M. Antonii Mureti Orationes tres de studiis literarum, Venetiis habitae

11쪽

tura fert, prae ea, quam capiebat e studiis, oblectatione memor non erat; sed in illa ipsa Syracusanae urbis direptione, ita defixus erat in studio, veprius hostilis gladii cuspidem corpore exceperit

quam urbem in hostium potestatem venis e 1entiret. O rem omnium seculorum admiratione dignis. simam . Diripiebatur urbs ea tempestate Omnium opulentissima; essus pervias milites, ut in quen que incideram,sne ullo sexus, aetatis, ordinis discrimine obuios contrucidabant; undique gladiorum fulgor praestringebat oculos, undique armo rum sonitus , undique cadentium tectorum fragoeaudiebatur; puerorum eiulatibus, mulierum lamentis, morientium gemitibus, militum clamoribus; priuata publicaq; omnia circunsonabant; ipsa urbs pene dimota & conuulsa sedibus suis, suorum es-uium in caede ac sanguine natabat; cum unius hominis mons in media ciuitate, ciuitatis ipsus casum ac ruinam non sentiebat. Te nimirum Archimedes incredibilis illa vis eximiae voluptatis, quam haurit animus eX maximarum rerum scientia, humi sta tem abripuerat;.tuamq; mentem cum omni prorsus oculorum auriumq; sensu in illud ipsum coelum , illa ipsa, quae intuebaris, astra sustulerat: ita

que non tuus Confosso corpore in coelum euola iij t animus, sed cum eo iam antea euolasset, tum

demum in illis beatissimis ubiq; notissimis sedibus

I lua conquieuit.

12쪽

conquieuit. Solonem vero accepimus, cum in Ie ctulo , morti proximus, decumberet, inaudissetq; assi dentes amicos, de re quapiam, summisse, ne ipsi molestiam parerent, disputantes, erecto, Ut potuit, iam semimortuo capite, roga lili eos, Ut aliquanto loquerentur elatius; sibi, si etiam moriens aliquid discere potuisset, discessum c vita iucum. diorem sore. O discendi cupiditas; quid non efficis, ubi semel generosa ingenia occupasti. Tenebatur homo sapientissimus grauissima vi morbi defixus in lector: vicinitate iam mortis ab omnibus pene corporis partibus sensus abscesserat: beatus ille

animus, mox liber ac solutus futurus, e corporeis .uinculis exilire cupiebat e cum quicquid supererat Virium, eo contulit, ut deficiente lingua, vocia -bu q; interruptis ac morientibus suum doctrinae

.cognitionisq; desiderium indicaret. Quid hune verisimile est firmum ac valentem fecisse; qui ne mori quidem, nisi discendo, voluerit ρ Merito igi-aur tandiu floruit Atheniensium respub. quandiu tam praeclari viri tenuit disciplinam . Sed ut eo re deamus , unde nos secta praeclarissimorum homitium mentio paulispen abduxit ; dici profecto non

potest,adolescentes nobilissimi: Vos enim,vos mea uam compellabit or*tio et dici, inquam, non potest,ina studia , in quae nunc totta pectoreis cumbitis squama esuri Iobas Ecdomamento, Riauxiliositura

13쪽

sret, cum vos & generis vestri nobilitas , ct vestra

virtus ad rei p. gubernacula admouerit. Etenim quibus artibus ciuitates praecipue,conteruantur, pietate, tultitia, fortitudine, in primisq; pruden tia, earum sunt omnium artium quas semina literarum prodita monumentis. Neque vero laaec a me ita disputantur, ut contendam, nisi hicris eruditum, ciuem patriae utilem esse neminem posIe:

sed hoc dico; nisi literis exculti sint ij , qui velut in

reip. puppi sedentes, clauum tenent, multiS eos muneris sui, iisq; praecipuis partibus necessario de futuros. Nam cum duo publicorum temporum genera sint, unum pacis, alterum belli, quorum alterum semper optabile est, alterum nunquam opi bile , non nunquam necessarium; quomodo , Ut hanc partem priore loco attingamus, in pace, citiuibus iura describete , quantum cuique tribuendum sit, intelligere, ciuium inter se dissidia componere, Verba publice facere, legationes cum laude gerere, praeterita tenere, futura prospiccre, quid in omnibus rebus factu optimum sit, videre, di ex alijs alia colligere poterit, nisi qui harusibi deliter rum sontibus haurienda omnia exiitimauerit Z Nisi Vero eorum recipienda sententia est, qui fieri putaui posse, ut qui rei p. praeest, quamuis literarumst expers, tamen ad eas res, quas modo enumer vim us, aliena Opera non incommode utatur. An si Vero

