장음표시 사용
161쪽
3o Institui.Chirurgicarum Lib. I.
est. De medicamentis autem, quae vim molliendi durities obtinen diffusius alibi tractabimus.
capita curation. scirrbosurum tumorum
t o Cirrhum, qui resoluta, atque absumtta humiditate,ini tophaceam duxitiem concreuit, sensuque omnino caret, cuiusnodi est, quem exquisitum Galenus vocat, tanquam immedicabilem curare ne aggrediror.
1 Scirrho non exquisito qui non sine sensu quidem om- Ionino est,sed aegre admodum sentit medicamenta,quae tepido calore,ac mediocri humore pi dita sunt,hoc est,quae emolliendo moderate digerant, adhibeto. . Vehementer digerentia, atque immodice exiccantia partibus scirrho laborantibus, ne unquam admoueto, iis Is enim subtilior humiditas resoluita,quod vero reliquum est,exiccatum lapidosumque essicitur. . In duris ac densis partibus scirrho obsessis, cuiusmodi' sunt tendones,atque aliis etiam in locis si affectus iam inueteratus est,medicamenta quae disiecent,atque incidant, oculus generis est acetum,emollientibus,& moderate digerentibus misceto. Scirrhosam quoque partem hanc, duram ac densam, & quamlibet aliam diuturno scirrho affectam, supcr vaporem calidum quem molaris lapis,igni candens acerri- umo aceto perfusus emittit, collocari, subindeque versari
. Quotidie etiam oleo aliquo tenuium partium, in quo cucumeris sylvestris,aut aliticae radix,aut anethum viride, α recens, aut id genus aliud incoctum fuerit,affectam par- solem perfundito. ν Eiusmodi desiccantia,incidentia ac crassos humores resoluentia modice d est,non saepe nec longo tempore,atq; oportunὸ, hoc est,non inter morbi initia,& interposito remollientium usu,praedictis sciretiosis partibus amoueto. 3Is In summa scirrhos omnes,qui nondum callum contraxerunt medicamentis, quae commode digerendo emolliunt curato.
, Scirrhosi lienis atque etiam iecinoris curationem, m dicorum prudentiae committito. . me eua
162쪽
De Tu moribus praeter naturam. Is
Te eaneeros tumore,quem vulgo eancrum aponematosum
Ancri nomen medicis,& chirurgis aequiuo- eum est,eius enim fgnificatio ad duo morborum genera extenditur, nempe ad cancrosum tumorem quem vulgo cancrum aῖostematosum vocant tam euidente,hoc est,in summa corporis parte haerentum, quam absconditum, ut
qui in penitioribus,& latentibus corporis partibus, est 3o sede,palato,aut sinu muliebri conditus,& ad cancrum viceratum. Porro. Vterque affectus signitur ex atra bile, hoc est, eiusmodi naturae succo, cuiusmodi est faex in vino,& amurca in oleo: ut decimoquarto Therapeutices , dc Iibello de tumoribus praeter naturam, Galenus testatuin II reliquit.Vbi autem mitior fuerit succus huiusmodi latentem, seu occultum cancrum,sine ulcere progignit. Si verbacrior maligni6rque contingat,cutim erodit, & cancrum facit cum ulcere,de quo in 1equentibus dicemus, quando scilicet de ulceribus agemus. Hic autem solum sermonem zo iaciemus de cancro in extimis partibus constituto, &nondum exulcerato,qui &ipse quandoque occultus Galeno dicitur. Est igitur cancer, quo de hic agitur, tumor . durus, inaequalis, rotundus,venosus, id est, venas habens in circuitu tui sidas:&exaltatas , liuescens siue fuscus,&H ut Paulus ait colore magis, quam inflammatione, nigricans, calidus, sed non adeo,ut inflammationes, subito accrescens,aegros maxime fatigans:& perpetuo fere dolore affligens, raece is & καρπινωμα dicitur. Hanc autem appellationem huic morbo indiderunt tam Grae- Q ci,quam Latini,a cancro aquatico animali: quoniam circa nunc implentur & intenduntur Veuae, cancrorum pedibus, a stomere illo corporis descendentibus, pei similes. Nonnulli ver , inde sic nuncuparunt,quod difficillime ab his partibus, quas obsederit, euellatur, quemadmodum cancer aquaticus animans:Is enim loco, quem semel apprehenderit pertinaciter haeret. Adde quod & hie tumor cancri animalis colorem repraesentat: nempe subnigrum. Caeteriis prima cancri istiusmodi rudimenta, tam con- sua interduim exiguique sunt, ut vulgus ipsum latere possint: vix enim dum adhuc incipit ciceris, aut s
per initia confusa at . que obpura.
