장음표시 사용
461쪽
sanguinis quoque solerti quadam naturae prouidentia, ad fracturae locum expulsi apparitio. Proinde non minus vero quam communiter, dici solet, qu bd tumor membripertracti , post primam eorum quae fracturae admota sunt mutationem, sine magno dolore apparens, atque ubi Dadicti patres recte concurrerint, & in naturalem situm aptatae fuerin evanescens,certam salutis spem pollicetur. Sed iam tempestiuum est fractiirae in uniuersum curandae veram methodum, quamque ipsa rei natura praescribit. io tradamus. Generalis curanda factura nusiodus.
Voniam fracti ossis tuta partium continui- 'as eueutique inquit Gale. finis quo tendet: i m stacturas curabit, saltem primus uni- i tio eit. Quod si is primus in curatione pro- P postris finis per assectarum partium siccitatem perfici non possit,restat alter,qui est ut alterius cuius-αio dam interuentu disiunctae ossis partes glutinentur. Qui si nec ipse comparabilis aduertitur, insanabile esse vitium d xeris. Qubd igitur coalescere saltem per se&nullius al- ouisa nisterius ope) nequeat tam durum os,quam id quod in iuue- 2 bcaeba nibus & adolescentibus,& viris,multoque magis in seni- ὼρ re nono
is bus cernitur, id prosectb inquit Galenus) vel cuiuis patre potest. Quaecunque enim concrescere ac coalescere de- rumpossunt bent,omnino mollia humidaq; sint naturaliter oportet.
Quae igitur dura siccaque sinit; eorum diuis e partes Isb. 6. me. con e simul nequeunt, sedglutinum aliquod vinculumve, tho. me . io quo commisia maneant, requirunt. Itaque potest certὸ illillud os tantum unitionem per se, & nullius alterius inte uentu recipere,quod abunde molle est, cuiusmodi conspicitur in puerulis: in adultis vero,& siccioribus corporibus, separati fracti ossis particulae,no per se unqua,sed substantia duntaxat quapiam interueniente,ceu glutino quodam, serruminari colligariq; secum possint. Interuenit aute ea visἰ ig/σsubstantia, quoniam omnis . particula sibi familiare trahit tali, substanalimentum,os aute crassius ac terrenum magis quam aliud G ωnd. nais quodvis nostri corporis mebru alimentu ad se allicit,exu- tungitq;. Qu'd autem ex hoc ipso proprio ac maxime idoneo
462쪽
3 Institui. Chirurgicarum Lib. IIII.
ossis alimento redundat, & in labris fracturae concrescit, suo ipsius interuentu osti, extrema dura licet & scca conglutinat, ut saepe usu euenire conjicimus. Vocatur autem cum in lim corpus id quod sic fracturis innalcitur, Graecis πῆι 1aerita'. tinis vero callus, qui ut supra de vulneribus ossium ais1- sinus mediocritatem in crassitie,& tenuitate, duxitie etiam ac mollitie seruet oportet. Sed de hoc adhuc in sequentibus. Age igitur dicamus, quomodo finem hunc primum, quo tendit is qui fracturam curat, nempe unitionem asse- qiii valeamus, initium quidem facientes ab ea fracturae dis Io sopi qμ ferentia, qua per transuersum os frangitur, & suo loco cxtuor, iucu- cidit. Quandoquidem hoc fracturae genus saepius incidit. rauda fra- itaque quatuor me hercle intentionibus, in hac fracturae ctura , disserentia curanda,est opus,quas & scopos appellare pos- pertransuer sit. Prima intentio est , ut fracti ossis partes recte com- IS
sum fasta mittantur, & in natural cm situm coaptentur. Secunda, test, medico, rite commissa ossis perfracti extrema, coniuncta atque improponctμr. mota maneant, Tettia ut πωρ , icii vi dicimus callo intera ueniente disiunctae ossis partes agglutinentur, coalescant-3 vc. Quarta est, symptomatum, Soc est accidentium, quae *Π fracturam sequi consueuerunt, correctio. Quod ad pri- I mam intentionem attinet, cum in hac fracturae differen-
Rino par- tia quam ψ id est , per transuersumtium fracta fieri diximus, se a se fracti ossis partes dissideant,ut e direrem inuice cto non iaceant, clarum cst primum id elle agendum ut in comi O, O directum agantur. Dircctum autem hic vocamus,quum ς pt ilo. in figuram pristinam natural Emque situm reducuntur.
