Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

131쪽

appositionem, et assimilationem nutrimenti animalis omnino requiritur. Exercitatio non suscipiatur ieiuno ventriculo, nec ea, nisi digestione maximam partem absoluta, Concedatur. Rursus fiant exercitationes usque ad initia defatigationis, quae nonnunquam usque ad initia sudoris continuandae sunt. Non minus

huc pertinet frictionis et balneorum usus. Balneorum frigori subinde assuefaciendi sunt aegri. Quo facto, de mutando situ peruerso corporis, p. Sy S. ex quo obliquitas. spinae nasci incipit, agitur: ac primum quidem de infantibus, ad tertium usque annum ducendis: postea de cura puerorum usque ad decimum annum continuanda, additis nonnullis monitis, quae Correctionem adolescentum, ad vigorem iuuenilem ducendorum, attineant. Hic de

fasciis, stragulis, modo cubandi, sedendi, standi, corpora mouendi e. s. p. a Nostro accurate disputatur, quae Lectoribus commendare quidem, diligentius tamen hic tradere non licet. Reiecit Noster omnes thoraces obliquos, ferri p. 6Py. aliisque durioribus laminis munitos, quibus eleua tae, hinc inde ultra modum dorsi partes comprimebantur: et elegit nouum thoracem sanae seminae alius, quae cum aegrae habitu et proceritate conveniebat, quem interdiu serret. Praeterea addit ad scaput in eleuatam puluinaria parua, pili S equinis crispis et elasticis reserta, quae quotidie mutari et eleuari iussit. His cautionibus adiunxit matris attentionem, quam oportebat habere interdiu in omnes obliquos aegrae situs, et nossu feminae custodiam, quae in aegram diligentius attenderet, eiuS-que somnum, obliquo corporis atque peruerso situ, interrumperet. Fatetur quidem Noster, in hoc exemplo non omnem spinae rectitudinem esse restitutam; scapulae tamen eleuationem prorsus disparuisse, nec, nisi in vertebris lumborum potissimum, Irim. XIX. P. II exb

132쪽

exiguam remansisth curvitatem, idoneis vestimemtis ita celandam, ut a paucis animaduerteretur. p. 61 I. Quo facto ad machinas et similia auxilia, curvi tatem confirmatam Corrigentia, Noster progreditur, quorum usum exiguum, interdum plane noxium imdicat. Cum collari ferreo tristem Noster euentum vidit in puella, quae tali collari instructa, de scala cadens, tantam vim vertebris ceruicis impre serat, ut breui post diem supremum obiret. Dentuque thorazes, coxaS non nimium ComprimenteSi,

ne in partu tanta sese offerant impedimenta, suadet virginibus, et topica auxilia, ut unguenta, emplastra emollientia e. s. p. friuola et incerta agyrtarum auxilia iudicat. p. 622. 2 Melancholico - maniacorum et epit ficorum quorundam, in ptochotropheo Gldhelme i d

mortuorum , sectiones tradit Lic. 1 o A N N E sERNESTUS GREDING. Continuatio ΙΙΙ. . Hic a Nostro considerantur in externa trunci et e tremitatum constitutione color corporis alienus, nigredo, magulae pustulaeque atque oedema; porro

obseruatur de cauitate pectoris,praecipue pulmonum et cordis, deque scirrhis mammarum, costis, m diastino, hydrope pectoris, e. s. p. Item de adfiamsione pulmonum ad pleuram, ad pericardium et diaphragma, nec non de sciri his, lapide, ulceribusque hic disseritur. Dein peri cardii concretio cum corde, illius que ossificatio, liquor, eius quantitas et qualitas, varius hydrops, et corruptio exemplis illustrantur. Cordis pinguedo, exulceratio, volumen, flacciditas, vacuitas, polypi vexi et spurii, ut caussae maniae e. s. p. hic considerantur. vid. supra, P. III

133쪽

ene ' . Senex hactenus bene valenS, nunquam Uenerea labe, ne cum suspicione quidem. inquinatus, inter mingendum sensit debilitatem, mox cessan tem; non diu autem post ischuria plena, et ad momtem usque continua, coepit laborare. Variis frustra tentatis remediis externis, perinaeum nec tumores, nec duritiem prodebat, et sanguine, loco urbnae per Catheterem euacuato, absque dolore aegri, Vesica urinaria magis magisque intumescebat, se-breque putrida apparente cum pulsu debili et sudore, urinae odorem spargente, quinto morbi die praeterito, aeger e vivis eripiebatur. Hi duo tumores, uti ex icone addita apparet, ita P. 68 .collocati erant, ut minor, nuciS auellanae magnitudinem referens, ferme in medio. sed paululum de trorsum ad orificium colli vesicae ampliori basi adhaereret; maior vero nucis iuglandis magnitudinem aequaret, et sinistrorsum magis, basi etiam nonnihil expansa, accresceret. Erant tumores steatomatosi, dens, inaequales, non prorsus duri, sed fungosi, venis varicolis nunc collapsis cincti. Tumor minor ad ostium colli vesicae pressus, impedimentum sacile superandum exhibuerat; maior autem totum orificium obturabat, ita, ut prepsio, per catheterem facta, eundem potiue per tunderet, quam remoueret. Curationem itaque huius morbi, de qua b. Lvo Io varie disputat, si quae fieri potuisset, in separandis tumoribus cerni oportebat: reliqua enim auxilia chirurgica ena

rata a Nostro, nihil hic valuisse b. Auctor arbi.

