장음표시 사용
221쪽
I Netvi τ Plutarchus meteoricarum affectionum alias esse
ex substantia, ut imber,grando, alias ex specie nullam habere substantiam, ut arcus Possidonius non putat vero S colores: nam si ullus esset in arcu color permaneret, & videretur comani sestius, quo proprius, sed imago arcus e longinquo clara est, interit quum e vicino est ventura. Sed his non contentit Seneca, sed dicit nubem colorari, & eius color em non Undiq; Videri, nam ne ipsa quidem nubes undiq; apparet, nubem enim nemo, qui in ipsa est videt, nec mirum si eius color non videtur ab eo, a quo ipsa non videtur, atqui & si ipsa non videtur, est tamen color , itaq; non est argumentum falsi coloris, & si 1psia accedentibus apparere desinit. Idem enim euenit nubi, nec ideo falsa est. Praeterea dum dicitur tibi,nubem Sole suffectam, non dicitur immixtum esse colorem, velut duro corpori, &manenti, sed fluido,& vago. Insuper dicis omnes fulgores paulatim discuti , huius repentina facies, & interitu S. Respondetur proprium e sse speculi, quod non per partes struitur, quod apparet, sed statim totu fit, aeque cito omnis imago m illo aboletur, quam ponitur. Pythagorici dicunt non e sile veros coloreS, quod diu non permaneant, neq; id euenire subiecti ratione quod in dilapsu sit constitutum. His respondetur non Veriore esse hominem diuturnioris vitae, quam qui statim productus
commoritur. Aristoteles, Alexander, & alij, non veroS colores vocant, sed , qui enim ex refractione sunt colores, mendace S colores sunt, non enim ubiq; , nec a quocunq; oculo videntur, ut diximus , sed in eo angulo oculo constituto ,& siquis esset in eo loco, ubi colores sunt, eos non videret. Ver Icobores dic i debent, qui ex elementorum misturi S componuntur. Sunt etiam veri colore S , qui ex refractione Solis in crystallino prismate videtur, qui S si refractione lucis, & diaphani aere densiores causentur, videtur in pariete,& ab omni oculo, & ab omni situ conspiciuntur.
222쪽
De duplici iride nostrorum maiorum opiniones. Prop. XX.
NE c minus difficultatis habet geminals iridis disquisitio,
recensebimuS maiorum opinioneS, quam variete, & a Veritate aberrantes. Obseruauimus anno I 3po. Sole occidente
superioris iridis eleuationem X X X XII graduum, & inferioris XXXVIII. ut quatuor graduum esset utriusq; intestitiu. Nicolaus peripateticus dicebat binas irides aliquando videri,& esse a Sole, & Luna genitas, ut Sol unam, alteram Luna gigneret , sed quam futilis sit haec opinio, arguit experientia, quod absente Luna a nostro hemisphaerio duplex iris visa est . Alia fuit opinio opticorum temporis Alexandri, quod haec secunda iris esset reflexio primae. Albertu S exemplum affert,probatq; hanc opinionem eiusmodi experimento. Fiat vitreu S arcus in tres partes diuisus, cuius suprema circumferetia rubea , media flaua, tertia viridis, & decenter aptatu S teneatur contra Solem, ut ab eo in opposito pariete ijde colores reflectantur. Imaginatur nanq; colores primae iridis transfundi, vel reflecti in alia nube a prima distanti,& sic duplicatam iridem videri. Sed op1nio multipliciter falsa est.Ρrimo si colores ex prima transmitterentur, colores essent eodem ordine constituti, ut primi, sed quia contrario modo. Eadem fuit Cardani opinio. Sed latius refellitur a Scaligero. Dicunt alij geminatas irides, ex geminata nubium oppositione, quia non plus quam duae esse possunt, altera in media aeris regione, altera in ima, inferior habet guttas maiores,quia crassior materies, inferior minores,quia subtilior, ob id languidior color:& haec es: quoq; Alexandri opinio, aliter quam Aristoteles verba sonant, inter
223쪽
pretando. Dicit enim quod a Tecunda iride fit refractio a prima ad Solem,quod in textu abest, sed re factio a prima. Sed si id
effet,colores eodemodo ordinarentur, ut in subiecto exeplo.
