장음표시 사용
41쪽
43쪽
MONACHI FORSTE EI DEΝSIS VULGO VOLCMARI CHROΝICA DE GESTIS PRINCIPUM A TEMPORE RUD0LFI REGIS USQUE AD TEMPORA LUD NICI
Incipit cronica de gestis principum a tempore Ru-d0lsi regis usque ad tempora Ludxvici imperatoris.
GeSta principum seu regum ac posterorum pertractans memorie commendare, licet minus utile, tamen ociosum
non erit, Si Scripsero deo propicio pauca de pluribus, Stilo quamvis grosso vel etiam inpolito. Sed quia de negligeneia vel inpericia judicabor, si ea que Scribenda
sunt neglexero annis singulis aSSignare, ideo lateor me non posse de ignorancia excusare. Ergo si quis melius de huiusmodi scire voluerit, scrutetur apud eos, qui de annalibus habent experientiam pleniorem. Mee tamen in tencionis interest tantam huic studio operam dare: Scribere reges nobilissimos secundum seriem, qui Sibi vicissim Succedunt, cum quibusdam notulis et actibus eorundem. Igitur Rudolsus rex Romanorum, qui anno domini m. cc. IXXX. post et ante Strennue ac proSperiS SuccesSibus imperavit, illo in loco primus in ordine habeatur. Hic suit ab adolescendia bellicosus, vir prudens et p0lens, et nichilominus fortunatus; procere Stature, torto naS0, Vultum habens gravem, cuius gravitas virtutem animi prede- Signabat. De quo scribere plura non eSt neceSSe, quia eiuS acta preclara et inclita scripta sunt post cronicas Martini ultimo in notulis prenotatis. Obmittenda tamen non estimo Sequentia, que utcunque templabo addere an letalis
44쪽
Νempe ante mem0ratum regem Rud0lsum, Vacante imperio ac nemine gubernante, romanum imperium tunc temporis in summo discrimine positum fuit. Tania etenim dissensio ac turba ci0 pacis suit, quod pre nimio pretiorum incom0do nu Squam lutum fuit incedere viatori. Omnes enim provincie regni, maxime per totam Alemanniam, invalescentibus pretii S di Sturbabantur, quia non erat qui prohiberet mal0rum incurSus, n0n ercti, inquam, qui saceret judicium calumpniam pacienti. Male siti etenim et rapi 0res regnandi sibi vendicabant temerarie potestatem. Tunc enim pax in exilium migravit, ubique dissensio et pacis turba cio triumphavit. Porro ruralia, ablatis pecoribus et jumentis, ja0ent inculta et omni dampno ex-p0sita, ut raro cerneret quis fgricolam, equum vel bovem minantem, ut saceret Sulcos uberes et seraces. Deficientibus enim animalibus et jumentis, d0mestica mansio repleta est vepribu S et urticis. P0Stquam autem dominus populum suum diu Suis meritis exigentibus flagellavit, sicut olim Ysraeliticum populum a mandalis d0mini oberrantem castigavit acris Verberibus et amixit, et rursus reversis ad dominum misertus eorum de omnibus tribu-lacionibus liberavit, Sicut scriptum est: Clamaperunt ad dominum etc. I sic eciam Dominus huic populo post Iongam et aSperam correptionem, motus miseric0rdia, misit eis salval0rem, Rudollam videlicet comitem de Habs-purch, virum, Sicut presulum est, bellic0Sum. Et cum esset in actu preliandi, et civitatem Basileam sorti milite obsedisset: ecce repente veniunt honesti nuncii de Frank- 2ra hensuri ab electoribus regni, qui nune iant eum electum' in regem Romanorum pari Volo et concorditer, nullo peni tus discrepante, excepto rege B0hemie, qui electione sua in eum non c0n Sensit. Quod Sibi tamen non cessit in pr0Sperum, Sicut p0Slea rei eXitus comprobavit. Electo igitur rege mox universi lantis perlatis rumoribus Sunt gavisi. Et gratulabunde clamantibus in sublime: Vivat reae in eternum I ipsa obsessa civitas liberatur, et non solum huic civitati, sed salus et pax aliis civitatibus nunciatur, et omnes provincie longe vel prope, quarum aureS repleVerant hii rumores, letantur pariter et exultant, de lanto orbis rectore deo omni-
45쪽
