장음표시 사용
441쪽
secessit ab aliis, nisi secum deferens diversa ab illis accepta i
strumenta , & multas cognitiones necessarias ad vitam , quibus omnibus excogitandis unus homo vel impar omnino est, vel viribus deficiet, antequam aliquid exequi , ct opportune perficere possit. Concipe hominem, qui diffracta per tempestatem navi nudus feliciter enataverit in insulam omnibus incolis vacuam . Nonne ille quamvis a viribus animi & corporis bene comparatus sit, intereat brevi necesse est 3 ubi nulla est domus, in quam , se recipiat, nullus ignis, nullae vestes, nullus opportunus cibus , M omni omnino caret instrumento, quo haec sibi sufficiat. Rumsus pauci siunt, qui hoc genus vitae prorsus solitariae per longum tempus peregerint, iisque per miraculum suppeditata etiam fuerunt necessaria ad vitam , ut fertur de S. Paulo Eremitarum parente ; Communiter enim multi simul congregantur , quorum , vita proinde Elitaria dicitur , non quia excludat consortium, omnium omnino hominum, sed eorum dumtaxat , qui in urbibus commorantur, in quibus plus nimio multos vident corruptis moribus , ut timeant, ne illis ipsi quoque inficiantur cum detrimet to tranquillitatis, & aeternae salutis desperatione. Praeterea quoniam in hac ipsa solitudine ipsi vel in studia, vel in opera mechanica, vel in preces incumbunt,quae vel per se, vel per ipsorum intentionem ad bonum commune pertinent, iam plus caeteris aliis homines diligunt, eorum 1bcietatem fovent, de pars sunt Reipublicae omnium praestantissima. 369. Finem hunc , quem nostrae constitutionis consideratio Patefecit, extra controversiam ponit utrumque Divinum Testamentum . quod perfecit hanc inclinationem in amorem societatis, prohibens quemquam odisse, jubens mutuo se amare tamquam fratres, quorum unus idemque est Pater Caelestis, S negans licere cuivis privato quemquam damnare, ut sibi aut aliis noxium , & multo minus illum ut talem punire . in id clarius his
verbis Z i Mandavit unicuique de proximo suo, & illis saepe r
petitis in Lege Evangelica,Di ges proximum tuum sicui seipsum. In quaestione igitur de origine vitae hominum Rciabilis minus a curate loquuti sunt illi Philosophi, qui hanc dixerunt osse indigentiam , quam singuli habemus de aliorum opera ad vitam
442쪽
tuendam & sustentandam; Re enim diligenter considerata in hae indigentia invenimus solam rationem medii, quo Sapientissimus nostri Conditor uius est , ut vitam socialem viveremus . Eadem proinde huius origo statuenda est ac naturae nostrae , ut satis expressit S. Thomas dicens , i AR homini naturale , quod sit animal sociale , quod ex hoe osenditur, quod unus homo solus non ἄ-cit σι omnia , quae sunt humanae pisae necessaria . 'Cum haec doceant nos de fine creationis hominis, prout ex viris ac flaminis constat, non est dissimulandum ipsum mei virum conditum esse ad dominatum & gubernationemr feminam , vero in ipsius adjutorium , quemadmodum in Genesi legitur . Hinc proprietates viri sunt maJestas quaedam oris , corporatura ad graves labores apta , robur membrorum, vigor mentis, & i doles inimica otii, quae se prodit ab ipsa pueritia nunquam quieta : S multo magis in adolescentia , quam omnium maxime delectant lusiis , qui celeres motus & exercitium virium requirunt: ct in ipsa matura aetate, in qua si relaxationem, quaerit a contenetione mentis in rei aut publicae aut privatae administratione ,hanc
non invenit,nisi in novo aliquo labore vel deambulandi veI equitandi vel venandi, vel alia sibi iucunda sed laboriosa exercitatione . Contra vero faeminae proprietates sunt venustas qui derrta in forma , ct gratia in operando , sed statura humilior, & vircs minus validae r dexteritas in manibus , sed tarditas in pedibus :1uavitas in moribus, sed angustiae in animo: sedulitas in agendo, sed limitata ad ea, quae confinia domus non transgrediuntur: ea demum sunt tuae ostendunt faeminam factam esse non ad aequalem potestatem cum homine , sed in adiutorium illi simile a oo Illustre etiam exemplum finis intenti a Divino artifice, quod in brutis animantibus elucet , non est praetermittendum, , postquam, scriptum est, et Lmerroga jumenta , ct docebum re . s. oblatilia Caeli , ct indicabunt tibi , ct narrabunt pisices maris. Sed quamara est horum doctrina , atque narratioZ scilicet, quocioinia hae manus Domini fecerit. Ipsa enim conformatio anim lium relationem ostendit ad elementum , in quo vivunt, ad T