Lib. 6. Sane inquit Galenus in eum situm babuerint,si quis ea quae tibiai. se dissident integrae partis exemplo usius, in contrarium adducat. A qua nimirum certissima iudicatio uaspositio
nis eorum erit. Fieri enim potest, ut tum prorsum,tum re
trorsum, tum in hanc partem mcmbri, tum in illam facta ..transsatio sit. Quincunque igitur Ictrorsum magiS sunt a- ἐρcta ea prorsum impelli conuenieti Nee minus alteram quoque fracti ossis partem modice ad cotrarium retrudi. Contra quae prorsum sunt emota, haec rursus ipsa quidam . retrorsum, reliquam vero partem sensim duci prorsum. . I pse. lib. Eodem etiam modo, & eorum quae ad dextram sunt de . . :d ea Iuri . torta medicatio est: si ad sinistram ducantur contraque co-
rum quae ad finistram, si mutentur ad dextram semper scilicet
463쪽
licet altera parte modice in contrarium acta.Guido a Cauliaco praemissis quibusdam praeceptis communibus: quae hie sito loco reseremus quomodo primam hanc intentionem assequi possit, verbis no adeo multis perstrifigit. Ita-
que iubet imprimis membrum perfrachium, si ossa suis sedibus squod saepius contingit) exciderint, aliudque super aliud esteratur, & musculi ad eapita sua retracti sint, cle-eenter intendendum esse. Deinde os depressum attolen- Cuuouis dum,sc eleuatum deprimendum, atque id quatenus fieri praerepta ge Q licet sine dolore, donec ossi s fiam fines recte concurrant, reductione dc in naturalem situm coaptentur. Neque cnim unquam fracturae. fracta eiusmodi ossa, & suis etiam sedibus mota, in suum ce libr. 3. locum venii misi illa per vim aliquis intendat. Intendere autem digitum , vel aliud quoque mebrum si adhuc tene-Η rum est,etia unus homo potest, cem altera partem dextra, alteram sinistra apprehendit. At vero valentius membrum duobus eget,qui in diuersa contendant. Si firmiores nerui ac tendines sunt, ut in viris robustis, maximeque eo rum seminibus de cruribus euenit habenis quoque velliis φ neis fasciis utrinque capita articulorum deliganda, & perplures in diuersa ducenda sunt. Cauendum autem sem
per est,ne immoderatius confractum membrum extendatur. Immoderata enim distentio in duris praesertim M siccis corporibus, vehementes dolores, febres, conuulso- nes Sc retolutiones interdum inducit. Quin etiam peream diuelli ac disrumpi musculorum t ac neruorum fibras aliquando contingit. Proinde summa in hac re prudentia
opus est. Igitur aegro in sedili collocato,vel resupinato pO' quotius, ut Sorano placuit, ministris duobus iubebimus huic, modo ei sto. 3' sipra fracturam illi in adigitos circumponant, atque sic eangis . tentionem perficiant. Qubd si valetiore opus sit intentio- seactis aestis.
ne, non solum manibus,sed etiam ut diximus habenis aut sunibus intendere aggrediemur. Ergo duos senes aequales constaeto membro, verbi gratia brachio aut cruri cir- cundamus, unum supra fracturam, alterum infra: atque uni ministro ad aegrotantis caput consistenti, alteri iuxta de Acapita funium tradetcs,iubebimus in diuersa mem-rum perfractium distedere. Vbi paulo longius, quam naturaliter esse debet, membrum vis iacit, ais lentio remit-t da est:ac tum demia ossa manibus in suam sedem corn-
464쪽
3 6 Institui. Chirurgicarum Lib. IIII.