potenti gracias reserentes. Verum non inulto post domino promovente AquiSgrani rex cum uxore Sua post coronacionem et sacram unctionem ambo pariter conSecrantur. Videntes autem principes ac n0biles sumam eius crescere, terror ac tremor eis incutitur, p0pulo vero gaudium et leticia cumulatur. Et Sicut sepius lucem tenebre antecedunt et post auram turbidam Serenitas Sequitur cum Solis radio et splendore; sic post multa terrarum discrimina pacis tranquillitas prestante d0mino comitatur. Mox enim cο-l0nus resumit aratrum, quod diu ociosum remanserat et neglectum, mercat0r etiam malorum timore sublato jam quascunque Secure perambulabat regi0nes. Sed et maleficiet latrones, qui prius in publico, tim0re p0Stp0Sito, procedebant, jam perurgento formidine abdita repetunt et occulta. Porro cum fama regis longe lateque crebresceret, ecce multi proceres ac nobiles de diversis regni partibus certatim ad eum conssuunt, coniurantes sibi fideliter, et jurativise suis serviciis manciparunt. Sed rex Bohemie considens in virtute sua et sperans in multitudine divitiarum suarum, quia per fas et nefas multa terrarum Spacia Sue Subiecerat dici0ni, in hiis considens, cum rege R0manorum concordare renuel S, jura Sua ac seoda ab eo recipere dedignatur. Tandem vero reversus in se inspirante Domino, recognoScens fore Sui juris R0mano imperio ipsum debere subeSse, cogitat ea que paciS Sunt, cum eo componit per nuncios et legal0S. 0u0d cum regina ux0r Sua rescivit pariter et audivit, inimica pacis mater erroris indoluit; mox parat hanc concordiam infringere et lolis viribus diSSipare. Primo regem obsecrat omni precum in Stancia quantum p0leSt, ut pacem quam secit cum rege memorato, citius incipiat retra clare, dicens: fore indecens et inhonrarum tam potentem et fa-moSum restem Se subicere unius comitis serpituli. Ad hec rex, ut h0mo Sapiens et maturus, clementer reginam alloquens, tri Stemque blandiciis delinivit, persuadet ei, ut qu0d fecit pro bono pacis serenitali sue placere non dedignetur; ammonens eam cum diligentia, ut deum exoret fideliter et devote, quod ea que inter se et regem Romanorum tractanda sunt deo proposito laudabilem exitum S0rcian-
46쪽
tur. Quo nec Sic regis ammonicionibus atquievit. Rursum cernens preces SuaS cassas fieri apud regem, indignans truci vultu, minaci sermone maritum invehit, et quantum regine licuit increpavit. Et nunc blanditur, nunc minatur. Nil valuere preces, addidit exsto minas. Addit ergo hec, et submurmurat dicens: Hactenus thorum restium frequentari, nunc vis habitura sum comitem pro
Hec omnia rex sagaci studio dissimulans uxorem Suam discrecione previa noluit contristare. Ideo autem reginatam inStanter ac serio se laborabat umbos reges dissociare ac inter Se contendere, quia maluit maritum suum m0ri quam Vivere. Huius autem cauSa pDSlea in suo loco melius declaretur. Sed quia non est sapiens, non eSt
sortis nec dives, qui non a mulieris malicia devincatur, quod juris asserciuilibus et exemplis probari p0lest, Sacra pagina attestante, ubi legitur de Sampsone et Salom0ne et aliis viris eminencioribus, qui multarum Virtutum gracia prepedili a seminea versiicia enervati ad mala ultima devenerunt. Similiter et iste rex, qui licet fuerit sussultus regia potestate et nichilominus insigni lus summe dignitalis culmine, tamen a mulieris fraude preventus, sicut infra patebit, omni gl0ria privatus ad inmane precipitium lotus ruit.
Verum cum ipsa regina maritum suum regem die noctuque Super hac re inquietaret, et etiam esset ei molesta vespere et mane, tandem victus ab ea, acquievit precibus deprecantis, et rursum mittit nuntios qui de- renuntiant Romanorum regi, se non posse Pr ture rei fa- c cere quod Spopondit. Promiserat enim ad queque imperata Se velle cum aliis principibus obedire. Post executionem sui negocii de rege Romanorum nuntii revertentes imperfecto negotio ad propria remearunt. Gavisus autem rex Romanorum et exultat letabundus. Sperabat se centuplum lucraturum, et flare sibi honorificum et honestum sparsa colligere, ablata repetere, denique manu bellica rempublicam ampliare. Mox regem Bo-
