장음표시 사용
121쪽
Sat. a. thbli eorum hinc sedera Cum exteris & conspi-idetinebat. Verum & illud quoque a Mauritis σ*s rationes intestinae, in perniciem erupturae Ger- Nassovio, Belgicis iam praesidis soluto, & Chri-maniae. Branderiburgicus Dbannes Sigismun-lβιano Anhaltino obsessum , simulque auxiliari du, de Palatinus UVolganeus V Vilhelmus, re bus oppugnatum Gallorum copiis, deditione inter ipsos composita pro tempore, scripsere accipitur poli bimestre. Positis postea utrinq; militem , de pleraque ducatus oppida suae po- armis,lis iudicibus delegatis Coloniae dirimen- testatis secere,excepto Iuliaco,quod Leopolias da frustra committitur.
cIEDES HENRUCI IV. GALLORVM REGIS. An n. 1 ino. CVm in Iuliacensium suppetias forentissi- l
mum compararet exercitum Henricus
IV Francorum Rex , multis metum iniecit; multisque male opinandi, atque loquendi o lata occasione, Franeseus Raumlucus extremae dementiae homo,qui Regem haereticorum fautorem, dc morte dignum in mussitante plobe audierat, interficiendi Regem consilium capit. Hunc itaque in rheda nactus, Parisios obambulantem, contemplandi causa apparatus, quo reginam poliri die coronatam exciperet, praecipiti insultu, gemino ad cor eius illato ictu cultri necat. Regem , si simulatione L. iret igionis squam plerique in eo non fuisse confirmant excipias suae aetatis maximum. Plures Astrologi talem ei praedixerant exitum . Rex ipse, animo nescio quid mali sibi praesagiente, obitum praeuiderat infelicem. Nam cum admoneretur , ex pluuijs cano obductae plateae, nisi purgarentur , Reginae ingressum minus splendidum sere, atque incomodum ijs praesertim . qui ad stipanaum reginae currum de. signati sint, hil ad me inquit iae attinet. Ego lenim ista sorte non videro . Die vero Sabbatbi, 'VIII Maii, cum ad mensam Reginae inopinato superueniret i rogat, num eoronatio sequentidie Martissutura sit.Tacente illa, quod ad respondendum nihil certi haberet,Rex,quid tu stne verbum quidems Vbi illa, Vellem,ut eras*ret. Sed Sancerranus dixit, ante diem Ioui1yri non ρosse.Rex vocato Sancerrano, non sine stomacho de dilationibus istis conqueritur, non tanti faciens bis centies millium scutatorum, quos mora absumtura erat, quam temporis, de occasionum iacturam.Mox ad Reginam. Hu
scias , melim lait nisi dis Iouis proximosiat,
postro die me non ambiss visiuram . Suta ridens Regina , Arqui illud tamen a te impetrara sines , ut intrastus mei,ompam videas. Ait Rex : Nou . Le Venitis vltimum Valetibi dicam. Lodem tandem die quo intersectus est, finito prandio,cubiculum Reginae ingressis tristi vultu , uno loco se tenere nequibat, multo minus animum regere suetirantem. In ea agitatione Reginaedix it, Vm reperire se quid face. re debeat. Armamentarium sibi misere quod amo. do necem Usesed scire molestumjore. E cubicinio aegressiis, in suo aliquantisper haesit, scriptis aliquot lineis,3e dato ad edictum quoddam re
sponso. Inde ad fenestram accedens, manu fronti admota, Deus, inquit, hic quidem imius latet ahquid,quod me vehementer turbat. Inde aegressus,in cubiculum Reginae rediit,ubi de arcanis regni cum Cancellario collocutus 9
tandem eum ac curiam abeuntem amplexus,
Abi cinquito ego itidem abeo, coniuga valessictu. rus Cum vero quid ridiculum narraretur,plerisque in risum effusis , Ne sinquit die Veneris nimis rideamus , ne sequenti Dominica plangm mus . Postea filios suos paterne amplexus,intra blanditias celare non potuit,animum sibi non recte constare, adeo ut ad ipsam Reginam diceret : Nemo quid mιhι sit. Discedere equidem hine non possum : Descendente tandem Rege, cum quidam e domesticis quaereret, an rhaedaraesto esset, exorabilis ille parricida, auditis is verbis uti postea confessus est) intra dentes
murmurans,dixit;J eneo te,perjcti. Antequam vero Rex digrederetur, coniugi tertio amplexu in osculo valedixit. Notarunt nonnulli moram illam, quae ad aegressum varias ob causas interponebatur, 'uainuis Regina eum retinetire etiam vellet moleste admodum tulisse: comporis custodes sequi noluisse : custodiarum Praefectum in Curiam ablegasse: huius Leg, tum aegrum tunc decubuisse; vexilliferum ad supremuin Curiae Praesidem negotij causa tuisseri dae velamenta undique aperta o Pa Llium a Rege depositum: pedissequos aliam instituisse viam,nec rhedam comitatoς plateam, ubi trucidatus fuit, duobus curribus, quorum unus vino, alter faeno onustus erat, quas ota structam , eoque obstaculo regium Whiculum passim quasi uifflaminatum, & tandem omni.no retentum suisti: . Quae omnia scelestam ric
122쪽
rieldae& animum , & modum facilius occi-δοι - dendi Regis dederunt.
Nee illud praetereundum , Reginam nono diu ante somniasse maiusculos adamantes coronae suae in margaritas squas somniorum i rerpretes pro lacrymis accipiunt) esse conuersos. Altero somnio ita fuit perterrita, ut Rex excitatus, quid rei esset percontaretur. Post longam tergiversationem aperuit , somniasse , ipsit Regi cultro grande inlitania vulnus . Laus Deo ait Rex in quod somnium tantum At. OB IT US ILUDOLPHI II. IMPER. Ann. 16r 2 ia, Dost Henrici cantem, II udolpha Imperatoris
A obitum Annus excepit IOIE. Prodigium ominosum paulo ante mortem Eudo*hι praedixit . Leo, nec non Aquila dua, quae in aulae is eius Pragae nutriebantur,su bitanta morte codireptaeue quibus sequentia recitantur carmina. Pina vimia,vastu ';Leo. uos nutris Aula, Tempora non molco iue Rudolphe,tua, Exeessumpaulo ante tuum, mirabile dιtto , Clausere extremum,trua ιeata, diem . Milicet haud aliter, civiam ponderis omine, tanti Fas erato tendinata axudolphe, tua . Caelum Aquilae Leo tellurem designat: sist isti Magnanimam Alcidemesaq;louem referunt.
