장음표시 사용
491쪽
liquot membrimi id fouetur, & ex cerato liquido persti- cam autemplastro ex althaea, vel cataplasmate ex ficis pinguibus aridis aliisque medicamentis callum soluenti bus. porolytica Graeci dicunt contegitur. Deinde factas susscienti emollitione, modo quem supra posuimus,ami- , nistris duobus qui in diuersa contendant intenditur:& in- , ter haec medicus chirurgus pertractans ossa,vt callo adhuc tenero existete, manibus ea diaucit, compellitque id quod . ieminet insitam sedem,& si parum valuit ab ' ea parte, ini qua os se inclinat, inuolutam lana regulam obiicit, atque ita deligando ii, si Celsus in assuescere iterum vetustae . .
sedi cogit. No ' aetatis chirurgi male ferruminatum si Metantos infractura non admodum antiquata,dietas plus minus chirur , requiodecim, ut supra diximus,primum emolliunt. em re
Deinde id in diuersa extendi iubenh & genu venemen- osse mole ferter impulso, iterum frangulidi quod tamen vetustio res me. ruminato. dici non probarunt. Mox fracti ossis fines ad amussim se- . si ab esse eum eo tant, ac ut supra exposuimus curanti si ab osse agi μ' perperam serruminato, vetustas iam occupanit, ac callis tinato eti vehementer obduruerit Catius est manum illi ut eonsuluit stas μ' -- Albucass) non admoliri. Qicunque enim id rursus fram ρομα sere araressi sunt, post vehementes cruciatus in extrema μδμώIis. discrimina daborantes adduxerunt, adeo ut valde pauci eorum,qui hoc tormenti genus perpessi sunt,mortem eua- serint. Atqui melius est eum, qui sic affectus est claudic tu, aut membri alicuius deformitate affectum, ad annos adhuc multos superstitem remanere,quam post talem, tantisque eruciatum, miserrime sc inter manus crudelis chirurgi occumbere. Adde quod saepefiumero alio loco, 3' quam ubi fractura iam coierat, os ipsum quod lapidosus callus firmauerat, frangitur : ut praeter quotidianum eX- .perimentum,nobis autor extitit Avicennas, Quod si la- sinas, rans, & qui illi asi dent amici, importunis prccisus, at- que assiduo rogatu te compellant, ut ossis eiusmodi ma- η Ie ferruminati, & cuius callus iam obduruir, ac inueterauit, curationem suscipias, in angusto spem esse coram illis praefator: deinde opuς aggreditor. Summάm intur cu- Eaererent νtem,& cartiem callo superia pentem cultro rasorio aut scat ritat. pello dextrὸ, ac prudenter secato, m2gna cura habita, ne nerui, musculive laedantur: deinde ossium, quae non rectu
492쪽
391 Institui. Chirurgi carum Lib. IIII.
coaluerant, agglutinationem, seu continuationem squod aiunt excisoriis scalpris dissoluito:moriero eorum se diductorum fines secum ad amussim coaptato, ita ut pristinam unionem,quoad licebit,imitentur. Demum caetera si membris fiant quae supra scripsimus. Caeterum si ex attritu,mem, sex attritis bri corruptelae metus impendet sirotinus scarificandum e. mpa- erit, reliquaque facienda, quae supra,in gangraenae,& sph turi celi curatione diximus : si vero tophacea aliqua durities post ossis pertacti agglutinationem remanserit, ea modo qui in antidotario exprimetur discutienda', & tollenda iosi fractura erit. Fracturae quaedam, supra definiturn naturae tempus, me eastos- sine callo interdum permanent, quod varias causas so- a d nitu let accidere, nempe vel ob assiduas selutiones, vel ob -- temραι -- modicas superfunones, quas & fomentationes vocant, vel manseriti ob iritempestiuum motum, vel ex fasciarum multitudine, unonnunquam etiam quia totum corpus, non suffcienter Lil. 6. litur, quo in casu membrum quoque ipsum tui Paulus annotauit gracilius euadit. Oportet igitur cum aliis, ii a praecipue maciei corporis occurrere:quod commode net,li vel calidis admotis materiam ad membrum perse, ioctum euocemus, vel alimetum copiosus subministremus,& balnea,reliquasque animi voluptates adhibeamus. Nota fra Porro eorum quae iam callo firmantur,indicio esse,cum perfracticia alia tum illud praecipue potest, si fasciolae cruentae conspiis firmari eiuntur,nullo etiam in parte oborto vulnere. Quod idebincipientu. Drsan accidit, quonia calli substantia, dum coit,in ossium cauernosos meatus petrumpens sanguinis guttas aliquot inde ex tundit,exprimitque. Ac de transuersis quidem fracturis, haec dicta sussiciant. De longis verb,quae non tam crebrb contingunt, reliqua omnia ad eundem se habent somodum.Caeterum comprimendae hae magis Galeno autore in ipse fracturae loco sunt,tum quod recessit, retrudem dum introrsus est. Ac de fractis quidem ossibus hactenus in uniuersum dictum sit.