Sol Λ, ferit primam nubem B C in B, oculus F. Videt B C colores, sic Sol idem feriens superiorem nubem D E, & oculus F vidit refractionis lineam D O, sic duplex colorum ordo. Duplicem iridem posse apparere. Prop. XXINVNC nostram afferemus opinionem, &fortassie Aristotelis germanam , quam ex obscurissimis inuolucris vix elicimus. A Sole enim binae apparant irides, una quidem interior, altera exterior, interiorem comprehendens,sectioch maioris circuli est, quae certe languidiores colores ostendit,etiam situ aduersa primae. Interior iris superiorem circumscriptionem puniceam, secundam viridem,tertiam porro caeruleam habet. Sed exterior & secunda iris exteriorem quidem circumscriptionem caeruleam, secundam viridem , intimam vero puniceam,ut ambarum iri dum propinquae inuicem positae sint puniceae. Et hanc secundam irim fieri refracto visu ex nube exteriore ad primam irim, ob id etiam languidiores esse colores ferunt, utpote a secunda facta refractione . Amplior enim a minorin interiori periferia incidit ad Solem. Vropinquior enim visus existens refrangitur a periseria propinouissima primae iridi,propinquissima autem in exteriori iride, minima periseria
est, quare haec habet colorem puniceum, contigua autem & tertia secundum proportionem. Nos exemplo rem Obscuram clariorem reddemus . Dicimus ergo solarem radium vehementis.
simum facillime primam nubem penetrare, & si nubs tenuis, &adhuc validus erit, etiam in oppositam nubem resilire, idonea tamen luminum refractioni, & in nubem immergi , & colores eodem modo generare, hoc tamen intersit inter primam & secundam refractionem, ut colores in serioris ira dis infra spectentur,superioris vero superius,& sic contrari j erunt colores.
224쪽
Esto Sol A, percutiar nube BCDEFGHl, Solis radius A F, erit FG prima pars flaua,GHsecuda viridis, HI tertia pars
caerulea, erit oculus M , ergo
volvatur nubs circu circa faciet tres circuloS, flavum,Vi-
viridem,& caeruleum Radius igitur prior A F L, refractusF Ι, adhuc validus &stus transit nubem alteraIT Occurrente NOP QRSTV, & percutit puctum R, transiret in X, sed relabitur in V, diuiditur nubs in tres parte Sprior RSNO salia, STODsecunda viridis, T V Ρrulea,& quia linea diuisia I S, ST,T V ex inseriori parte videri non potest, ut in prima ab oculo M videbitur ex superiori, unde prior pars non firma R S videbitur,secuda ST, tertia TV, ut angulo superiori V M T videatur cε-rulea pars TV QP, angulS M T videtur media pars STOP,& angulo S M T videtur prima pars R S N O flavam, si igitul circumducantur puncta R S TV, faciet qua intuor circulos, tre S tenta S co' tinentes, quarum maior vltima caerulea , secunda viridis, tertia flava, & maior flaua , secunda viridis, tertia caerulea , ut concaua superioris &onvexa inferioris flauae sint tentae.
225쪽
1nterstitium inter duas irides esse excolorem. Trop. X XΙ Ι.
III v torsit Alexandrum doctissimum Peripateticum dissicillima quaestio, cur media nubes, qua inter utramq; iri dem iacet, excolor sit,& non tota punicea . Idq, euenit quod noputabat duas irides in duas diuersas nube S fieri, in cuius medio aer est,& non nube s asperginosa. Luenit quoq; alia ratione quia anguli, qui colore S videre faciunt, non sunt illius qualitatis, quae ad colorum visionem reqtiiritur,nam radij illi oculares eo modo nubem feriunt, quo inferiorem, sed contrarij
primis, & ijdem sunt. Nam supremam iridem videbamus angulo V A R, infimam vero F AI, trianguli similes & proportionales, ita ut binas iri deS videre no refragratur prims positioni. Iridem ex lunari radio generari posse. Prop. XXIII.
SE N E C A ait arcum in nocte non fieri, aut admodum raro, quia Luna non habet tantum virium, ut nubes transeat, &illis colorem suffundat, qualem accipiunt a Sole perscriptae. Aristoteles fieri posse non inficiatur, sed Luna plena , & in occasu, vel ortu posita, dixitque annorona spacio quinquaginta bis apparuisse. Neuterici nulla ratione hoc dictum putant, nanain uno anno bis visam scribunt, qui Aquilone flaute, & Luna in meridie constituta. Plinius non fieri noctu,quamuis Aristoteles prodat aliquando visum, quod tamen fatetur idem nisi quartadecima Luna posse. Ego autem noctu fieri posse non inficior, nam aqua in Lunae lumine noctu ore insufflata iridem generabat, sed exilem, & pene perspicuam, unde multo maiuS a
lunaribus radijs fieri assentirer. Arati interpres Theui S Ana-
226쪽
Ximenis reserens opinionem super affectione huiusn9di Et noctu, inquit, fieri astruit, sed perraro quonia in non semper plenilunium .