443쪽
telliget, qui paulum considerationis adhibeat. dum ea intuetur, vel observationes in hac re ab aliis factas, ut aLeski i & De hamo Σ , animadvertat. Harum sipecimen ipse pariter hic subiiciam . Habitant terram aridam bestiae quadrupedes, & quia itini quae carnibus pascuntur , ideo habent agilitatem ad pi edam assequendam , & acma satis robusta ad illam retinendam & discerpendam . Ad hos fines illorum ristus superne de infernς praeditus est geminis dentibus, longis validisque, pedes amitari unguibus acutis & falcatis, quas in vaginas condunt cum succ-dunt ne alterantur . ct exerunt dicto citius , cum praeda potiuntur . Et quia sunt alia , quae vegetabilibus vivunt, alias etiam ungulas, alios dentes habent. Horum series continua dc aequabilis, Sc anteriores quidem acuti sunt ad incidendum , posteri res vero latiore ς ad pabulum comminuendum : Ungulae autem , altius assurgentes i nstar calceorum , & ejus firmitatis, quae opportune corporis pondus sustineant, & ejus formae, quae respondeant locis , in quibus pastum sibi inquirant, solidae pro brutis , quibus campi , bifidae pro illis, quibus loca abrupta ad hunc finem fuerunt destinata . Collum etiam singulis aptatum est ejus extensionis , quae stantibus sium ceret ad cibum e terra sibi arripiendum . Quare camelis praegrandibus est etiam longissimum relephantis autem multo majoribus non quidem data colli proc ritas , ne forte minus decentior esset illorum forma , aut minus robusta; sed supra os collocatum instrumentum versatile , longum, cilindricum , agile , plicatile , proboscidem vocant, qua tam quam manu omnia facillime apprehendunt , de ori admo
37 I. Habitant pisces aquam , quae tantam terrae partem dc quidem ad insignem altitudinem contegit. Hinc ea stini struct ra corporis, qua facile per illam moveantur. Caput plerisqu prae corpore angustum & acutum ad secandas aquas: squam maea capite averse . ne obstent natatui: Cauda lata & expansa de maxime flexibilis , qua tamquam gubernaculo motum suum sin Omnem partem dirigant, de qua velocissime contracta per continuas Oscillationes caput versus, totos se antrorsum promo
444쪽
vent, beneficio fluidi tam cito non cedentis. Habent pinnas ex utroque latere dispositas , & etiam supra & infra dorsum . Harum officium non tam est, ut illis se tamquam remis promoveant cum sint tenuis longitudinis, quam ut motum iuum facile dirigant , qua volunt. Sicuti enim navis statim vertitur in eam partem , in qua remi inhibentur , ita etiam piscis ad dexteram mmvetur , si contrahit supra suum corpus pinnas dexteras, & vice. versa . Est etiam alius hujusmodi pinnarum finis praecipuus, scilicet ut venter deorsum , tergum vero siursum se .nper vergat. Fac enim ut otiosae illae maneant, vel quia vita absit ab anima-Ii , vel quia illas rescideris , videbis ad primum aquae motum statim deorsum tergum, utpote spina onustum, verti, & ventrem sursum . Habent saltem aliqui branchias ad fauces positas, quarum usus creditur ad emittendam aquam , quam continuo respirant , vel illam , quae importune influit cum cibo. Certe qui branchiis carent, habent fistulas vel foramina , per quas aquam emittant. Habent aliqui pariter intra se vesicas aere plenas,quas forte pro libito distendunt, ct comprimunt, ut distensione volumen amplificent, & per gravitatis suae diminutionem e fundo aquarum ascendant, & compressione a siimmo ad imum audio pondere descendant , vel in quavis altitudine cum fluido aequilibrentur. De illis, qui his carent, dicam cum Pluche i , vel habere aliquid aequivalens, cujusmodi est cavitas aliqua, quam , ope musculorum pro libito dilatant. & contrahunt: vel esse enatura piscium , qui parum se extollunt supra fundum aquarum, ut soleae & passeres: vel esse paris fere gravitatis cum fluido , in quo vivunt , ita ut exiguo pinnarum conatu possint se elevare , ct diutius ibidem consistere 3 2. Vivunt aves in aere vitam suam magna ex narte. Hinc casiunt figura, quae a rostro acuminato , ct capite minuto incipiens sensim amplificatur , ut facilius medium aereum prosci n- dant, quemadmodum naves in prora fiunt graciliores de angustiores ad iter expeditius per aquas . Sustinentur ossibus firmis quidem ad machinae stabilitatem , sed intus vacuis ad minus ejustem pondus. Uestiuntur pennis eo artificio factis , ut magnum spatium sub tenui materiae quantitate occupent, ut facilius
445쪽
in aere sustineantur, eaeque ita collocatae sunt, ut inter volandum corpori magis applicentur , ne aer subintret. Alas habent utrinque positas levissimas & aequales, quae quasi totidem remi possunt facile explicari & agitari ad volandum , & rurius comtrahi ad decorum corporis integumentum. Eaedem nervo robustissimo singulis armis connectuntur . & pennis constant longis . levibus , & crassiori ex parte cavis , ut multum aeris occupent , in eoque vibrentur , & corpus facile elevent, & in quamcunque pro libito directionem promoveant. Cauda instruuntur non sinium pro arquipondio capitis & colli , quod maxime in volando necessarium erat , sed etiam pro quodam quasi temone , ut se . quo placeret , statim converterent. Est illis sub gutture adnexus sacculus , quo multum cibi congregari potest sensim devolvendi in stomachum ad animalis nutritionem , quoties iter haberetnt per loca aquis aut nivibus obsita . Quae carni vorae sunt , rostro donantur valido S adunco ad discerpendum, & unguibus firmis, ct acutis ad apprehendendum : Anates, Anseres. Cycni , &aliae, quae ex aquis pastum habent, palmipedes sunt ad natandum: collum habent oblongum, & lato terminatum rostro, ut in profundum possint immergere: pennis etiam instructae sunt
quodam quasi oleo linitis, quod aquam respuit , & crius quasi
penum abundantiorem, quam sit in aliis avibus, inveniunt in vesicula circa caudam posita , ex qua rostro illud exprimunt, &supra plumas, prout oportet, deducunt. Passeres & pleraeque ex parvis avibus, quae fructibus seminibus & insectis palam positis vescuntnr , rostro sunt brevi & delicato, & pedibus quasi digitatis ad ramos arborum , quibus insideant, amplectendos . Scolopax , Falcinellus, Ciconia, te aliae, quibus cibus paratus est in vermibus sub ipsa humo vel fimo absconditis, longo rostro donatae sunt per modum paxilli, vel ligonis . Picus, qui vivit exsormicis & animalculis habitantibus inter corticem,& penitiores partes arborum , rostro praeditus est acuto de robusto , quo ligna etiam penetrat , postquam percussa indicant per obtusium sonuetum cariosia esse:& ungues habet in brevibus cruribus satis aduncos et & linguam praelongam & viscosam , qua sibi glutiat irretitos vemes. Ardea,quae piscatione vivit,est longo collo & pedibus,dc nuda cruribus, udi utra aquam longius etiam a litore expedi-
446쪽
peditius incederet & venaretur: est rursiis armata rostro non si tum longo , sed etiam dentato , ut pisces labiles commode retineret , S praedita alis pro mole corporis amplis, ut ad longa etiam itinera sum ciens esset. 3 3. De stultitia Spinosistarum, qui oculos negant datos ad videndum , aures ad audiendum , & alias corporis partes ad particularia quaedam munia . certi sumus ; Nam ex dici is supra k. 143. , his sensibus deficientibus deficiunt omnino ea commoda , quae per illos habentur, ut eadem reparari nequeant ullo usu,aut exercitio aliarum partium corporis. Quis enim unquam vidit sine oculis, aut audivit sine auribusῖ Quis sine manibus fuit aut domi insignis artifex , aut belli egregius miles Z Nonne tamquam prodigia nominantur aliqui, qui sine manibus nati, tantum industria profecerunt,ut pedibus ipsis assueverint aliqua ma.
