De constructione octo partium orationis liber Emanuelis Aluari Lusitani ... Cum explicationibus auctoris eiusdem

131쪽

lantur. Cic. pro Quin. Et si qua in re , id quod parati sunt*- , cere,fassum erimen, quasi uenenatum telum aliquod iecerint, medicinae faciendae locus non erit. Idem ephi. lib. I S. Mitto , quod inuidiam,quod pericula, Ocaei. Si per me licuisset ,sub is parati mussueris . Idem in Sall. Ressamiliaris, quae mihi multa minor esZ, quam habere dignus sum. Adiectivis neutris eleganter adhinent in ita ut , Aequum , laudabile, piumq; est, miseris opemJerre . Cic. ad Att. lib. 8. Pro patria, patria mori praeclarum est.

Appendix.

Amphibolia, accusatiuigeminatione facta Ll uitur ablattuor Milonem audiui occidisse Clodium , iambigua eri oratio, dubium enim est,uter ab altero fuerit occisus: muta alterum accusativum in ablatiuum sic Milone audiui occi um esse Clodium: Aublata eLi omnis dubitatio.

Quinct. lib. 7. eap. Io. Accusatiuigeminatione facta Amphibolia soluitur ablativo s ut illud, Lachetem audiri percussi sem eam: fiat, A Lachete percussum Demeans. G . i Gerundia.

Gerundia, quae passionem non significant, casea. suorum verborum admittunt, ut Tempua obliuia scendi iniuriarum , ignoscendi inimicis, coercen- di cupiditates, a tinendi male di diis.

132쪽

Mo primo) sextum modum addiderunt, quem participialem appellarunt , is complectebatur, quae modo gerundia , Osupina dicimus , Eos Diomedes , quod attinet ad rationem infectendi uerba, sequutus est , inquit enim , Modo participiali ,

o mandi, amando, amandum, amatum, amatu's Deinde s

bycis , sed apud quosdam , gerundia sunt , quae Probus supina

appellat. Paulo post, Gerundia inquit, uel participialia , Legendi , legendo , legendum, lectum, lectu. E odem etiam libros Supina, Tollendi tollendo , tollendum ,sublatum , sublatis sDaq. non separat gerundia a supinis , ut hodiest , sedgerum diu simul , O Iupina , nunc modum parricipialem, nunc participialia , i,une gerundia , nunc supina appellat. Serv. in aliud Vergili, lib. tr. Exuperat magis aegre1cit . medendo , Medendo uocat modum gerundij. Idem in illud eiusdem lib. Io. Cui Iuno illachrymans , quid si, quod uoce grauaris, Merate dares modum gerundi, gemino I, appellat, non unico , quidam solent scribere , est enim genitivus a nomine Gersidium,non participiale a uerbo gerendi ; P am idem Seruius in

Donatum modum gerundiuum appellat, ubi ueteres sequitur , atque hae participialia , modum uerborum uocat. Priscianus quanuis eadem modo participialia, modo gerundia , modo se pina appellet , negar tamen lib. 8. esse modum uerborum spropterea quod nec personas discernant, O temporibus careant , sine quibus uerbum esse non possit,'casus Uuniant, O praepositionibu eparatis adiunganttir, Vnde libro sexto exercitationum,nomina participialia appellat: Phoca , par ricipialia uocat, O gerundiua,nbisuhpicor legendum esse, Ge xundia . Donatiu si tamen exempla coniungationum , quoec/r cunferuntur, eius sunt) gerundia seu participialia uocat, qμα hodie gerundia vocamus 3 catera ; Iupina, more recepto. Hας Meteres Grammatici de gerundiis , ct supinis r Ego σμtem

sticor, gerundia, ct supina esse in iii modi; nihil enim aliud ' iuerbi causa, Dicendi. dicendo, dicendum , diseum, dictu, Mamdicere , uel dicisignificant : Varius tamen harum nocum es rasus , quae varietas, ct tibertas Iblis Romanis contigis ; nam Hebris, Arabes, Graci, cath q. nationesselo, nudoq. inseri