Acida similem vitam tibi fata dedere Cuncta a implesti gloria,ut ille sua . Restabat ea iam,somi hae tibi suggerit ales ;Sed qua te ferret is fuit una satis .
Sιna igitur simul, ingenta comitante Leone , Induperatorem in earlica tecta vehunt. Ineunte Decembri Anni I 6 II. morbo com
reptus Rudolphus , ipseque sentiret non longe supremam vitae suae metam abesse, inter alios ou i piissimos, de dulcissimos sermones ad eos, qui adstabant,habitos; x quoque suspiria emisit races ebarismi, inquiebat, cum in iuuentute mea a diuo parente meo ex Hi pania in hane D.
triam meam transitoriam per legatum reuocarer,tanto gaudio perfiandebar , mrsequentem noctem,totam inβomnem traducerem. βuanto magis mihi nune utandum , quia pater meus cael cis in aeternam patriam me breui auocaturus
est; binulti est temporis misisFtudo , aut mutatio est ibi ealamitas nulla est. Sacro itaque sumpto Viatico,tandem inter
Vota,& ardentes preces, quas toto morbi rempore ad Deum fudit, placide obdormiuit i Domino Anno I 6 Ia. Die X. Ianuarij. Anno Acitatis 1 9 Imperij, 3 6. Iusta ei persoluit Ma thias frater, die III Octobris, Pragas ubi mor. tuus, in templo arcis, S. Vito dicato, cor
Aliud Austria gauisa es trimo diadema Rudolpho
Caesareum striora si*ιra gerente manu . Austriadum decimus, agnosseeundus ab Illo Nomine,nune eadem sceptra Rodolphe tene . Odulci mentant eum nomina dulcia fata'
Consilio populos,qui regit ille iuuat
Umereas eximium Imperatorem φιδει
hum ex gestis supra narrauimus. Eius liberi non sunt recensiti, quia matrimonij abstinens vixit, liberiorique,quam fas erat, Uen ri assuetus, culpam non modica dignitatis ia- μι-- ctura luit . Cceterum omnium bonarum a stor Mintium , & Matheseos in primis fautor, de pa- - tronus suit a cum & ipse suas Orbis terrarum sceptris assuetas manus ad eruditum illum puluerem demittere non dedignaretur. Picturarum elegantija ita est delectatus, ut
quascunque Orbis haberet eximias nobilium vi artiscum tabulas, semptibus & impensis maximis sibi compararet. Adolescens in Iberiam ad Philinum II auunculum suum, una cum fratre Ernerio Archiduce se conserens,Regum Maximi, ac sagacissimi consuetudine Civilem omnem prudentiam imbibit. In bello nec seli- revirtziras,nec pace magnificentia illi defuit. Incre PM ii, 4dibilis rerum omnium peritia,Iudicium elimatum I maturum consilium ei famam dabant:
123쪽
Archimedes ciuilis, si ue Ridolphus Praesens.
1 Princeps Deus humanu . a. s prudentia quiri s arplex.habet annos suos. 7 aeres prudentia. i I. prudentia fomes
fui. ZI .ex obsieruatione natura deducItur. 22
ex brutu. 23. ex poetarum fabulis . 23. ex μορο aliena periculo. 6x. est virtutum princeps . 'Bruta an prudentia. 3 Sapiens quomodo viminetur astras.
Io Prudens in quo conueniat eum Deo. 6α.
Is fram risere sipientis ea . is fuem respice. 7 neminι sidendum .is Diaussa damnosa. . I9 'N creesii umificiles .
ao Prouerbium quid . . A malorum emtβrtium quam nocivum .
Σο familιa paruum regnum. bonus ρoltruus malus Monomus.
a 7 HEconomia ditere . potitiea. a 8 uxor est socia mari tr. 19.est in potestate vi-ra etiam quoad vitam. 3r. G competu domestica administratio. 3 3. quatis ducenda. 3 .an pulchra. 3 υndoles. 3 8 ion B Herilis.
3o 'num antIquata s quomodo vocaretur.3o temulentia unde dicta. 3o obculi introductis. 31 mulier vrks principium . 36. eius orna
3 s Dos in matrimonio consideranda. 3 3 μθ a patre filia a matre educandae. o.edaiacatio fiat iuna indolem natura. ε I. rus eduis
3 9 haereditas potius in virtute, quam in thesauro consistat.
2 parentum vitia relucent in sibi. 3 filia tempestiue locanda. seruus quaruplex. 46 - ρemicisur Republicae.q7.quot seu iant.
