장음표시 사용
41쪽
t , de abiettione clunimo, & intanto inuitirono, che manda- Arono ambasciatoriali imperatorea fars tributarij, strisseroal Papa lettere plene di vilia, e di sommessione per mouerio
a compassione. Haec iste mortalium sapientissimus , quod erat moderationis , & prudentie transferens ad animi abiectionem . timiditatem , S. imprudentiam . Cur autem non refert a Venetis tot Vrbes receptas armis post illam cladi m cur non refert imperium partum in Italia multo praestantius, ac latius, quam tempore ullo vrqnam possiderint Nam
quod ait Pontifici datum , Regique Hispaniae, id spectat
ad ea , quae pertinc bant reuera ad illos, eratque in ipsorum Dominio, Vrbes si ilicet aliquas Apuliae Venetis oppignoratas , & Aemilia . Flaminiaeque ad Pontifice spectantes. Ci retiam tacet ab cisdem Venetis, cum suisset a totius Eurorae Regibus in eos coniuratum, reiecta suise auxilia Turcari na, quae Baiazetes ultro obtulerat ad frangendas hostium vires rAn hoc ignauiae fuit, vel inuictae sortitudinis, qua repulerunt barbaricos exercitus, opemque ipsis oblatam. & tamen hac in re potentissimi Imperatores, ac Reges peccarunt adacti nimio timore, larumque rerum dissidentia Sed iste nimirum C
.restituere aliena, agnoscere erratum, iustitiamque suum cuiaque tribuentem complecti arbitratur esse imbellis, & abiecit. Enimuero ita suisset, si Veneti Turcas immisissent in Italiae viscera, veluti pristis temporibus Hungaros nondum Christianos Arnullas Imperator admisit in Germaniam, caeteras. que Christianorum terras,vt Morauos ulcisceretur: ac nostra aetate Ioannes Hungariae Rex Turcas, Ut de Ludou ico Moro,
multisque aliis taceamus, qlii suis Viribus diffidentes, ac so. lidae prudentiae decreta abiicientes seque, ac sua dirissimis hotibus obiecere. atque ita dum succiimbere Christianis, eisque V caedere, ut imperteritos hac via se ostendant, haud volunt, communem causam turpissime simul, ac stultissime dedec re sempiterno perdiderunt. Erat itaque Venetis gloriae dandum , quod iustitiae' mitis insistentes, a quibus aberasse videbantur , atque id circo susus eorum fuerat exercitus , aliena suis dominis reddidere , neque amplificaremimperium', vel amplisca.
tum tueri voluerunt dolis, iniquitate , quod iste tum
42쪽
A toto libro Principis sui , tum maximὸ cap. rg. late do
cet, non asserens Principi siquid sceleris admittit, obtegendum , ne quis malo exemplo in idem prolabatur, quod at qui vel impudentitane, vel hac parie imperitissime contendunt asseuerare, sed Virtutes ait alsimulandas, ut ijs alliciantur homines in fraudem , ac proinde abiicienda ossicia illarum , quoties di lata iidae ditionis, ac lucri pr ter fas faciendi sese offert occasio , quod autem ita dixerit Macchiauellus ante nos adnotarunt non modo Polle uinus scriptor catholicus, sed ipsi haeretici, qui Antimacesilauellum in multis ta-B men Macchiauello peiorem diuuleariant, adeo stomachum mouerunt omnibus illius hominis scripta. at illud imp
dentissimum , atque apertissimum mendacium , mistos a Venetis legatos ad imperatorem , ut efficerentur tribui
rij . Quis serat hic insolentiam raniam , spurcissimumque mendacium λ igitur cum Musti essent optimi, ac diuina mente praediti Senatores munere debito in Urbibus restituendis Pontifici, ac Regi Hispaniae, Deus qui cuncta iuste