133쪽

eo Derunt contentae: quod si quando illam Romanorum copiam imitarigestiunt, ad articulo praposionesq confugiunt, Parum beneficio suae inopiae medenrur praementes nimirum, Melcrticulos,uel praepositione uel utraq simul ipsis in itis. 1 mani, ut hanc ieiunitatem fugerent neq. enim femre poterans tam crebrum in iti usum, uel potius fastidiumo exempli cui D, Tempus est causam dicere , Philosophia necessaria e se ad bene dicere , Consumpsisti tres horas in dicere causam, Haec causa dissicilis est dici , ut hanc, inquam , ieiunitatem fugerent , participialia excoguauerunt, quibus infiniti loco uterentur,sic Tempus est causam dicendi, Philosophia necessaria est ad bι ne dicendum, Consumpsisti tres horas in dicendo , Haec causa difficilis e i ad dicendum,d milis est cognitu. Nonnunqug

etiam more exterarum gentium infinito utuntur. Liu. lib. I Q.

Decad. 3. Tempus esse, aut pacem componi, aut bellum nouiter geri . Stat. S t. q. Forsitan Aufionias ibis fraenare cohortes. Excogitarunt itaq. Romani participialia uerba ad leniendam, molliendamq. orationem ' Quae nomina non ideo censenda sunt, quod aliquando prapositiones admittant f qtiemadmodum neq. Hebraeorum Graecortiq. in ita uerba. Certe Qui I lib. I. cap. q. de Verbis agens , ea inter Verba numerat, Quodam , inquit , simile quiddam patiuntur uocabulis in adueri brum transeuntibus: nam ut Noctu , ct diu , ita . Dictu , c factu i sunt enim haec quoq. Verba participialia quaedam, non

tam et satia . Dicto, jacioq : Haec ille. Quod si Quinctilianuis pina in V , quae adverbi, syeciem praes erunt, neq ca sus uerborum postulant , ut gerundia , uertia appello ; existiamabimus,eum gerundia fuisse nominibus annumeratum cum casis suorum iterborum postulent, nec more participiorum d clinentur P am Amandi, amando, amandum , amatum , a matu, , exitus uerborum sunt , non casus. Vnde ultima more Herborum anceps di quo arxumento ueteres , in quibus Ser-

Mi s est, docent Verba est . , non Omina. Et si quis rem diti Sentius expendat , intelliget haec, ut ipsum uerbum Insinitum meros , ct personas latentes habere , quae aliunde desinis

. . .

134쪽

- personaes Sumus periti nauigandi , plumiis ea numeri . primaeq. personae: Vndesunt ille Acutiones , Veni causa adhortandi uestris Venerunt causa purgandi sui s γbi haec pluralis numeri Iuni s de quibus sim loco. Sum defessui docendo, 6 Ase, docendo uos,sunt haec Veri a insinita , quorum numerus tersona desinitur a uerbis uel a nominibus praecedentibus. Vo-,Gerundia, Verbasiet appellare lib. i.de Analog. Quae uocabula, inquit, dicuntur,a uerbis fiunt , ut ascribendo scrip-eor, a legendo lector, ab amando amator, a salutando saluta-sor, a cantando cantator , Et cum dicatur , Lassus sum serendo, merendo , ex his uocabula non reddunt proportionem ,

quod non sit, ut Megor,Fortor . Paulo post docet a uerbis fieriaiocabula dissimilia superiorum, quae Panicipia dicunturiquod simul habeant casus, ct tempora,ubi degerundiis nullam fecismentisnem , fac Turus proculdubio ,si ea exi Iimasiet esse uoc bula , ct non uerba. Quia ad remon attinet, participialia Le. dicuntur, modus . participialis, quod participis uocis pasuri praeteriti usuriq. temporis similia sint, eum in casus inclinan

tur, Amandi, amando, amandum , amatum . Vide Diomer uinci .

