est e,
promisit v tu in illud ingenium, & tanto labori, si
quod aliud, expediendo idoneum, GOTH FR. IM . GH u. I. M v S L E IB N I T Z. I v.s, in Nova M thodo discendae
docendaeque Iurisprudentiae, parte Pre. f. aδ. Verum pro ili fidem non liberauit. g. VI. Sed mihi ulterius insistendum est diuinae illius prouidentiae vestigiis, quam in conseruanda longeque smore reriae late distribuenda eadem illa elegantiore iusti recti- diderum R qqe disciplina deprehendere licet. Nimirum hanc mani. DEvs optimus . daximus gloriam ac selicitatem Romanis concessit, ut non solum imperic erymque in orbe terrarum undiqtraque gestarum magnitudine Graecos longillime superarent; sed & praeclaris instituistis ac legibus, solertissime per aliquot secula cultis, ita eos vincerent, ut a quibus ipsi eri Mipio legum suaruin semina acceperunt, eis postmodum propria sua iura, & quidem amplissimo cuni scenost fruet que redderent : totum enim pene ius Romanum 4 Latine conscriptum ad uniuersum orbem Romanum,
14쪽
orientis quoque solis, permanavit. Praeclare in hanc rem scribit iuris ac sRiditionis peritissimus quondam NARQVA DVS FREHERVS . Ex quo sic in fatis suit, ut Constantinus Magnus Imperator suo quo dam consilio, a plerisque laudato, ab aliis & improbato, diuinatus certe 'immisso, Romae veteri velut aemulam excitaret, instaurato & aucto Byzantio, quam deinceps Constantinop jn ab eius nomine diei obtinuite eae consecutae stim rerum vices, qui imminuto paulatim per continuas Gei Manicarum g tium incursiones ad occidentem Rominorum seperio, ipsaque urbe aliquoties capta &Fastata, paulatim negli ctae antiquae parietinis & ruderibus nouam sibi mam illam Romani serincipesi colendam statuerunt. Vtpote quam & melioribus augurili conditam putarent, & longius viderent remotala ab earum gentium perpetua quasit exundatione, quae semel atque iterum inescatae diuitiis ornatarum 'ex Orbis uniuersi spoliis regionum, nullum Gallias, Hispaniam, It Iiam incursandi Ee vexaridi sitiem faciebant. Et cairi nihiloti sinus: Romanos se dici princitas vellent, qudibus adhuc ma3ima prouinciarum Romanarum pars, in Asia praeseertim & Europae parte, parebat: ideo non hoc tantum conueniens iudicabant, ut apud Romani. nominis gentes ex aequissimis & receptis, veluti peper manus traditis populi Romani legibus, ius diceretur ; sed vero' etiam interea linguae vetesis & La-
. De quo ita iudicat arRNEGGERus : malorum hominum &fungrium quiuis annus ferax est; singulos Freheros vix singula secula, & mrte nulla deinceps secaea ferent.
15쪽
tinae quam Romani rerum domini gensque togata per Omnes prouincias iplamque Graeciam & Asiam in iure dicendo solennem esse voluerant honorem v cunque tueri conabantur: qua & ipsi in suis rescriptis, decretis, edictis, sermonibus denique,& qui in ipsorum aula & comitatu tunc agebant, Viplurimum utebantur, cum tamen vulgaris sermo Contantin poli Graecus esset. Nam & veteres fere constitutiones Latine scriptas fuisse videmus ; cum abstu dum adhuc videretur, alia lingua leges conscribi, quam eorum, a quibus originem suam, nomen auctoritatemque cepissent. Atque eum honorem dominae &aeternae urbi, Romae, ipsi principes semper tribuerunt, ure linguam eius populi venerarentur, a quo landatum partumque imperium accepissenti Unde & By-Zantium Nouam Romam vocari instituerunt: &SI stinianus ipse, Dalmata licet origine, Romanam linguam in Novellis suis πατροαν vocat. Cuius etiam illic professores non obscuri, inter quos Priscianus Caelariensis clarus etiamnum, extitere. Paulislatim tamen, siue principum iacilitate, qui utramisque linguam aequo iure in promiscuo usu esse concederent, eadem ratione qua utriusque urbis dignitatem & priuiIegia aequalia fecissent; sive quod Graeci linguae suae retinendae excolendaeque studiosissimi, Latinorum gloriam semper obscurare, aut eis saltem is adaequare conniterentur, in Thracia Asiaque extitere mox nonnulli, qui, quo suis hominibus laborem adimerent addiscendae linguae Latinae, ob Romanarum artium legumque praesertim cognitionem unice ne B i cella.
