장음표시 사용
192쪽
De Plagis, seu cruentis vulneribus. Isi
vocantur,atque etiam in plantis ipsis) ron autem propter
impotentiam,aut repugnantiam medicamcntorum: ut re-etὶ asseuerat Haly, in commentario loci nuper ex Galeno citati. Adbsc unio in parte carnosa possibilis est,etia iuxta
I primam intentionem,ut dicunta, In osse veto ex secunda duntaxat intentione. Vocatur autem hie prima intentio, quando partes diuisae,atque inuicem distantes ,rurtu, v-niuntur,& coalescunt, ut prius unitae crant, idque absque medio aliquo heterogeneo, sed ratione quadam ac bene' ro ficio nutrimenti,facta scilicet modica quadam couersione ipsius alimonij in carnem omnino v ruformem, & consi
milem priori. Secunda vero inretio hic intelligitur quam do ea quae diuisa sunt, dc unionis diuortium perpella, alia 'uapiam interueniente substantia,ceu glutino 'uodam au . 3I ligantur,atque inuicem coniunguntur. Porro nuiusmodi medium, cuius interuentu partes ossis fracti seu diuis ad
alligantur,adglutinaturve,Latine callus, Graece vero po- caltae. rus iarcoides nominatur. Qui quidem ex succo paulo cras Pinu si siore fit,quam is ex quo os cocrescit.Causa autem propter coι. . xo quam fractum os ne ueat coalescere,prima saltem intcn- Qua eratione,est ipsius ossis aurities: cum mollium tantum corpO--non rum ut Galenus ait in unum coeundi sit habilitas: ut cum coalisai. in extemis videre licet aullo nec lapide cxi lapide nec testa cum testa coeunte: tum vero in nobis ipsis. Altera caula est,imbecillitas facultatis alteratricis,quae altrix nucup
tur ossaenim particulae sunt exangues ac frigidae) non a tem inopia materiae seminalis,seu spermaticae, ut quidam putauerunt. Olla naque praesens semper habent alimentui ermati im,quod quide alterant, & in suam conuertunt so substantiam,ac sibi assimilant. Nerui autem,uina,&artest Ne .r nariae,inquit Avicenas, Galent authoritate fretus in quinto in arima Therapeutices,mediam sertiuntur naturam inter carnem intercum didi olla. Neque enim tam facile coe I Vt c ro,neque tam insa colunt. dissicile conglutinantur H olla. Siquidem eorum natura 3s mediocritatem obtinet inter mollitiem & duritiem. Proinde deviaelia eoru sectione utique desperandum non est, ubi tum ipsa sit parua,tum hominis corpus natura molle: si vero sectio magnafuerit,& in duro corpore,nulla pro sis eius glutinata spes est.Vnde Galenus loco nuper cit in ad hunc modu ait:Videtur autem eaperientia quoque
193쪽
ti,1 Institui.Chirurgicarum Lib. II.