163쪽
131 Institui.Chirurgicarum Lib. I.
I. b. bae magnitudinem aequat. Quare nihil miri est sinquit
πινα me. Galenus si vulgus tunc lateat, non secus profecto quam stirpes,quae e terra iam exeunt:quando hae quoque peritis tantum agricolis agnoscuntur. Postea vero in tantam molem attollitur, tamque vehementia, & magna, & cun- setis euidentia adfert symptomata,vi ne puerum quidem clam sint. Itaque tunc nemo de appellatione ambigit, sed nominat uno aliensu omnes eluunodi affectum,cancrum: quonia vi diximus) venae in hoc morbo ex utraque pane intumescunt, distendunturque, ac figuram omnino simi , olem cancro reprςsentant. Signa induta caneri emgentis, non vicerat .
NOTAE Anerosus tumor ut superius dictum est duritiameaucis mi habet,& inaequalitatem, quae tactu facile deprehendentμ non ditur. Colorem praese fert liuidum, siue fuscum, qui inter vicerati. rubrum,& nigrum medius est,Graeci πελιδεω vocant. Ci cal Ccum cancro affectum, quidam ictus, quasi punctim illati sentiuntur: interdum etiam torpet Celso. Venas ostendit in circuitu tumentes, & exaltatas,cancri brachiorum modo. Nonnunquam etiam in quibusdam delite- ibscunt.Tactusque is locus,aliis dolorem adseri,in aliis eum non habet. Renixus quoque huic tumori valens est. Gale. I vD I c IA 1 . Therap. Adhaec,extraneam quandam caliditatem habet. Cancer,seu carcinoma a toxo genere morbus est gra- 3 uis,& perniciosus. Vix enim unquam propter succi crassitie consanescit,utpote quod nec repelli,nec discuti queat, . nec toti u, corporis purgatione cedat. Sed & tanta eius viti j est malignitas, ut mitiora plane contemnat remedia, illisque Vt dici selet) medium unguem porrigat,vehementioribus vero, veluti crabro irritetur,excandescatque, at- 3o, que efferetur. Id vitium in qualibet corporis parte oriri lib. consueuit, sed maxime in partibus suterioribus circa fa-
quinto. ciem,nares,aures,labra, & mammas foeminarum, atque Gai.IAR 1. ζλrum praecipue,quae a natura purgationem menstruorum
ad Claudi non habent. Sed & viris plerunque accedunt cancri, qui-3 bus afluetae per mariscas purgationes suppressae sunt: per has enim turbidus, ac crassor sanguis funde prima vitium hoc rudimenta accipit) expurgari a natura consue- uit. Porro cum humor ipse melancholicus faeci vinariae proportione respondens, in particulam aliquam defluit,
164쪽
De Tu moribus praeter naturam.
JIque impactus manet: interdum varices facit,aliquando vero cancrum, utpote cum ipse deferbuerit. Cum vero ad cutim uniuersam expellitur, fit is morbus, quem elephantem nominant. Est itaque cancer particularis quae-1 dam elephantiasis,quam vulgus male lepram appellitat. Quanto autem 1anguis ex ouo ortum habet cancer, cras- esor fuerit,ac nigrior,tanto deterior affectus erit. Cancer sautem iam conlirmatus sui dicitur atque inueteratus, curationem non admittit , nisi radicitus extirpetur, aut per Io sectionem scilicet,aut per ustionem: verum qui in penitio- ' 'tibus corporis partibus constituti sunt cancri, talem curationem non destderant,ut sequente aphorismo nos edo- is coit senior ille, medicorum facile princeps Hippocrates, AD 33. ,, inquiens: Cancros occultos omnes melius est non curare: η cuiati enim citius pereunt: non curati verb, longius tempus perdurant. Experientia