장음표시 사용
431쪽
excrevit in eam in is, quotiescunque aditus aeri impediatur , Obt rata per madentem pannum vel alio modo, ejus apertura . Finge aeris sphaeram sublatam , iam aquae , & alii liquores cum commixtis exhalationibus vi Plis attenuatae non poterunt nisi paruma Elo extolli . Finge restitui, jamque scalam vaporibus comparasti , cui innitentes altius extollantur & sistineantur, donec ibi concrescentes iterum decidant in pluviam', vel nivem , vel rorem . Finge iterum aerem abesse , nulli jam haberentur venti. qui nihil aliud int , quam torrentes aeris , quorum aliqui aestus
mitigant, alii frigus: hi exhalationes dissipant, illi extollunt:
per aliquos opportunae ad pluviam nubes congregantur, per alios optata serenitas restituitur et per omnes navium ingentes moles
promoventur , per quas invicem sibi succurrimi homines , commutantes inter sis , quae uno in loco rara sunt, cum iis , quae alibi ad vitam commode ducendam abundant. Oii id quod sine illo muti essemus omnes , cum in eo consistat sonus, qui dicitur objectivus . Nulla proinde non jam oblectatio ex cantu , & harmonia , sed ne colloquutio quidem , atque commercium . Deesset etiam modus nunciandi per sonitum campanae toti populo per amplam urbem habitante ea , quae cepe magni interest illum, eodem tempore scire , ut conveniat ad consissendum de Republica , . ad resistendum inimico , ad restinguendum incendium . Adde quod sine aere nullus esset diei candor, per quem,quae procul etiam a nobis sunt,& per se non sulgent, consipicimus, ct integro hori Zonti dominamur ; Hic enim consistit in reflexione radiorum solis ex particulis aeris, a quibus late dispergitur stipsti obiecta , & ex his iterum resilit etiam in nostros oculos . Habe retur etiam importunus. & nobis perniciosius transitus a luce Solis supra horizontem stantis ad subitas tenebras, illo infra ipsit moccultato , & contraria ratione transitus a tenebris S nocte ad subitam lucem & diem . Proinde remotis crepusculis nos quidem dies duabus circiter horis breviores haberemus , qui vero remoti magis ab aequatore habitant, integris etiam mensibus in profunda nocte versarentur . I Ipse , sic olim Tullius , aer no-
bi cum videt, nobiscum audit, nonseam sonat ; nihil enim eorum sine eo fieri potes. Multa alia ab aere provenientia commoda vi-
ci Tuli. de Nat. Deo. lib. I. cap. 33 a
432쪽
deri possunt copiois de erudite exposita a Derhamo per quatuor prima capita siuae Physico-Theologiae,& post ipsum a Pluche ci).3si. Ab aeris consideratione nota recedam nisi adnotata prius duplici ipsius specie . quarum altera est illa , cujus pondus cognoscitur de aestimatur per susipensionem Mercurii in tubis diricellianis ad altitudinem pollicum Parisiensium circites a. 8. Altera vero ea est , de cujus quidem existentia, non vero' dete minato pondere quisque certior fieri potest per tubos , quo a dicam Asclepianos , siquidem P. losephus Asclepius in Collegio Romano Matheseos Professor , primus in sua , De nova facili methodo elevandi mercursim m tubis ad altitudinem consset ς --jorem , dissertatione, Romae editae anno I 767, non solu n docuit modum ,. quo quis facile videat mercurium suspensum in tubis indefinitae amplitudinis, ct langitudinis, sed etiam per relata ibidem experimenta , quibus instituendis ipsemet adjutor fur,. plane persuasit, suspensionem hanc non pendere , ad meque ab a tractione vitri cum mer rio , neque ab uno alio intra risum Impedimento , quocunque Iandem nomine illud D nire , aut vi donare Iibeat& propterea aliud fluidum omnino esse admittendunta prorsus diversum ab aere' vulgo cognito, cujus rationem habeant necesse est Physici ut consideratione effectuum naturalium. Quod cum secerint, manifestos etiam reddent fines aliquos a Deo i tentos in eiusdem creatione O Interea quoniam Diarium Sapiemtum ad Januarium anni I σρ reserens hoz iuventumis stim los cuique subjicit ad illuc tentandum , dicens magni interessta Philosophos , advertam pro iis, qui unice lustrine hoc diarium opus esse ad purgandum mercuriuml ab aere communi repetitis operationibus longe saepius, quam bis aut ter. quando tubi longiores sunν, nec unquam obtineri praeclaram hanc siuspensionem, quoties aliqua ejus aeris quantitas quantumvis minimae, dummodo sensibilis . remaneat , sed posse. dum minimae. est, reddi insensibilem modo , quem docet dissertatio, quae etiam reserthabitam hac via suspensionem - estitudinem non solium polliscum. 8 sed etiam I xa , nota tamen aa plureω dies , sed solum