14쪽

vero T. Manlium Torquatum, memoriae proditum est, cum consul declaratus fuisset, excusalse valetudinem oculorum , & summum imperium detrectasse; quod indignum duceret, ei capitalata fortunas ceterorum committi, qui alienis oculis Omnia gerere cogeretur: qui alieno ingenio, alienaq; lingua ubique uti nccciis habebunt, ii fatis ad gubernandos ceteros idonei videbuntur e At ocu lorum quidem lumine carentes, nihil prohibet a cie ingeni etiam futura cernere, optimcq; consulere: quales in fabulis Tiresiam in historijs Appium

legimus: cuius vero doctrinarum luce careat animus, quid is tandem gercre, quid sescipere, quid cogitare praeclarum potest Z Sed sunt quidam ho

mines , qui cum literarum tractationem tranquit.

lis pacatisq; temporibus Rhonestam in primis Rutilem esse fateantur: ijdem tamen, cum Occupata bello aliquo ciuitas est, latere east, veluti perterri tas metu, ct inter tubarum lituorsimq; clangorem, nullum sui amplius privbere usum arbitrantur. Quorum nobis hac in parte coarguendus error est, ct quantum vel in medio bellorum tumultu literae valeant, aperiendum. Etenim si corporis tantum, non etiam animi, viribus bella gerercntur.

tum isti sortalia aliquid dicerent: nunc quis est,qui cum mihi & maximum esse in bellis consilio ac prudentiae locum, ct eas virtutex bona ex parte litera av B a rum

15쪽

rum studio comparari, certe quidem insigniter aiugeri, confirmariq; conoesserit, idem tamen earum scientiam in bello inutilem esse contendatZ Anigno ramus celebre illud regum rcgis Agamemnonis Votum, qui ut Troia facilius potiretur, non Achillis, aut Aiacis, sed Nestoris decem similes optabat sibi Z Neque temporis nobis ad viuendum a natura praescripti ea longitudo est, neque ita fert humanarum rerum ratio, ut multis admodum bellis intor fuisse unus idemq; possit: itaque qui unum ait rumve spectarunt, inultum sibi militaris prudentiae collegisse existimantur. quid eos iudicabimus, qui hoc sibi diuturna librorum euolutione peper runt, Vt omnibus, quotquot post hominum me inoriam gesta sunt, bellis interfuisse videantur pini

Quod si quis ita bella aliquot spectare posset, Vt

Vtriusque partis consilia teneret, rerum admini strandarum viam rationis inq; cognosceret, euentus animo cerneret, quid non ei postea in rebus bellicis omnium consensu tribueretur P at haec Ο-mnia, qui versantur in literis, aliaq; plurima ac pacherrima ocios ac sedentes consequuntur. Taceo, quam multa expressa sint eruditissimorum homi-uum scriptis de virtute, de gloria, de caritate pa-rtriae, de animorum aeternitatcs, de praemijs quae post mortem manent eos, qui se pro patria aut mose ac fortiter gesserint, quae tantam Vim habent,

16쪽

vi neque qui ea ignorent, vera: Iaudis habere gustum, neque qui tractant, verae ac solidae gloriae ullam omnino rem anteferre possint. Quid illud ,

an non quanti uis est, quod saepe labantes iam ac deficientes exercitus eloquentum hominum voce legimus fuisse reuocatos e Citetur tostis Laceda: moniorum ciuitas, cuius exercitus Tyrtaei poetae

versibus inflamatus, pulcherrimam illam de Messeniis victoriam reportauit. Dies me deficiet, s aut eruditos homines, qui bellicis laudibus praestite

runt, aut sortissimos imperatores, qui eruditionisci doctrinae gloria excelluerunt, enumerare instituam. Nam ct Architam Tarentinum sexies exercitum duxisse comperimus, ct Melissum naualibus aliquot victorijs insignem fuisse, de ter stipendia fecisse Socratem, ct Platonem; ct Xenophontem egregiam in bello ciuibus suis operam praestitisse. Quid illa propugnacula Graeciae; Periclem, The-Imistoclem, Epaminondam loquar p Quid illa Ro-imani imperij columina, Scipiones, Lucullos, Fabios, Marcellos, aliosq; innumerabilcs proferam equos omnes cum bellicis laudibus claros, tum prae, stantes doctrinae studijs fuisse, historiae loquuntur. Nam Iulium Caesarem, quis nescit, utra laude pretestaret, ambiguum posteris reliquisse e Brutus autem, quanto literarum ardore flagrauerit, vel ex

eo colligi potest, quod ea ipsa nocte, quae mortem l . ipsius

17쪽

ipsius antecessit, Platonis dialogum de animorum immortalitate legisse aliquoties dicitur. Atque hoc procesare olim intellexisse videntur Mitylenaei, praecipuam esse in rep. vim literarum; qui, quos populos bello deuicerant, nullam eis aliam poenam irrogabant,nisi ut ne liberos suos literas edocerent. sciebant videlicet eas tantum ciuitates florere posse, in quibus literarum studia colerentur. Cuius rei cur tandem aliunde exempla repetamus8 An vero,

ciues, quod viget hodie vestra resp.; quod floret, quod beata est, quod cum ceterae orbis uniuersi partes grauissimis bellorum tempestatibus agiten tur, una haec quod ei deus opi. max. proprium a Clperpetuum faxit) in pace atque in octo conquiescit, aliunde id fieri creditis, quam quod ei &pr.