4s dominorum tias in simos. 46. eis ititior βruus, quam manc piam . II. nomen odissum
1 3 homo matusparest esse bonus Rex. 3 . Rex
s s IMBVt cornrita tum Prudens.1 1 Elenae Cornelia laurea doctoratus.1 7 consilium armis praeualeat.1 9 ictumprudens Eduarri κ. Regis Anglirms s Iacobι Seotorum Re i symbolum prudelia. so Phil/πι LLH au. Regis rudentia . 6o Rudolpiu H. pererudent a. i , πῖδε aberrauit,qui Humanum Deum prin-l l cipem dixit. Vt hominem a ratione s , D M uni a Prudentιa dignoscimus , quae rationis dicitur experimentum . Caeterarum virtutum prudentia mater, ut Musarum Mnemosyne , ledet in mente ad dirigendas actiones huma-M nas in rectum,o: honestum. Amrem bene vivem 2 ' dι dixit Cicero 1. de Fιmb. quae medium tenet inter morales, de intellectuales virtutes siu speculati uasin practicas. Hae a voluntate, illae ab intellectu consurgunt . Virtutes morales cum in apperitu,dirigente tamen intellecta,r sideant; Prudentia dit in intellectu dirigent ;tanto nobilior , quanto reliquas animae potentias mens precedit humana. Α reliquis praeticis& intellectivis secernitur . Quia speculatio ordinatur ad verum ; Prudentia ordinatur ad opus. Practicae si faciunt hominem doctum, prudentia facit bonum Differt tandem ab opinione,quia haec nutat in incerto,prudentia certis adtierens praceptis, nec fallit nec fallitur. Quotuplex sep triplicem dicas,Habitualem, vel actualem: Natam , vel acquisitam: Huma- ειοι nam, vel brutalem. Prudens non ex actu co- εμπ.gnoscitur,sed ex habitu . Habet prudentia ami nos suos, vigri cum senescit. Exorditur in pu ro , sed intempestiua , de acerba cum soribus evanescit, dabit fructum βψn m tempore suo. Sapientes suos Veneta mespilis solet allimitare Respublica , quibus plenos calathos gradienti. bu
124쪽
bus obiicit super giganteana scalam , quae rei. giam ducit in aulam . Bruta naturaliter prudentia apparent -; Nam ruinis imminentibus ''musculi praemigrant; aranei primi cadunt cum tela. Uulpes, in Thracia, amnes gelatos lacu Lque nonnisi ad pastus iturae,redituraeque transcunt. Obseruatum eas aure ad glaciem apposi.ta,coniectare crastitudinem gelu.Plinius tib. 8.e. 28. Mitto Apum solertiam & Vrsorum in tutela & corporis cura . Quia humana non est prudentia, ubi diuina consulit prouidentia. Si se Is, rationis experimentum prudentia est; quae raptasetia.cio in brutis quae scire nesciunt , & nesciro ignorant.Scire se scire,scientia est:& rationem per causam reddere. Operantur bruta vel tria brutis natura operatur, cui animal seruit, &operari non recusat, vel recusare non potest. Homo cognoscit, cognoscendo discurrit, unde deducit opus sibi utile, vel inutile; nec impellenae,sed suadente natura exit ad opus: cum animal retrocedere nequeat . Relicta itaqu Prouidentia , prudentiam aggrediar huma.
nam,quae UAstobtica, vel aconomica, vel mona-
bonum spectat Reipublicae., o- triplex. nomica,familiae: Monastica sui. Indiuiduum praecurrat s tiem, speties genus. Quid interest alios moderari,de seipsum negligercyHOneste vivere; alterum non laedere; tuum cuiquim tribuere Beataeqtramuis mortalis vitae sunt te. ges Quas si in unam recoligas,cole hanc. Impe. Ni haec ina lex,Primum sibi ιmperare. Tibi imperabis,si in ancipiti rerum statu consilium ad
hibeas; pastio non irrumpat, nec temere agas. Qui enim temere, vel casu operatur; ut ei imputantur improspera, non adscribuntur secvn.da. In naturalibus nec meremur,nec demeremur. Fac artem pedagogum naturae. Ica voluntati suberit pallio voluntas intellectui. Hone stum sit de derium , iustum erit iudicium ,
numquam discors consensus.Prudentiam virtus comitantur & bonitas, ne aberrare faciam
prauitas vel inscitia. Per iustitiam fertur in rectum, ut quod sibi vult,alteri faciat. Fortitudo
arcet pericula: non audet temere , nec timet pannice iusta deserere. Excubat temperans, ne otio langueat,ssc vanitate marcescat Vtile insequitur, sed honestum: honestum etiam dedi gnatur si per semitam inhonestam gradiendum sit. Non omne quod libet, licet ; sed libet,
quod licet.Festinat lente. Deliberat diu,exequi. eur cito. Facilia ut dilicilia concipit, ut cautὸ procedens,aspera deducat in vias planas. Diis
cilia librat prius,an possibiliapconstantiae pone committit, cui nihil imperuium.Obstinatἡ nil
agit; sapientis ducens mutare consilium, rem pori inseruit non inconstantia voluntatis, sed fortunae, quam declinare prudentia est. donec mitescat. Dandum est rumoribus tempus,quo senescant . Hinc numquam paenitet iecisse aleam,quia Fatum ipsum tenetur stare decreto.
Sapiens quidem dominabitur astris, si patien- inter ferat,cum Iouis ira premit. Orbis in pelago sedeat Palinurus ad clauum, cursum dirigat ut 'portum teneat: cum in vinculis ventos non lixi.
beas , quis tibi imputare potest naufragium λDeus cum tria sibi reseruauerit in signum Om.
nipotentiae, ex nihilo cuncta condere, conscient ijs dominari, & futura praeuidere: prudentis est diuinari, non praeuidere. Divinatio autem causalis est, vel casualis, sertui a, & in bilis. ηδ meraria. Fortuita de sine ratione vaga diuina orae idit, tionem non recipiunt . Auspicium ciuile est obseruantis praesentia, praeterita, quibus cate-nantur futura. Hippocrates ex vento, qui aliabat ab Austro , illinc venturam pestilentiam praedixit, nec aberrauit. Sic prudens notans quae alis praetereunt, futura praenoscit, quasi sint illi praesentia. Humanum Deum, Princi pem dixi in exordio nostrae lucubrationis e derecte,quia teste Sextio, in uno discrepant Deus, π& Princeps prudens. o us eum non possit strudens non vult D iuste operari. Vnde prudentem et a Iove non siccernercs, nisi in alieno versaretur eouu solo, & inter contingentia viveret . Haec est prudentia, ex contingentibus neces laria deducere δε ex mendacibus vera. Principia non habet uniuersalia:signat ea quae dictim accidunt, ut in similibus similia recogitet. Sex illi aperti xt
sunt fontes, ex quibus normam hauriat uiuen ''iςυσdi.Sunt, Naturae lumen . 2. Philosophorum praecepta ,seu Veterum prouerbla. 3 .Ob eruatio in na turalibus,vel manu actιs . .Poetarum abula. 1 . tena pericula.6 .Pro Ia .
Naturae lumen ex possibilι dignoscimus , & mr
conuenientι , quae unita pergunt. Non omnita
quod licet,honestum est. Pluriina licent,sed vi rium inopia,honestas languet. Alia possum,sed indisi non debeo; ut dicebat Caracalla Iuliae priuignus, cum luc quas per negligentiam coram eo nudasset sinum , Vellem , si licerer, Illa asserenti Ccusari contra impiὸ respondit, si libet ilicet a Possibilitatis porro sequentes recenseantur xi l.