moderatur , haud eos iustitiae munia complexos destituit, sed ita res temperauit, ut receperint, quas amiserantis , C ac tenuerint ad hanc diem , nec fuerint ulli post eiectos Longobardos , qui trans Padum tot, ac tam magnas Ciuitates iurisdictione tam firma , & absoluta gubernarim' ἔ sicuti neque toto orbe vlla unquam suit Resp. quae tamdiu libera fuerit, aut quae tam late , ac tandiu simul impera rit. Romana quidem latius, sed non tandiu dominata est, ut asperiemus seqtientibus libris . Et hic audet Venetis obiicere insolentiam ignauiarti , deiectionemque animi Quod si Veneti haud excitarunt Principatum Romano potentiorem, multo diuturniorem constituerunt, ita ut R V mani tam stabile simul , ac tantis viribus non habuerint , at reliquarum gentium nulla vel tam vetustum , vel tantis opibus . Certe, ii merita spectemus, contendunt pre
stantissimi viri vix aliquibus in Orbe toto aeque deberi italis totius imperium post Romanum Pontificem, si uni vel Principi, vel Reipq dandum foret , ac Reip. Venetae It ei nominis decori excellentissimo , & immortali . Idque eo magis , quod odio quodam ferali abreptus in Pontificem Romanum , clamat homo sanet mentis per eum fieri,
43쪽
ne sit unus Italiae Rex , quasi innc Italis bene esset suti A
rum'. Atqui te ipso teste aduersus tua dicta, ac tuas fraudulentas machinationes , ostendemus pessime tunc Italis fit ille . cum dominatus est Italiae unus ante Constantinum, quod fuit ab oppressa per Caesarem patria anno Ο usque ad Constantinum Christianae religioni fauentem ira et per annos tercentum sexaginta . Afferamus verba hominis habentis dilucida interualla. lib. I. cap. X. Ne sa alciano, che s'in ganni per la gloria di Cesare, senten. dolo massima mente celebrare da gli strittori, perche quelli, chelo laudano sono corrotti dalia fortuna sua, e spatientati Bdalla lunoeχEa detrimperio, ii qua ireggendo si sol to quel nome non permetteuono, che gli scritiori pari assero liberamente de tui . ma chi vuole cognoscere quello, che gli icrit- tori liberi ne direbbono , vepga quelio , che dicono di Catilina e tanto e pili vituperevole Cesare , quanto Piue da bia simar quelio , che ha fatio , che quelio , che haia voluto fare vn male . Vegga anchora con quante laudi celebrano Bruto . talche non potendo bia simaretquello per la sua potenaa , e celebrarono ii nimico suo. & postea . t ulti gi' Imperatori che succederono ali' Imperio per Cheredita iurono cattiui ecet to Tito, quelli,che per adol-tione iurono tuiti buoni , come suron quei cinque data Nerua a Marco . Ponga sit adunque inaneti via prencipe item pi da Nerua a Marco ,:e conseri scali con quelli , ch
erano stati prima, o che surcno pol, elegga in quali uuOle effer proposio , perche in quelli gouernati da buorei ve-dra vn Prencipe securo in mergo de suoi, sicuri citia lini, ripieno di pace , e di piustitia it mcndo , vedra it Senatocolla sita autorita , i magistrati con suoi honori, godersit Cittadini ricchi te loro rache rete , t a nobilia . e la Virtu Dessallata , vedra Ogni quiete , & orni bene . e dati' altra
parte Ogni rancore, Ogni licenZa, corruitione, & ambitiois ne spenta , vedra i tempi aurei, doue clascuno puo tene. re , o disendere quella Openione , che vuole , ,edia in fine trioniare ii mondo, pleno di riuereneta, e gloria it Prenope , d' amore , e di sicuria i popoli . se considera dipc minutamente i tempi degi' altri Imperatori gli uedra atro.