433쪽
ad plures horas ; diuturnam enim per dies & etiam menses suis spensionem non obtinuit Author, nisi in tubis ronge infra tam , ingentes altitudines. Advertam rursus, praeter arundines, quibus alligari & sulciri debent tubi longiores, ut libere possint tractari, necessarium esse, ut illorum parietes sint crassores, quod artifices praemoniti utique exequentura Tandem praetermittendum non censeo, post editam dissertationem, in tubum, cuius amplitudo pollicem excedebat, ab Auctore immissa fuisse frustula grandiora suberis, spongiae , arundinis, serri , aliaque hujusim di, quin tamen, mercurio ab aere per aquam probe purgato, minus valida fuerit suspensio . Quis jam eam existere attractionem sibi suadeat, quae a nullo alio corpore impediri aut minui possit. Praeterquam ab aere 3362. Re Iicta at Iphaera terram peragremus,quam fingamus esse ubique unius, ut dicam, indolis sine magna illa fovea Oceano , qui continet cum aquis in eo inclusis salia, & alia principia vegetationis: sine m Intibus, qui exhalationes maris 'recipiant .
S congregent, de per subiectos campos distribuant, sine diversitate in .stra is , & siccis illam componentibuῖ - nonne terram ,
fecimus jam desertam prorsiis & inhospitam ' Nulla enim pos
sunt esse nec animalia nec vegetabilia. nec sessilia , ubi deest
omnis materia apta ad diversas concretiones, quae pertinent ad Viventium omnium constitutionem , atque conservationem . EX
eo enim quod habeantur terrae calida & frigida , lentae & Diabiles , leves & ponderose , pingues di macrae, pullae S gilvae, flavae & rubescentes , de aliae , possidemus tot mineralia metalla lapides fossilia. i , de quibus , inquit Jo. M. de Turre, non me- Ityrem in entes tractatum eo , quem edidis Georgius segricola ,
idemque notat Pluche L .admirans a nemine post annos jam ducentos, qui de his scripserunt, fuisse seperatum . Finis auten horum manifestus est , quoniam ex illis habemus materiam ad domos, instrumenta ad artificia , pretium ad merces , remedia ad morbos, Omamenta ad delicias. Et quo major est horum usus, major etiam eorumdem copia. Ita saxa ubique obvia sunt,
tum illa ex quibus villae constant , quae agricolas recipiunt a &F f i a ui hes
434쪽
urbes contagunt, quae cives custodiante & arces aedificantur , quae provincias tueantur : & viae sternuntur, quae, quasi totidem canales bona unius regionis in alias ad mutuam felicitatem derivent : tum illa etiam , ex quibus ad caetera inter se colliganda calx conficitur ; Haec enim saxa , quae calcaria dicuntur, Joannes
Golschaldus Uallerius in sua Mineralogia apud eumdem Tum re i) , testatur ubique reperiri sub sorma lapidis vel albi, vel grisei, vel serret , vel rubri, vel viridis, vel nigri. 363. Quid primo adspectu minus utile argilla Z Sed hac sublata deficit materia ad conficienda vasa , quae sunt in ussi ad Cibos comparandos , ct mensis apponendos apud maximam generis humani pariem : Deficiunt putei & sontes; aqua enim e Caelo cadens non inveniens tenacem argillam , quae illam sustineat. ocius & directe telluris viscera , ejusque voragines penetrabit , ct quin humanis usibus quicquam prosuerit,per vias oculis nostris imoervias dissipabitur . Fac rursus eamdem terram uniformiter ubique dispositam, neque hic in campos Extensam, illic Ha colles assurgentem , ibi in montes elevatam , jam de rebus ignotis loquutus esset Virgilius dicens: di
e legerer , ilιὰ peniunt felicius uvae , Arborei fetus alibi , atque injussa pirescumGramina.
