De metallicis libri tres

21쪽

IN D

nephitis.

vo os . et ipSpongia Pompeiam.

et mites.s 3 Struthio camelus ferrum coquoque-

Tiberium marmoriss Ire cur dicitur.

Topatirim, Io S.IIo Subriantia est opus solius naturae aut Treuertinlim . superioris causae.

Sudatoria ex sub cranea evaporatio- Tutia Alexandrina. Is

22쪽

bilici marisi .

24쪽

DE METALLICIS

LIBER PRIMUS.

ANDREA CAESALPINO

CAP. I. N F IM V M genus mixtorum , quod corpora continet inanimata, etiam infimum fere gradum substantiae obtinere videtur. Cum enim sint veluti duo e trema materia scilicet , & ratio cuius gratia , quae forma est & finis: supremus substantiae gradus in hoc consistit et nani finis optimi rationem habet , cuiusmodi in solis animatis reperitur, anima enim nihil est praestantius: infimus autem in ipsa materia, haec enim est alterius gratia: intermedia porro sunt plura: alia enim accedunt magis ad rationem substantiae quae in fine consistit: alia ad naturam materiae, ut tradit Arist. q. Meteo. cap. Vltimo. Cum praeterea triplex sit compositio ex a. de Part. an cap. I. Vna primaru qualitatum calidi scilicet, frigidi, humidi, & sicci, ex quibus consurgunt quatuor prima corpora vocata elementa. Secunda mixtorum, quae similaria dicuntur ex ipsis elementis: Ter-

25쪽

1 T, E M ET ALLICIS

tia dissimilarium , quae organica vocantur, ex similaribus , in qua ultima perfectio est finem tenens numero ternario, ut in multis natura fert: Patet elementa ad materiam magis accedere quam mixta: & mixtorum quae animata sunt, ad id cuius gratia: quae autem anima carent , imperfectiora esse, & accedere magis ad naturam elementorum: & iuret mixta imperfecta a plerisque vocari, non enim adepta sunt perfectionem , cuius gratia & elementa facta sunt , & similaria. Nec tamen putandum omnino fine priuari: nam primum non desunt elementorum formae ordinatae ad ylterio- irem finem: praeterea & si multa metallica ad animam palaticipandam inepta sunt, ut inferius ostendemus, inseruiunt tamen omnia quibusdam , qui finis, cui, appellatur. Nam montes lapidei ad fluctus arcendos inter caetera faciunt:terra nuda ad stirpes ferendas: pluuia ad augendas segetes: &tandem omnia ad usum hominum , sumus enim quodammmodo omnium finis. a. Phy. toea . Merito igitur hristoteles I. Meteo, cap. I. dixit. Quae tractantur in Meteorologia , passiones esse elementorum, ut quae communeS sunt

aeris,& aquae ,& terrae species & partes, & passiones par tium et innuens lapides , metalla , & reliqua fossilia, de quibus in fine tertij libri agit. Horum autem omnium duas

tantum causas esse testatur I. Meteo cap. a. materiam scilicet, & essicientem ubi inquit. Accidentium circa ipsum, idest,mundum inferiorem , ignem & terram & congenea his ut in materiae specie eorum quae fiunt, causas oportet putare , subiectum enim & patiens appellamus hoc modo .' Quod autem sic causa est, ut unde motus principium,eorum

quae semper mouentur, causandum virtutem. Et iterum

cap. g. inquit: Quod sub ea quae sursum est circumlatione corpus Velut materiae quaedam existens, & potentia calida& frigida, &sicca, & humida ,& quaecumque aliae has se quuntur, passiones, fit talis & est a motu & immobilitate.

Ex his patet corpora metallica substantias esse ut materia, sunt enim elementa varici modo alterata .. Quod si eorun-

26쪽

dem affectiones considerentur, secundum quas aliquid agere aut pati possunt , quibus differunt omnia corpora similaria . Meteo. cap. 8. iam multae consurgunt Metallicorum species. Differunt enim aurum, aes, lapides, & reliqua me

tallica, quia liqualibia, aut illiquabilia sunt, vstbtilia, aut inustibilia, ductilia, aut fragilia, &alijs huiusmodi potentissa affectionibusque praedita secundum varias elementorum mixtiones alterationesque. Quoniam autem in his multum inest materiae, parum autem de qui ditate, minus patet quando sunt, & quando non sunt, contrario modo quam in organicis, de similaribus viventibus: rationes enim eorum non sunt certae, cum longius absint a sine, & secundum inordinatiorem naturam fiant, ut testatur Aristoteles. Sed illud mirum videtur, quod asserit minus manifestum esse naturaliter ignis opus quam carnis: cum ignis combustio aut calefactio sit manifestissima. An cum elementa aliquid passa sunt, incertum est, an sint adhuc: ut Glacies an retineat vires aquae : & vapor an sit aer : similiter exhalatio an sit ignis. Fuligo& sulphur fumi sunt congelati, ii

certum est an ignes sint, quia eorum opus non manifestum, ut de carne viva vel mortua. Metalla multas alterationes patiuntur, ut videantur omnino deleta esse, ut contingit Plumbo cum in Cerussam vertitur, aut Sandycem : non tamen adhuc corruptum est: si enim confletur, reuertitur in

plumbum, ut glacies in aquam. Similiter fumi congelati in

ignem transeunt: excrementa ignis, Ut cineres in terram.