dem libra primo . Supina uera ; quod cur PriRiano places nascantur a participiri passivis, quaesupina appellata sunt: qui uero Participia passiua,Supina appellarunt, uidentur serus rationem habuisse, nam ea insimo loco sita, totum coning rionis ordinem,molem . sibi incumbente uelutisuscipiunt:Maἰ-

Iem dixisset Priscianus, ita fuisse appellata , quod participse similia essent, quae Supina fuissent a quibusdam dicta, non senim omnia parsicipialia a participis passivis nasci possunt, cum

snt quamplurima , quae a uerbis neutrissent, ut Currendi,chrrendo, currendum , cursum. Quanquam ipse Priscianus lib. 2. Exercitationum htinc nodκm Ioluit, In neutris, inquis, quan

xis non sint participia praeterisi , ad similitudinem tamen ι - ,

bentium tro erimus. Probus ait Supina propterea dicta,quod nec certum habeant numerum, nec personam , nee signim ς-- 'in nem ad quamuis preonam reseruntur,ct utris A. n umerismi,ct tam agentis, quam patientis significationem habent, Daq- , quemadmodumIupinos homines vocamus negligeripe a

135쪽

ee dissolutos, nihil pensi , nihil certi habentes , ita haee pari elialia ,supina dicta suntὼ quod omnia permissa , con fasq.

habeant. Gerundia, cumsint dicta nondum apud ueteres,quod mominerim legi.

Gerundia in Di.

Gerundiis in Di, adduntur pubstantiva, Tempus , causa, studium, finis, ct caetera eiu dem gene-

ris . Cic. de Senect. Equidem esseror studio , patres uestros, quos colui, O dilexi, uidendi. I o. ni iam aut finis omnino depi randi, aut moderatio. i H Item nonnulla adiectiva, ut Peritus, imperitus , cupidi, , in uetis nauigandi, ignaruU dicendi. cic. a. de Orat. sum cupidus te audiendi.

Partieipialia uerba nusium ante se easum postulant, sed certis nominibus substantivis adiunguntur , cuiusmodisunta Ratio, facultas, ara, disciplina , doctrina, copia , ubertas, us , sinis , Occasio, Tratia. Cic. 3. de 0rat. Dicendi faculi rem ueteres Graeci sapientiam nominabant. Adiectiva pauciora sunt. Cic. lib. i. de Orat. 2Demo suaserit studi si dicendi adolescentibus , ingestu discendo , Histrionum more ei borare . Idem ιbidem, lib. 3. est ex multis res una , quae magis oratorem ab imperito dicendi, ab ignaroq. distinguar. Idem 3. 01. Hoc qMidem sane luculenter , ut ab homine perito disiniendi. Idem de Opt. Gen. Inser faciendi. Caes. lib. s.be Ii Gail.Panis, quod in uerus nauigandi, moe pimeret.. O.I. da orat. Vir regenda Reipub.scientissimuι

136쪽

pro accusatitso admittunt. Cic. 2. de Dium. Doleo, tantam Stoicos nostros Epicureis, irria

dendi sui , facultatem dedisse. Plaut. Capt. /ri ominandi tibi istorum, erit magis, quam dundi copia.

csar crebro hoc genere loquendi utitur, cum pronomen , Sui pluralis numeri adhibetur. lib. q. belli Gall. Frequentes , omnibus principibus , maioribusq. natu adhibitis , ad eum iri castra uenerunt ,simul ut dicebatur , sui purgandi causa , quod conira , ac esset dictum , ct ipsi peti sient , praelium pridie commisissent . Liu. lιb. i. belli Punis. Non enim uereor , ne 'quis hoc me uestri adhortandi catio , magnifice loqui , exist mel, ipsum aliter animo aqfectum esse. In hac locutione, ais Laurent. summam honestatem latinitatis subesse. Sora.in Arig. cap. 9 8. Iisdem etiam epulum inco Pectu Do praebuit , pe Missa lino exacta iocandi licentia , diripiendaq. pomorum. Te rent. In prologo Heaut. Facite exquisitis: diate crescendi copiam, Nouarum qui spectandi fa ciunt copiam , sine Mitiis 3 Hoc est , date copiam erescendi , id est maiorem famam ,gloriamq. compnandi iis, qui faciunt copiam, uidendi nouarum, pro Nouas comedias Muarum,non iungitur cum participi