chim irarum inititutionum, /efracturu,
Ioanne Talautio lectore medico autore.
493쪽
C, εγκη. B, Laqueus translatia- c, Laqueus Is rectum ρυ- cidens. D, Trochiae, seis retulae. E, Tabella. F, fractura. . Viae huius machinastu inΠrumenti descriptionern apud Galenum Γλῶ Uu partium. VII. γ lib.v I. de morbis eurandis. Item im mmentariss eiusdem in librum secudum Hippocratis defracturis.
ad gignendum cassum in f inmm,cuius pluribus in locis momisit Galenm.
494쪽
in librum quintum Chirurgicarum
Luxat; a Graiaexarthrema,ngis es sege dimotia. simplex. Nulli alteri affectui coniuncta. Composita. Alieri praeter naturam dispositioni
complicata. . Luxatio iamsi lix quam composita. Persecta,sive absoluta,aut completa. Imperfecta,sive non abseluta. eomputaturatio ue assoluta, Cum os suo loco omnino excidite Generis nomen retinet, dicitiitque absolute Luxatio Romanis,& exarthrema Graecis. Luxatἰο imp.rfecta, sta incompleta. Cum os, non in totum, sed aliquatenus duntaxat se, naturali positu dimotum est, dicitiisque subluxatio Latinis parathrema Graecis. salaxatio, seu imperfecta luxasio, Peruersio siue distorsio. Laxatio,seu elongatio ligamenti. Peruersia sis suas ina vertebris maxime speculiaris. Lordosis, Ctriorem partem.
eFιicati a D Luxatio cum fractura, infammatione,
495쪽
De luxatis ossibus in uniuersum. suid luxatio quasint luxationum diserentia quot modis os a laxentur.
V v M luxationessiacturis proximae snt, consequens est, ut de iis generatim, squemadmodum di de aliis supra, in quatuor libris superioribus, commemoratis affectibus, secimus nunc sermonem faciamus. Luxatio igitur, ut formula qua- Luxailodam dcfiniatur, est articuli e nati- qui uo positu, seu proprio quod dicitur) acetabulo, in alie-3o nam atque insolitam sedem prolapsus, quo motus arbitrarius impeditur: Graeci exarstrema voeant. Huius autem sui Paulus inquit nullae aliae disserentiae habentur, praeteream quae ex maioris minorIsque rati ne sumitur. Quum enim articulus sua sede in totum ex-;s cussus deciderit, communi generis vocabulo Graecis ex- arti rema, Latinis luxatio dicitur. Si autem e compagi- Exart-bus suis paululum duntaxat motus est, aut usque ad ii- ma. nus seu cauitatis supercilium nonnulli marginem vocant prolapsus, nobis sublinatio, Graecaverb consuetudi- rara ribrmne par sirema nominatur. Sub qua sane disserentia , & M.
496쪽
Institui. Chirurgicarum Lib. V.
