장음표시 사용
451쪽
De Vlceribus. ceae carnes vel miles, illi proqabulo non offeriatur , car
nes sibi proximas,ceu lupus quidam samelicus,ad eandem Iquantitatem depasceretur A exederct. Quidam huic maioveluti adblandiuntur, admoto puluere stercoris humani,&F anethi, igne concrematorum. Item appositas quibu dam herbis, ut scabiosa, trifolio, verbalco, id est, lapso barbato & herba robertiana nuncupata, quae quibus iam myrrhis Dioscoridis esse putatur. Caeterum utcunq; res habeat, commemorata nuper remedia, quoniam fere temperata sunt) si magnopere non prosint , nocere saltem non pos .
rurgicarum iustitutisnum, deikeribiu, Ioanne Tagautio 'Doctore me lico aut in.
452쪽
GENERALIS DIVISIO FRAC TURARUM,
in librum quartum chirurgicarum institutionum L. Tagau
. Factura qua Graecia 1αταγμα dieitur,disserentia. simplices. Compositae. simpliees fracturae disserentiae, piares sunt. Orιae enim sunt Καυλκδω C caulium factorum speriem Fαραοιδὸν N. Id ess,ad Raphani L ae similitudinem, Σικυηδο/ o c cacumerum I per tra uersum. Ουδακιδω, id est, quasi asseris modo. per longitiainem. Eit o νυχM , id est, in unguisformam. , id est, adsimilitudinem farina, vApollinis, quandoscilicet os in multas renuta partes eonongitur. xalae αποθραυον, id est, iuxta afrupitonem , t c m pars sis per μ' . Diatruptiorum detrahitur,ac recedit. compositae facturarum di Frentiae M potius implexus eum aliis mortis . II tomatιs.
Fractura eum Vulnere. Fractura cum inflammatione. Fractura cum gangraena. Fractura cum dolore. Fractura cum pruritu. Fractura cum fragmento ossis eminente. Fractura cum contusione. Fractura male ferruminata. Fractura cum callo nimium excrescente.
Fractura cum nimia calli siccitate,& duritie. Fractura
453쪽
Generalis diuiso Fractu. in Lib. IIII.
Fractura cum superflua calli humiditate.
unt m aliae facturarum disserentia 4 iurasi, O recentiori. biti chirurgis a locis in quibu4 consis ἶunt elesum. pta, quae tanun proprie dissero. medici nou de , bent, Fractura in caluaria. Fractura in maxillis. Fractura in naribuS.
Fractura in clauiculis. Fractura in spina dorsi. Fractura in costis. Fractura in scapulis. Fractura in humero. Fractura in brachio,id est, cubito & radio. Fractura in femore. Fractura in crure siue tibia. Fractura in patella seu rotula genu. Fractura in digitis,tum pedum tum manuum.
454쪽
De Fracturis. 2Diafractura,st quasimi eius disserentiae.