125쪽
ne res possibilis censetur, quando voluntas Iam sibi connexum posse patrare videt. Rem fatile visees iret ardua rubique putetur , Sι illius fuerit summa cupido tibi. auod matit excelsium natura attingere gestum, me pariter docta fiet sis arte Ῥιrum. In Mundosianus cernis quodcunque peractum , me ais, rursus non poterunt agere 'Rem absique auxili merisis verasa viatiur, Euadet facιlis grandibus auxilijs. Si Media insignis perti ει coimina gesti , Huius quid finem tangere risse metat. Si rem maiorem .eses, Missique minorem;
Rei simili acta est,sist similem facies.
Vnam si aduersium terrarum existit is orbe, Possibile cle aliud die mihi nonne potest. Naturali lumini accedunt dicta Sapientum. sipira E serum principes septem Greciae sapientes breui lemmate regulas exhibuere prudentiae. Miatim serua,dixit CleobolusExtrema monita,quae Dedalus Icaro suci, & Sol Phaethonti silici, huic currum acturo solare illi volaturo dedille scribitur apud Ovidiam Icare,ait,moneo,xe si demistior ιbis , Vindagrauer pennas si celsior ignis adurat.
Sic ad Phaethontem Sol Auὐs egressus,caelestia signa cremabis ,
biferius terras,medio tutissimus Ais. a.Met.
Optimum sere aiebat Aphonsus , si voluntas
nostra inter amorem , & metum media intercederet : ut quantum amor ad excessum, ran.
tum metus pelleret ad defectium. Virtus ipsa sine modo virium cst; aiebat Cardinalis Aldobrandinus. biiustum ustumq=ntersat terminus aequi. It bene qui Me Νmin, ut Iliad n Ima ruit. Ne quid nimis,dixit Pittacμs ne namque extremum vitiosum est Gu/Juta messium defugit iter
Stakli nunquam tramIte carris.
Iriam rege inquit Periander: Siue par est quibaeessendus est sinquit Seneca) siue superior,siue inserior.Nam cum pare contendere uinceps est: cum supcriore, furiosum: cum inferiore,
sordidum Pusilli hominis,& misericii, repet
RV ce .m,Solonis est aphorismus. Ideo pecc*mus: ait Seneςaep. II. i quia de partibus
vitae omnes deliberamus, de tota nemo doli brax . Scire debet quid petat ille, qui sagittarria vult mittere;& tunc dirigere, ae moderari mu
nu telum. Errant consilia nostra,vla non habent, quo dirigantur. Ignoranti quem portum petat, nullus tuus ventus est. Necesse est multum in vita nostra casus possit , quia vivimus
Plures Mali; ita Biantes. Vt nemini fidas. Stultorum cum infinitus sit numerus & malorum, rede sed cui vide. Nob Spondere , Taletes. Si periculosum est Fur x
pro se promittere,quanto magis pro aliis Tit lo De FHeiusmnibus titulum connectunt de Solutionibus Canonistae; quia soluere solet tui fideiubere non recusat. Nosce teipsium conclusit Philo Spartanus. Quod difficilimum . Quam enim propere lingimus,lam cito negligimus.Aliena rectius pedispicimus quam nostra, di sibi quisque adultatorcst.
me, nosse stipsum, dictio quidem est breuis, Sed tanta res,quam Iuppiter lotus sciat. Homo cum sis aiebat Philemon id fac semper intelligas Fe semper eris homo Sapientum dictis Paroem a succedunt , seu Praueri prouerbia,& adagia quasi ambagia, vel circum.Hilagia dicta,quia in viis passim per omnium ora obambulent: & ijs sacra velare mysteria primi nominis viri celare non dubitauerint . Instat omnium est Sapientissimus Salomon, qui Pr uerbiorum librum addito nominis proprij titulo posteritati reliquit , ad intelligendam βιentiam, sapientiam, T dsciplinam .ad intelligenda verba prudentiae. Prouer. r. Maiorem homines fidem adhibent seniorum dictis, quamuis nubii ratio suppetat; quam ornatis iuuenum sententijs, re rationum apparatu sussultis, usus non facto periculo. Huiuscemodi sunt
Tempore felici multi numerantur amici. Dum fortuna perit, nullus amuus erit.
Tempore dimnuere est auere Primus insania gradus est alios credere issenos. Stultus nuusuam silus. Stultus est dicere.non putarim . Interdum serta nugo Victrιx malorum patientia A, externostrore cave. Cum fueris Elymae,3 omano viaIto mor . Cum fueris at bi,vivito sicut ibi. Veritas latere non potest. xi Sapientis est,m-tare consilium. ν-Ziis Quartus locus , in quo Natura prudentiae exuat documenta reposuit , naturalium rerum est se obseruatio. Christus a rehus naturalibus para- bo
126쪽
balas sumpsit,quibus Apostolus edoceret. Ad-bm em si eonuertit, ut hominem erudiret, ait
Carthusianus.Est. Physica moraliu speculum ,in quo homo, ciues, Princeps, quomodo vivat, quomodo obediat, quomodo imperet, intueri potest. Sylvestris plata frugiferae germinat insita;& viro quamuis pessimo est documentum; societate bonorum in optimos mutari pessimos. Arundo non germinans palmam, nec palma germinans arundinem , morale nobis est argumentum filios aemulari gesta parentum.Iuxta laurum plantata vinea ,arescit; quialiterarum, & armorum gloria marcescit inter
pocula . Mineruae oleam dicauit Antiquitas, quia sine pace oblirerantur literae. ii Similia docent quae non docentur, bruta : Ilia Lepus quia exarmatus canem fugies insequen- .ib isti etem, nobiS innuit,fortioribus cedere,prudentis esse.Vt Serpens disi occiditur potu; marcescit homo delit ijs. Mingit Buso, & subiecta ven nat: sic Haerericorum consortio, polluitur homo catholicus.Leo si receptui canat,non fugit; sed gradatim secedit ; ut declinare pericula quandoque non erubescas , sed fuga latenti. Non minori dabit nautica, ars fabrilis, caeterae
istariis Quartu prudentiae sons, Poetarum est se i -- - bula, Puta AE sopi, Eschinis, quibus audiem
Heris tium animos ira venantur, ut pudcat ratione
praeditos facere , aut sentire quae neque aues , neque vulpes: & rursus non vacare illis, quibus pleraque bruta temporc prudenter vacasse finguntur: ex quibus aliqua pericula imminentia effugerunt: aliqua maximam utilitatem in opportunitatibus consecuta sunt.