hemi e proscripti0ne publica dampnat lanquam hostem R0
13 Desele vermuthel es sei Zu Iesen: predili.
47쪽
mani imperii , similiter et omnes fautores suos proscribit, volentes sibi pertinaciter adherere. Sciens autem eum, Videlicet regem Bohemio, esse potentem nimis et resertum multis diviciis auri et ar genti, ipse autem tenuis in ei Sdem, cogitat et tractat, utens consilio saniori, qualiter ipsum emulum justicie et sibi rebellem humiliare valeat et Romano imperio sub-jugare penitus, n0n p0SSe eum invadere sine magno exercitu et armatorum multitudine copi0Sa, generale Scribit edictum regni nobilibus universis'. Discurrunt nuntii onusti litteris; Alemanniam perambulant, Vadunt celerius citra Renum, FrancoS pertu Strant, Ν0ric0s pertranseunt, ad Swevos dirigunt greSSus Su0s. 4 enor litterarum monet, supplicat, auctoritato regia imperat et hortatur, ut omnes se preparent ac muniant ad descensum Versus Austriam contra regem Bohemie pugnaturi; spondet omne dampnum relandere, pro laboribu S ac meritis munera ac scoda compromittit, si in executi0ne sui pr0p0Siti SucceSSus prosperos suerint consecuti; designat eis diem et locum quo univerSi conveniant, ubi quique examinandi Sunt, ubi etiam eligit meliores 'et sorciores, et qui periimres fuerint ad pugnandum, ceteri es,
remanentes municiones Suas custodiant diligenter. Porro rex B0hemie, Sciens Se non posse effugere
manum Validam Romanorum regis et fore sibi durum
contra Stimulum calcitrare , n0n minus preparat se interim contra eum, mittenS eque nuntios cum litteriS qui peragrent regnum B0hemio et perlustrent Omnia ViScern eius. ,
Hortatur Mim eos, ut pervadant partes AuStrie, Karinthie, Maravie, Styrie, Karneol et omnes provincias ditionis
Sue, et denuncient omnibus nobilibus firmiter in mandatis, ut visis litteris et perspectis, omni occa Sione post p0Sita, Se preparent ac muniant, et Venire secum non negligant contra Roman0rum regem Viriliter pugnaturi. Mittit eciam nuncios ad Ungaros et Sciav0s, quibuS Supplicat rogans, ut et ipsi sibi subsidium conserant et subvenire sibi aliquo tenus non tardent, aSSumplis Secum spiculis et sagittis quibus terebrare valeant galeata capita
48쪽
et nichilominus hostibus insigere Vulnera per thoracem. Spondet eis dona prestanti 0ra, pretiosa munera pollicetur. Collecta igitur inestimabili multitudine pugnatorum hostem jam expectat intrepide et Secure. Interim etiam temptat aliqu0s principes et nobiles auro corrumpere et argento, hoc petens ab eis, ut saltem neutri auxilium porrigant, sed d0mi Supersedeant cum quiete. De quibus erat unus dominus Heinricus dux Bawarie, qui accepit ab eo tuno temporis maximum donativum. Vidi enim quod misit onustum plauStrum cum argento invaSe continente mensuram Septem urnarum de Bohemia in civitatem Strubingam, et ni Si tantam pecuniam vidissem procul dubio alii reserenti nullatenus credidissem. Illud vero argentum dominus Olto magnus Vicedominus, suo domino reservavit. Tainen pro illa pecunia nichil aliud secit servilii, nisi quod obstruxerat unam Viam SWeVis, per quam incedere debuerant descendentes. Νegavit etiam eis obstructis 3 p0rtis transitum per Stru-bingam. Ex hoc animo concitati juxta portam civitatis
occiderunt unum de melioribus civibus extra muros. Videns autem Romanorum eXercitus, quod dominus Hein-ricus dux Bawarie non esset cum eis ab heri et nudiustertius, sed esset cum adversario eorum, auxilio et favore et contra justitiam in partem alteram declinasset, instam- mali lacibus iracundie, terram suam in descenSu secus viam graviter Vastabant cede, spolio et rapina. Preterea Romanorum rex electis suis melioribus ac sortioribus, aliis licentiatis, in hoc provide agens, Volens parcere Sumptibus et expenSi Si nactuS grandem pugnatorum multitudinem, et ser0ce , ut probitate Sua poSSent mur0s ferreos penetrare. Gaudentes et hylarato animo descendunt pariter universi, Sed cum ad locum ventum esset ubi Se preparare ad pugnam debuerant', visis hostibus eminus contra eos, inestimabilem bellaturum multitudinem c0acervatam, timore percu Ssi ac territi, murmur succrevit non m0dicus, dicentibus : Quomodo puuci poterimuS Dynare contra tam stravem et inestimabilem er-ercitum Z Nec mirum, suerunt enim inter eos in eStimatione pene quatu0r contra unum de parte regis Bohemio.