V A N D O IDEM tribus libris Q. perioribus, de vitiis cli1rurgiae subie Qctis, quae carnosis& mollioribus cor- .poris partibus accidunt, abunde satis, dictum est ordo iam postulat,ut de aliis quae ossibus contingunt, hoc est, ι I fracturi.& luxationibus, disseramus: in haec enim Chirurgiae generi etia subiiciuntur. Ac primum quidem de fracturis agemus, quas vitara etiam Hippocrates luxationibus anteposuit. Est igitur fra- quid. ctura, tin uniuersum dicatur,unitionis, siue continuitatis καταγμα solutio quaecunque in osse, qua Graeci proprio nomine & a omnibus suae gentis hominibus noto, catagma Vocant, ut Galenus sexto methodi me dedi, & aliis plerisque locis te- Paulus. statum reliquit. Paulo vero Aeginetae,atque aliis posterioriana edicinae Graiis scriptoribus, fractura ossis est diuisio, aut ruytura, aut praecisio, discissi ove, a violentia quadam Cutilo a extrinsecus irruente accides.Guido a Cauliaco,& alij qui- caiataeo. dam aetatis illius medici, fracturis definiunt, continuitatis, selutione in osse,non a qualibet re facta,sed ab ea tantum, quae contundit.Vt vera sit inquit prima disserentia soli1-ι tionis
455쪽
tionis ossis,quod quaedam est incisa, quaedam contusa, os sum enim ciuisionem quς incisione fit,non fracturam,sed ossis vulnus appellant. Caeterum plures fracturarum eius modi disterentiae sunt:aliae nanque sinplices sunt,aliae cos positae. Ex simillicibus quidem aliae sunt, quae fracti ostis Si I res
partes iam prorsus separarunt, easque cauledon, raphani- fractorae difdon,atque etiam scyedon factas Graece dicunt, hoc est, ad feremiae. caulium, raphani & cucumerum fractorum speciem ac similitudinem. Manifestum autem est eiusmodi ossium diuiis sionem transversimpcrcrassitudinem fieri. Haec quibusdavi Talis & traiuersalis nominatur. Aliae verb fiunt schida- Fraeturacidon,quasi a: leris modo:hae autem per longitudinem ma- schriticulongis fiunt, licunturque oblongae ossis fisturae. In iis non omnino separatur a se partes sic assecti ossis, sed veluti per reis clitudinem finduntur. Praeter has aliae quaedam adhuc sim- fmplicesnumerantur secturae disterentiae,quarum aliae Grae- cium ii discis dicuntur sicri. r e νυχα, id est,ad instar unguis, aliae al- s vii
philidon, id est,adserinae vel pollinis similitudinem. Aliae apothrausin, id est, iuxta refractionem,seu ut alij inio terpretaratur abruptionem. Fractura quae iis e se,id est, inunguis sormam sit,sissura est ossis, quae cum aliqua in parte recta sit, in extremo tamen lunata euadit. Atque haec Frectura etialia calamidon,id est,tiarundinatim ab aliquibus nuncu talitari .patur. Alphitidon ad similitudinem farinae vel pollitiis di- ' tμυ αἰ23 cta,est cum os in multas tenues partes confringitur, quae V it rin f d ipsa caryedon, id est,nucatim, a quibus sa vocatur. Apo- thrausis, quae S apocope dicitur,id est, abscisio seu praeci 'μtμω .so, est cum pars ossis per Gummitatis rupturam, seu luper--- siciei abruptionem detrahitur, ita ut pars ea quae detracta D 3o est, & recessit, uiperemincat, ut sere sit cum squamula ab 'of e rcsoluitur. Caetcrum hae fractitrariim disterentiae curiose nimis ut Galenus inquit atque ambitiose, a mcdicis Hippocrate innioribus, iis propriis nominibus interpretatae sant. Non contenti enim fuerunt oratione, os quod varie seu multifariam sit fractum expi icade. Ab huius nodi autem appellationibus, omnino abstinuit Hippocrates, sed quoad fieri licuit, usitatissimis utens nominibus, Oratione interpretari non est grauatus, non has modo fracturarum disterentias, veru metiam quae in capitis ossibus eueniunt. Breuircr duo potissimae simi fractu