6 per te guerre . discordi per se seditioni , ne ita pace e netis
44쪽
A la guerra crudeli, tanti Prencipi morti col serro', tantiae sterne , I' Italia amitta, e plena de nuoui insortiiiiij, rOuinate , ei sacheggiate te Citta de quella , Roma arsa , ilcampidoglio da suoi citiadini dissatio , desolati gl 'antichitempi , corrotte te cere monte , ripiene te Citta d' adulterii , vedra it mare pleno d' essilii , ii scogi ip:elii di sangue Vedra in Roma seguste innumerabili crudeliati, e la nombilia , te riccheaete , si' honori, e sopra tutiola Virtu es-
ser imputata a peccato capitale .. Vecta premiare gi' accusatori. e Ter corrotti i serui contra at signore , i liberi 3 contra at Padrone , e quelli , a chi iussero mancati i nomici, essere oppressi dagi' amici, e cognoscera althora benissimo quanti oblighi Roma , Italia, α ii mondo habbia
Haec veritate cogente Macchiauellus , e quibus habetur imprimis infelicissimum fuisse Italiae satum Romano imperio Florente post Coaris dominatum per annos tercentum sexaginta usque ad Constantinum , cum velit alibi secus fuisse; deinde habetur bominandas esse artes,quibus plerique Imperatores per i lud temporis spatium regebant Italiam , C Romanumque imperium. cum tamen ipse oblitus horum , quae supra dixit., libellum suarum disceptationum repleat huiusmodi malis documentis. . Deinde esse falsum, quod ait
cap. Q. lib. I. praestare, ut Italiae sit unus Princeps. Nam
si id praestat, cur imperio Romano Florente, tam male, infelicitet Italiae fuit, Dicet , si Christianus Rex s
vel , non tam male , utiOlim suturum . Atqui , cur libro secundo cap. secundo inuehitur in Christianam i eligionem , quasi Orbem terrarum praedandum scelestis obiecerit ' Via de execrabile dictum . Quid autem si ex ore ipsius ego ex
D pressero, Principatum Pontificis illius Romani, quem facit
iste fraudulentissimum, di omnium maxime periurum, In ximo Italicae regioni bono suisse Z Talem facit homo Alexandrum 6. & tamen iuquit lib., 3. cap. 29. la Romagna inanZichein quella fussero spenti,da Alessandro 6. quelli Signori,che la comanda uano, erano essemplo dogni sceleratissima vita.perche quiui si vedeua per omi lepgier eagione segui ire occisioni e rapine grandissime , it che nasceva talia tri istitia de quoi Prencipi. Haec ille. Quod si Alexander 6. quem faciunt
45쪽
aciunt omnino malum suprad alios Pontifices, attulit Itali A
. . cae regioni tantum boni, quomodo vituperari poterit in Ita-
lia Ponti sic ius dominatus vel ab ipso Macchiauello , vel quouis iplius sinitii momo λ sed illud est admirabile ilia hoc uostro . non posse ab ipson veri aliquid pronunciari ,
quod multis mendacijs non fit admixtum . videte quo in superioribus verbis . Ait omnes , qui ex adoptione succesierunt in imperio suilla bonos Imperatores . Sed adeiadum sciole nu. Nero ex adoptione Claudii successit, testatur id Suetonius. cap . . An bonus Nero Tiberius abi . Augusto est adoptatus, ut idem resere cap. rs. eique se, nstitutus. Num vero bonus Tiberius negat ipse. Mitto reliquos . illud non sileo . Hadrianum suisse'sagitiosissimum palam faciemus libro secundo, & tamen hic est a Traiano adoptatus . Quid nonne doctissimus iste bonis hunc adnuax s. metat An vero hunc solum bonis Nonne & Galbam 3κ 16. quem fuisse pessimum mox apparebit. Verum pro iure suo censori stetotius iustitis ac iuris Alexandrum Mammeae, ar. Probum,Gordianum, Claudiumque bonos,ac laudatos impe-28. ratores pessimis ascribit . Et sane quemvis impudentem sine 29. dubio puderet,iOt mendacia passim chartis pauculis interuisse C3α quot iste , ut adstrueret sua commenta . Alij notarunt alia . nos on lissa ab his dicemus . Ait lib. I. cap. x. a. ' . 3t C sare ad Maximinum numerari viginti sex Imperatores, tantummodo. Adijcit interfectos decem. Non tot eIIeibidem Iiquet,. allerit praetetea cap. lix. peremptum Pompeium a J Ptolomaeo, quem reduxexat hic in regnum . Sed necatum
sitisse pueri Ptolomaei iussu Pompeium constat, illum vero
3 ' a Pompeio reductum nulli bii refertur . fingit libro secundo capitulo secundoma Solone d tum Croeso ostentanti