xiv Quintus locus ubi prudentia sua documenta reposuit,sunt aliena pericula:ex quibus in similibus vel spem concipimus, vel declinare aliena edocemur. In superliminaribus domorum Sa-3 ληω- pientiae imaginem reposuere Prisci sub tem ut si male, ιs me genuit.Paistor quidam PF sopi est fabula)pecudes iuxta litus maris cum pasceret,' placidum videns mare , nauigandi studio ca-ytus,oues pro dactylis commutavit,quibus naui impositis, cum altum iam nauigaret, & im-
ini R Familia ad regnum valere argumentum,
familia fuit Chilonis praeceptum, quia inter fa- utiliam & regnum illud est discrimen , quod est inter magnum S: paruum. Sed quia familia
non conuertuntur Δ regnum , a regno ad fa-
minente tempestate , salutis nulla spes esset, quae in naui eranr,omnia proiecit , ataue inoportum se recepit, denud cum oues pasceret, ac rursus mare tranquillum aspiceret,ad sociosia,qui maris tranquillitatem commendabant, Mure iteram dactγlos evιt. suua fuit. Nunqua ua quisqua bene subducia ratιου ad
βώInres,atas, usus seper aere id apparet noui, Aliquid moneat, ut illa qua te sitire credas, vesicias , Et quae tibi putaras prama n expmeda repudus.
Terentius Adelph. More fluminum, latenti incremento crescit prudentia: vel arborum more idicit L Uus N. 22.ὶ quas crescere non cernimus, sed creuisse ;sie factam prudentiam in homine potius , quam fieri. Ex hisce fontibus nonnullas prudentiae ham x simus regulas, quas legere, & obseruare nonis
Alta med rare sed neβice finem . Obliquo non
incedaς tramIte,cum recto potes.
Aude quantam potes. Omnia enim potest , qui maiora tum audet quam possit. Tecum habita,Culpa est immiscere se rei ad
se non pertinenti. Insipiens ecto,cum tempus platat, aut res.
Stultitiam simulare loco prudentia est. Non fallam Ffasi re credas. Nemo namque mortalium omnibus sipit horis.
Interestratus siero, mane responde. ita Tartatus. Nocte eoortata,messio recogita Sole .
Consilia praesentia metire ex praeteritis δ' futuris. Terpsum nee laudesinee situperes. Prox, mum non insimules. Cum laudias, mediocriter lauda. Pueri ne te sieris annos. minem sprenas et ludicra namque humana sentis
bat venenum suam blanda oratio. Sis omnibus quus, sita paueis amicis. In foro unitatem fuare non vιctoriam is Censuram agant aluxu pluribus plaude . Viatia enim erunt,donec homines Haec age Ω-
I liciter uiue IECONOMIC X. miliam valebit illatio ; non a familia ad mgnum, nisi negative discurres . Optime namque in familia ministrat, qui bene regnum gubernat . Non propterea habenas tractabit imperis, quia optimus fuerit familiae gubernator Poli.
127쪽
optimui Politica & Economica speties oppido sunt 2 pnidentia sed regulis innixae diuersis, ut intercis,mω se quandoqLIὸ pugnent. Paruuin regnum dici-rur familia:grandis familia regnum. Aptus ad familiam, aptus creditur ad regnum si probetur . Aptus ad regnum,aptus eth ad familiam, nec probat ur ; quemadmodum succollator onus feret facilius si diminuas , quam si augeas. Praeterit tamen, & sero dedignatur fam, ita qui Regem agit.Carolus Magnus Romani reparator Imperij,familiam suam pene per-di dit, negligendo . Filias impudicas habuit pater improuidus. Augustus Rempublicam gessit ut pater,familiam ut vitricus. Hanc forsans habuisset in filiam, Rempublicam voluisset
in priuignain . Grandia qui agit, inima ne,
Erajo- Aaconomica itaque quantum Monasticaenti cavis supereminet, tantum a Politica distat Illam su
f 4Pst perat, hane aemulatur. In familia sua quilibet cum princeps sit, coniugem habet pro Magi- oratu; filios pro magnatibus: seruos pro populta domum prbaula:redditum pro tributtaalsi.
nitalcm pro faedererimperium pro leger auctoritatem pro maiestate: alimenta in praemium rcorrectionem in poenam. Vtrobique in voto
faelicitas, ibi populorum, hie familiae: Hue sirendat pater,erit paruus Rex: si declinet, era pessima, & tyrannus, qui familiam deuoret, tandem seipsum Familia cum seruet coniugio, datur ei coniux,quae non famula nec domina, sed in consertium. Pulcher virginitatis thesaures est. sed virginitas si seruaretur ab omnibus, vitam perderet apud Statium ber. 2.de Temper. - a Legitime itaque duc quam tibi Dominus ess eia m. sermauit in sociam. auum mellet Deus in miro fili. uit Gennadius)leeundum naturam mavorem quendam exra mulierem inesse amorem , sinxit illam quidem ex Ilio,verum usu ex anteriora aliquo membra , ne ad resistendum illi formasse 1 iam videretur: neque rursus ex aliquo postiriori simpliciter, ne illi milier haberetur , sed de coria
qua mediam quandam obtinet rationem, ut ipsa quoque erga virum medio quodam loco consili rei quatitatis videlicet atque obedientia. Nuptialis annulus non ςst ansula seruitutis , sed
vinculum societatis, quae inter coniuges facit omnia communia praeter imperium . Mutiercsso subdita viro: gr ipsi dominabItur tui. Gen. I . Vnde domum exeunti paternam, in viri tra- sic potestatem, ne contempto marito ad lares Iogrediatur paternot. Lacaena rogata mulier, an consentire vellet adultero concubitum petentilaespondit: m puella essem, didietyiaren-,
m situsta roges , manifestum primo faciatn . mariti. Quinimmo eo virorum processit imperium Dag ut in mulieres ius vitae,& necis sibi vindicarent. μή
De Gallis scribit Coesaris .de Sell.Gall.Gulti in uxores sest liberos aeque ae in seruos ius vitae id necis habente ae si quaedam vel minima sui cis.