456쪽
368 Institui. Chirurgicarum Lib. IIII.
Muae sunt po rarum d isserentiae simplices Galeno, a quibus curandi Ἀ-tissima fra- dicationes sumuntur,nempe quae per transiuersum, ac quae diurara dis per longitudinem facta est. Cornelius Celsus tertiam addi ferentia sim dit,quae scilicet oblique fit. Omne sinquit os, modo re- pMes. ctum vi lignum in longitudinem finditur,modo frangitur s posita fra transuersum,interdam obliquum. Caeterum ossis fracturae,ctura dis nonnunquam carnis quoque vulnus accedit,sed potissimurcnι . cum ossa multifariam fracta sunt, saepe etiam dolor inges, & interdum inflammatio. Contingit etiam aliquando ut aliud os super aliud efferatur, & ex osse male serruminato Ioac commisio, veluti tophaceus aliquis nobis relinquatur. Horum autem affectuum & symptomatum cum ossum continuitatis solutione coplexus, compostas facturae disserentias,iuniores medici vocaverunt,cium tamen propriEdisserentiae non sint. Quandoquidem quod seorsima & herAtιJ.L si consistere potest ut alibi ex Galeno diximusὶ nunquam
alterius erit differentia. Vulnus autem, dolo, inflamatio,ia id genus alia seorsum,& per se consistςre possint. Pr inde verae fracturarum differetiae,& a propria ipsarumn tura desumptae, nec reuera sunt, nec recte dici possunt. a pQuod si quae a loco quoque, seu parte in qua est fractura, differentias censeas, veluti si nares, aures,maxillae, costae, clauiculae, caluaria, spina dorsi, humeri, brachia, femora, crura, digiti,sracturam patientur, fuerint prosectb, & ipsae fracturarum differentiae Albucasi: non utique a propria uipsarum natura,sicuti neque praecedentes,desumptae,sed a locis,in quibus consist t. Vcrum enimuero quoniam ab iis omnibus supra commemoratis agendorum sumuntur indicationes, donemus eas cum recentioribus medicis Achirurgis differentias appellari. 3'τι eausis, gnu O tWdicus facturae In uniuersum
Ausae fracturam interfiae nullae sunt, externae vero ea omni vi breuiter dica,quae contundere,vel diuidere ossa possunt. Quae contundunt,ca dura graviaque, & mole non exigua sint oportet, vehemctique impetu deferri ae irruere. Ossa diuidunt quae vulnerado incidui: ite casus ab
alto, praesertim si ossa sicciora sint, nec admodum crassa. Fractu
457쪽
Fractura quoque ossibus interdum accidit ex circumtortione in luctantibus:ut si tibia siue crus Dioclis,cruri aduersarib Socratis cum eo luctantis per transuersum supposita sit,ita ut utraq; eius capita,& iuxta pedem,& iuxta ge- nu deorsum vehementer deprimantur,os proculdubio tibiae ipsius Dioclis, praesertim si infirmum sit natura, hoc luctationis genere medium disrumpetur,seu si mauis frangetur. Id quod in ligyis quoque,quae a nobis ipsis circumtorquentur, videre' licet. Si enim lignum aliquod neq; ma-ao gnum,neque validum,sed paruum& imbecillum supra semur tuum impostum, ex utroque capite deorsum vehementer manibus urgeas,statim id in media parte frangi aspicies. Signa aut ossis fracti,& praesertim per transuer- sIGNA. sim atque in artubus, haec fere sunt. Tactu ossis partes 11 distanctae separatque ac variae reperiuntur,membri figura inaequalis percipitur: dum membrum gimouetur,&. manu varie tractatur,ossa colliduntur,& veluti crepitus quidam ex ea collisone auditur. Pars afficta,contacta dolet, corpus membro fracto haudquaquam inniti potest: causae 2o quae frangunt, aut contundunt, praecesserunt. In osse veloquod per longitudinem si actum est, substantia eius cras Deses non naturalis tactu pereipitur, caetera signa non adsunt,praterquam quod dolor & inaequalitas 1udicio sensus etiam deprehenduntur. ais Prognostica. Ossa minime periculose media frangun- et v n i c et Atur in humeris,brachiis, senioribus, cruribust,& digitis. Quo autem propior fractura capiti vel superiori,vel inseriori ipsus ossis est, eo peior iudicatur. Nam & maiores dolores adsere,& dissicilius curatur. Ea itidem quae in ar3 c tuum vicinia est,curatu dissicilis est,uel eo potissimum nomine,quod commode lisari non possit. Atque haec vi plurimum motum relinquit dissicilem. Maxime tolerabilis est,simplex transuersa,peior ubi fragmenta,atque ubi obliqua. Pessima ubi eadem acuta. Nam & carnem Vulneranis 31 interdum neruum quoque, aut musculum. Fractura quae cum dolore vel inflammatione, aut carnis contusione incidit,mala est. Quippe quae instaurari non possit, donec ea prius curationem receperint. Si ossis fracturae carnis quoque vulnus accessit,in malo etiam aeger est,maximeq; si id musculi semotis,aut humeri senserunt. Nam & instamni
458쪽
3 o Institui. Chirurgicarum Lib. IIII.