nuum officia exequi, scilicet cultros tractare,calamos acuere,cha
raeteres formare, ori cibum admovere,& similia, si credimus a u. thoribus a Jacobo Pontano i citatis, qui tamen haec reserentes monent , pedum digitos fuisse in his hominibus monsti os longos . Quod dentes dati non sint ad mandendum , minus stulta propositio est,quia neque omnes habent constructionem aptam ad munus conterendi cibos, cum alii tamquam cunei ad eos solum scindendos , alii tamquam clavi ad eos solum perforandos appareant destinati: neque praeterea unice dati sunt ut instrumentum ad victum, sed etiam ut arma ad defensionem , praeter alio;
usius , cujusmodi est , quem supra j. ys. observavi , proprius
homini, ut loquelae inservirent. Ceterum , quod inter fines dentium primarios sit prima quaedam, & rudis alimentorum Comminutio , perficienda deinde per stomachuin , & alia organa , luculenter ostendit, quod observatur in avibus, quae quoniam dentibus instructae non sunt, duos habent ventriculos , non solum ex sine paulo ante dicto , sed etiam ut in eorum primo recondita semina aliquantulum macerata deinde in secundo penitus dissolvantur, ope etiam saxulorum,quae glutiunt, Σ non ad cibum, sic Honoratus Fabri ex Harvelo,ut aliqui purarum,neque ad refrigerium,
ut vulgus venatorum putat, sed ad dentiam supplementum , που -
447쪽
ne aliquo rumore . m patet experientia , quem si aures a meas ,
sutile audies: hinc ubi saxula lamiora sum, illa egerant, alioqae
ρονιο asperiora norant. 14. Non est dissimulanda alia contra illos evidens argumentatio, quod animalia omnia ab ipse ortu utuntur hujusmodi organis ad eadem omnino officia, etiamsi vel nunquam fieri possit, ut cognoscant se illis instructa esse , ut dici debet de brutis r vel antequam id possint cognoscere,ut accidit homini per plures aeta.
tia siuae annos: Tunc enim solum quando adoleverit,& non vulgaria studia excoluerit, potest aliquantisper intelligere admirabile aliquorum saltem artificium ad usum , quem praestant. cipportunis1sime accomodatum . Exemplo sunt homines. & multa animalia , quae non aliter, cum in lucem venerunt, incipiunt vitam,in eaque perseverant,quam per continuam agitationem pulmonum,qui siunt organum ad hoc munus , quod nullo alio suppleri potest , singulariter constructum . At nullum brutum scit illos se habere , de quam pauci sunt etiam inter homines, qui saltem noverint, quod est omnium facillimnm cognitu , ipBς modo dilatari ad novum aerem excipiendum. & modo coarctari ad illum excludendum , qui calore jam nimis rarefactus, vel alio modo ea clasticitate privatus est , quae requiritur ad viscerum actionem , sanguinis
motum , & totius corporis incolumitatem .
Similiter homines & quadrupedia, cum primum nata a sunt, sugunt lac ex matrum uberibus , quin cognoscant illa ad hunc finem laete tui gescere , sibique datum esse os ejus constr
Etionis. ut inde alimentum sibi capiant: & quin modum intelligant. quo hujusmodi partes ad hunc usum optime aptatae sint , cum id ultimis hisce emporibus cognitum primo fuerit ab ipsis philosophis post derectam gravitatem aeris,& exinde consequentem ascensionem fluidi lactis in vacuum superne factum , ut
Nievventltius i . & Pluche Σ observant, & Jo. Cristophorus Sturmius explicat . idem dico , tum de fistula , per quam culices & pulices sorbent sanguinem animalium , quibus in sed rint , postquam exerto aculeo intra ipsam latente, sed qui visibi-
448쪽
416 DE MUNDO.li; in culicibus fit microscopis apud Philippum Bonanni ci . cutem penetrarunt, & venulam perruperunt: tum de oblonga papilionum proboscide , quam deprehendit idem Bonannius Σὶ brevi dividi in duas antlias. in magnam longitudinem extentas, & sub finem ornatas pIuribus quasi papillis,per quas cito florum herbarumque succo explentur, dum eas explicant, quas ceteroquin convolutas in spiram circa os ad hunc usum disiectum facile gestant rium de tubo apum,quem per modum scalpelli librarii intra inimcludunt, de cum volunt aperiunt,& foras ad idem exercitium' producunt. Galenuς post similex animadversiones concludit: 33 ara igitur ratisne dici pses animalia partium astur a partibus doceri r i I Bon. - . evrlat eam ε. l. i.
449쪽
I I a enam antiquitatem. Pag. Π9. aera Christiana creditur deficere annis tribus. 333 Aer quam utilis. Αο8. Has pro numisimatis, & campanis quibusnam constet. I 8. Eternitatem Mundi qui tenuerint. 'pag. 226, dia seq.Alarum diversae formae. 27. Aloe. 62. Alphonius Rex condemnavit coῆ-
stritistionem Mundi. 77. Americae mentio apud Veteres. g 2. Eius detectio. 23 T. Amor amicitiae excludit amorem O dinatum ad commodum amasitus non ad Deum . 38 I. Amphibia. εδε AEnaxagoras non fuit primus , qui Deum auctorem Mundi dixit. Isso. Anchora in montibus reperta non spertinuit ad homines antediluvia
Anima Adami non suit creata ante ip1ius corpus. 2 O.