ne teneantur maritos necasse uactionibus a proximis torquentur, gr sine miti Magistratus eo-gnItione damnantur . Idem antiquis Romanis:
tu enimus sait Pliniusὶ inter exempla Egnatist Mecenii uxorem, quod vinum bibistes e dolis, interfectam Ju se a marito,eumque caedis absolutum a Romulo. lib. I .e'I 3. Valerius lib. 6. e. 3. vocat Egnatium Metellum , additque non accusatione tantum,sed reprehensione vacasset .
Cato ideo propinquos foeminis osculum dare
voluit,teste Plinio. I .c. I 2. ut scirent an tem tum olerent. Hoc tum vino nomen erat,vnde temulentia, ut notat Non. Marcell. Ita osculata, apud Romanos ex mala intentione introducta, ad signa postea amoris fuere traducti . Correcta hodie tanta potestis, & in propriam carnem Luire interdictum . Sed hoc in perniciem generis humani. Attrocitas si pudicitiam
matronalem texuit in purpuram; pietas lacer, uit tunicam; ut rara mulier,quae sit Honesta . Pudicam qui vult uxorem, pudicus sit. Sit vinara unius sceminae:tunc erit foemina unius viri.Ε Ο p 'sinquit Seneca ep. s. ad Lucii in monstrabo tisaa Iorium sine medicamento,sine herba, lae ηυιlius menseae earmine: Si vis amar , ama. Cui
colludit Martialis lib. c. Vt praestem Pyladen, aliquis mihipractet in ie
me nonsit verbis,Marce, Di ameris ama.
Alias scut dicebat L Crassus senator ad L.Phi.
lippum consulem : Non es mιhι Philippe Con-μι,quia nec tibi senator sum,mater. bb. c. e. 2. Vel ut orator Domitius apud Hieronym. e sosiubiectes s 3 cur ego te habeam ut principem,
cum tu me non habeas ut senatorem)Ita uxori erga maritum dicere licet. Cur ego te habeam ut maritum,cum tu me non habeas ut uxorem
Mulier itaque viro legitime iuncta fortunarum, & sacroruin socia illi esto, utque domus ille dominusula haec domina. Domestica admi. nistratio faeminaminest propria , quam Raguel quoque Saraestiae demandauit, Tob. IO. Sc a MDSchomachus apud Xenoph. in Oceon. Quae domi Braus sudi, uxori peragenda relinquo. Fidias iami
128쪽
nam praementem testudinem pinxit , animal timidum,& dam poream dictam,ut ab animali edoceretur domi se continere . Dianae non
confiagracti templum , si pro Olympiadis
puerperio domum non deseruisset. te Uxor itaque cum ducenda sit ad sobolis procreationem, unde Tullius dicat eam virbis ριιacipiti incipium, er Rei ublica stemmariam. i. de Odie.qualis ducenda merito queritur dic minus pestimam: optimam namque inuenire difficile. Philosophus quidam cum hosti elocasset
filiam, rogatus quare id fecisset fura non potus inquio illumas in multare , quam eueandoia,quod pessimum habui. Interrogatus Demo critus, quare paruam duxisset uxorem quia respondit j ex duobus malis minus est eligem uxoria dum. Id autem fiet, si ante omnia, mores, pa-t e rentes, patriam peruerstigemus: ne illud occi' natur poetae,de moribus vltima fiet quastu,qu/in coniugis prima esse debet. Clii tenes tyrannus Sicyonius cum vellet filiae maritum iungero ,
Graecam iuuentutem undecunque conuoca
tam , annum apud se detinuit, donec singulorum mores perdisceret. Et iam decreuerat filiam Hippoclydae elocare, cum ille petulantiori saltatione totum desultat matrimonium . Herod.tib c .Vniformis sit uxor,canit Ouidius Si qua voles apte nubere, nube pari. Quaedam enim amicitia coniugium est,quae inaequalitate cosistit. Annorum primo sermo fiat, Ni quae bello est habilis, Veneri qum,conuenis
aetas. Turpe senex miles; turpe senilis amor .
Quos petiere duces annos in milite sorti. Hos petit in socio bella puella toro .Ouid. r aleg. Melius vero sit virginem,aut viduam uxorem ducere e Nauius respondet poeta , Virginem, si musta est, idest si nouella, vi Non. Marcell. explicat..is i. Ehod senis amplexus euita Delia fugit.
HKhra speties decoris 5c ipsa consideretur. cum ducat .ducenda est uxor, ut Rachelem ob venustatem Iacob dilexit.Genec 16. Plinius secundus i. F. ad Iun.scribens, cuius nepti ex fratre maritam
delegerat, sic eum commendat. Est illi facissliberatisimulto sanguine,multo rubore μιμμα τώ ingenua totius eorporis pulchritudo qu/dem senatorius decor, qua ego netuaqu/m arbitror negligenda . Et licet auintilianaslib. s. Institae.de argumdicat frequenter dueι is argumentum libissinis, petiem: retorquet Ambrosius potius spetiem corporis esse simulacrum mentis,
Temus VIII eu pars Hismi VIII.