Quibus temporibus videri soleat. Frop. XX ΙΙΙΙ.AR1STOTELEs ait, post autumnale aequinoctium qualilibet hora diei arcum fieri, astate non fieri,nisi incipiente, aut inclinante iam die. Cuius rei causa manifesta est. Primu medio die Sol calidissimus nubes euincit, nec potest ab his imaginem suam accipere, quas scindit. At matutino tempore,& vergens ad occasum, quum minus vinum habeat, minus calidus est, & ideo a nubibus, & substineri,& repercuti potest. Dei ad equum arcum facere non solent, nisi aduersus his , in quibus facit nubibus, quum breuiores dies sunt, semper obliquus est, itaq; qualibet diei parte, etiam quum altisse imus est, habet aliqua S nube S, quaS ex aduerso ferire potest. At teporibus aestiuis supra nostrum verticem sertur, itaque medio die excelsiissimas terras rectiore aspicit linea, quam ut illis nubibus possit occurri, omnes enim tuu C sub se habet. Plinius. Fiunt autem hyeme ab squinoctio autumnali die decrescente, quo rursus crescente ab squinoctio nemo non existunt, nec circa solstitium longissimis diebus, bruma vero,hoc est breuissimis diebus frequenter, Aestate per meridiem non cernuntur, post autumni aequinoctium quacunq*e hora. Iridem serenitates, o plumasposse praesagiri. Trop. zs. STrabus inter sacros interpretes non obscurus,retulit in tri- de diuinae clementiae praesagia inesse, duos habere colores ceruleum, S rubrum, qui duo exprimunt indicia , unum aquae , quod prete ter ijt, alterum ignis, quod venturum creditur in fine seculi, ob id ceruleii S color extrinsecus, rubeus vero siue igneus introrsum visitur. Et Deum Opt. Max. dixisse Moysi. Arcu mea ponam in nubibus, & erit signu faederis inter me,& terram. Sed
hoc falsum esse scripturarum periti inquiunt,& signum illud ad
227쪽
placitum Q i se ex diuina instituticne,ut esset iris attestatio sae- deris ipsius in N oe post diluuii im, quo in reliquum terra non sore peritura. Inquiunt praeterea Dcum mundo cladem neq; igni, neq; aqua multo illa Furam, quod inibi color rubeus visatur, qui fit ex humido inflammato, quo significatur humectam naturam non pram alere, quum ignis in arquum suum vim prieferat. Ceruleus vero color,qui pse iridem visitationem facit. costatq exaqueo indigesto,ignea vim haud ita praecellere videtur premo , strare. Addunt etiam irim non apparere, nisi ubi parum dissere nauit, partim humoris persistat densitas,serenitate vero ex calido prouenire, ac sicco, quod igneae cogruit virtuti, humoris densitatem ex frigido,humidoq; , quae aquae proprieta S est. Haec vero natura diuersa quum simul fiant,vietoriam in equilibrio positam plane insinuant. Sunt qui probent, apparente iri de xxxx annis no venturum iudiciu , quia in eo sunt duo colore S, rube uri& viridis, rubeus ex humido inflammato, & significataque a naturam igneae non praeualere, quum ignea in iride nonnihil sui habear,viridis color ex aqueo indigesto, significatq; igneam naturam aquae non prsualere ex simili causa,quare ea apparete, nec diluuium, nec conflagrationem posse esse. Non enim diluuium nisi summa siccitas praeces erit, di ea existente non fit iris, simili ratione conflagratio futura no erit, nisi in signis humidis pretcesserit, & si humiditas sit, non erit arcus, non deest pars ignea, scilicet rubeus color.Sed haec evanida sunt: nam sicut diximus, rubeus color iridis & caeruleus non causatur ex humido i inflammato , vel indigesto, ut putabant veteres, & ignotis causis, eius quoq: praesagia ignorantur. Quocirca, inquit Plutarchus, fabulantur illum capite taurino sorbere flumina, Virgilius, Ei bibit ingens
Quum aduerat imber, non easdem ubicunq; apparuerit minas asteri . A meridie magnam vim aquarum trahet, vinci enim. poterunt vehementissimo Sole, tantum est illis virium. Si circa occasum refulsit, rorabit, & leuiter impluet, si ab ortu, circa uetur rexerit, serena promittit. Plinius contra haec. Arcum nep uuios idem, aut serenos dies cum fide portendit. Poetae alludentes ad id, quod diuinae mentis praesagium iris esset, DeOIum nunciam sanxerunt . Vnde Virgilius. Irim