Anima Mundi admissa fuit ab aliquibus. 23 I. & 263. Animae hominum non sunt pars Dei. gg S. Nec ab aeterno. 226. ec materiales. 28ι.& seq. Nec omnes simul creatae . 26o. & seq.& a o. dc seq. Nec compositae ex substantia quadam spirituali. 226. Nee coniunctae corporibus in poenam peccati. 261. Nec inclusae in involucris reconditis in Adamo. pag. 2 P. & leq. Sed creantur si ccessive . a 49. S seq. Earum perfectiones 4 sq. Annum incipiebant ab Autumno Orientales. 323. Antipodes ignorati a veteribus. 24 . Apes nascuntur ex ovor illarum tres species. II. metamorphosis. H.
Aculeus. 34. dc 426. Opera I s. Indoles. S6. Aquae fortis separantis metalla ignotus inventor. 233. Aquarum utilitas . i Is . seq. illae occupant dimidium superficiei te restris . III. Gratis dicitur continuo diminui. 244. & seq. Aranei. Sex saltem habent oculos . 79 Arbores habent Truncum gonicum s& ramos positos ad angulum Asgraduum. IO. . Amores silvaticae. 63. Argi liae usus. 6 Illo Aristotelem tenuitia aeternitaten mundi non est certum . 226. Arteriae habent valvulas . quae cor versus clauduntur. 4I6. Artium qua ruaedam inventores. 2I8. Artificia simpliciori modo facta . non proinde sunt mςliora - 2 cis
Asclepiant tubi demonitrant existentiam flu di longe subtilioris,& gravioris aere. 6O9.
Astra, de eorum combinniones non sunt signa rerum humanarum. 3 6.
Astrologorum praedictiones conde-nmandae. 396-& R. Atmosphaerae altitudo quomodo in v
stigetur. ηos. Aves maximae, mediocres, minores,
450쪽
minimae. 43. δc seq. Illarum structgra . 422. Et nidi. D. Cur aliae multos,aliae paucos pullos producant . Ig9. Cur duobus ven- triculis praeditae. 414. Augustinus animam Adami fuse screatam ante corpus dubitanterdixit. 2so. Circa aliarum originem dubius fuit. asa. R a sq. Eius interpretatio de operibus sex dierum. 3 14. Auris . . H. Aurichalci elementa . I R. Aurum album , alias Platina dei Pin-
Autumno conditus eir Mundus . g 17. Et hinc .ncipiebant annum Hebraei di ortu utales. 32 4
BAlaenarum magnitudo , & a solei, quod ab ipsis extrahitur. 36. Bia hemot est vel Mitia , vel Diab Ius . 266. Belemnites dubium an sint eone huelia. Is Beneficii notio postulat cognitio ni,& libertatem inctante. 391. Belli ae teroces. 48. Bombyces in Europam saeculo UI. introducti. sq. Illorum cura , &metamorphoses. Sa. Bona esse, quae Deus creavit , quia illa elegit, & mala rursus . quae non creavit, falsum est. I a.
Bonitatis obiectim notio. I 83. Haec bonitas non fuit ratio deter minans Deum ad rerum creationem. I 8 I Io. 37 a. ct seq.
Bonum minus in quo sensu sit aliquod
Boves lactariae dant quotannis fruisctum scutatorum decem . As. Brassica. ω, Bruta non possunt dici misera. g . Ea emata sunt propter hominem stg82. 38 . & ieq. Et ante peccatum omnia erat illi morigera. 3sg. Etiam post peccatum habemus illorum dominium . 392. & seq. E rum multitudo & varietas . 3 3. 8. Structura interna Sc externa. So. 8 I. Diversitas in eorum cornibus . 78.
Burneti opinio de Drmatione Mundi est contraria Scripturae . SO
CAeeat arbor similis malo auis
reo . 6 . illud Maranionis quomodo dulce scat. 68 Caelestia corpora non sunζ creata uni ce propter hominem . 396. 398.& seq. Casse Ductus est arboris, quae in diversis locis nascitur. 69. Calearia saxa ubique reperiuntur.
Cale ,graphiae eoocha . Σῖς. Calorem quini die minui gratis diciis tur. 2 7. Cameli, 47. Candor diei est a reflexione lucis ira . atmosphaera. 4os. Canes. s. Canis Carcharias. 36. Cannabis 63. Caprarum utilitas . 66. Cariophylla ex unica iam insula v nlunt. 61 Carnium esus nunquam fuit prohibitus