Ipsi autem montes per omnia pene mediterranea loca longissininexcurrentes, de ingens maris alveus in medio terrae etassus , de illi longe minores fluminum, per totum continens dispersi , quot quantisque finibus destinati sint vidimus iam siupra. Fac tandei terram , de quae in ipsa sunt, non fuisse diversis coloribus distincta, perit jam omnis prompta obiectorum distinctio, quae necessaria est ad vitam tuendam ; Sicuti enim cum omnia propior tenebras nigra evaserunt , Vel candida propter nivem , quae singulis adhaesit, opus est tentamento ad discernendum unum ab alio , ita idem accideret, si singula uno essent modo colorata . Perit etiam magna nostrorum solatiorum pars , quae a varietato S distributione diversorum colorum in montibus & campis, ita
herbis & floribus, in vestibus & ornamentis dependot. Hos igiturci Tur. Phys. pari. min. I. num 3 7 . pag. 33 4 Diuiti sed by Corale
435쪽
tur fines intendit creaturarum omnium magnificus simul,& beneficentissimus Auctor. 35 . Finem aliorum elementorum aquae & ignis quis neget esse corporum omnium , & vitae hujuς nostrae conservationem ZPlutarchus commentariolum edidit de insigni utriusque usu per modum problematis, tuane an lanis sit mitior . Sed leges Romanae litem dirimunt, parem utriusque necessitatem statuentes ,
dum , ut habet Tullius, jubem et , qui de majestate damnatus sit, aqua igni interdici r Prosecto semel quod aquae nobis negentur , evadunt jam campi omnes sterilis arenarum congerie; , &tota terrae superficies spoliata omni vegetabilium non solum ornamento , sed etiam annona, in qua animalia alimentum habent vel immediate vel mediate , omnibus etiam incolis privetur necesse est. Hinc suae sunt in quavis habitata regione perpetuae aquae dulces: & siqua in regione hae minus abundent congregatae in flumina & puteos, vel omnino deficiant, provisum alio mo
do no .imus. Sic in insula Jamaica sunt ex Levvthorpio i quaedam plantae . quae abundanti siuo humore stupplent aquae dulcis penuriam . Sic in aliis locis Viatore ς & Venatores inveniunt teste Derhamo Σ in arboribus caesis vel perforatis sum cientes sibi sontes paratos. Sic a quam plurimis Auctoribus , quibus addo Lemum a ,citatis a Ludovico Morerio in suo Dictionario ad articulum Fer, non quidem primae ejusdem editionis anni 1674, quae unico tomo constabat , sed aliarum posteriorum , quarunia illa anni I 4o tomos octo complectitur, scriptum fuit , insulae cuidam Canaricie, quae Ferri dicitur, plenae caeteroqui habitato tibus & animalibus, nullas concessas aquas dulces, nisi illas , quae ab arboribus quibusdam quotidie perabundanter stillant, vel per obdum pluviae a singulis soliis cadunt. si credimus Aldrovando, qui iconem etiam hujus arboris nobis exhibuit , quae ab alio etiam authore apud Johannem Bahuinum proponitur s . Sed hoc alii recentius inter fabulas rejiciunt , ut Morerius ipse in Meditione anni 174o adnotat. Tam evidentes sunt huiusmodi aquarum fines, ut ad illa; observandas frequentissime Sacra
436쪽
bcriptura nos excitet, ut in agnitione ει consessione omnia r
gentis & moderantis Dei perficiamur . Deus, inquit, es , ci qui ligat aquas in nubibas suis, ut non erumpunt pariter deorsum: qui et facit ventis pondui, O aquas appendit in mensura; qui
3 auferi Uilas pluviae, undit imbres ad inflar gurrarum rqui praecipis nidii ut defendat in terram , ct imbri fortitud nis suae. Hante Deo concrescis gelu, ct rursus latissime fiam