49쪽
Ideo venerabilis episcopus Baliensis , postea Vero episcopus Maguntinus, pietate motus, comperto quod exercitus pre sollicitudine pugne turbaretur, jubet unum fratrem de Minoribus predicare exercitui, dans ei materiam in hec Verba, qua con Soletur eos pariter et hortetur, ut contra ad Versarios suos constanter, Dei auxilio, Sublato timore, viriliter dimicent, dicens: Uus Dei esse, quia ipsi pro justitia certarent, et imo, si quis in prelio pro justitia Lu morte preoccupatus fuerit, mortem mutabit in vitam et in celesti gloria coronam martirum sortietur; eorum vero adrersarii rebelles justitie, de inobedientia condempnati, qui eorum in pretio necati Seu occiSi fuerint, vila eterna priva buntur et nichilominus sine sine arsuri jehenne incendiis in- trudentur. His auditis cordati et jocundati divine gratie se submittunt, instantem pugnam letius jam expectant. Verum Rud0lsus rex, in arte preliandi non mediocriter peritus et ed0ctus, instaurat militem, aciem in Ibam cestruit, consertaque pugna commis Sum eSt pretium a mane 1 278 usque post meridiem, sitque congreSSus partium utriuS- que. Illis ergo certatim pugnantibus et multis hinc inde λιέ. in pretio ruentibus, ecce quidam ossicialis ac n0bilis de Austria et de parte regis B0hemio, sed eius domesticus inimicus, cuius Datrem non longe ante quibusdam causis exigentibus necari secerat: hic cum dominum Suum memoratum regem, pro quo pugnare debuerat in pretio, per intersigna studiose et diligentius notavisset, in ultionem statris sui propius accedens, acuto gladio letale vulnus lateri regis instixit. Qui confestim de equo corruit, et cum non p0SSet vivere p0St ruinam, inter manus clientum suorum vile sue diem ultimum Sic linivit. Mox tam miserabilis regis occasus ' diu latere non potuit, Sed repente divulgatus in certamine, aliis exultantibus aliis plangentibus, Bollem0rum exercitus et eorum complices, qui Superstites remanserant, fugam ineunt, mullis interemptis gladio, plures sugiendo aquis miserabiliter prela cantur.
Nec mirum, quia percu SS0 pa Store oves necessario disperguntur. PoStquam autem cessatum e St a pugna, Roma-
50쪽
norum regi triumphus et victoria acclamatur; et sic rex Bohemie divinam sensit manum, et qui contra Dei ordinationem voluit fieri summus, factus est infimus, et justo Dei judicio ad nichilum est redactus. Porro rex Rudolsus de tam telo et percaro triumpho Deo gratias agens induit gaudium, sed permixtum non
m0dico cum merore. Doluit enim super infausta morte regis Bohemie; cernens eum nudum et exutum regalibus armis et undique cruentatum. NMisertus eius jubet eum poni in edito loco et diligensius custodiri, ut videatur ab omnibus eum fore mortuum et occisum, et ne sat anceps opinio de eo presentibus et suturis, et dicant eum esse sublatum, et aliquando Venturum, et ex eo sat novi SSimus error peior pri0re, exemplo ammonitus de domino Friderico quondam imperatore, de quo usque in hodiernum diem dubitatur a mullis utrum mortuus Sit vel vivat, et est infinita c0ntencio. Planxerunt igitur regem Bohemie omnes sui, sed amplius civitas Pragensis, que ipso regnanto in divitiis et aliis profectibus recepit non modicum incrementum. Non licet etiam silentio preterire quod sequitur. Erat enim in eadem civitate Sanctimonialis quedam claustralis, et sancta semina et germana regis occisi, quo cognovit in spiritu, divina sibi gratia revelante, hora qua commissum est pretium pluS quam xxi miliaribus diStal S, fra- . trem Suum regem occubuisse et morte multatum, licet Ancertamen, longe ante quam hoc nuntii pr0palarent , quod confesti in cum magnu eiulatu et fetu presentibus intimavit. Notatur dies et hora. Sed non multo poSt personuit terra et civitas, sama Volat, mortem regis annunciat, et Verum suisse, quod Sanctim0nialis illa predixerat, ab omnibus confirmatur. Pulsatur regi in eadem civitate, sere ad centum ecclesias campanis sonantibus in sublime, et orantibus cunctis et dicentibus: Anima restis mstri mereatur intrare ceti gaudia et in sinu Abrahe collocari. Lugebat nimirum etiam regina cum du0bus liberis suis, scilicet cum silio et filia; sed utrum seriose severit, DeuSquem nullum latet secretum, ipSe novit. Causam vero erroris inter regem B0hemie et uxorem suam promiSi Superius Suo