Dinentio pellenda sunt. Ossis autem repositi certu indicium est d, iquaudo re- lor sublatus. Coetersim ossibus fractiirae iam sic probe coa-
mittenda. ptatis iuxta Hippocraticam consuetudinem membrum deligandum eriti ut statim subiungemus. Modus alius reducendi ossa stacta in suum locum & naturalem situm per sdistentionem, libro de fra turis traditur ab Hippocrate qui & a Paulo refertur libro sexto sui operis de re medica, quo etiam si velis, & parata habeas quae describit instrumenta,uti poteris. Sed hic modus quem supra posuimust longe facilior, & magis ad manum est. Atque eo etiam Soranus medicus utebatur, estque hodie apud nos in fre- acepta qu ctiore usu. Oportet igitur ut summatim dicamus in auti eo s. manibus ipsis, utique si confractum membrum exiguum est, aut vinculis impositis,si maius est, & validiore tractu opus sit,aut eiusmodi instrumento quod nobis Hippocra- istes descripsit,antitas in ossium facere, hoc est retrorsum ea
trahere,vt ὁ directo committantur,exactaque eorum coniunctio sint, sevi pristinam unionem imitentur. Postea vero quam abunde retracta fuerint, & nullus amplius supersit metus, ne se in adducendo contingant, tum in dire- zoetum opponere,vinculaque relaxare, ac musculis ipsis diductorum in idem commissionem permittere opus est. In-
Libris, terim vero recte Galenus admonet) teipsum quoque qui ς p. operi praees,manibus siubseruire expedit: ac sicubi aliquid
paulum subsultet,ac promineat, corrigere atque formare. Caeterum in adducendis se, ut supra expressimus, contrario motu partibus, ne aliquae frangantur ossium extantiae non leue periculum est.Non enim veluti inquit Galenus
in serra desectis visitur, laeuis est semper utriusque partis fitiij. si illae ossium inquam extantiae) sorte fortuna
stangantur, non poterunt adamussina secum coaptari sta cti ossis fines, tum quia sorsan fragmenta inter paries Y-niendas interciderint, tum etiam quod quidpiam ossium sorte extra ceciderit,& comminutum perierit:vnde spatia inter applicata simul ossa, maneant inania, in quae sanies 3Icollecta, atque temporis tractu putrescens, totum pariter membrum secum corrumpet. Atque haec tractandae fracturae ratio omnibus propemodum confractis artubus conuenit: ubi praesertim ossa stacta suo loco ut saepius continuit exciderint aliudque super aliud effertur. Neque enim semper
465쪽
semper dum franguntur ossa suis sedibus moueri contin- igi leg interdum fracta in suo loco, ac naturali situ remanent. Quod ante omnia vinos admonetCelsus) contaderari debet, &sunt notae certae, quibus id discrimen des prehendere possis. Nanque si suis sedibus mota sunt, resi- Nota Os ma apparent,punctionisque sensum repraesentant,ac tactu Dim , O ut iupra annotauimus) inaequalia sunt. Vbi vero loco suasede m suo non exciderunt,neque punctionis sensus ullus, necide thulla quae tactu percipi possit inaequalitas adest. Caeterumio si primis diebus ossa ipsa perfiacta& suis sedibus mota reposita non sunt , non leue inflammationis periculum stib- est Sub qua & dissicile, & periculose vis neru is & tendinibus adhibetur. Atque haec de prima intentione dicta
secundus scopus in curandis fracturis nobis proposi- seundustus,est,ut ossibus iam sic ut supra docuimus probe coa- scopus. ptatis,& e directo admotis,eoru positura seruetur, & exacte coniuncta maneat, sic ut pristinam unionem imitetur. Porro nequaqua prohibere poteris, quin diuisa eiusmodito ossa,quae sic efinxeris, & adamussim secu coaptaueris,sua sede moueantur,& rursum dissideant, si laborans quoquo pacto vel vigilans, vel dormiens, membrum fractum dimoueat. Ergo ut secundum hunc scopum assequaris, Icembrum perfractum membrum prorsus imminum consistat neces. perfractum is se est. Quod si ipsi quidem aegrotanti,ut quietudini mem- prorsus imbri prospiciat permiseris, vigilans fortassis squemadmo- motum se dum inquit Galenus) probe id curauerit, at domiens o- Mandum mnino membrum mouebit. Vt igitur non dormientis Libr.6. modo hominis, sed etiam ad desidendum, itόmque cum μελα3o cubile resternitur surgentis, eorum quae ritὸ formata, Scexacte coniuncta sunt, positura seruetur, tuta deligatura complecti fracturam oportet quaeque fracti ossis partes se qgro b meum coarctare ad amussim possit. Tuta autem non erit deligandum deligatio,si vel nimis arcta,vel laxa nimis fuerit. Quandoquidem per laxiorem ossibus moueri licet, per arctio- r rem vero & vehementius adstring ntem, & alimenti in locum allectum distributio prohibetur, & dolor qui humorum in aegram partem a Muxus euocat, &phlegmonas creat) excitatur. Danda itaque opera est, ut utramque excessum declinemus. Constrictio igitur mediocris
466쪽
De Fracturis. DUDacIura, ct p .esimi eius disserentia.