nanque ut in commentario huius aphorismi Galenus testatur) compertum est,omnes qui huiusmodi cancros sectione, aut vitione curare tentarunt, illos magis irritasse, & breui homines interemis o se. Soli itaque cancri illi curationem huiusnodi admit- γlunt,qui in summa corporis parte haerent,quique exulce- a irati sunt,& ade , laborantes favisant, vi ipsi vitro chi- Mrurgi manum efflagitent:& simul in talibus partibus consitan quas resecare,& exurere una cum radicibus possis. . t 'φν Μ Voco autem radices cancri cum Galeno, eas, quae plenae sunt sanguine melancholico, venas,& undique versum ad loca circunstantia extenduntur. Caeterum ex cancro non ulcerato,non raro fit ulceratus,putrescente scilicet spatio temporis humore,in vasis delitescente, vel irritato a me-3o dicamentis inconsulte admotis,affcctu.Hunc autem exulceratum cancrum pessimum esse, iudicant omnes, α ve- canere exulrae curationi quae omnia molitur, & agit,ut laborans par- cerat M timticula ad sanitatem perducatur) prorsus ineptum. Hic mus osse enim ad perfectam atquς ab lutam sui curationem,mor- ρας. I dentia,aspera, ac vehementia de syderaret medicamenta. Atqui sui diximus) talibus magis irritatur, efferaturque, tantum abest, ut sub iis vel mitescat, vel consanescat. Proinde fatis fuerit, si cancros non ulceratos , etiamnum o summa corporis occupantes, praesertim maiores ,& iam inueteratos, prohibeamus augeri, a perfecta quidem cu
165쪽
i3 Institui. Chirurgicarum Lib. I
ratione manum subtrahentes. Quod & superiore apbo-stice nota risino nos commonuit Hippocrates. Cancros enim eos.
in eauero se qui sine exulceratione fatigant, etiam Galeno autore octuram exul- cultos nominauit.In quibus sane exulcerationem minanc rationem tur, vehemens caliditas,& pulsatio. 3portendant. Curatio eanos non exulcerati adhuc incipientis, dum inueterati summa corporis occupanti .
Triplex cu - Vratio cancri non exulcerati, & adhuc recentis, tres rando ean i habet scopos praecipuos.Primus est, humoris mela cro sco. cholici generationem prohibere. Secundus est, succum Iop- proponi' melancholicum per totum corpus dispersum vacuare. r. 3 Tertius,humorem qui locum affectum occupat,vel referendum, vel digerendum omnino: adhaec, particulae la- oranti robur adterendum esse insinuat. I Primus scopus perficitur ea vivendi ratione ad unguem ητHmu ρο- obseruata, quae supra in capite de scirrho legitimo nomiapi . nato praescripta est.Id autem inter caetera maxime ac praeones: rario cipue obseruandum est, ut iis qui hoc affectu laborant, eatensis sit,b alimenta offerantur, quae refrigerandi, atque humectandimq; μς i. vim sortita sunt: quaequae probum ac tenuem succum in corpus ingesta, Senerant. Cuiusmodi sunt, cremor hordei, pisces saxatiles, omnis generis aues, praeterquam palustres, ovorum, sed maxime sorbilium suuae Graeci ριι η' Vocantὶ lutea, & quae eius generis sunt alia. Qubds caliditas es satu digna, citra febrem tamen in particula laborante adsuerit, lac bubulum, a quo butyrum fuerit extractum, vel strum lactis tuto offerri potest. Sed & olera, quae refrigerantis, atque humectantis naturae sunt, veluti malua, attriplex, blitum, & quando tempus tu Ierit, cucurbita, item citrulli,& borago, illis in cibum 3Qpermittuntur.