Iaxationem, seu ut vulgares chirurgi Avicennae interpre tem sequuti loquuntur, elorigationem ligamenti comprehendimus, sicuti & distortiones, ac peruersiones cum pluribus ossibus, tum vero maxime spinae vertebris famili cap ti. 5.8. res. Ossa duobus modis potissimum suis sedibus Celso scuae ossa in- mouentur. Nam modo quae iuncta sunt inter sedulitaxati in s. AH- inquit 3 dehiscunt ut cum latum scapularum os ab li
scant. mero recedit, & in brachio radius a cubito, & in crure tibia ἱ sura, atque etiam inteidum a saltu, calcis os a talo, quod raro. tamen fit modo vero suis acetabulis ex toto Ioprolabuntur, soc est, suis omitino sedibus excidunt. Ver-2 aeos apro tebrae nanque & articuli propemoduni omnes, tametsi v prie luxni- lidis neruis ac ligamentis comprehendantur,stpius tamenturi suis sedibus elapsi decidunt: aut vi scilicet expulsi, aut aliquo casu nerueis ligamentis vel ruptis vel infirmatis, sa- is ciliusque in pueris & adulescentulis, quam in robustioribus. Itaque mossus hic posterior exarimema prior vero, quo tantum ossa dehiscunt, & suis ex toto finibus haudquaquam prolabuntur , pararilitem a non immerito appellabitur. Atque haec sunt luxationum discrimina seu δiD 16 serentiae. Praeter has tamen aliquot adhuc alias posterioris aetatis chirurgi statuerunt, quae reuera differentiae non sunt, sed potius quaedam veluti praeter naturam dis usam spositiones, cum luxatione complicatae: ut cum ipsi luxa
eum Iuvitio tioni accedit inflammatio, aut fractura, aut vulnus, aut
ne eulisti. dolor aliquis ingens,aut tophacea quaedam durities c Haec enim dolor inquam, fractura, durities, vulnus, & inflammatio, cum seorsum & per se subsstere possint, nullius unquam alietius si saltem Galeno credimus differentiam
constituent. Si quis tamen proterve contendat, differen- 3,tias esse,cum eo certamen inire recusamus: quadoquidem haec curandae luxatiotiis rationem & peruertunt,& non
patum aliquando intertuibant. Ac de his quidem in s luxa. quentibus suo loco 'dicemus. Caeterum modis quatuortionώm a m potissimum, quod ad sciis differentias attinet, contingittin disserti, ossa luxari aut peruerti, seu aliquatenus detorqueri: in Hasumtti. partem nimirrum priorem seu anteriorem, posteriotem, interiorem, & exteriorem. Alij superiorem & inseriotem
Q. addunt. Quaedam autem in omnes quatuor partes, quaedam incertas promouentiat. Sed pr stat singulorum exem-
497쪽
pla subiicere. Maxilla superior, cum non in homine so- axilla ἰolum , sed & in omni animante, praeterquam in crocodiloi ferior qM Mimmobilis exist x, luxatione non periclitatur: inferior ve- xetur. to subinde oris hiatu in anteriorem partem luxatur, al- tematurve ac peruertitur, hoc est, aliqua ex parte distorquetur, & ex naturali situ in alterum repente transmutatur,quod verbo οβτα expressit Hippoc. Sed modo altera
parte, modo utraque: toto au em loco non admodum excidit, ut idem annotauit Hippocrates: quippe quod capi io ta, id est, extrema,qui & processus appellantur, habeat insuperiori maxilla, firmiter ac tutu cardinis modo infixa,
ex quibus neruosi tendones, validis annexi musculis, exoriuntur. Itaque hanc nunquam luxari contingit, nisi quam maxima oris apertio fiat. Vt clim vel maximam rei alicuis ius molem ore excipere quispiam conatur, vel cum oscitando quam maxime potest, os diducit,& in alter*m partem os uaducit, quorum primum raro contii git, secui dum sinquit Galenus) euenire dementibus tantum potest.