dantur aquae . Framentum desiderat nubes, O nubes spargunt lumen suum, quae luseram per circuisum , quocunque eas Potumas
gubernantis duxeris, ad omne , quod praeceperis illis super faciem orbis terrae. uuii se es pluvia pater Z vel qui genuit sillas r
ris Hore in libro Job. Et in Psalmis r AdoraIe Dominum , Vox Domini super aquai. Anis ου nubes ascensum tuum , --bulas super pennas ventorum, emistis fontes in eonpaltibus, inter medium montium pertransibunς aquae . Operit ς earum nubibus, ct porri rerrae pluviam. Habis clo furisus ejus fluent aquae. Et in Ecclesiastico : ii) In magnitudine sua posuit nubes. Pu chritudinem candoris ripis admirabitur oculus , ct super imbrem ejus expassit cor . Et in Hieremia: ci 2 Ad vocem suam dat mauetitudinem aquartim in Caelo, o elevat nubes ab extremitatibus terrae. Et in Amos: cis Qui vocat aquas marit. undis eas super faciem Ierrae, Dominus nomen es ejus. Et tandem in Actis
Apostolorum : sis Non sine Iesimonio seipsum reliquit, bene ciens de Caelo . dans pluviai, Iempora fructifera. 36s. Quid dicam de ignis scopo . Quis non videt eo siubi to . omnia Ire jam stupida ct torpida igne habemus perpetuo , quae nobis sunt vel necessaria vel utilia ad vitam . Si terra aer aqua tantopere nobis prosunt, id habent per ignis acti nem i recedente illo intolerabilis fit aer propter frigus, in lapidem aqua convertitur,tecta omnem negat vegetationem. Ignis,
qui magis sensibilis est, ct quasi tractabilis vasa comparat ad i struendos, & continendos cibos, vel ex terra subacta , vel ex
437쪽
metallis iam antea per ipsum domitis improbo labore, cuius spe
cimendat Pluche i in eo , quo opus est ad ferrum liquefaciendum . Ille perficit arma ad domandas feras, at repellendos hostes, ad artes omnes exercendas . ille duros scopulos convertit in calcem , vinculum ad coli gandos inter se minores Iapides , ut quasi fusile aedificium exhibeant. Ille vitrum largitur . quod, dum aditum luci permittit . eumdem ventiς intercludit. Ex hoc fiunt omnis generis vasa ad continenda , quae diligenter servari volumus a corruptione . de exha Iatione e dc tot eleganti ssima artificia, quas volumus imposita mensis , disposita in scriniis,& pendentiae Iacunaribus : Sc pulcherrima specu Ia , quae excogitata a Sidoniis dicit Plinius ca) . sed redacta ad' eam amplitudinem, ut sint
ex praecipuis domorum ornamentix, primo quidem a Venetis . qui ea noverunt producere ad amplitudinem quatuor circiter pe- sum quadratorum , deinde vero a Gallis , qui nunc perveniunt ad duplo etiam maiorem . Ex Uitro pariter formantur perspicil-Ia ad remedium visuς infirmi. telescopia ad prospiciendum remota, micro scopia ad in piciendum minuta, thermometra de ba- rometra ad deprehendendas atmosphaerae vicissitudines circa calorem & gravitatem , & sexcenta alia instrumenta, quibus Physica promovetur. Per ignem demum creantur quodammodo
novae diversorum corporum *ecies, quot Chemia praestat & as
366. Quando ignIs consideratus seorsim a particulis & comporibus , sub quibus non tam oculis, quam tactui sensibilis est, nihil aliud sit quam lux , iam quot sunt hona . quae a Iuce in nos
derivantur , sunt autem innumerabilia & talia , ut sine ea tota rerum materialium natura in situ iaceat & squallore , de quasi sine anima , totidem sunt ulteriores fines , propter quos ille conditus est . Porro lucem & ignem non esse quid diversium , multi tenent, sed multi etiam negant, contendentes esse duo fluida distincta inter se realiter, quorum alterum, Iux, per totam hanc re rum creaturarum congeriem aequali in quantitate intra aequalia spatia sit diffusium t alterum vero ignis, sit dumtaxat commixtum corporibus cum ea lege , ut aequaliter distribuatur in omni spatio ab