Os teriam ipsa rationi subscribere. Cum &in pueris & in mulieria ἰiseisim ali- bus, propter corporum humiditatem, & mollitiem, eam quando ini farteriam intelligit J viderim glutinati, & in uno iuuene ri. agresti , cui exigo erat incisa. Qui autem ea inciderat, inquit ille, medicus admodum iuuenis erat,&operum artis sparum peritus, en amque se incidisse putabat. Cum enim brachium hominis, venam incisurus, deligati et, contigit attolli veluti in gibbum arteriam atque ita banc pro vetia diuisit. Hanc autem incisionem G lenus curiose coniunxit,coglutinauit, & persanauit. Verum breuis sanὸ ut di- roetum est) incisio erat. Quod si utique magna, atque est tu digna sutiset, nulla certὰ ratione perimati potui fieri Quod Hippocratis testimonio confirmatur sexto aphoi Dbor.D- rismorum sic inquientis: Cum discis tum fuerit os,aut ca tilago,vel neruus,aut genae rarticula tenuis,vel prapuitu, is neque augetur, neque coalescit:hoc est,neque talis aliqua regignitur substantia, qualis abscilla est, neque unquam di cisti corporis labra agglutinantur. In hoc autem V EO-
rismo, vox discissum, diuitionis magnitudinem signinc et Gn Disti Pananque svi Galenus ait in comment. diuitionem iodiu ἡ habent Vsque ad finem peruenientem. Caeteriam nihil aduersus praedicta pusnat obiectiq,quae ossa diu me de ossibus pueroru ad serri poIlet,quod icilicet coalescererum facta possunt, ut libro artis medicinalis Gale. adierit : quia mole tististit. liciam habent,& virtutis robur,ob propinquitatem suae natiuitatis. Sed nec prius as serta infirma , quod dedentibus obiici solet,quod scilicet renascantur,non solum in pueritia, sed etiam in aliis aetatibus. Quoniam non generantur illa tu. inquis Albertus ex materia ordinata, sed ex superfluita .
Bononi o te,non quidem a virtute prima conformatrice,scd nutrito- io sic riathducente actum generatiuae. Postrem biudicat Hippocrates sexto libro aphorismorum,qubd vulnera in corpore
eoru,quae aqua inter cutem laborant, non facile sanantur. Non prius enim curatur vulnera aut ulcera,quam ad cica-
tricem perducantur. Non possunt autem ad cicatrice per- nduci,nisi sufficienter exiccetuciquod non factu est facile in iis,quos aqua inter cutem male habe ob humiditatis immoderantia, ut docuit Hippocrates in libro de ulceribus ulc oken. Avicenas his verbis: Solutio continui,& ulceratio, S id g nus alia, facilὸ ac cito curationem recipia cum in partici
194쪽
De plagis, seu cruentis vulnerisu I6y
d lis fiunt quae bona poeditae sunt temperatura Contra vero, π, , si membra cacochyma occupaucrint,plurimum renituntur .d curationi,nec nisi tempore longo pollunt ad sanitateInpe r. iis duci. Sed multo adhuc dissicilius curantur, quando corpor .... . nisis ribus eorum incidunt; qui vel hydrope laborant, vel lepra se fid est,clephantias aut aliqua alia praua terrireratura.ΡΠeri terea in quinto aphorismorum Hippocrates 1ic ait: ulceribus frigidum quidem mordax,cutim obdurat,dolorem in- et suppurabilem facit,liuorem obducit rigores febriles,cbn- - uulsiones,distensiones Adhaec insignes continui solutiones ' .
male curatae,praesertim circa iuncturamimaciem inducunt
sequenti particular. Et hoc quidem,propter obstructionem,& virtutis debilitatem,ut iam semel dictum est,& infra adhuc dicetur ,Plurima adhuc alia praeter lupradicta, iudicia iis diligenti animaduersone obseruada sunt,que in sequentibus,& in tractata de ulceribus sq, tam hisquam vulneribus sint comunia recensibuntur. Itaq; finem nis de vulneribus : 'iudiciis imponemu ii quae deis docte, bi euiter atque orna te scripsit Cesius,subiecerimus. Haec cnim vice an a pha - tu. . a leolis & copendiu cint corii in sere omnium,qui de iudiciis stua su M
vulnerum hactenus. dicta sunt:verba autem illius sent haec. ra1 fanabi,
is Seruari non potest, cui balis cerebri, cui eor, cui stoma. lia snt citiis clius, cui iecinoris poricit, cui in spina medulla pertasta est, sis.. J cirique aut pulmo medius, aut ieiunum, aut tenuius in-m testinum , aut ventriculus, aut renes vulnerati sunt: cuivdis circa fauces grandes vcnae, vel arteriae pnecisar shnt. vix cuis uti Inmis autem ad sauitatem Perueniunt, quibus vlla parte pulmo, radis talem is aut iocinoris crassum quod Graeci minavi cu a vocantJ eurationetuso aut membrana, quae continet cerebrum , aut lienis, aut habeaut. o vulva,aut vesica, aut ullum intestinum, aut septum trans
is uersum uu neratum est. Hi quoque in praxipiti sunt, in is quibus usque ad grandes, intusque conditas venas i. Elis; Pis usitais vel proplitibus mucro desedit. Periculosactiam vulnera viam a 3i sunt, ubicunque venae maiores sunt: quoniam exhaurire se hominem prolusione sanguinis pollunt. Idque cucnit is non in alis tantum, atque poplicibus : sed etiam in his ve is nis, quae ad anum testiculosque perueniunt. Pra turbaee,, malum vulnus est,quodcunque in ali si vel seminibus vel γ. Gmis inanibus bacis , Nel in aniculiς,vel inter digitos e statem vulnin.