tratur.

in Est prolusio aeademi ea I767 proposita, nunc passim

emendata et aucta,

134쪽

) Animaduersones defcilla. Eius historia naturalis, antiquitas, VsuS, crescendi, exsiccandi, Corri- 'gendi agendique modus, adiectis praeterea obse vationibus practicis, usum iustum scillae attinentibus, hic leguntur. Radix scillae est alba et rubra: haec est efficacior illa. Exsiccationem Noster suadet, et in puluere recenter contusam scillam anteponit puluexi contuso et ad usum, uti solent in officinis pharmaceuticis, reseruato.

Principium activum scillae est subtile, salinum,

aere, causticum: in ulteriore disquisitione volatile, pungens, phlogisto acidulum, intense amarum, gummoso mucilaginosum, fixum, Valde urens, etsi nihil salis fixi inde producatur. Ad nauseosum itaque et summe amaricantem saporem in praeparationibus pharmaceuticis pariter, atque in monitis therapeuticis Noster respicit. Exhibetur scilla optime in puluere ab uno grano ad quinque usque, addito terreo vel sale. Amplissimae enim scilliticae compositiones scillae vires infringunt. Scillae porro usui interponendum est semper remedium aluum ducenS, ut materia mota promoueatur. Id quod et in asthmaticis pituitosis, et de omnibus bechicis remediis valet. Nodulis purgantibus non lubenter addit scillam: turbatur enim atque infringitur hic eius vis; sed, ea data sola, nodulum purgantem exhibet. Scillae usus nullus est, nisi adhuc aliquod solidorum robur supersit, quo euaeuationes ex primis Viis, et per viam urinae postea succedant vel iuuentur. Laudatur Oxymel scilliticum ad gummata sol Venda: item Oxymel simplex. Scillae usus nullus est in cach exta, cautus in cacochymia atrabitaria et haemorrhoidariis. Scilla tandem comparata cumcolchico, non negat Noster huic illam semper esto

Praeserendam.

135쪽

suxur. Placuit Nostro hic de diarrhoeis, interdum in lienteriam transeuntibus, quaedam praemittere: item do dysenteria, in quibus, siccitate demum alui accedente, galbanum, myrrha, terebinthina vel balsama alia nobiliora commendantur; oleosa Ver medicamenta a Nostro reiiciuntur. Nec hic obsunt subtilissimae bolares et margae nobiles. Verus fluxus hepaticus est ille, qui, cum visce- p- 738-ris labes vehemens inducatur, Curationem non admittit; sed tabe tandem finitur, obtigit vero Cl. Auctori exemplum eiusmodi fluxus, qui, cum mitior es et, sanaretur. Atque eandem felicitatem b. LV D myci ipse expertus es , in itineribus Africae. Postremo venit Noster et ad alia viscerum abdo- p. 7 ε. minalium vitia, quae fluxum ventris difficilem, et saepe hepatico similem efficiunt, ut glandulae pan- Creaticae vitium, rariores obstructiones in tenuibus intestinis, callositates qt angustiae, scirrhosa,

Vlcerosa, nonnunquam carcinomatica glandularum Corruptio, nec non tumores scirrhosi, in quibus x

mediorum selectum valde difficilem iudicat.

136쪽

h. in

Institutiones in regnum animale secundum Ill.

LINNAEI mentem, ab ANDREA IOANNER ET ZIO.

Ovod iam pluries in Germania tentatum est, etsi

inaequali successu, tentauit Cl. Auctor in Suecia, rem nimirum naturalem, quoad omnes suos terminos, lingua vernacula tradere. Quam felicibter in arduo hoc consilio, quoad regnum animal versatus sit, demonstrat testimonium grauissimum IlI. A L 1NNE, hisce institutionibus praefixum. Non tamen dissitemur, nobis saltem, aeque difficilem intellec fu scientiam, quin dissiciliorem longo, eiusmodi versione, qualicunque lingua extra latinam prodeat, videri; nec facile spem esse, fore, ut cuiusdam hominis placita integrae nationis imitationem obtineant; tanto magis, quum vulgaribuS VO- Cibus non noui tantum significatus tribuendi; sed nouae plane voces neque in lexico, ne ambitus quidem, largissimi obuiae, estingendae sint. In hoc vero libro Cl. Auictor non solum classium, ordinum et generum animalium characteres Sueeice