V A N D O QV IDEM tribus libris sua perioribus, de vitiis chirurgiae subie ctis, quae carnosis& mollioribus cor- poris partibus accidunt, abunde satis, dictum cst ordo iam postulat,ut de aliis quae ossibus contingunt, hoc est, i fracturi.& luxationibus, disseramus: δ- haec enim Chirurgiae generi etia subiiciuntur. Ac primum quidem de fracturis agemus, quas Fevitara etiam Hippocrates luxationibus anteposuit.Est igitur fra-υ ctura, t tu uniuersum dicatur,unitionis, siue continuitatis
solutio quaecunque in osse, qua Graeci proprio nonia ne &omnibus suae gentis hominibus noto, catagina vocant, Vt Galenus sexto methodi me dedi, & aliis plerisque locis te- Paulus. statum reliquit. Paulo vero Aeginetae,atque aliis posterioria medicinae Graiis scriptoribus, fractura ossis est diuissio, aut ruptura, aut praeciso, discissio ve, a violentia quadam Cuido a extrinsecus irruente accides. Guido a Cauliaco,& alij qui- cauliaeo. dam aetatis illius medici, fractura definiunt, continuitatis solutione in osse,non a qualibet re facta,sed ab ea tantum, quae contundit.Vt vera sit inquit prima differentia solu- i tionis
467쪽
tionis ossis,quod quaedam est incisa, quaedam contusa, os sum enim diuisionem quς incisione fit,non fracturam, ted ostis vulnus appellant. Caeterum plures stacturarum eiu D modi differentiae sunt:aliae nanque simplices sunt,aliae cΡ-e positae. Ex simplicibus quidem aliae sunt, quae fracti onis Sin I res
partes iam prorsus separarunt, easque cauledon, raphani- fracturae difdon,atque etiam scyedon facias Graece dicunt, hoc est, ad foramis. caulium, raphani & cucumerum fractorum speciem ac similitudinem. Manifestum autem est eiusmodi ossium dini 16 sionem transuetam pcr crassitudinem fieri. Haec quibusdavirgatis ci tra uersalis nominatur. Aliae verd sunt schida- Fraeturacidon,quasi asseris modo: hae autem per longitudinem ma- Dbulac conois fiunt, licunturque oblongae ossis iis larae. In iis non om- I--ις. uino separatur a se partes sic affecti ostis, sed veluti per rei, ctitudinem finduntur. Praeter has aliae quaedam adhuc sun- ' plices merantur factitrae disterentiae,quarum aliae G cis dicuntur sicli, , t eoonet, id est ad instar unguis, aliae al- Iς tu
phitidon, id est,adfarinae vel pollinis similitudinem. Aliae LVI apothrausin, id est, iuxta restactionem, seu vi ali j in-,o terpretantur abruptionem. Fractura quae As e se,id est, inunguis formam sit,siilitia est ossis, quae cum aliqua in parte recta sit,in extremo tamen lunata euadit. Atque haec etialia calamidon,id est,harundinatim ab aliquibus niunca IQ, U
patur. Alphitidon ad similitudinem farinae vel pollinis db xue cla, est cum os in multas tenues partes confringitur, quae 'ρ Id ipsa carresson, id est,nucatim, a quibusda VOLῆxur ApQ ritu isthrausis, quae& apocope dicitur,id est, abscisio seu praeci- tiasio, est clim pars ossis per Cummitatis rupturam, seu tu per-
siciei abruptionem detrahitur, ita v t pars ea quae detracta fini jo est, & recessit, superemincat, ut sere sit cum squamula ab osse rcsoluitur. Caetcru in hae tracturarum differentiae curiose nimis ut Galenus inquit atque ambitiose,a medicis Hippocrate iunioribus,tis propriis nominibus interpretotae sunt. Non contenti enim fuerunt oratione, os quod va-
rie seu multifariam sit fractu explicaile. Ab huiusmodi autem appellationibus, omnino abstinuit Hippocrates, sed quoad fieri licuit, usitatissimis utens nominibus,
Oratione interpretari non est grauatus, non has modo fracturarum disturentias, verumetiam quae in capitis ossibus eueniunt. Breuitcr duo potissimae sunt fractu