sunt homines cum ceteris omnibus, tum hac ou

ditionis & sapientiae laude clarissimi, & semper e rum simillimi praefuerunt po diuine Plato, tua sunt omnia & dicta de cogitata praeclare. Tu dicere so lebas, tunc demum resp. beatas fore, cum eas aut philosophi coepissent regere, aut qui regerent, philosophari. Tuum hoc sapientissimum oraculum perpetua iam mille amplius annorum felicitare Venetorum resp. comprobauit. Equidem quo longius in altum inuehor, patres amplissimi, eo mihi amplior & patentior orationis veluti cursus oste ditur . sed st temporis me ratio, ct vestra singula

18쪽

, sipientia , Ut Vela contraham , portumque tan-ὰ dem siquando respiciam, monet. Neque enimis credibile est, posse aut me, aut quenquam delite i. rarum praestantia, fructibusq; qui ex earum tracta tione capiuntur, Vobiscum melius, aut copiosus, ii qu3im Vnum quenque Vestrum secum loqui: ct mi ι hi non tam orationis conquirenda copia est, quam , Vcstra se etas refugienda. Itaque finem dicendi, faciam, si vos prius etiam atque etiam rogauero, Vrsiforte minus a me ornate ac copiose dictum est quam ct huius loci amplitudo, ct summa audien- tium dignitas postulabat, meum tamen idcirco pla cendi vobis desiderium ne improbetis. Ego qui dem si non indignus a vobis, qui sepius audiar, i iudicer, erit, quod mihi magnopere gratuler: sinio forte: sed reprimam me: neque committam , ut meis ipse votis videar male ominari: qui tamen a tot, tam praeciaris Viris, tanta benignitate auditus fuerim, magnum mihi non huius modo laboris, i Ad totius ante actae vitae fructum hodierno die v stro singulari beneficio videor consecutus.

19쪽

ORATIO SECUNDA.

A N T A est collati a vobis in me beneficij magnitudo, Pa tres amplissimi, ut mihi pro eo, sicuti par est, vobis gra

tias agere cupienti , non mediocris obiiciatur metus, ne cum omnes ingenij mei vires ad gratam illius commemorationem contulero 'mea tamen oratio longe multum q; a rei ad dicen

dum propositae dignitate ab ille videatur. EieL nim quid λ me amplius, quid praeclarius, quid honorificentius vel sperari, vel, dicam etiam, optari pol crat, quam Ut talium virorum iudicio, ad ex

.colenda disciplinis liberalibus huius nobilissimae iuuentutis ingenia idoneus iudicarer 3 An vero sor . tissimos olim viros accepimus in Olympicis certa minibus tanto studio, tanta laborum tolerantia, tan to denique vitae ipsius periculo solam vocem pra'. conis & coronae testimonium petere selims esse earumq; rerum adeptione ita esse gauisos, ut eo- .rum non nulli prae nimia sient A in med ijs gratulantium amplexibus expirasse dicantur: ego in Aorentissima omnium, quae sub coelo sunt, ciuitate, nobilissimorum hominum iudicia de me honorificentissima consecutus, aut mediocriter mihi gaudendum,

20쪽

dendum, aut gaudium ca ex re meum tegendum

ullo modo, ac dissimulandum putem Z Nam illi

quidem, Ut votorum compotes fieroni , roboris modo aut velocitatis laudem consequc bantur, quarum utrarunque gloria clarissimos saepenumero virosa seruis I gladiatoribus superari videmus : mihi vos, patres amplissimi,eorum quae Vel praecipua, vel sola etiam in hominibus bona sunt, probitatis atque docti hiae testimonium praebuistis. Quae sue in me talia sunt, qualia vos opinamini, faciendum est mihi , ut haec vestra de me in dies duplicetur

pinio: sue, quod magis arbitror, eXimia Vos n . turae vestrae bonitas, ut multo plus mihi, tuam pro mCO merito, tribucretis, adduxit; omnibus & cor poris S animi neruis eniti debeo, vi quam expe- ctationem in animis ciuium vestri de me iudicii auctoritas excitauit, cius aliquam partem labore, di- .ligenti assiduitate sustineam, robiisque ipsis eo 2rum vanitatem coarguam, qui superioribus men-

sbus, quasi vestrae, si dijs placet, prudentiae diffidentes, ne munus hoc peregrinis hominibus committeretis, e superiore loco vos admonebant. Qui bus ego ita responsum volo, non ubi quisque natus fuerit, sed quibus artibus studium suum dederit , quantumq; in ijs effecerit, in huiusmodi rebus considerari oportere. Praeclare enim hoc philoλ. pbi disputant, uniuersum hunc terrarum orbem

C quasi