o uerbo, Crescendi , cum sit ab Olutum ,sed cum spectandi: Accipitur enim hic crescere,ut apud Cl. pro S. Roscio, Nasi mihi liberet accusam possem crescereuehoe est,possem illustrior sieri, maioremq. gloriam comparare. In his, is similibus locutioniabus , gerundium est pluralis numeri , passiuae . significationis,neq. enim Mρriatur s quod proprium est uerbi in sti 3 gene-πM. omnia recipit ut insinuum, Fore ut Amatum iri , Dentaqueis ut illa prisca in Roem, de quibus supra eximus , recipis v

137쪽

maseulinum , Vestri adhortandi , 2 utrum , Diripiendi pomorum , Famininum ,spectandi noMarum . Quod uero dixi Genitivum pro accusativo poni, more caeterorum locutus sum .

In Dum .

Gerundiis in Dum praestonuntur praepositiones, Iz-a Ad , ob, inter . cic. I. Tusc. Conturbatus Gnimvis non est aptra ad exequendum munus

suum. Idem q. in Verri Quanto illudflagitiosius, improbius, indignius, eum, d quo pec niam ob absoluendum acceperis, condemnare eLia. a. ab urbe , Ipse inter stoliandum corpus hοHis, veruto percisus inter primam curationem expirauit. Praeponitur Ante, sed rorius. Vir. 3. Geor. runque ante domandum Ingentes tollunt animos .

Praepositis A eum Gerundis in D m ,frequenter sequitur mrba motus. Liu. t. ab urbe . Mistum ad castra oppugnanda . Cic. 3. de Orat. 2 unc con ra pleriq. ad honores adipia sendos , O ad Ompub. gerendam nudi ueniunt , atq. ine mes . Item adiectiva , Facilis, dissicilis, paratus, promptus expeditus, idoneus,altus, segnis , uehemens,infimilia. Idem Iib. 1. da Fin. 2 sq. me segniorem ad respondendum reddi, disti.

In Do. Gerundia in Do , modo sine praepositione in or tione adbibentur, Cic. A it. 1 3. Plorando de

138쪽

fessus sium e modo praepositiones maximὸ Θ, Ab, De,In, assumunt. Idem de A c. Vtrunq. dictum est ab amando: Idem Ep. 2. Etenim quise In tam in scribendo impiger , qua rigo e Idem Att. 8. Tu quid cogites de transeundo in Epirum, si ire Iane uelim . 'Nonnumquam Ε, uel EX, Cum, Pro. Plaut. Aulul Heus senex pro uapulando hercle abs te mercedem petam. Quincit. lib. I. cap. S. Scribendi ratio coniumcta cum loquendo est.

Laurentius neetat hoc Gerundium eum uerbis motus psi r.e-a .eoniungr, ut A vertor ab arando, Redeo a Jectando , sed ab ser. a ratione, aspectaculis. Cicero tamen in lib. dei Clar on uidetur tantopere id reformidasse. Tum Brimus; Quam hoe idem in nostris contingere intelligo , quod in Graecis, ut Omnes fer. Stoici prudentissimi in disserendo sint, ct id arte facient, sintq. architecti p oene uerborum ; i dem traducti a disputando ad dicendum , inopes reperiantur . Exemplum ubi Ex praecedit, est apud Teren. Adel. Ut id orienderem , quod te isti facilem , O festiuum putant, Id non feri ex uera uita , nesadeo ex aequo , O bono , sed ex assentando, indulgendo, Olargiendo.

Gerundia Passiva. Gerundia, quae passionem significant, nullum pon

se casum admittunt; Quinct. lib. i, cap. 3. Memoria excolendo, sicut alia omnia , augetur. Plin. lib. II. cap. II. Rubens ferrum non enhabile tundeudo. Sall. in Iurur. Pauca supra

139쪽

repetam, quo ad cogno cendum omnia illustria magis magisq. in aperto fini.