468쪽
368 Institui. Chirurgicarum Lib. IIII.
τuae sunt po rarum differentiae simplices Galeno, a quibus curandi i tithma fra- dicationes sumuntur,nempe quae per transuersum, & quaec urata dis per longitudinem facta est.Cornelius Celsus tertiam addi ferentia sim dit,quae scilicet oblique fit. Omne sinquit os, modo re- plues. ctum ut lignum in longitudinem finditur,modo stangitur sciaposita fr/ transuersum interdam obliquum.Caeterum ossi s fracturae,ctura nonnunquam carnis.quoque vulnus accedit,sed potissimunm a. cum ossa multifariam fracta sunt, saepe etiam dolor inges,& interdum inflammatio. Contingit etiam aliquando ut aliud os super aliud efferatur, & ex osse male ferruminato Ioac commisio, veluti tophaceus aliquis nobis relinquatur. Hotum autem affectuum & symptomatum cum ossium continuitatis solutione coplexus, compostas facturae dinserentias,iuniores medici vocaverunt,cum tamen propriEdisserentiae non sint. Quandoquidem quod seorsum & her IsγιJ.3. si consistare potest ut alibi ex Galeno diximusὶ nunquam
alterius erit differentia. Vulnus autem, dolo, inflamatio, α id genus alia seorsum,& per se consistςre possunt. Pr inde verae stacturarum differetiae,& a propria ipsarum natura desumptae, nec reuera sunt, nec recte dici possunt. a pQuod si quae a loco quoque, seu parte in qua est fractura, differentias censeas, veluti si nares, aures,maxillae, costae, clauiculae, caluaria, spina dors, humeri, brachia, femora, crura,digiti,sracturam patiemur, fuerint prosecto, & ipsae fracturarum differentiae Albucasi: non utique a propria uipsarum natura, sicuti neque praecedentes,desumptae,sed a locis,in quibus consist t. Verum enimuero quoniam ab iis omnibus supra commemoratis agendorum sumuntes indicationes, donemus eas cum recentioribus medicis αchirurgis differentias appellari. 3οτε eausis, signu oe iudiciis facturae in uniuersm
Ausae fracturam internae nullae sunt, externae vero ea omni vi breuiter dica,quae contun- 3sdere,vel diuidere ossa possunt. Qi e contundunt,ea dura graviaque, & mole non exigua PQ sint oportet, ,ehemetique impetu deserri ac irruere. Ossa diuidunt quae vulnerado incidui: ite casus ab alto. praesertim si ossa ncciora sint, nec admodum crassa.
