Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

141쪽

ius fusibilitatem ab alia, ei immixta parte pendere

coniicit. Datosas esse vel albas, vel flauicantes, vel brunas, vel rubras. Ex iis, propter magnam ferri copiam, quam inde accipias, esse notatu dignam eam, quae Dannemorae in Suecia inueniatur, et a LINNA Eo dicatur, ferrum calcarium, refractorium nigrans marmoris. Centenarium enim huius minerae pondus, nonaginta libras ferri praebere. Haematiten et mineram martis vitream

Vnam esse speciem postremo affirmat, nec, nisi externa Arma, differre. O Proponuntur quaesim ad Chrysolithum am P. 9 notationes. Diatribes huius summa eo redit, ut ostendatur, duritiem esse eam proprietatem, ex qua Variae gemmarum species, ideoque etiam chrysoli thus, distingui debeant. Quapropter non assentitur Cl. CRONSTEDT1o, qui chrysolithum speciem topasi fecerit ): neque Linnaeanas partes sumit, cum Ill. LINNAgus, propter crystallorum figuram, illum ad boracem retulerit ' . Non enim solum crystallorum figura minus constans a Nostro habetur ; sed etiam ostendit crystallorum chrysolithi figuram, cum illa boracis, quae est rhom-boidea, neque offaedra, non conuenire. Denique etiam affert, gemmas, Vel igne colorem pro- .prium mutare, Vel illum retinere: atque posterioris generis esse chrysolithum. Signa, quibus gemma pretiosae a reliquis cry- p. Io 7. salsis et lapidibus certe et vere discernantur, exponuntur: vid. EIUSDEΜ Remuob eiure neueu MineraDgre,

vid. Eius system. naturae, Tom. III. edit. nov. P. 94 seq. vid. comm. nostr. Vol. XVI. P. 3 I.

142쪽

nuntur: eaque solum cernuntur in insigni earum duritie atque splendido nitore, quippe quae nulla ars imitari potest. Quae enim alias certa habentur, grauitaS magna, atque absentia pustularum infundo gemmarum; ea, cum interdum varient, a Cl. Auctore disquisitorem saepe fallere dicuntur. P. II 7. 8 De partibus constitutivis nitri, quod dicunt embryonatum. Etsi sae AH Lius aliique opinati sunt, esse in eo, praeter acidum nitri, sal ammoniacale, quod, addito alcati, expelleretur; Cl. Auctor tamen huic non subscribit sententiae, sed potius experimentis reperit, terram calcariam alcatinam fixam, cum acido nitri semper coniunctam. Cum enim combinaret nitrum embryonatum cum aqua: Obtinuit lixivium lutosum lacteumque, in quo terra calcareae indolis praecipitaretur. Addidit huic lixivio calcem et vivam, et extinct*m; neque tamen

urinosum inde sensit odorem, neque, igne adhibi P. I 2 . to, sal quoddam urinosum inde elici potuit. Itaque aleati, quod in nitri paratione vel experimentis additur, non expellit sal ammoniacale; sed potius coniungit se cum acido nitri, et terram calcariam praecipitat: atque ipsum id, quod in paratione nitri semper terra alcatina addatur, Nostri sententiam P. I 29. probare videtur. Qui in nitro murario easdem partes, quae in embryonato sunt, inuenit: atque ideo in hac re dissentit a Cl. PIET Sc H '), qui affirmet, inesse ei sal ammoniacale. Experimentis

enim PIET SCHII a Nostro repetitis; nihil tamen odoris urinosi sensit. Ceterum existimat Cl. Auctor in aere contineri et acidum nitri, et vitrioli, quae ambo ad generandum nitrum conducant.' vid. EIvSDEM Dissi sur la generation du nitre, qui a rentur te te Prix de I'Academie. a Berlin, 37SO, -

143쪽

y Cum de gras eiusque infusone ferri Us dis p. I r.