Gerundia quidam suspicantur dicta, quod geminamsignia

eaerionem, astutam nimirum, O passivam gerant. In Di, rius passionem Iignificantuust. lib. i 7. Axhenas PH. erudiendi gratia milsus , quanto doctior maioribus suis,tanto, O g tior populo fuic: Do, Dum, finita fretuentius, Cic. 1. de caride sue, Qua pecude, quod erat ad uescendum hominibus apta, nihil genuit natura faecundi M., DO,sinitum , tum datini, ruma blativi naturam imitatur; dativi , Plin. lib. I 3. cap. a. ubi de chartarum generibus agit, Emporetica inutilis scribendo , cdie. Idem lib. 2 I. eap. is. Scolymus carduorum generis ab iis distat, quod radix eius uescendo est decocta,ct lib. i s. cap. I 8 de uariirsicorum generibus loquens. Ham Alexandrinae uiae in Usunt uescendo, ubisubaudiendum est, I riles, Aptae uel quid simile.Ablativus aliquando praepositionem habet Q. Varro de Met Rufii. lib. 2. cap i 6. Quam paucissimos reliqueris , tam ορ- timi in alendo fiunt propter rapiam laciis ; Plaut. Aulul. Heus senex , pro uapulaudo hercle ego abs te mercedem petam, quod paulo ante adduximus, ut ostenderemus , .Do , sinisa 4 praepositionem, Pro etiam adimittere. '

Ratio uariandi Gerundia.

Gerundia, quae accusativo cas gaudent fer/, et gantius morςAdiectivorum ad hunc modum comstruuntur ; Pompeius studiosius fuit f empub. T defendendi, rive'. sieruanduPompeius Rudiosus ..ifuit Reipub. defendendae, ciuiumq. scrvandorum, ita ut gerundii casius maneat seruato tamen ge-

nere , ac numero accusatiui . . Cic. .q. Philip.

Princeps uestra libertatis defendenda semper

140쪽

sui, Idem 2. epire. Hoc quicquid attigi, non feci inflammandi tui causa sed testificandi amoris '

mer. Lin. 2. ab urbe , Interiecto deinde haud

maino spatio, quod vulneribus curandis supplendoq. exercitui satis Gyen Cic. Epist. 3. Animum tuum promptum, o alacrem per exi, ad defexr

dendam Rempub. et Idem lib. 13. epist. Omne desiderium literis mittcndis, accipiendisq. leniam: . Liu. 7. ab urbe . Praelia de occupando ponte .

crebra erant. eQuidam ex iunioribus haec, gerundisa nomina uocant;alis , gerundia adiectiva; alij, participialia adiectiva; Laurentius , s lGerundia,quibus rei administratio significatur: ita tamen , ut fus' stetur esse participia passiua nissentis temporis, quod Linacer pori 6firmauit Ucianus Lib. s. Romina uerbalia appellauic . Mihi ut dicam,quod sentiο uidentur gerundia pase a in Dus, quae ita nomine, ut distinguantur ab aliis passivis ,

quae in Di,do, dum, exeunt. : Itaque ab activis formantur du' genera I abera, qΠα exisu atque terminatione ab activis non separantur altera uero, quae,Dus, da, dum, finita , more nomi num, flectuntur, quo pacro etiam, Amatus , amata , amat m a

se caetera id genus uerba declinantur. Dicet aliquis 3 Si sum uerba passiua, cur ablativum post se cum praepositione more pas Orum respuunt Quia, quemadmodum activa ante se nomi natiuum habere non possunt, ita fieri non pote i, ur post se p*μ a ablatiuum habeant, qui ex nominariuo activi nascitur. Vnde perspicuum est, haec participia non se ; n i participi

passiua ablatiuum more suorum uerborum admittunt, quod his participialibus uerbis nunquam usu uenit. P eque ex interprem ratione consimare possumus , haec participia esse eraesentis te loris ; Cic. I. Of. Orationem autem latinam profecto legendis

nostris efficiei pleniorem Legendis nostris, id est, Dum leg--