1 Secundus scopus qui est, totum corpus ab humore mes eudin sto. lancholico, unde vitium hoc originem traxit, repurgare,p M. completur purgantibus medicamentis vacuandae atrae bili moris me accommodis,in capite de scirrhora perius enumeratis.In- 3sHebotici va ter quae quod ad rem praesentem attinet) principatum euatio. obtinet epithymum quod Romani inuolucrum vocantὶ Epithamo. pondo drachmarum quatuor, in sero lactis muls ve exhi- Sensim ne bitum, ut Galenus praecepit libro decimoquarto methodibunde nou medendi. Ea autem quantitas epithymi, vel paulo maior,
166쪽
De Tumoribus praeter naturam. I 3 s
tertio quoque die offerenda est, ut scilicet melanebolicus semει atque humor, qui in venis collectus est, & cancro generationem agatim purdedit,sic sensim atque ex interuallo vacuetur. Quando- νη-μm in quidem uniuersum simul euacuare vix datur. Sed nec sem cancro. 3 per prohibere possumus, ne deinceps eiusmodi succus in corpore generetur,& in venis colligatur. Itaque materiae eiusmodi antecedentis purgatio,sic per
initia quidem simplicium aliquo per vices molienda est. Deinde si res ita expostulet, & simplicium exhibitione 'o parum proficitur compositorum aliquo, cuiusmodi est
Galeni medicamentum atrae bili vacuandae dicatum,quod ex duobus & triginta simplicibus est compositum,vel biera Russi,& Avicennae,quae nigrum veratrum recipit. Ηἰera Rus Nec ab iis quidem ita repetitis purgationibus prius de- f. η sistendum est,quam totus ille succus melancholicus in Ve- - . c. nis collectus eductus fuerit, & pars tumore huiusmodi renuae, cancroso obsessa ad naturalem statum omnino sit redu- Sanguinis . Quod si nihil obstiterit,hoe est,si aetas, de vires per- misite. miserint, non inutile etiam suerit in cancris ipsis sangui-ao nem mittere, demum ut di m est)purgare : & si fuerint mulieres, menstrua euocare, siquidem nondum quinqua-gesmum annum attigerint, ut libro secundo ad Glauconem Galenus nos admonuit. Haec seeunda indicatio omnium prima est Galeno, quae vero primo loco posita lue est secundum ordinem sibi iure vendicat. Communis inib.m d. mnque sinquit indicatio curationis in cancro est, humo rem, unde vitium est natum, illico vacuare: mox Vere, prohibere, potissimum si fieri potest,ne de caetero eiusmodi succus melancholicus in venis colligatur. Sin id fieriso nequit, saltem eum omnino ex interuallis vacuare, & simul particulam firmare, ne quid Lumorum redundantiae
Tertia igitur indicatio quae omnibus eiusmodi asse- 3 stibus ex fluxione creatis, communis est) nobis insinuat Tret pe-3ue humorem, qui in particulam affectam procubuit, vel re- pu gerendum esse, vel digerendum omnino : adhaec particulam firmandam esse, ne quid humorum redundantiae ad eam confluat. Porro repellendi quod influxit tem- Quid iapus accommodum erit, in principio quidem, tam in ipso principio, purgationis tempore,quam ante. Vbi vero iam totum oe simul
167쪽
iss Institui. Chirurgicarum Lib. I.
Use purga- corpus exquisite purgaueris, tunc digerendi dabitur o iunu term casio. Verum si mediocris tantum purgatio praecessit,aetendum. mixtam habere facultatem quod applicabitur medic Quia apta mentum conueniet , reprimentem scilicet, & digeren- metoc men- tem. Sane, ut has intentiones rite assequaris, desigen- stum canem. da tibi erunt medicamenta , quae viribus quidem sunt mediocria, qualitate vero minime mordentia. Talia enim huiusmodi affectibus solum sunt idonea. Nam quae imbecillas vires habent sui Galenus ait) nullum operae- pretium efficiunt, sed vincuntur. Quae verb valentiore sunt facultate, vehementer quidem tenuiores , quae invenis sunt, sanguinis partes, vel digerunt, vel retrudunt, crassas vero & melancholicas, quas faeci prius assimila- , uiuaus, nec euocant, nec reprimunt: quin potius eas ad seluendum ac discutiendum omnes contumaces reddunt. Is Ad sanandos igitur incipientes cancros, mediocrium vitarium medicamentis est opus , quae scilicet nec propter imbecillitatem vincamur, nec propter assectus venementiam, valenter sanguinem incrastare valeant. Adhaec item ut dictum est j quae omnino haud modeant. Quandoquidem viiij malisnitas ab iis quae mordent, irritatur, ac vi dici solet) esteratur. Caeteriim cum materia cx qua ortum habent eancri, masna ex parte crasta sit, reputisioni, ac etiam