438쪽
ab illis occupato , praescindendo a causis particularibus, quae illum magis in unum locum congregent, quam in alium . Dicunt enim haberi cum ingenti frigore lucem magnam per hyemem, in cubiculis, fenestris apertis, de in astis montibus die sereno,etiam sub AEquatore, contra vero haberi in tenebrose cubiculo, ubi sudatorium sit. & prope terram per aestatem in ipsa concubia noete, magnum aestum: ergo lux & ignis non simi idem. Quae argumenta cum aliis multis urget Plucbe i , desciscens a contraria 1ententia , in qua olim fuit, dum dixit Σ demonstrari posse ignem
ct lucem e se eamdem rem. Sed quando lumen lucis dependeat amotu quodam diverso ab illo, a quo dependet ipsius ardor , jam substantia lucis & ignis poterit esse eadem , & omnia in contrarium arilumenta facilem habebunt solutionem . 35 . Ut ostendam iam in partibus etiam Mundi tenuioribus
palam apparere immediatum aliquem finem , propter quem d terminato quodam modo singulae conditae sunt a Sapienti dimo Creatore , propono mihi primo ortum animalium , & video ea . quae ex ouiparis procedunt, inclusa fuisse sub ovi camerato cortice , ut eo protegerentur ab aeris injuriis pressione de intemperior illa vero , quae ex vi viparis veniunt, ovo saltem visibili &aeri exposito carere,quia jam Armata in Iucem emittuntur. Rursus quoniam sanguis, qui continuo moveatur. destinatus est ad vitam animalium persectiorum , quicunque inspiciat structuram ductuum, per quos decurrit, videt duplicem illorum speciem arterias & venas , in quibus aliis omissis, singularum valvulae in oculos incurrunt: sed quia arteriae mcipiuntisanguinem a corde
per ipsius systolem , ne ule in ejusdem diastole in cor recideret
gravi ate ita ι valvulae erant ipsis apponendae , Quae cor versus clauderentur , atque tres ex his conspicuae sunt in principio arteriae tam magnae, quam pulmonaris, quae a figura crescentis Lunae , semiiunares dicuntur . Contra vem quia Venae receptum
sanguinem ab arteriis debent in cor iterum effundere , ne in systole cordis ille reflueret, valvulis instructae sunt, quae in contrariam cordi partem clauduntur. Et duae ex his occurrunt ad . ingres
439쪽
ingressum venae pulmonaris in ventriculum cordis sinIstrum, mitrales dictae a figura mitrae sibi propria , tres vero habentur , ubi vena cava cum dextro cordis ventriculo conjungitur, tricuspidales ex figura appellatae. Sed qui Anatomem constulat, tum plantarum , tum anima Ilum, quae singulas quantum potest partes ab
aliis divisas oculis subjicit, ille hujuImodi in singulis artificium,
texturam , dispositionem , magnitudinem , densitatem detegit, quae plane praedicant singulas destinatas esse ad peculiares fines , qui omnes in plantis quidem conspirant in unum illud, ut ipsae