Hinc patet quo pacto definienda sint corpora metallica , per materiam scilicet & speciem affectionis, & causam ess-cientem. Vt glacies est aqua a frigore congelata e materia est aqua, species congelatio, causa efficiens frigiditas. Metalla sunt vapores cum quadam exhalatione a frigore congelati . Lapides sunt terra partim a calido partim a frigido condensata: & caetera simili modo. Antiquiores philosophi omnia naturalia ut animalia & plantas hoc modo considerabant,ut notat Arist. I.de Pas. an. cap. I. Cum enim nul-

A a lam

27쪽

tam considerationem haberent finis, cuius gratia natura agit, latebat eos ratio explicans ipsum quid est, & solam materiam putabant esse substantiam, reliqua omnia accia dentia et cum tamen forma, & ipsum quid est magis substantia sit quam materia: per illam enim unum per se sunt , quae illius gratia petuntur : ut domus diruta non amplius unum sed lateres S ligna . Sed ut reuertamur ad metallica diciamus : Aurum quidem unum quid esse, & plumbum, & crystallum, & reliqua huiusmodi, sed per accidens Vnum, cui nomen impositum est, ut aquae, & congelationi impositum est hoc nomen glacies. In artificialibus quoque idem faci-mUS . Statuam enim vocamus compositionem aeris , ct figurae . Sed haec assimilantur magis substantiae, quia ars alicu ius gratia agit, ut natura . Non tamen artificis opus est ipsa substantia , sed solius naturae, aut superioris causae: Quod innuit Aristoteles g. Meto. in fine. ubi inquit Constitui o gana, Vt caput, manum, pedem non quidem a calido,& frigido, ut ars, & argentum: sed quemadmodum serram, aut phialam, aut arcam ars facit disic ibi natura vel alia altriqua causa , innuens intelligentiam, quam natura sequitur

in organorum constitutione .

CA P. I L

OVamuis autein partes similares viventium constitutae sint ex elementis coagulante caliditate vel frigiditate , vel utroque ut sales, metalla, lapides: differunt tamen , quoniam illae in gratiam organorum cond: tae sunt, haec autem nequaquam : sed accidit , ut ars ea traxerit ad varios usus. Differunt praeterea, quia metallicorum matriria inepta est ad vitam participandam . nullum enim animal, neque planta ijs nutritur . Nam etsi plantae ex terra videntur alimentum sumere, O quaedam animalia luto nuis triantur: humorem tamen quendam sibi familiarem ex ijs eliciunt lapidum autem substantia, aut metallorum, aut1 berrae

28쪽

ter rae purae non transit in eorum naturam . Quod autem di, citur de Struthiocamelo ferrum conquo quere, & quod in ventriculis auium quarundam lapilli reperiantur, ut in Hirundinibus, putandum est medicamenti potius gratia ali quando ab illis animalibus ea expeti, quam nutrimenti. Indicio est nulla animalia ex eorum putredine oriri: Nunquam enim repertum est, aut lapides, aut metalla, aut sulphur corrodi ab animalibus, ut solentaigna a teredine. Reperiuntur quidem vermiculi varij generis in terra coenosae quia putredo aquae materia est opportunissima ad eorum generationem: & in scopulis maris intra lapidum cauernulas reperiuntur animalia quaeda, quos Dactilos vocant, ostrearum medullis similia, & gustui grata, ex aqua marina introlabente genita. At in fodinis metallorum siue marmorum aliorumque saxorum numquam vivens corpuS reperitur. Et si enim aliquando in eorum caesura ostrearum testae, aut caetera conchilia reperta sint, haec recedente mari, &sapi descente solo inibi derelicta in lapides concreuerunt Vbique enim ubi nunc est arida, aliquando affuisse mare te. statur Aristoteles: Hoc enim modo censere magis consonum est rationi, quam putare vim animalem intra lapides rudimenta animalium ac plantarum gignere, Ut quidam a putant. Sed de his alias apertius dicendum est. Materia autem metallica inepta est nutritioni, quia grauior, & ter restrior . Calor enim innatus substantiam quandam leuem requirit, in qua conseruetur, ut fiamma in oleo: alioqui extinguitur: huiusmodi autem est, qui in spiritu & sanguine ,