& figuram probitatis.Non ita tamen aestimanis da forma, ut praetereantur mores. Sepe enim
occuluit picta sese hydra sub herba . Et niuea irrepsit furialis lilia vermis . Quin animus ne- quam atque oculici crimine plenus sub spetie formae incauto se saepe marito vendidit, & mi sero tulit inuida iurgia lecto. Aulicum quendam obiurgabat Olympias Alexandri mater , quod formosam duxisset uxorem,sola pulchri. tudinis spectata serma. O stulte,suι silis oculis
duxisti uxorem. Dotem etiam considera si aequalem,nam ineoniugiis fit noxia, si nimia. Uxores diuitra sempitefetae. uitutem erigunt: & in diuitijs suis regnare volunt:vnde ille exclamat dotem accepi, imperium mendiat. Demenatus apud Plautum in Asin. Ea fortasse fuit causa, quare Mahometes sponsas voluit nubere sine dote, Solonem secutus, qui
tres tantum O vestes,& parui empta nonnulla vasa loco dotis cocessit. Plut.in Solone. Plato quanta
in sua Republica quinquaginta drachmarum MMes dotem esse voluit. 3. de Rep. Lex diuina quinquaginta siclis aestimauit, Arsa ne familia exhauriatur per dote , qua Veneti tria millia d
calpru excedere noluerunt.Maiorem dotis par. teta cum honestate1n credamus; non vilem snoi splendidam, sed matronalem pallam induit.Placere studeat sed viro suo se vero fucarepigmentis, quo vel rubicundior, vel candi- οα-ρ dbr appareat, adulterina fallacia est: qua non M. dabito ait Augustinus in esueare . 1. de Conferat. etiam ipsos maritos se nolle decipi,quibus solis permittendae sunt iaminae ornari s
cundum veniam, non secundum imperium . Nam verus ornatus,maxime Christianorum ,& Christianarum non tantum nullus sucus menox, verum ne auri quidem, vestis quo pompa sed mores boni sunt. Non callida sit,nec insipiens. Hebes namq; seruorum fraudes non assequitur: Callida viri 'lem audet usurpare prudentiam . De duobus malis minus elige Insipientem . Nam inspiens uandoque sapit.& sub viro virescit. Ingenio- a vero in tumidam mutatur & eo acem. Argutiae, de Ioci cum Amasiae potius conueniant quam coniugi, verbosam suge, & colloquia cum extraneis pinhibe etiam religiosis. Ludicrae namque sunt fabulationes,& canum more saltii finiunt. & cucurbita. Ei numquamis
credas, nam si de uxore non mussitat maritus, de marito mussitat vicinus.
129쪽
xxxviri De uxore hactenus,quam liberos procreandi causa ducimus . Friget amor, & de sterili
ventre in odium erumpat aduersus eam quae
vel Deo , vel naturae inimica facta est generis humani sepulchrum. Filios quaerimus non solum ad conseruationem spetiei sed indiuidui. Si enim pater dat vitam filio , liberi a morte
eximunt parentem beneficio alimoniae: & in senectute rependunt,quod a parentibus habuerunt impuberes.Est autem inter parentes 3c liberos societas vel amicitia regia. I.' S., quam Philosophus 8.AEth. e. ri. vocat sicundum ex pellentia , in qua inferior superiori debet reuerentia,de qua stude disseruimus in t. i Monar. Liberos natura parentibus conciliauit, quia cum AEconomica potentiam exigat, & sapiemtiam; lix illa domus,in qua senum consit - ,& iuuenum facinora amice coeunt , & una conspirant.
c I. simile cum appetat sibi simile; filias pr
i . : ς' u litigid mater,ut sitos pater. Hinc onus educa... niave tionis natura diuisit ut masculi a patre, minae i ta .aeducentur a matre,ut istae pudorem,dc solitudinem: illi confidentiam edoceantur & sortitudinem.
, editas De virtute magis quam de fortuna solici- - , thesaurum pater congreget imarcen bilem,ut aduersus fortunam babeant liberi,cuosis. νο e beate vivanz. Haec est virtus, quae amiliis on- Hai. nibus, nihil amittit, aiebat ille Stilpon qui ci-pta patria,amissis liberis, & uxore, cum ex imcendio publico solus, & tamen beatus exirez. interroganti Demetrici , quid perdidisset λOmnia linquitὶ bonus mea meeum siunt. Seneca est. s. Ecce vir sortis ac strenuus ipsam hosti, sui victoriam vicit. Nihil linqui Perdidi. Omnia mea mecum sunt.Iussilia,sinus, temperantia, prudentia. ii indolem seueat naturae, nec aduerso cogat UUM st nauigare flumine. Quem natura vocat in ca-- stra,pater ne ducat ad chorum.Naturae semina ..tina . sequamur , cum illis aduersantes frustra operam insumamus,aetatem perdamus. Malerespondent coacta ingenia,reluctante natura ait Seneca de tranquillian.e.1 dirritus labor est. Unde de Latini Ne quia inuita Minerua.Sic enim est faciendum ait Cicero I .QDout contra naturam diuersum nihil contendamus.' ea tamen conseruata,propriam naturam sequamur. Ne. que enim attinet repugnare natum, nec quidquam sequi quod assequi nequeat. Natura ve. luti dictator quidam domesticus est , mi parendum , vel violenter resistendum est . Genium non obitet ingenio. Vtrumque ludo e perire; ubi animus sine larua nec dolos cogitat, nec simulare sustinet. Caratis Unatura inclinante militaribus disciplinis magis, quam literis deditus , impubes adhuc cum nulla maiori teneretur voluptate, quam scribere suosque in ordinem distribuere,ex coma puerorum classe militem in ludicra ducere certamina, prae- mijs mactare victores,carceribus victos, Lucas
Vittembergensis pictor cum imaginem Caroli ordiri satagerer, Carolus vero sepe ad diuersa loca respiceret, ut solent pueri, mirifice fabre. factum telum Lucas aduerso appendit parieti, a quocum Carolus Oculos non deflecteret,Lucas teliciter picturam absoluit a veterum morem sequutus, qui pueros iudentes spectare solebant, cx Iudicro arguentes qualis futura esset seria puerorum indoles Naturae itaque rigidus speculator filiorum educationem ad normam naturae instituati rati A. cuius tanta viserit, ut proia educatis, legibus opus non sit . Rogatus Lucurgus cur legibus non uteretur,respondit,quod bene institutι rem.
poris ωtι itatem variast . Institutione vero ne.
glecta, frustra feruntur leges, quia frustra im. pcratur ei.qui obedire non didicit. Phocion legatis Philippi Macedonis hortantibus, ut liberis prospiceret,respondebat: Si boni euasierint, facile ditestent.Si mali,cuosum debeam illorum malitiam opibus alere er augere ς smil. Prob.