si quodcuque nauculum, ut nerin Dat arteriai aut mem-
195쪽
communis soluta multatis curandi
1ς Institui. Chirurgicarum Lib. II.
zis vulne- branam,aut o S,aut cartilaginem laesit. Tutissimum o va tutiorem nium, quod in carne est:&haec quidem loco vel peiora et haheant cu- meliora sunt. Modo vero periculum fac x,quodcunque rationem gnum est. Hactenus de iudiciis vulnerum. De curatione v inerum in 'nivir sem. 1
Mnium solutionum continuitatis , nedum Vulneris,communis quidem curandi indic tio , est unitio, ut Galenus ait libro artis in diei natis cap. nonagesimo. Et ea quidem est io prima Indicatio omnibus nota, ab essentia ipsius astuctus desumpta,quae praecipit,atque insinuat, contrarium per suum contrarium propellendum esse. Haec a tem prima ac generalis indicatio, perficitur a duobus, nempe a natura, tanquam a praecipuo agente, & causa etaetria isce,adiuta suis virtutibus,& alimento conuenienti,& a -- Intentionei dico tanquam ipsius naturae ministro, quatuor intentionesio eura*d. sbtinuicem quod aiunt subalternatas in animo habente, vulneribra dum opus su 'm exercet, ut curationis finem propositume tandem assequatur, tox Prima iubet extrinsecus incidentia si qua saran labris
. . . viceris intercidant amouenda esse. secunda praecipit applicada esse extrema dilhatia paritu. 3 Tertia docet ea in unum iam commissa&coacta ita con .seruare. is
AE Quarta suadet ipsam partis laesae substantiam tueari, ac salubrem seruare.
1 His & quinta non absurde superaddi potest, quae docet
accidetia vulneribus succedere consueta, corrigere,ac propulsare.. Prima intentionem assequemur dilatando vulnus si non P dehiscat, aut si eius labris aliquid intercidat extraneu, ut puta ves ossis particula aliqua pungens, dc aspera,aut telum aliquod infixu, ut sagitta: vel mucro,vel aliquod aliud extrinsecus incidens,cuiusmodi sit spina,vel harudo. Atque ubi satis diducta suerint labra vulneris, digitis, aut volseliata,vel sorcipe,aut alio id genus instrumento a te, vires expostula excogitato,quod infixum est,aut i abris viceris i
tercidit, prehendi debebit, & leuiter,ac si fieri possit citra dolorem euelli,ut in sequentibus docebitur. De sa
196쪽
De Plagis, seu cruentis vulneribus. igittis, plumbeis glandibus,&globia eis,ac quibuscunque aliis telis, E c 'r
197쪽
4cs Institui. Clii urgicarunt Lib. I I.