Copitis processus, in duos sinus summae vertebrae dimissi, opitis ia,
io in omnes partes prolabuntur: sed dum in partem poste- ut mriorem excidunt, mentum pectori agglutinatur, a Ser neque bibere, neque loqui potest: atque illi celerrime mori luperuenit. Vertebrae in spinare in posteriorem parWm, Fertebrata& in priorem, tam sepra septi m transuersum, quam inha θ lux
is subinde peruertuntur, acnonnunquam etiam ex toto pro- labuntur. Sed cum toto loco mut3tae sunt,nulla restitutionis spes relinquitur, praecipitemque eti in mortem inserunt. Nam intra triduum ut Celsis ait homo moritur. lClauicula I quam soli homini inter caesera animantia con- G-icia 3. cessam esse Paulus existimauit nunquam in totum exci--ἰ Π dit: quippe quae pectori ita committatur, & inhaereat, ut nemoueri quidem in ipso possit. Interdum tamen ex violenta quadam extrinsecus facta percussione , paululum avellitur. Sed neque altero fine, qui humeri articulo inse- Π ritur, excidere admodum potest. Nam& a bicipiti musculo ,& summo humero prohibetur. Brach ij seu humeri Praebit -- caput, Quod in sinum otiiosatae seu scapulae demittitur, modo ad ima in alam decidix, idque freq uenter , sed in iis maxime, qui non multa carne praediti lunt, modo licet raroὶ in priorem & exteriorem. In superiorem vero sero
498쪽
, 8 Institui. Chirurgicarum Lib. V.
nunquam promouetur, ut quod ab utroque scapularum processu,& eo scilicet qui anchorae similis est Sc quod acro
Gmuin tres mion Graeci vocant,impediatur. Genu in treis partes excupartes luxa- di interiorem nimirum, exteriorem, & posteriorem iuxta
iuri poplitem. In priorem prolabi opposta patella prohibetur. sMeges tamen eum cui in priorem partem excidisset, a se litus ma- ut Celsiis refert curatum esse memoriae prodidit. Cubi-n- , Cr se tus, manus, & semur, in omnes quatuor paries prolabun-mur, in A. tu nempe in interiorem,exteriorem,anteriorem,& post partes prolu riorem: Atque haec pro exemplis adducta sint. Nunc ad Io uturi communem de luxatis ossibus tractationem reuertamur,& iuxta morum a nobis hactenus obseruatum, causas, signa,prognostica,& curationem luxationum in uniuersum persequamur. De causis se luxationis Udum in uniuersum. II
Ausae luxatorum ossium & a se a sede moto rum,quaedam sunt extrinsecus ingruentes, Ut casus percussio, & violenta atque incongrua membri alicuius extensio, aut distorso, seu λο peruerso. Quaedam verb intrinsecus eue- causetate' niunxi atque ideo internae dicuntur,sicuti & superiores e se. temae: ut cum mucosis aliquis humor,& pituitosis,in articulis seu iuncturis aceruatur, qui aniculationis ipsius li- amenta primum madefacit,deinde laxiora reddit,& tanem ob eius multitudinem, sua sedeos ipsum protruditi, a laesi signa luxationum , quaedam sunt omnium communia, ii um om- quaedam verb propria cuiusque. Ac de communibus d --ium εο - taxat hic agemus. Haec autem factionis Arabicae princiania a tridus pi Avicennae a tribus potissimum desumuntur. Nempe iopolimmum vel a substantialiter ut loquuntur inhaerentibus, hoe esua sumutur. ab iis quae secundum essentiae rationem insunt: ut a malai putis ipsius laborantis constitutione seu compositione, όti qua & tumor praeter naturam ea parie qua OS prorumpit , & sinus seu cauitas insolita ea a qua recessit, manife- L stb apparent. Vel ab iis , quae ex necessitate consequuntur casus & accidentia vocant, ut a dolore, qui ex luxationea contrahitur. Vel ab actione laesa, seu operationibus etiam ex necessitate consequentibus, ut a motus amictae partis dissicultate, aut priuatione. Hae itaque notae in luxatis
499쪽
Io bus luxationibus infimmatio, aut vulnus, aut dolor ingens & acris accedit, hae praeterquam quod curatu admodum dissiciles sunt, periculo quoque non vacant. Adeo ut Uaoties in iis casibus tutum non sit,luxatet particulae re-ionem aggredi, sed sic eam remanere sne pro laesi is ne mors sequatur melius esse censent. Aliud. Vetustae om- χnes luxationes de quae spatio temporis iam callo obdurue runt,uel difficillime,vel nunquam consanescunt. Proinde
statim, si fieri potest, reponi luxata debent. Luxatio, in 3 qua sinquit Guido franguntur margines ossum, hoc est sinus seu cauitatis superciuia, pessima iudicatur. Repulsi enim in suum positum articuli, inibi diu persistere non possunt, sed leuissima quaque occasione iterum relabuntuta Articuli qui neruorum ae ligamentorum vitio prolapsi sunt, ac postea instas sedes compulsi iterum excidunt. In - sH dicium euidens ossis in suam naturalem sedem reducti, est, cum veluti strepitus aliquis auditus est, dum in natiuum suum acetabulum infrediebatur : de membri nuper luxati figura & consormatio, suae ipsius aut alterius pari.