in Phoc Sit unum educationis praeceptum DP timum exempltura. Non enim inepte Diogenes temulentum improperauit iuuenem, cum dixit, Pater ebrius generauit te. Relucent in vitiis
acleo parcntum uitia, ut Lymimi quamuis in fretam
commune filios generarent, &similitudine relareat quisque sobolem coniectare soleret , non con. ηι sit . lectura necessaria,sed probabili, cum multum
hic possit imaginatio, quae in istu est causi secunda similitudinis: Nihilominus certum est
parentum vitia, seu cogitationes praeposteras
in liberis saepissime effigiari. Vnde dilisenter
curent parentes ne ad lectum animum ferant,
qui liberis postea non sit pudori, Reipublicae
Natis suis tempestiue prouideat , filiabus Himpraecipue, cui natura dedit citius pubescere. quam masculo: vel cum pari aetate naturaliter Imasculus pubescant & iamina , iaminam i ι isti ges praeire voluerint, quia in filiae custodienda' pr
130쪽
pudicitia maior si difficultas, cui ut occurra. I aduertar fortunae vincula serat inuitus
ptex etur facilius ipsi permittitur nubere. Eademquctest ratio, cur pater filiam exhaeredare non possit, etiamsi illa turpem vitam elegerit, & in corpus suum peccauerit: dummodo pater conditionem ipsi non quaesiverit intra annum aetatis XXV. L.sed infit. C. de Ino f. testam. Sibi namque imputet parens, quod filiam caelibem
voluerit, tuam natura decreuerat coniugalem.
Caroli Magni filiae inuentae sunt matres, priusquam pudoris cingulum solueret maritus,quia parens hoc unum ignoraret, filias magis diligere sponsum,quam genitorem. De Domino siest Seruo .
Quod Principi minister est , hoe Domino
seruus;quem vel a seruiendo, vela seruando dicimus seruum. A seruando, Gentium vel ciuili iure in bello capti, vel ad pretium participandum sese venundari passi, cum eorum vitae 3 necis potestas in manu dominorum esset, quia non occiderentur, sed seruarentur , dicti sunt serui.De Iure Persis. Instit. I. Aristoteles addidit & iure naturae. i . Pol. quado videlicet natura hominem generauit adeo rationis impotentem , ut sibi ipsi de victu de salute prospicere non possit, illum ad seruiendum generasse videtur. Dominorum in seruos olim tanta potestas , ut etiam sine causa impune liceret in se uum ad necem se uire. Correcta tamen,Ut nulli liceat in seruum ultra modum saeuire: & aduersus dominorum saeuitiam liceat seruis ad Principum statuas confugere, vel ad aedem sacram, quia dominorum potestas debeat potius in pietate quam in attrocitate consistere . Haec in spetiem dixere Caesares Romani. Maiestatis arcanum fuit dominorum amplam moderari potestatem, ut priscae tollerent adhuc lacerta mouentis libertatis vestigia . Alia erat etiam seruitutis speties , qua creditores adducebant debitorem, qui soluendo esse non poterat, in seruitutemtaut si plures cssent creditores, diui, debant debitoris artus inter se. Uerba legis re. censet Gellius lib.2o e. i. S. Caecilius legis excusat seueritatem, qudd maiores Romani fidem non modo in officiorum vicibus,sed & in contractibus paenarum metu vellent seruari. Addit tamen neminem ob aes alienum fuissedi Lstatium
vij, - Mruo quem a seruiendo dicimus, si nobis
es dista Vtilius mancipiu)credo utiliore seruu,qui lucrino stri dulcedine captus nil omittit , quo sibi dominum conciliet beneuolumcaptiuus verbcum
minus odit captiuitatem,quam captiuitatis auctorem.Hinc Philosophus et Pol. . inutilem &perniciosam Reipublicae dixit seruorum multitudinem , qui si aspere tractentur, insidiantur: si molliter,superbiunt, & se dominis pares
putant Totidem nobis hostes esse,quot seruos: in prouerbium abiit, scribit Macrob. I . Satur. blua. c. 21. Appius Sabinus cum collectis exulum,&seruorum quatuor millibus Capitolium ascendisset, seruosque omnes ad libertatem proclamasset, maximus timor erat, ne suus cuiqui domi hostis esset,cui nec credere, nec non cre
dendo,ne fieret infestior, fidem abrogare satis
tutum erar. Limus lib. 3. Poterunt autem serui eo magis in dominos armari , quo plures fuerint: sicut Athenis aliquando Ioooci peregrinorum Loooo ciuium, sed seruorum oooOcensa sunt . Qudd si potentiam suam nossent
serui,quantilla opera potuissent dominis impcrium eripere . Propterea caute intercessit Romanus Senator I. C. de distinguendis ordinibus per vestitum, ne si multitudinem suam viderent serui, contra dominos insurgerent, Podnius de A Nubl. 1 . e. s. Nam Tyrios eiecere serui,Iustin. lab. I S. Scythas ex Media reacuntes, a patria repulere serui, Herod. lib. 3. Hinc apud Christianos consuetudo inolaeuit, vis beros homines tractandi mancipia , quamuis
V i o.Decretiit. bi adhuc Alex. III. Urbani Mnnoe.III.s Gregory IX. decreta leguntur de seruorum connubiis, & ex eis prole suscepta . Auctorem credo Christianam pietatem, cui & prudentia famulatur politica, ne seruili conditione obrueretur libertas. Seruos i habet necessitas , non voluptas. iras Nam qui unicum habet,totum habet Qui duos habet,dimidium habet. Qui tres habet, nullum Diant λhabet.Socii namque confidentia officium praeterit; & negligentia non punitur quia communis Superbire seruum dominus non permittat, herile indulgendo offitium ; ne more canum latret in dominum . Sit custos non dominus. Est qui seruos foueat discordes Vt Cato , net coirent in damnum domini.Improuida tamen cautio,& calummae mater, quae seruum loquacem facit etiam aduersus dominum.
Postrema seruitus & plena discriminis fiminea est Parantur ut serviant . Serviunt amO ν. mri , & conseruorum dilectio domini praeualet bonestas. imperio. Facilius diuitatem ab hostibus defen-α α des,