Quomodo plumbea glans, aut globus aferentariis &leuis ar-
198쪽
De Plagis scis cruentis Vulneribus o i
Tesagittis . oe φιihuscunque aliis telo e ci
T sagitta, aut quaevis alia tela in corpus defixa, se- i Instrume cundum rationem , α ex arte possis eximere, inue- torum in niendum tibi primum est, quo initi timento id queas effi- nentio. cere. Modus autem inueniendi instrumenta, habetur ex x γοὶ contemplatione nat;irae, ac diuersitatis tum laesarum par- inn/nlred siculatum, tum rerum defixarum. Itaque ex horum duo- infrumeta. rum partis scilicet laesae, & rerum infixarum , accurata consideratione α cognitione , tertium statim sit oscrt: 3 ἴπο nempe modus euellendi tela in corpore infixa,qui certo va extrahendurius d multiplex est, ut ex sequentibus patebit. Caetersim tamet: i discrimina , seu disseremiae telorum ac rerum . ,
infixarum, propemodum sint infinitae, nec scriptis facitqs mandari pollini proinde & formae proiectorum ab hostibus, diligenter a chi turgo perquirendae sunt in Avicennas
tamen conatur cas omnes diiserentias ad octo reducere. .
'r Has a uicin senario numero placuit nunc complecti. μπωσε ,6 Iraque differunt xesa, quae nostiis corporibus infiguntur,
- materia, figura , magnitudine, numero, habitu, viribus. rei.
Materia qui tam, quatenus ea quae imponuntur, Sc hostilia vocantur, aut lignea sunt, aut arundinea. Ipsi vero vela , aucterrea sunt, aut aerea, aut stannea, aut plumbea I ',' ςl cornea, vitrea quandoque,aut ossea: quinetiam arun- . .
dinea, aut lignea consuciuntur. Figura autem euariant, s quatenus alia sunt rotunda, ali angulosa, nempe triania i gula. Aliasalcata, alia tristulea, hoc est, tribus ex parti-r μ' is hus acie praedita. Nonnulla item sunt spiculata, seu spi- .culis cincta, quae vulgo barbulata vocant: nonnulla sipi 'φ3. culis carent. Atque ex spiculatis, haec posteriora spectantibus seu retro vergentibus spiculis munita sunt, ut dum cxtrahuntur, contra defigantur. Illa in anturiora vergentia habent spicula, ut propuli ista idem faciant, hoc est . infigantur, & lanient. Sunt etiam quaedam quibus viro- Π que versum, sulminis instar, spicula oectant , ut&dum extrahuntur, & dum intruduntur propellunturve, corpus dilanient, di in obiecta infigantur. Sunt item quibus ferrum quibusdam cardi ribus seu verticulis ita mouetur, ut spicula in impulsine contracta, in extractio ne cii licentur, atque ira aetam cc alii prohibent. λ -
199쪽
168 Institui. Chirurgicarum Lib. II.
7 lora Jhri gnitudine quoque variam tela quatenus alia magna sunt,m,ia sum ut trium digitorum longitudinem expleant .alia parua, opta a magni unum digitum aequent: alia vero medium inter haec locum rugine. occupent. Numerus etiam in his diuersitatem adsere, tu Numerm. tenus nonnulla simplicia sunt, nonnulla composita. Te snuia siquidem quaeaam serramenta , siue ferrea frustula ipsis imponuntur, ac sic innexa sunt, ut in teli evulsione Nabitus. facise lateant,&in imo relinquantur. Habitu disserunt i ta , quatenus alia Drrum acutum ligno seu hastilibus habent infixum , alia concauum, ita ut hastile in serri tubu- tum insertum habeant:atque hoc alia firmiter, alia neglis gentius,ut dum evelluntur,relictiam intus remaneat. Hui. viribuq demum & facultate disserunt, quatenus vene-ho quaedam sunt oblita, alia verb minimό. Atque hae quidem sunt telorum ditarentiae. Nunc de instrumentis,qui- is bustela,&res extraneae nostiis corporibus infixae extra- . huntur, dicendum est. Nam desedibus,in quas tela ipsa pe- netrarunt, postet agemuς, dum scilicet de modo euellendi, tela, alia quae infixa, sumpta a sede asiacta indicatione,c58.is seu tu mentabina ut Itaque instruimenta,quae a telorum aliorum- ora, .ra μ p que infixorum disserentii, ,& particulam in quas pen infixis Mil trarunt varietate, excogitantur, inueniunturque licet VH- H ext se multa sint, odio tamen apud Guidonem , α recentiores hendis σcio, chirurgos sunt magis communia. Ptimum, sunt sorcipes seu ut vulgo loquuntur, tenaculae Atticennae,quae denticulatae sunt,& capita habent adi
α Secundum, sunt forcipes Albucasis, in modum rostri uis,etiam denticulatae. 3 Tertium sunt forcipes in modum cannae siue arundinis, soaut scriptori j calami concauae, quas vulgo tenaculas can- nullatas vocitant, ad sagittas spiculis cinctas quas barbu- .