16쪽
DE PROvIDA DEI cvRA I Moesimae, ius ei uile a M Graecis verbis viva voce clois Fefi3o explicarent, aut vertendo in suam linguam traducerent. Halhenus FRERERI verba attulimus , paullo quidem prolixiora, quam praeli minaris disserta- O tionis ratio permittebat; elegantiora autem, quam Vt abrumpi illa, aut in breuiorem summam redigi, aequum vel commodum videretur 3 siquidem omnem rationem translatae in Graeciam Romanae legislationis diligentissime exponunt.
Principia artis boni aequive non minus utiliterni, eris ac honeste constituta, quam necessaria suerunt: con- eam linguam clutionum autem longaevo inii, ac temporis diuturni- μ' - tate introductarum, cum magna fuit a recto scopo aberratio, tum ingens & perniciosa rei publicae mul- . titudo. Hinc T. LI v I vs sua iam tempestate dixit : Ius Romanum esse immensum aliarum super alias aceruararum legum cumiaum. Itaque instauratore tandem aliquo. opus habuit collapsa propemqdum molς sua ibris ciuilis prudentia. . Quamquam vero iam
priscis temporibus, stante adhuc republica, nonnulli viri principes, inter quos M. Crassus, Servius Sulpitius, Tullius Cicero, Cn. Pompeius,& ipse Iulius
' iniae hahentur in Dedicatione Iuris Grae Rom.rni IOHAN Nis L E v inc L A v II, Rudolpho II. Aug. facta : quibus . coniana sunt, quae tradit ipse LEvNCLAVIus, In Prmiatione ad Ecloeam Buneιriam, re in Minyas Corsitam riones quoνnndam orientis Impeνatorum I Item lue , DGLIvs EvtCHEM Us is missatione Theophili Insuuram. i num ad Carolum V. Imperat.
. Lib. LII. Insor. cet. XXXIV.
17쪽
Caesar memorantur, in artem redigere, atque ex iminmensa diffulaque legum copia optima quaeque &necessaria in paucos libros conserre in amnio habuerunt; tamen' istius conatus effectu ac laude exciderunt. Videlicet Flauius Iustinianus unus quali altantum opus perficiendum posterioribus demum temporibus a diuina prouidentia reseruatus elle vidimbatur. Quod ipsum vero qua ratione sit sice perit perfeceritve Imperator, doctissimorum virorum commentationibus iam latis copiose expolitum est. Aa nostram hanc scriptionem refert, tribus Ialtem verbis monuita, reformata quoque a Iulliniano legum disciplina Graecorum populos penitus sume initructos. In gratiam quippe Graecorum ciuium, quibus erat ex praetcripto Romanarum legum vivendum, non solum ipse Iustinianus nouiores tuas constitutiones maximam partem Graeco edidit sermone, qui illo aeuo in plerisque Orientis prouinciis vulgo obtinebati lea permisit etiam, ut ceterae quoque lages ex lingua
Latina in Graecam vocem κατα ποδα, id eli, luci
eodem ordine, & sub eadem consequentia, iub qua &voce Romana compositae, conceptaeque tu illent, transformarentur. Et Pandectarum quidem versionem in Graecum sermonem suscepit Thalelaeus antecellor, qui tamen in collectoribus earum mendose ' numeratur, ob in lignem autem iuris scientiam diistus
. Ouibus nouissime in nostra Academia laudabiliter accesterunt excellentissimus sTRuvius, & consultilsimus a R v N N o v E L L I v s, in suis quisque de Iuras , Libris. a sua REs Io in Notu. Boia aliisque.
18쪽
,IDE PROVIDA DEI GRALegum Orestus. Eundem virum illustrem, adultum quidem in hac re comiter opera Theodori
Hermapolitae, Anatolii, & Ilidori, Codicem quoque Imperialium Constitutionum Graece reddidisse, com- , muni sententia defenditur. Institutiones autem, tanquam prima legitimae scientiae elementa ad facia norem iuris intellectum auctoritate Iustiniani co posita, non evidem ad verbum, sed paraphrastice, in Graecum conuertisse Theophilum, satis constat. Vtrum vero hic ipse ille fuerit, cuius opera, iuxta cum Triboniano & Dorotheo, in concinnandis Instis tutionibus usus est Imperator, an vero scriptor aetate illa paullo recentior, a doctissimis viris adluic disceptatur. Quam litem ut nostram heic iaciamus, non
s. VIII. M sirin trecentos, de quod excurrit annos, in ori
p-rin iis re ente stetit iuris Romano-Iustinianei opus; quod ta- formatio, li- men non solum multifariam illustratum, sed & no.