auri di argenti, magnam vim , interroganti , quid Dipii videretur de sua potentia , se arbitrari Croesum non M' adeo potentem , quod serro , non auro bella administrarentur . Vbi quesio hoc legit iste antiquarius p Solon respondi isticitatem non esse in thesauro positam ,.sed in animi tranquillitate , ac Virtutibus , atque illam pensandam ab exitu . De bello ac serro nihil . Sed quoniam Macchiauellus contendit aurum non admodum facere ad Mu tum , neque esse nummos, ut quidam volunt, proeliorum
46쪽
neruos, prospiciens s dixisset ista Croesus, conuenire opi- A nioni suae , finxit Scionem e septem Graeciae sapientibus
principem , dixisse , quae Macchiauellus erat cogitaturus post annorum duo millia & amplius . Cap. 4. lib. 2. tradit a Gallis cum Tyrrhenos expulerunt e circumpadanis - oris , & cuncta usque ad Aesim fluuium trans Apenninum lexpulerunt , multas Vrbes aedificatas; cum tamen clarissi, me scribat Polybius , qui vidit omnia , ac post eum Strobo , cunctas ab illis Vrbes, excepta Mantua, quam noria . potuerunt expugnare, dirutas , ipsos habitasse in vicis agriculturae studentes humi solitos cubare . Verum cum M somniatus ipse sibi esset antiquitatem quandam mirabilem, - simul etiam somniatus est , ilia a Gallis acta, cum tamen insta aperiamus omnia loca huiusmodi permansiue in seminis vastitatibus per aliquot saeculas. Rursus cap.,xlx , tradit a Luculli paucis militibus profligata Tigranis centum quinquaginta equitum millia , in quibus mant plurimi fi-
miles nostris, quorum tum proprium corpus', tum vero
equorum' Iaminis ferreis teguntur . Haec iste dum con tur persuadere plus roboris esse in peditibus, quam equi-c tibias . Rem narrant inter alios diligenter Appianus , ac . Plutarchus, qui Tigrani ri olunt non adsuisse nisi equitum . quinquaginta quinque millia, horum decem ac septem milialia constabant ea cataphractis . his semora . ut multi pro
barat , & crurar non erantiarmata . licet non nulli opine
tur secus suisse olim cataphractis . Igitur Macchiauellux, . cum Tigrani non adsuerint nisi , quot diximus , addidit de suis equitum nonaginta quinque millia quas, suppetias
Iaturus . Mira res tantum copiarum potuisse confici a Ma
cI chiauello ad opem ferendam Tigrani , & quidem post almr, nos mill sexcentos , atque etiam plures : Iam magis admiror uictoriam Luculli , illudque multo magis obstupesco adducta a Macchiauello in auxilium Tigranis tot equitum millia . Sed ut video valent iis mus hcmo adduxit per somnium . Iam teneo rcm . cessat admiratici . id certe est facillimum simul , atque usitatissimumῖ Macchiauello per Rinnium tot , ac tanta exanclare . Quod autem cum TNgrane fecit, hand voluit non facere cumi Francisco Gallorum Rege. Ait qnim cap. 18. libro eodem trigintasex He.
47쪽
laetiorum millia adorta Franelscum Gallorum Regem, mi Aviginti equitum millia, peditum quadraginta aderant, tormenta curuli a centum. contigit hoc anno III s. rem narrant Guiectardinus, m Iouius inter alios L qui plurimum dicunt, Francisto nolunt adsuisse nisi equirum duodecim mil. Ita, quorum plurimi non interfuerunt pratio'ia Adiecit de suis Macchiauellus octo millia , in hoc sane admodum vituperandus , quod plus opis attulerit Tigrani homini ab aetate nostra, nostris oris, ac religibne remotissimo, quam Francisco Gallorum Regi Virtutibus praestantissimis orna to. Quamui&, ut video, sit iste infestior vicinioribus. Nam B. descripsit: vitam Castruccij Castra canis Lucensis, quam ve-
raciteri& quot exiguo aibello mendacia attexuerit discamuse Iovio , qui .se elogiorum lib. i. hinc quoque liuorem .