vegetent ad usum & commodum animalium, in his vero, ut ea vivant , & sua vita fruantur , S praeclaram sui speciem creaturis , quae rationalibus cognitionibus capaces sunt , exhibeant, dehinc ad laudem sui S omnium creatoris excitentur. Si quis minus inter ligat haec ita esse , animadvertat , . quam cito vel subito aliud evadat ab illo , quod prius erat animal , in quo vel musculus deficiat a sua tensione , vel cerebrum obstruatur in aliquo ex suis sinibus , vel os unum e suo loco tantillum dimoveatur , vel nervus in aliquo membro impediatur , vel materia aut situs cuique parti proprius alteretur . Dignae siunt, quae in hac re legantur subtiles meditationes circa organa ad motum animalium desinata , quae acute Alphonius Borelli considera sit. 3 5b. Sed ut quid distinctius dicatur , proponamus nobis ante oculos nosmetipsos , & videamus,quinam sit sinis immediatus in eo , per quod ex parte animae bruta omnia superamus, ex parte vero corporis bruta ipsa saltem aliqua , & ex aliqua saltem parte nos superant ; illis enim,non vero nobis sufficiens indumentum , ab ipsb ortu concessum est , dc victus quasi in propatulo positus , quin opus habeant labore & anxietate ad haec sibi comparanda . nec armis extra se conquisitis ad horum custodiam,& sui tutelam. Equidem dicam,finem datae nobis rationis, in qua consistit illud,
quo omnia bruta ex parte animae superamus, esse ut acquiramus
cognitiones omnium praeclarissimas , inter quas sunt illae, quae spectant ad ipsum nostri Creatorem, ejusque pers dictiones, &nobis procuremus felicitatem non solum pro hac vita , sed pro alia immortali, cujus ingenitum augurium Divina revelatio persuasit non esse chimaericum . Haec suadent illa Ecclesiastici ,
440쪽
ci 'fuit oculum suum super eorda illorum ostendere illis metu ita operum se rum , ut nomen sanctificationis collaudent, I
riari in mirabilibus illius, ut magnalia enarrem operum ejus . Utrumque confirmat , quod vulgo etiam dicitur, quod omnis homo scire desiderat, & beatus esse : Finem vero dati nobis corpo- iis nudi inermis debilis, dico esse, ut vitam sociabilem viveremus . Bruta quae ad mutuam vitae communionem deliinata non sunt, omnibus, quae sibi ad vivendum necessaria fiunt, instruuntur intra breve infantiae tempus, pro quo quamdiu hoc durat , P visum iisdem est per vehementem matrum amorem, qui cessat,& in odium etiam convertitur , quando jam sibi possunt consulere, & seorsim vivere. At quia homo ad vivendum simul cum aliis creatus est, Opus erat,ut mediis opportunis instrueretur ad hunc finem , quorum illud est maxime urgens, suamet neceGsitas , cui non potest ipse solus siuccurrere , abunde autem per aliorum auxilium . Haec enim necessitas multi generis est , utpote quae complectitur ea, quae ad hominis habitationem victum &vestitum pertinent, & quibus non satisfit nisi per plures artes &disciplinas . quot videmus in qua vis bene ordinata Republica , exerceri. Hinc Divina Providentia faetum est, quod supra observavi β. I I 3. γ , ut diversas inclinationes, & aptitudines di-υersi homines habeant, ne desint . qui tot distinctis officiis fungantur, ex quibus pendet omnium & singulorum felicitas, vel commodior constitutio . Quare qui se ab omni aliorum communione separat, jam frustra habet eam vim mentis, qua pollet.& brachia & manus , quibus praeditus est , ct ipsi eidem inutilis
est tot tantarumque rerum creatarum apparatus , quem videt de
intelligit pramaratum sibi esse ad vitam commode ducendam. Legimus quidem fuisse viros Sanctissimos, qui in Blitari is locis
vixerunt . Sed imprimis dum hos admiramur , jam fatemur vi-inim ab illis fuisse ingenitum vitae sociabilis amorem , nec ignoramus huiusnodi consilium ab iis susceptum,non ex odio aut aversione generis humani, sed timore amittendi vitam immortaliter felicem , vel consequendi cumulatiorem in ea beatitatem, impellente etiam de adjuvante Spiritu Dei ad opus hoc , quod ipsi iidem experiebantur dissicile de molestum . Deinde nemo horum