serat Cl. Auctor, ostendit, non materias caleareaS solum ferri mineras reddere fusibiles; verum etiam gypsum, et Vsuale, et alias eius species idem efficere. Etsi vero fusio, vel citius, etiam gypso adiuvatur; teste tamen CL sc Musis Esto ), fieri inde constat ferrum hiabile fragileque. Quod pendere affirmat Cl. Auctor ab acido vitrioli, coniuncto cum Phlogisto carbonum; unde oriatur sulphur inbnerale, cuius sit vis ferrum fragile reddendi. Quare gypsum non in ossicinis fusoriis adhibendum iudicat.1o Do emptositho denset te, eius que origine ita p. IS 3. tractatur a Cl. Auctore, ut, recensitis diuersis lapidum generibus, ubi inueniatur, variisque eius et figura, et colore, vel igne constante, vel mutabili, indicatis; eosdem plerumque nasci censeat, ex materia ferrea, salino quodam principio soluta: qua in re consentit cum QNNAEO ' ). Hanc autem non esse unam, qua nascuntur den-dritae, rationem et Co NDAΜ1NEi '') ostendunt experimenta, quibus patet, infusas achati vel vitro solutiones argenti, auri cuprique, si iis imponantur metalla varia, eosdem dendritas produxisse; et ipsius Cl. Auctoris experientia comprobat, Cum ortum viderit dendi item, viridis colori affuso adtritam flavamque cupri mineram spiritu salis am

γ vid. EIUSDEΜ neue Sammiung verschiedener in die Cameraisissenscha seu eiu colassem er Abbund uugeu; in tractatione de praestantia Sueciei ferri, prae Ger

manicis.

144쪽

moniaci, cum calce viva parato. Sub finem subiungit opinionem Cl. ZiMMERMANNI 1 D, qui eos ortos putat post salescentiam in aere lapidum: quam sententiam ita in quibusdam assumi posse concedit Cl. Auctor, ut, fatescentia lapidum facta, serri solutio se in eos facilius insinuet, atque colores deradritorum produeat; generatim vero non possuassirmari, id quod praeter alios doceat silicis chale donii L 1 N N. dendrita, ubi lapis sit durissimus. P. I 72. II Expositis variis de origine succini sententiis, eam maxime probabilem existimat, qua illud dicitur corpus minerale, et quidem bitumen. Idque maxime ideo, quod olei eius natura sit ea, quae nullis vegetabilibus oleis sit communis, Si enim solum est, non soluitur in spiritu vini, atque, si coniungitur cum spiritu nitri sumante, nascitur resina,moschum redolens: quae quidem attributa in olea

vegetabilia non cadunt. vid. HENNELA kisine mi uerologisibe und obmisibe Schri feri in notis ZIMΜERΜANNI, P. 36a

XIII. MA

145쪽

Methodus colligendi frumenta in annis plu-Viosis et eorum germinationem prohibe di, Auctore Cl. DUCARNE DE BLANGY.L Auctor hic exhibet libellum, dialogice con- scriptum, partium quidem m0le, propter

usum tamen, quem refert, non Contemnendum. Non raro nimiarum pluuiarum iniuria maxima frumentorum copia ita perditur, ut noua germina, invitis agricolis, proueniant; ad haec vero auertenda Noster methodum quandam enarrat, cuiuS ra

tio haec est. Frumenta in campo illo, ubi resecta sunt, et p. IO quidem statim post sectionem supra terram sternuΠ'tur hac ratione, ut exac te figuram molae pistrina-xiae se mole reserant, quarum quaeque quinqua ginta aut sexaginta manipulos contineat: sic efiicitur altitudo sex siue septem pedum. Ad exstruendas vero tales molas suadet, ut pro unaquaque locus siccus et paullulum elatior seligatur et manipuli ita apponantur, ad centrum omnes spicae ut conspirent. Etenim spicae, dum maiorem culmiS molem reserunt, centrum eleuatius reddunt et pluuiae

sic commode destillare possunt. Imposito

146쪽

Imposito hoc modo uno manipulo super alterum, exsurgit aceruus supra dictae altitudinis; probe tamen cauendum esse iubet Cl. Auctor, ne vllum spatium vacuum remaneat et sic pluuiis aditus liber concedatur. Cacumen molae tegitur manipulo transversim imposito, qui ligamentis ex stramine confectis, propter ventorum iniquitatem, molae assi igitur. Haec omnia Auctor, ut eo melius patescant, sat aptis figuris illustrauit. XIV.