figurae, quam simillima tum visu tum attactu deprehendi-I'tur. Caeterum s reposito osse nerui distenduntur,rursus id protinus sui consulit Celsus expellendum est. Ut excide- cre omnes articuli non possunt, sic non omnes reponuntu
Caput enim si in partem ut supra diximus posteriorem aliquando prolabitur, nunquam in suos sinvs compellitim, D sed mortem statim adfert ineuitabilem. Sic neque in spin
vertebrae cum toto loco mutatae sunt: neque etiam maxilla,quae utraque parte prolapsa est, antequam reposita sit inflammationem concitauit, ut Celsus memoriae prodidit. Osta,quae suis sedibus mouentur,alia aliis iacilius,ali 7 difficilius & discidimi & reponuntur: nempe pro ratione&ara
500쪽
o Institui. Chirurgicarum Lib. V.
Genu. & natura iuncturae unde propelluntur.Itaque genu ut laciale prolabitur, sic non magno impendio in suam rursus se-istiti. dem compellitur.Digitor i luxatio nullum etiam lacessit cμb3t-. negotium. Cubitus vero ut tardius quide ac difficilius ex- cidit, ita prolapsus negoth plurimum exhibet. Agerrime henim propter tuberculorum,seu eminentiarum, sin utrinq; Humem . frequentiam reponitur. Humerus autem,ut nςque disscritet admodum pretiertim in macilentis,elabitur,sie nec dis
ficillimὸ in sedem suam reponitur. Et ita de aliis. Multum Nerμο- ν' quoque eb consere ut Celsus inquit & corporis, & peruo- inmine via rum,hoc est, tendinum, habitus. Nam si corpus xenue Mossum ig*' macilentum, si humidum est, si nerui & ligamenta infirma, menta inui expeditius os reponitur. Sed & primd facilius exςidit, Mila mηr- postea minus fideliter continetur. Quae contraria his sunt melius continent, sed id quod expulsum est dissiculter ad- II mitxunt. Quibus in pueritia articuli exci runt, nequere' positi sunt, minus quam caeteri crescunt. Quae loco suo Ex Hi ρρ non sunt,caro ea increscit,magisque in proximo membro, Oi ρ- quam in ulteriore. Vtputa si numerus loco suo non est, maior in eo ipso fit, quam in brachio, & in hoc brachio
inquam maior quoque,quam in manus acie. Tum pro se-- dibus & pro casibus qui inciderunt, aut maior aut minor usus eius mebri relinquitur: quoq; in eo plus usus superest, eb minus id extenuatur. Inter luxatorum eiusnodi prognostica numerantur & duo hi sequentes Hippocratis uphorismi. Quibit scunque a coxendicum dolore moletiatis,excidit coxa, Sr rursus incidit, iis mucores superuentuti Io Quibuscunque coxendicum dolore molestatis diutu
bor. 9. no,excidit coxa,iis criis tabescit,& claudicant,si non uran-cr 6oib. 6. tur Hos autem nunc sic coniunctim legimus & interpre- Ninterpret tamur. Quibuscunque a diuturno coxendicum doloretio d-rum conflictatis, propter mucoris seu mucosi humoris ac pitu arbori sim tosi copiam, in articulo sue iunctura coxae coacerctatam,rit pr. ero ιαι ν, id est, coxa ipsa, hoc est femoris caput, quod in coxae siue ossis ischij cauo inseritur in suo naturali acetabu- 3Ilo propulsa excidit, & rursum incidit, id est, in natiuam suam siedem iterum stonte sitit, aut aliter repulsa cst, inibi tamen diu persistere non potest, sed soluta compage
lubrica continenter relabitur iis procellu temporis crus, quod Graecis σκέλο- dicitur , hoc est, totum membrum,