228쪽
Irim de cieto misit Saturnia Iuno . Et humoris ancillam dicebant, quod aera per Iunonem figurabant. quod aerea impressio esset, nomenq; ab irim deduxere , quod est nunciare . Extat & rusticanum praesagium, quod si fuerit color rubens in albido, significari fertilitatem, cuius ratio est, quia is color ex materiae raritate causatur, ubi radius Solis fortius agat,rara autem materia facile a Sole resolui potest, quo eueniente non insequuntur iuges pluuiae, quibus impediri solet sertilitas,quod etiam falsum rei j cimus ex superiori ratione. Ptolemaeus in quadripartito. Iris etiam quae quandoq; Videtur, quum in serenis temporibus apparuerit, aerem hyemalem praesignabit,quumq; in temporibus hyemalis aeris formabitur, serenum nunciabunt. Sed quod aqua, vel serenitatem nunciet, etiam imperiti sciunt, qui eius generationem cognoscunt ex materia roscida . Quippe primo eleuatur vapor, deina frigore densatur in nubem, mox ressidente S parte S conuertu-tur in aquam, nec diu post insequitur pluuia, eo tempore concipitur iris: pluuia dum ad ima fertur, evanescere incipit, Vertitur in pallorem,visunturq; in nubibus virgς intermista descedentes, unde quum visitur arcus, dicitur vulgo e mari plurimuhibere. Plautus iocosissime de anu vini vaS exiccante, ait. Ecce autem bibit arcus, pluet hercle hodie . Sed si ex serenitatis,& pluuiarum vicissitudine aliquid iudici j nancisci poterimus, post pluuias seren itatis praesagium, quia VireS aquarum plenitudine exoneratae, plus lucis habent ad Solem concipiendum. Vespertina sequentis diei serenitatem spondet, quia vesperi siccior est. Matutina futuram pluviam ostendit, quia IaS nocturni humoris fert plenum. Sed Aratus geminatam irim pluuiarum euidens prognosticum dicit.
Confirmat & illius interpres Theon. Inquies. Quum multa suerit imbrium constipatio ex priore iride , altera fit circumscriptione consimili, imbrem portendit pluuium. In primate cristatino iridis colores videri. Prop. XXVI. DIFFCr L LI ΜΑΜ rem aggrediemur . Virgula quidem fieri solet stricta,& triangula. Nascitur crystallu S exagonas
229쪽
gona, quae si ex transuerso Solem recipit, colorem talem, qualis in arcu videri solet, reddit. Ratio est quod Sol tenuissimam aciem transiens, ubi subtilior pars vitri , flavo colore induitur, postremus autem basim transiens totus obscuratur, ob id caeruleo colore faedatur. Sed hoc difficile captu , quia corpuS vitreum inaequaliter Soli opponitur, refrangitur, & in diuersam partem colore S iaculatur. Exemplum .
Sit vitreum pri sina A C D E F , sit Sol C, radius G M, primum& tenuem aciem per transit, & reflectitur in R, alius radius GL, percutiens obliquum latus M H, refrangitur in L P, & ex Plabitur in S, ad eundem angulum haec tenia flava erit, sic secundus rad pus G I, refrangitur in O, & Ι O refrangitur soras. O T, R eris viridis tenta, radius ultimus G H refrangitur in H N , &labitur foras N V caerulei coloris. At si aciem Soli persecte oppones iaculabitur colores ex unaq; parte binoS . FXemPl Um. Sit crystallinum prisma directe opponens aciem Soti H N L MO, acies H Ι, Sol A B C D E F G, cadat radius G M , in extrema aciem, reflectitur in oppositam partem M Y, sic radius F E reflectitur in E Z, & tertius rad ius transiens circa aciem 1 D re
230쪽
AL in L T, radius B α in α radius CB in ι X,&ex utraq; paries, vel pauimentum cubiculi colorabitur. Idem eueniet si oculis opposueri Sprisma, nam tres colores eosdem videbis in oppositum parietem. Sed semper extremoS colores rubeum,&hal urgum ubi umbra aliqua, nam hi colores aliter fieri non possent, inedij colores in medio plano,ubi lux, & videntur res coloratae rotundari, nam alia ratione, quam in oculo aequieS anguli causantur, nam diximus non possibile iridem videri, nisi in aequalibus angulis, & semirectis. Ide eueniet in phiaIa aquq plena,& in omni re,in qua radius pertransiens diaphanitatem corporis inaequaliter transit, ut unus radius Solis magis altero profundetur.