i. ea

Remedium certum, quo facile exstirpentur talpae in pratis et hortiS. Inter pessima animalia, quae hortorum et pratorum decus destruunt, omnino reserri merentur talpae, siquidem illa amoena loca interdum ita devastentur ab illis, ut maximae exinde ruricolis proveniant noxae. Cl. Auctor, multis iam ante eum

minus feliciter tentatis, hoc libello paruulo machinam quandam describit huiuscemodi fere structurae. Tabulam ligneam longitudine quinque, latitudine vero duorum, et quod excurrit, pollicum, perforant septem foramina, quorum primum in medio, quatuor in angulis et duo reliqua haud procul ab illis angularibus dextri lateris; quae quidem orificia angularia dextri lateris, bases duorum bacilἀlorum ligneorum recipiunt, qui dein in forma ar

147쪽

eug ad orificia lateris sinistri inflectuntur, excurrentibus simul cum his duobus filis, ita, ut unum eumdemque arcum forment. Ex orificiis egressa fila, decem vel duodecim pollices longa, in nodum coli, guntur, qui p0r foramen medium ductus, cono quodam, leuiter intruso, firmatur. Huic fit γ aliud. quinque vel sex pollicum. assigitur et unco cuidam ligneo, terrae immisso, annei fitur. Porro quatuor unci lignei, prope anguloS tDbulae, terrae immissi, apicibus incuruatis tabulam firmant; leuiter tamen illam attingere debent, et hoc quidem hanc ob caussam, ne tabula, vi elastica bacilli, qui semper superiora versus nititur, resultet. Denique duae tabulae unius eiusdemque magni

tudinis, in situ verticali positae, impedientes, quominus terra in muscipulam, inprimis intra arcus intret. His omnibus absolutis, Noster usum huius inuenti describit, qui vero ex delineatione, modo data, ultro patebit. Postremo modum detegendi vias talpae subterraneas agricolas docet.

. XIX. P. L

XV. IGNA

148쪽

Styrensis, differtatio inauguralis chemica, demetallis dubiis. Viennae, literis SchulZianis, IITO. 8. pRgg- S9 Intelligit Cl. Auctor per metalla dubia ea, quae a

quibusdam mineralogis ad metalla; ab aliis comtra ad alios corporum naturalium ordines referuntur: quae sunt, arsenicum, Cobaltum, ni colum, magnesia vitrariorum . spuma lupi et ferri, et plumbago. Operae igitur pretium fore putauit, ii de his ageret, atque in eorum naturam Curatius inquireret: quod quam felici cum successu perfecerit, ii intelligent, qui et argumenta, ratione fi

mala, et experimenta, naturae CuiuSque Corporis

conuenientia, diligenter perpenderint. Quare, Vilei fores quodam modo assensus nostri veritatem intelligant, ent pauca, pro instituti ratione, affe

ramus.