& petulantiam Nicolai Macchiauelli magnopere detestemur , qui dum commenticiam Castruccij tanquam patriae suae hostis extra rerum fidem impudenti libidine vitam describeret, reliquae quoque historiae dignitatem improbe de foedauit. & ruisus idem Iouius in elogioNicolai Tegrimi. sed Macchimelius Florentinus historicus patrij ueteris odis me- Cmor , petulanti malignitate non interituram memorabilis Ducis famam fabulis inuoluit , cum vi tam acerrimi hostis Hetrusco sermone scribere orsus tam impndemi , quam astu. to illudendi genere, sacrosanctam rerum gestarum fidem coriarum perit .Haec Iouius Macchiauelli amicus, sed multo magis veritatis , ut non dubitarit de ipso sic in elogijs scriptum relinquere ι,suit exinde Macchiauellus , semis per inops uti irrisor, & atheos. Enimuero si Macchiauellus vult nihil non agi mendacijs . Noluit primus optimae doctrinae exemplum praebere, ut cuncti optime scitent, qui da- D. rent aures eius impietati , .se miserrimo exitu , ac ro. rum salsis , mendacibusque euentis conuenientissime eludendos . sed homine omisso , veniamus ad rem nostiam'. nam quot, quantaque mendacia in rebus ciarissimis opisculo paruulo attexuerit, alij latius, nos attigimus omissa. a
Verum quando haec loco prohe j cuiusdam praefati sumus diudque exigit iucunditatem & leporem Icantusque maxime proficit ad sanandos lymphatos siquis, fanaticus est cum Macchimello, bene erit,ut audiat odam sequentem in Rober,
48쪽
A. tum sicilii Regem Gallici gentis, quam Florentinis iste insenissam dixit, ac videbit,quam sit bonae mentis homo. Adsitis tenerae Parthenopes decurcui chel m docili pollice tangitis
Ei Thusia charites, Flaui numina Dbridis. Dum Regem tunica tectum adamantina Robertum canimus, cesaris impi, B Pellentem agmina, ut esto imbos exiliens Notus ori
Ille , illa borrisono barbarus impetu Terrarum dominam hanc, o superum domum
Ferro perdere, o igni Tentabat facinus scrum Ast illum impavido Rex pius agmine Sistens, indomitae froena licentia
C Iniecit, trepidam Urbem Seruans purpureos Patres. .
Quin or praecipitis planum opus alea Civilesque acies ,scissaque Hetruria Sedans pectora dictus
Vnde bis pro meritis impatiens iugi. Quaeque alte inumeris iura dat Vrbibus . Gen Hetrusca secures Nato, atque imperium dedit. . . icui templa aetherei cui minis ad pla'. conis marmorea, aut Aequent, quae is aco sis i ν. inod I: brtat ni Viri.
49쪽
Roma altrix Rudiorum, o Iatium ferox
Vnde Arnus vaga claro Lambitsidera vetice. t: l a i , I
Ac talis Robertus Gallici sanguinis, de quo se Iouilis,
amore , inquit, quodam mirifico, & partium studio incredibili Florentino nomini coniunctissimus suit: ut pote qui ciui talem aduersus imminentes Tyrannos inuictis armis defenderit, pulcherrimisque belli, & pacis artibus exornarit . eadem Villaneus illorum temporum scriptor , ut diximus. finem L, Cciemus adducentes , quae de Macchiauello scriptit Molanus, Lib. .de cuius librum mihi communicauit collegi j sacrosancti orna- fidebare mentum Palaeotus Card. sic igitur ille . Macchi avellus, inli-itcs r. c. bro, quem Thusca lingua scripsit de Principe : in eam proru-3- pit insaniam, ut Principem velut Centaurum semi hominem,& semibestiam esse velit. et mox affert ipsa verba Macchiauelli latine reddita . non est, ait Macchiatiellus, necesse Principi reipsa habere virtutes, pietatem fidem, humanitatem, integritatem. imo ausim dicere, habere illas, de semper ob- irseruare,damnosum esse, cum sit nouo Principi saepe necessarium operari contra fidem, contra caritatem, contra humanitatem , coritra religionem. Quare oportet Principem ita animo esse compositum,ut quo flauerint venti, de quo fortu naimpellit, eo te vertat lc cum fuerit necesse, operetur mulum . Haec,& id genus alta diabolica ab isto perfido , '& pestilentissimo perfidiae Doctore Macelliauello. Hucusque Mol nus in laudem boni Macchiauelli.
50쪽
Vrbes imperiorum potentium sedes euersae; regiones flarentissimae olim, positae ad fu trum, Ortum, ad Pasitate ex quo desciuerunt a Pontifice Romano,redacte: ad B ream eQ,m occasumsitae, cum iacerent,m ximum decus nactae, ex quo Papam se Τηuntur. ROm Masau Italia cunctis regionibus praecessit. VANT Aa sint humanarum rerum vicissitudines,quanta omnium, quae sub sensum cadunt,mutabilitas, uti nullus est,qui ignorat, sic quae comparatio sit antiquorum cum nouis,& quid boni imminutum, quid mali adductum, ut perspici possit,num populorum,regi numq. facta sit nunc deterior, quam olim conditio, isthaec nos effu-rient,nisi maxima habeamus totius antiquitatis peritiam : aciscerimus diligentissima temporu recentiu cum priscis, & re- Λ rum