latas nominanc extrahendas accommodae.
'Quartum est, rei e bellum inuersum, quod in seni infixi rubulum quam doliam appellant imponitur: ubi autem sue sic tubulo immit sum, serrum apprehcnderit, leuiter serrosequaci educitUr.s Quintum in strii mentum, est terebra in longum porrecta, dilatandis ossibus quibus tela firmiter inhaerent apprime idonea.
200쪽
De Plagis, seu cruentis vulneribus ro
Sextum, est excisorius culter, ad amplificanda carnis svulnera,quis facilius infixa eximantur. Septiuium est propulsorium instrumentum,quod gemi- num est,nempe cauum, & solidum siue surdum . illud foe- minam, hoc marem appellant. Iis tela protrudimus, nec ab altera patre appreheudi,& extrahi possint. Octauum est in modum arcus illius, quem balistam vo- seant. Hoc autem , ictum telum excutitur. Horum autem rogus erialiquot formulas in sequentibus depictas inuenies. trahengi te. o Caeterum extrahcndorum telorum, quae illata corpori- ta infixa disbus intus haelerunt, modus est duplex, per attractionem V- plex. nus, alter per mirusionem seu impulsionem. Attractio I tur fit ab ea parte maximὸ qua venit telum, seu interdum e- έlio. tiam&ab ea in quam retendit. Protrusio autem fit in 12ropulsio. I partem oppositam ei,ex qua venit, infixumque est. Horum autem modorum indicationes desumendae sunt, tum ab ipsis telorum generibus,quae supra commemorauimus,
tum ex illis tedibus, in quas illa penetrarunt. De qui- communiabus mox dicam, si communia quaedam praemisero in ex Paedam in se trahendis telis sedulb obseruanda. Si itaque telum in extrahendis conspectust, sic ut te habet protinus extrahendum est: sin telis sedulo occultatum est, ita faciendum Hippocrates praecipit. Cor- ιμ- a pus vulnerata, si tamen ipse poterit) in ea figura constitui
debet,in quaerat eo tempore quo vulnus accepit, atque
S ita quo tetenderit telum,specillo explorandum est. Si ae- 1ger id non potest, iacens saltem ita debet collocari, ut quam proxime fieti potest , ad eam figuram accedat. Si αtelum aliquod defixum primis conatibus commode ac si lubriter euelli non possit, sic eousque dimittere debes,do-
Q nec circumposita caro emarcescat, putrescatque. Deinde intermisitim opus aggredere, telum ipsum quod infixum est, modo huc, modo illuc agitando, ac manibus vel forcipibus leuiter ipsum contorquendo: ita enimi uius multo ac facilius telum extrabes: ut recte pracepe- Π runt Avicennas, Brunus,& Albucasis. Quanquam alia ter visum sit Henrico. Hic enim v luit statim ac sine mora, tela quocunque modo fixa extrahi. Si armatus h mo telo ictus fuerit, nee posse leuiter , ac facile telum manibus euelli, vulneratum protinus suis armis exui iube .. to, d rite apparatis onusibus, quae ad opus eiusnodi con