tiones multo grauiores,& ut inquit Celsus promptiores Hr ea, res cancros habenti Adde quod in eiusmodi fractura, neque his gangrae- ferulis neque canalibus sinter quae vulnus sanescere nonoa Ostbm potest uti possumus. Sed nec primis fasciis,quas Hippocrataeelum intel- tes um/εωμίδας, id est, subligamina vocat, vulnus contegen 1 I Hi, Muti dum esse volunt, tum huius aetatis chirurgi, tum qui sec O alus qui- lo Hippocratis fracturas curabant. Itaque vice e non deli-b Iam is, gato, nincoc inde, hoc est utrinque ab coniciis circumies . ctis,qua ulcus est, senestellam relinquant, per quam medicamenia vulneri accommoda imponant. Quem deligandi , umodum damnat ille medicorum princeps 3c antesignanus Hipp.libro quem de fracturis inscripsit,eumq; lemmatis ac rationibus non absirdis quidem, aut probabilibus tantum,sed scientificis quoq; Sc necessariis, utile,erroneum, prauumq; esse conuincit ac demonstrat. Si brachium aut is crus fractum est,bonum est alterum saltem os integrii ma- . uere. Altero namque osse integro manente, necesse est neruos ac tendines minus contrahi, quippe qui ab integro ipso osse dc non cominuto adhuc lintendantur. Adde quod curiosius omnia in continendis ossibus fieri debent, ubi ibutrunque os fractum est,& neutrum alteri auxilio est. It que si alterum os integrum manet,plus opis in eo quam Lκ- in fasciis,ferulisq; est. Cor. Celsus memoriae tradidit igno-
RGUρ, rari minime oportere si femur perfiacta est, fieri breuius, ' DUM, quia nunquam, inquit, in antiquum statum reuertitur, 'α imaum . summisque digitis pustea cruris eius insisti. Quod equi-
dem a ratione,& experientia, ab ipsiusq; Hippocratis lententia prorsus est alienum. Non enim quoties semurstan- gitur,protinus necessario ipsuin breuius efficitur. Sed di taxat si statim quam fractum est,minus quam par sit,a clii- 3 o. rurgo distentum suerit,uel tortuosὰ distractum,& separ in rc distantes inter se ossis confracti partes,no recte atq; adamussim, priusquam ferrumen impleat,coaptatae extite-xint. Tunc enim & breuius femur reddetur,& crure eius partis claudicabit homo. Sic autem de hac re lib.de fra- . cturis scripsit Hippocrates, At vero si femoris os stactum Vst, extentio imprimis diligenter facienda est ne minusquam debeat efficiatur. Amplior enim si sit,nullam laesionem asteri. Verum quoque est ut in eodem opere idem te
459쪽
biti esse cta ossa suerint, illa breuiora effici. Quod sane intelligendum est: nempe ut Gale. interpretatur, nisi ante conformationem extensio debita adhibeatur, & commoda deligatione ossium coaptatio seruetur,quoad callus ob-F ducatur:tunc enim non solum in maiorem tumoreiquam naturaliter conuemat, membrundillis attollitur, verum- etiam breuius propter retractos musculos ericitur. Sed
. haec praesagia particularia sunt. Porro in quadrupedibus,presertim veterinariis,non om Prunorsi. o nino eadem est de fractis praesagiendi ratio,quae in homi- ea o damnibus. Nam si quadrupes pedis posterioris radium frege- δε fraeturari praesertim mulus aut alinus, iis quod medulla careant, in eterinis. quantuis sanguinis compotes sunt, nunquam solidescit. Quae suprAgenua fracturam senserunt, ut deplorata non V continges. Siquidem ea nunquam serruminantur. Si se mur fractum sit, in periculum venit,spesque salutis inangusto est. Fractis armis, nullus medicinae locus. Nam neruorum distensio sequitur,quae caput scapulis annectat. Vix unquam sanitas contingit,s fracturae vulnus aut lu-zo xatio coniuncta sit. Si vero costa perfringatur, facilis medendi ratio est. Iracturae quae calloso serrumine coaluit,