469쪽
Fractura quoque ossibus intergum accidit ex circumtortione in luctantibus: ut si tibia siue crus Dioclis,cruri aduersari j Socratis cum eo luctantis per transuersum supposita sit,ita ut utraq; eius capita,& iuxta pedem,& iuxta g 1 nu deorsum vehementer deprimantur,os proculdubio tubia: ipsius Dioclis, praesertim si infirmum sit natura, hoc luctationis genere medium disrumpetur,seu si mauis frangetur. Id quod in lignis quoque,quae a nobis ipsis circumtorquentur, videre licet. Si enim lignum aliquod neq; malo gnum,neque validum,sed paruum& imbecillum suprafemur tuum impositum, ex utroque capite deorsum vehementer manibus urgeas,statim id in media parte frangi aspicies. Signa aut ossis fracti,& praesertim per transuer- SIGNA. sum atque in artubus, haec fere sunt. Tactu ossis paries is distanctae separatque ac variae reperiuntur,membri sigura inaequalis percipitur: dum membrum gimouetur,& in nu varie tractatur,ossa colliduntur,& veluti crepitus quidam ex ea collisione auditur. Pars afflicta,contacta dolet, corpus membro fracto haudquaquam inniti potest causae
2o quae frangunt, aut contundunt, praecesserunt. In osse vero
ruod per longitudinem fractum est, substantia eius crasities non naturalis tactu pereipitur, caetera signa non ad-
sunt, praterquam quod dolor & inaequalitas 1udicio sensis etiam deprehenduntur. 11 Prognostica. Ossa minime periculose media frangun-tuni et Atur in humeris,brachiis, senioribus, cruribust, & digitis. Quo autem propior fractura capiti vel silperiori,vel inseriori ipsius ossis est, eo peior iudicatur. Nam & maiores dolores adfert,& dissicilius curatur. Ea itidem quae in ar3 ctuum vicinia est,curatu dissicilis est,uel eo potis limum n mine, quod commode ligari non possit. Atque haec ut plurimum motum relinquit dissicilem. Maxime tolerabilis est,simplex transuersa,peior ubi fragmenta,atque ubi obliqua. Pessima ubi eadem acuta. Nam & carnem vulneran , 31 interdum neruum quoque, aut musculum. Fractura quae' cum dolore vel inflammatione, aut carnis contusione incidi mala est. Quippe quae instaurari non possit,donec caprius curationem receperint. Si ossis fracturae carnis quoque vulnus accessit,in malo etiam aeger est naximeq; si id musculi semotis,aut humeri senserunt. Nam & insta
470쪽
3 o Institui. Chirurgicarum Lib. IIII.
tiones multo grauiores,& svi inquit Celsus promptiores
Pεν eaueros cancros habent, Adde quod in eiusmodi fractura, neque his gangrae- ferulis neque canalibus inter quae vulnus sanescere non ua Olybm potest uti possumus. Sed nec primis fasciis,quas Hippocraeelum intel- tes uaroLσμίδας, id est,subligamina vocat,vulnus contegenὶ xit, Muti dum esse volunt,tum huius aetatis chirurgi, tum qui secu- ν alais qui- lo Hippocratis fracturas curabant. Itaque ulcexe non deliti sum D, gato, hinc & inde,hoc est utrinque ab eo fasciis circumie- ctis,qua ulcus est, senestellam relinquant,per quam medicamenia vulneri accommoda imponant. Quem deligandi modum damnat ille medicorum princeps dcantesignanus
Hipp.libro quem de fracturis inscripsit,eumq; lemmatis
ac rationibus non absurdis quidem, aut probabilibus tantum, sed scientificis quoq; & necessariis, inutile, erroneum,
prauumque este conuincit ac demonstrat. Si brachium aut crus fractum est,bonum est alterum saltem os integrii manere. Altero namque osse integro manente, necesse est neruos ac tendines minus contrahi, quippe qui ab integro ipso osse & non cominuto adhuc lintendantur. Adde quod curiosius omnia in continendis ossibus fieri debent, ubi utrunque os stactum est,& neutrum alteri auxilio est. Itaque si alterum os integrum manet, plus opis in eo quam in fasciis,ferulisq; est. Cor. Celsus memoria: tradidit ignorari minime oportere s semur perfracta est, fieri breuius, ' DUM, ciuia nunquam, inquit, in antiquum statum reuertitur, c tm vos, summisque digitis pustea cruris eius insisti. Quod equidem a ratione,& experientia,ab ipsiusq; Hippocratis lententia prorsus est alienum. Non enim quoties femur frangitur,protinus necessario ipsum breuius efficitur. Sed di taxat si statim quam fractum est,minus quam par sit, a clii-rurgo distentum fuerit,uel tortuosὰ distractum,& separatae ste distantes inter se ossis constacti partes,n5 recte atq;
adamussim, priusquam ferrumen impleat,coaptatae extite-xint. Tunc enim & breuius femur reddetur,& crure eius
partis claudicabit homo. Sic autem de hac re lib. de Dacturis scripsit Hippocrates, At vero si femoris os stactumst, extenso imprimis diligenter facienda est ne minusquam debeat efficiatur. Amplior enim si sit,nullam laesionem affert. Verum quoque est ut in eodem opere idem te-Ω.tur Hippo. quod quibuscunque utraquς vel tibi; vel cy-