uis aliorum principum connitiationibus aias ctum, itemque introductis vulgari vis variis consuetudinibus, non parum immutatum fuit. Verum cir- ea annum Christi DCCCLXVII. in alias plane scirmas mutari coepit. Basilius enim Macedo, princeps magnanimus, qui primum inter captiuos Constantinopolin ductus, polt modum ad Imperialem dignitatem euectus fuit, cum filiis suis, Leone vi. Sapiente, Alexandro, & Constammo, nouam Σοφίας cin Geσπνης resormationem meditatus est, iurisqoe adeo interpo- . Iandi auspicium iacit. Quaecunque enim Iustinianus
19쪽
ira DispΕNsANDIS DRIspRUDENTI E FATIs eiusdem argumenti diuersis locis prolixius tractas Iet, ea, ex Nouellis, Digestorum stem, Codicis, ac In-' stitutionum Graecis versionibus, breuius contracta, sub suis titulis collectim digerere instituit Basilius: quae obscurio a viderentur, idem apertius praescribere, verbolitatem resecare, ac denique, prout mutatum reipublicae statum postulare putabat, alia reiicere, alia reformare, alia nouiter introducere, in animo habuit. Admouit itaque manum operi laudatus Imperator ἔ ante vero quam perficeret illud, interiecta, ut videtur, ab illius dissicultate remora, Προχειςον νομικον, seu Epitomen quandam, in quadraginta titulos distributam, edidit ; deinde mors eum a laudabili instituto plane auocauit. Qua ratione, VI curtim hoc moneamus, conciliandi sunt scriptores, quorum alii Libros Βασιλικων, alii contra illud, publicam lucem primum adspexisse contendunt ό & sortassis maiorem dissentiendi caussam his praebuit, quod diuersis sub nominibus Imperatorum haec scripta pro dierint. Ceterum quod expedire nequiuit Basilius,
Leo Philosephus, filius eius, idemque legitimus in
Imperio successsor, persecit. Ita H ARM ENOPULI S, prout lingua Latina eum loqui fecit D. Mercerus , inquit: Noui ranus omnium successis Leo, cognomento Philosophus, inter princ pes celebrati mus: is collatis - omuibus quae de iure ciuiti extabant voluminibus, Dig sis nimirum, Codicibus, maxima Institutionum parte, quin ipsis Nouelgis , his inquam omnibus in unum
η in Promtuacio Iuris Ciuilis, Lib. I. Tic. I.
20쪽
j. DE PROVIDA nn Co reluctιs , totum hoc negotium Sexaginta complexus voluisminibus, gξηκονταβιβλον, quasi opus duas Sexaginta Liabrorum, absolute confecit. Verum nec ea res, siue repurgatio Iuris prudentiae Iustinianeae, Constantino Porphyrogenito, Leonis filio ac successori, sussicere vis aest: hic namque de secunda nouaque legum ciuilium
repurgatione cogitauit, opusque adeo των Βασιλικῶν Διαταξιων denuo sub incudem examinis reuocauit, consectumque sub titulo Aνα ι Θαρ εως, quali Basiliacorum Repetita Praelectionis, circa annum Chri lii nongente limum decimum , in lucem edi curauit; quae cauisa est, ut hic princeps a nonnullis scriptoribus pro Basilicorum auctore unus habeatur. Varios subin te interpretes nouum hoc iuris corpus nactum et . Alii enim commentariis & glossis in idein conscribendis, alii interponendis in con extu breuibus interpretatiunculis, alii concinnandis ex eo rerum i omnium epi-mmis, operam dederunt. Hinc varia quoque illa Promtuaria, Π Synopses, Epitomae, Eclogae, .aliaque plura huius generis scripta, pqrtim sequiuorum Imperatorum iussu, partim priuato studio conse- sta, prodierunt. In quibus, ut alia nunc mittamus, . a doctissimis hominibus praecipue aestimari tot et decantatissima illa LX. Libb. Βασιλιαῶν Echoga siue Synopsis, Institutionibus veluti lustinianeis respondens, quam ex Io. SAMBvCI bibliotheca primum ac separatim edidit Io. LEvNCLAVIus; itemque altera
illa synopseos Bassilicorum Synopsis, quam iussu Michalis Ducae edidit ATTAL 1 AT Α, atque in secundo Iuris Graeco-Romani tomo exhibet laudatus modo