nunquam urens medicamentum admouebis: quandoquidem eo callus ille tophaceus resoluitur,nec ullam sere medicinam sentit. Haec & quaedam alia de fracturis veteriis norum, Hierocles & Apsyrtus veterinarii medici, nobis scripto reliquerunt. fractura 'siue in quadrupede, siue in
homine siti quo vetustior est, hoc est, quo tardius fracta ossa,vi oportet committuntur,eb deterior efficitur. Quandoquidem & callus illic signitur,& spatia ipsa inania, alies o na quadam substantia opplentur. Quo sit ut dum instauratio molienda sit, maiore ac valentiore multo extensonest opus. Magna autem dc valens eiusmodi extensio,non raro conuul opem iniichit,ut alicubi testatus cst Auiccn- nr . Fracturae non pari dierum numero in omnibus ossi-
33 F s serruminantur,sed in aliis tardius,in aliis citius. Callia trisinta luinque diebus glutinatur. Brachium α ibia si titE curentur,diebus circiter quadraginta occalescunt. Firmatur cubitus diebus plurimum triginta. Si in naribus os perfractum est, decem & octo dierum spati
460쪽
Institui.Chirurgicarum Lib. IIII.
aliis non nisi post vigesimum octauum, ferrumen implet.
Fere etiam intra decimumquartum, & unum M vige- senum diem sanescunt,maxilla, iugulum, scapula, os tali calx,manus, planta. Inter vigesimum septimum, & quadrogesimum, humeri & semina. Coxa vero diebus quinqua- s. ginta coalescit Hippocrati, pes eidem sexaginta dierum spatio, si quiescat, consanescit. Et ita de aliis pro fracti cuiusque ossis natura dicendum est. Quinetiam consertaliquid ad celerem aut tardam sanationem,& artas,& corpus , & vitae propositum, & anni tempus, ut & de vulneri- Iobus dictum est. Proinde in iis nihil certum aut perpetuum est.Factionis Arabicae princeps Avicennas assirmabat oc sum agglutinationem in biliosis,conualescentibus,& primis senibus,dissicillimam esse, in decrepitis vero ac alde senibus impossibilem. Caeterum costa aliquando tota, is
interdum non tota frangiturinempe cum pars eius interior quae rara est duntaxat laeditur, summo osse manente integro. Si tota costa perfracta est,casus asperior est. Na& graues inflammationes,& sebris, & suppuratio, & saepe vitae periculum sequitur,& sanguis spuitur. Narium fra- io eiura peior est, ubi aut ossi, aut cartilagini fractae, cutis Noramaei quoque vulnus accessit. Incraiah fiactura malum por- aut bona in- tendunt,membrana immobilis, nigra vel liuida, vel aliter
die s ius m coloris corrupti,demetia,acriS Vomitus,neruorum vel re- .
Iura era, solutio,vel distentio, caro liuida, maxillarum rigor atque etsm, ceruicis. Spem vero certam faciunt membrana mobilis, ac sui coloris, caro increscens rubicunda,facilis motus ma- xillae,atque ceruicis. Caetera quac ad somnum,cibi desiderium,febrem, puris colorem attinent,eadem quae in caetest arat ris vulneribus,vel salutaria,vel mortifera sunt. Ferrumen sotinatiotum seu agglutinationem in ossibus remoratur,multa ex aqua remoramur calida perfusio,crebra superpositorum mutatio,iastina ni-
in factis os mis ac praepropera mebri affecti dimotio,nimia coarcta-μ-- tio, & quae parti oblaesae salimenti in eam distributionem prohibendo) atrophiam inducit. Sanguinis quoque viscosi 31 .
penuria. Item & fragmenta quae remanserunt.
O facti Ossa quae fracturam experta sunt, recte commissa esseriete eomisi testantur, aequalis membri perfracti compositio & figura nota. naturalis,si alteri sibi compari,nihil noxae perpesso, conseratur,dolor sublatus,ac veluti quidam voluptatis sensus,