De arsenico primum caput agit; quod quidem

WALLE RIVS, atque alii, ad metallum; ad fulphura L INNAEvS; LEMMAΝΝvs vero ad salia retulerunt. Cl. Auctor autem, cum et ad caracterem metalli, quem in terra vitrescibili ponit, et ad arsenici attributa, et ad eius diuersitatem respiciat, his non omnino adsentitur. Arsenicum constare dicit materie, summe volatili, dulci sapore, et Odore terribili praedita, quae non acidis solum, sed aqua ipsa soluatur. Hanc materiem vero ita differre notum est, ut occurrat vel in lamellis splendoris argentei, tumque dicatur arsenicum album; vel reguli forma, Vnde

149쪽

de sit regulinum appellandum. Album arseni

cum sal esse acidum experimentis comprobaturi quod tamen materiis peregrinis sit commixtum: hinc refutatur Cl. IvST1, qui arsenicum dixerit mereu-rium sulflimatum corrosilium, atque ostendere annititur Cl. Auctor, ea sibi esse plane dissimilia. Arsenicum vero regulinum verum sulphuris genus

esse exinde patere dicit, quod illud concreuerit exarsenico et phlogisto; ac sola tantum acidi specie a vulgari sulphure distinguendum existimat. In capite secundo cobaltum contemplatur Cl. pAuctor Primum Cl. BRAΝDT 11 ' industriaco baltum est a wismutho distinctum, cuius merita Noster laudat, atque signa, quibus ab illo designetur, enumerat; Ipse vero in disquirenda eius natura ad tria attendit: I) ad vitrum coeruleum et atramentum sympatheticum, quod inde producatur: quod cum statim et calcinatione. et via limmida, per acida mineralia '' , et hepate sulphuris, cum minera cobalti fuso, inde obtineatur, aliisque etiam metallis adhaereat, ad regulinam cobalti substantiam pertinere negat; et ad regulum cobalti, illumque cum vulgari ferro, quoad principia convenire Ostendit, neque esse nisi regulum ferri arsenicatum, inde persuasum habet, quod, quem auripigmento, Cum ferro coniuncto, parauerat, reginius easdem Omnes notaS habeat, quae reguluS CO-

balli. Vtriusque enim huius reguli crocus niger est, uterque a magnete non attrahitur, uterque, si cum acido nitri miscetur, colore flavo viri descente tingitur: ut alia taceamus, quae idem comprobent.

γ vid. ARSuee. Vol. IV. p. 4 vid. I. EHΜANNI cadmiologis, pari. I. P. 8 I. et in libro, cui titulus: Probierkuust, P. 3I .

150쪽

3 Denique explicat Cl. Auctor, cur cobaltum a mineris, et praecipue, cur ab ipso ferro separari possit. Inde nimirum derivandum, quod eae co-balti species, ubi separetur ferrum, arsenigo nousini saturatae; aut arsenicum ex iis sit eductum, quod vel arte fieri possit, cum solutioni reguli co- ballini inlicitur frustulum et inci, quod, arsenie coniunc sum, reddit ex cobalto post fusionem malleabile attractorium ferrum D. P. a . In capite tertio niccoli natura perquiritur. Etsi

vero illud iam Cl. C R ONS Υ A EDT ab aliis metallis, praesertim a cupro, nouem proprietatibus ' , diuersum esse monuit; Noster tamen, quae his addereti reperit. Ideoque miratur, Cur L INNAEUS illud speciem cupri fecerit, atque vehementer Te- Prehendit Cl. ivsaea, qui hoc semimetallum in dubium vocaverit. Ipse itaque Cl. Auctor niceolum denuo disquisiuit, atque cum Schneeberga Sa-Xonica acceperit mineram niceoli, quae ibi nominocob alti tinctorii veniat, puriorem, quam quidem CRONS TAEDT 11 fuerit, ulteriora cum eo instituit experimenta. Fuit illa minera lapis coerulescens, inquinans, non tantum viridi colore hinc inde essiorescens, sed spati etiam viridis nonnihil inter particulas suas metallicas intertextum habens. Cum ea itaque

CRONS TAEDTII experimenta rei tera uit omnia

que ei successerunt, praeter, quod commixtione spiritus salis ammoniaci tinc uram Coeruleam nur quam, sed semper viridem vidit. Ideoque suspicatur Cl. Auitor, fuisse in minera CRONS TAEDTII Cupri

aliquid adiunctum; quod confirmatum habuit, cum