aut proportionali reperitur. At ex corpore adeo graui, &terrestri impossibile est talem spiritum, & humorem elicere Quamuis autem metalla quae liquabilia sunt , aqueam habeant substantiam praedominantem: reponuntur tamen a Galeno inter corpora terrestria , vel quia per concretionem terrea sunt reddita, unde a calore animalium eorum

humiditas reduci nequit ad actum : vel quia humiditas metallica valde terrestris est, & grauis, ut patet in argento

vivo e

29쪽

vivo: quamuis enim id liquidissimum sit, nequaquam, indidefacit: ac pondere vinciti omnia praeter aurum . Si auritem ex humiditate metallida spiritus aliquis eliciatur, is omnino aduersatur vitali, perimit enim omnia animalia: seu in fodinis hauriatur, seu ex fornacibus, aut quomodo cumque . Alicubi tamen mitior est exhalatio morbos quosdam sanans , ut in sudatorijs putqolauis . Stirpes quoque enecat, ubi eius adiit copia: ut merito naturametallica stari tui possit toto genere aduersa corporibuG uiuentibus. Est quoque valde conspicua differentia. Viventia enim gignud sibi limite, quod est opus animae altricis, ut alimentum in sui naturam conuertat. A t metallica nec procreant sibi sim lia neque se ipsa augere possimi. Quod eaim aiunt: Plumbum augeri imbribus, aut hoc is subterraneis conditum, ut Galenus testatur s. simpl. peculiare est soli contingens, cu ius causa loco proprio dicenda esta Et quod chimistae asserunt , semina esse auri, quibus multiplicetur in infinitum ,

adhuc famosum est, magis quam compertum. Non tame est praeter rationem, ut arte corpora metallica inuice trans mutentur. Cum enim eorum formae accidentia sint, ut ostensum est,a calore & frigore prouenientia: qu*tenus in manu artificis est alterationes huiusmodi essicere, etiam nouas formas introducere potest,ut patet in corporum combustione, solutione, congelatione, distillatione, sublimatione,& huiusmodi : consurgunt enim corpora diuersa, ut sales ,

vitrum, aquae, & alia inulta. Sed quae ex motu cassi contingunt , a sola natura fiunt non minus quam viventiae non

enim artifex imitari potest huiusmodi alterationes . Quae igitur sit metallicorum corporum substantia, & quomodo differant a partibus similaribus viventium explicatum est: quomodo , utem a se inuicem differant dicamus.

C A P. III. Vin duplex eorum materia statuatur ab Aristotele g. Meteo. in fine: scilicet duplex exhalatio, haec quidem

30쪽

. vaporosa,. haec autem fumosa, illa quidem ex aqua ortum ducens , haec autem ex terra , etiam duo genera corporum

intra terram feri; ex sicca quidem exhalatione fossilia. ideo . dicta quia fodiendo inueniuntur ut illiquabilia lapidum genera, ct quaecumque in puluerem soluuntur. Ex humida autem, quae proprie metallica vocantur, quia post effossionem transmutatione egent, ut liquor metalli igne fundente a recrementis expurgetur. Sed medici hoc nomine medicamenta omnia accipiunt, quorum generatio,vel sporetina est in metallis, idest fodinis: vel in fornacibus, alijs que praeparandi modis, ut testatur Galenus s. simpl. I. Ab ijs tamen seiungit lapides, & terrarum genera. Dioscorides omnia subterranea metallica vocat, recentioreS mineralia : fodinas enim minas vocant . quae Omnia secundum Aristotelis sententiam ad duo praedicta genera rediguntur, Posteriores plura genera faciunt : Nam quatuor statuit Avicenna: lapidem, metallum, sulphur, & sales. Albertus Magnus tria: lapidem, metallum ,& media mineralia, quo nomine reliqua omnia corporabaccipit, quia mediam quandam naturam inter lapidem,i& metallum habere videntur . Non desunt qui nostris temporibus omnes praedictas diuisiones reprobent: praeter lapidem, & metallum duo genera introducentes: terram & succiam concretum, quasi multi lapides non fiant ex succi concretione, quem succum lapidescentem vocant. Praeterea sulphur, &auripigmentum succos concretos dicere absurdum est: neque enim humore soluuntur, neque prius liquida fuisse quisquam vidit . Inter inflammabilia solum butimen, & liquidum & concretum reperitur: sed in his coguntur idem in ladiuersis generibus collocare: ut succinum,& obsidianum inter lapides & succos concretos . At subterraneorum partitio, quae ab Aristotele traditur, omnium exactis Sima, clarissimaq. reperitur, quod hinc fiet manifestum. Primo igitur illud animaduertendum est, omnia haec corpora terrae species vocari ab Aristotele I. Meteo. cap. I . quod patet ex