resolutioni contumax, siue inobediens, multaeque malignitatis particeps, sat secerimus subi salteria periculum ex chirurgia timuerimus, nec curari asse- eius aliter possit si usu praecedentium medicamentorum, ex vstis elotisque metallicis ut Galenus consulit acceptorum ipsos augeri prohibeamus, & praesertim si maiores rem solae fuerint: aut iuxta Avicennae sententiam,cos ab ulcerationi. ne vindicemus. Ad quas intentiones libro secundo ad Tiapo ο- Glau. succum solani, & medicamen ex pompholyge con-li os . statis, aut quod ex chalcite fit diapalma vulgo appellaiiapben3- tur mamopi re Gale. commenilauit. Proinde & Theodo- ricus aiueam rcm unguentum instituit diapompholygos, 3 nominatum, quod eidem recipit olei rosarum, cerae albaeana uncias quinque,sicci granorum rubrorum, solani un- Τιvom o cia ς Quatuor, cerusta lotae, uncias duas, plumbi usti,& loti, 'Theo pomphoivgos s quae tu thia vulgo dicitur ana unciam. ci. unam, thuris unciae semissein. Refert quoque Galenus libro
168쪽
De Tia moribus praeter naturam. 137
bro primo de compositione pharmacorum secundum locos, qui myamis veteri interpreti inscriptus est, unguentum quoddam e Appollonio, ad manantia capitis vice- stellanῆra, quae Graeci achoras vocant, institutum, quod ad eius- megisame modi cancrosos tumores adprime utile esse adfirmat. Reis tum. D cipit autem olei,vel rosacei, vel omphacini, id est imma- Hemina emis turi, heminam; quae Graecis cotyle dicitur, quod in pi- pit unci. is tam plumbeam infusum tantisper sub sole cochleario etia semisis plumbeo agitari debet, aut pistillo plumbeo teri, donec sem-
o crassescat nigrescatque, adeo,ut plumbi colorem referat. is Deinde seorsum conterito, lithargyri libram unam, ceruis saetantundem, & cum oleo commisceto, ac fiat vnsuenis tum. Porro quantum valeat facultas plumbi, praesertim PAmbi mucombusti, & eloti m omnibus cancrons dispositionibus, mirabilis in η satis suserque nouerunt omnes, qui de hac re periculum cocratis r. aliquando fecerunt,& qui attente legerunt, quae scribit mori. M. Galenus de plumbo quod molybdos Graece eidem dicitur libro nono de simplicium medicamentotum facultatibus. Ad eandem morbosam dispositionem laudarunt o Paulus & Avicennas emplastrum ex cancris fluviatilibus, praesertim si parem modum cadmiae receperit. Cancro- rum igitur fluviatilium crematorum, & cadmiae par mo- du in pollinem coactus inspergitur, aut canctorum cinis 'π' Vna cum cerato inspergitur. Sed & idem Avicennas iubet minutos cancros, in quibus locis apprehendi possunt, radicitus esse extirpandos, excidendosve,facta vero excisione, huiusmodi crassiorem sanguinem circunquaque ex primendum esse, deinde cauterio locum esse adurendum. Hoc enim reliquias materiae dissipat,& absumit, mem-30 brum roborat,& haemorrhagiam prohibet. Galenus etiam ante Avicennam cancros interdum per chirurgiam extir- chirurgia pandos cile permisit, libro decimoquarto methodi me- νιν cancrisis dendi, Vt de cancro ulcerato postea dicemus.Verumen im- mere a uero, tametsi curationem hanc, quae per chirurgiam fit, tu iam 3I Galen.& Avicennas permittunt, ad vitandum tamen haemorrhagiae,& vicerationis, imo vero & vitae aegrotatis pe- Iiculum,ea omissa,curandi rationem praescriptam, quaesolis leuibus,& quasi adblandientibus medicamentis fit,tanquam tutiorem, & minus calumniae expositam amplecti,
atque ea sola contenti este debemus. Quandoquidem,si
170쪽
De Tu moribus praeter naturam 139
melancholieus in venis colligatur, eum ex interuallo,tum simplicibus,tum eompositis medicamentis vacuato. Haud niti aptarim ad muneumspecta in qui me Rosequuntui s ad chirurgum pertinent. Remedia assectae parti ante purgationem,& in ipso pur- 7gationis tempore, repellentia:ubi vero eorpus integre r pursatum est, digerentia: viribus mediocria & qualitatero mini mὸ mordentia,adhibeto. Ergo setani sueeum,vel medicamentum ex Pomphotyis gge,aut quod ex calcite eostat diapalma vulgo appellatur)atque ia genus alia dolenti loco admoueto. Quod si per chirurgiam eancrum sanare audebis, me- y lancholico humore,prius medici consilio repurgato, quodi vitiatum est, prorsus excindito, & sanguinem latis multum essivere sinito, erassiorόmque ex vicinis partibus exprimito , atque affectum tandem similiter reliquis vicerinbus sanato.