137쪽

Meetes descripsit; sed terminos quoque cuiuslibet

classis indicis serie vertit: qua in re, quoad nonnullas classes, ordine usus es ab Ill. A LyNNE in disse lationibus academicis quibusdam usitato. Laudandus Auctor, quod cuilibet termino Suecico latinum apposuerit, additis ad horum omnium illustrationem tabulis necessariis. XII. Mineralogistae Abhandringen von FRIEDRICHAUGUST CARTHEV SER, Hoc Uur . Hef

Mineralogicae tractationes. Auctore FRIDERICO AUGUSTO C A R T H E V 4 E R O. Quum in maxime varia corporum mineralium natura et indole multa adhuc reperiantur, quae nondum satis sint disquisita ac definita: non inutile recte iudicat Cl. Auctor, si tentaminibus, Obseruationibus, annotationibusque singula corpora a studiosis rerum naturalium illustrantur. Quam quidem ob caussam etiam hunc libellum conscripsissise Cl. Auctor monet: quem eo magis laudandum censemus, quo magis distincta, atque experimentis, satis probatis, confirmata in eo leguntur. Complectitur is undecim tractationes, e quibus notatu dignissima iam breuiter excerpamuS.

138쪽

magnete attrahitur; si vero funditur, non solum Color eius mutatur, atque ipsum magnetis Vi exponitur; verum sui etiam ponderis multum amittit. Imminutionem hanc ponderis ideo fieri existimat Cl. Auctor, quod materies aquosa calcinatione abeat; non vero vel sulphurei, vel arsenicalis aliquid: nisus experimento, quo, cum nitro depurato, fusoque ferrum spatosum tritum cochleatim in crucibulo immisceret, neque flammam vidit, nequo odorem sensit vel sulphureum, vel arsenicalem. p. 9. Acidis ferri spatosi magna frusta nun soluuntur; sed tum demum, cum in puluerem teruntur. Solutionibus his si alcati additur, praecipitatur se rum spatosum solutum forma calcis Coloratae: Vn- P. II. de apparet, essse illud spatum calcarium, particulis

serreis refertum. In eo tamen a vero spato Calcario differt, quod hoc magis cum acidis ferueat, solutumque ilico in gypsum mutetur; ferrum vero P. I S. spatosum solutum maneat. Inesse huic ferro sp toso non terram tantum ferri, sed potius serrum

natiuum, essicitur ex commixtione cum vitriolo, quod cum terra calcarea commiscetur, atque nascincit vitriolum martis. Porro ferrum hoc spato sum non ipsum tantum est propter puritatem aptisssimum, ex quo chalybs paretur; sed alias etiam ferri mineras idoneas reddit, ut fusione inde elici tur ferrum, quod in chalybem facile mutetur. P. zz. Non concedit Cl. Auctor, quod Cl. S co Pom aD firmat acidum aereum, huiC minerae Coniunctum, eam in massam, spato fluenti similem, mutare, vel colore fusco induere: ideo, quod eadem mut tio non fiat in spato calcario, neque ipsa haec minexa fiat fluor crystallimis, cum acidis semper solua

139쪽

tur. Sed eum in finem aeri exponi hanc min xam affirmat, ut serrum facilius a petra soluatur. α) De mainaceo schim, cuprum continente. In p. dicata schis forum cupreorum disserentia , marga

ceos considerat, eorumque attributa enarrat, e quibus iis maxime propria sunt, quod molles sitit atque friabiles, cum acidis ferueant, atque igne facile

fundantur : sicque particulas cupreas mox Offerant ;ipsi vero fiant scoriae vitreae. Porro, quod lo mattineat, inueniantur intra calcareOS, ac Vix qua tuor pollicum latitudinem superent. Basis itaque eorum ess terrae Calcareae magna pars, et terra argillacea, quibus accedit bituminis aliquid, quod odor, quem spargunt, si commisceantur cum spiritu vitrioli, vel sundantur, comprobare videtur. Deinde continetur in iis cuprum purum: Vnde tos ura ante non egent, quam fundantur. Denique refert Cl. Auctor in iis viplurimum Oorpora vegetabilia, e. gr. filices, reperiri. 3) De sulphureis et ursenicalibus minerarum fm p.ri lapideorum particulis agit Cl. Auctor, atque tosura eos non egere ostendit. Negat Cl. Auctor in mi, neris ferri lapideis vel sulphur, vel arsenicum Conibneri: ac si quid interdum in iis inueniatur, pendere illud affirmat a particulis pyritae, vel pyxitae albi, quae his mineris sint immixtae; has tamen partu

culas ad veras ferri mineras non este reserendas.

Id quod confirmatur experimentis, quibus praesentia sulphuris et arsenici generatim demonstratur: quae, Cum euentiS caruerint, unde sulphur et arsenicum adesse pateat, colligitur, nihil eorum inesse veris mineris serri lapideis. Quapropter tosturam iudicat Cl. Auctor superuacaneam: cum ita nihil

, s damni,

140쪽

damni, quin imo utilitatem in parcendis sumtibus sequi, exempla ostendant. P. 60- Sequitur de cuyro nudo disquisitio, in qua, allata distinctione intor cuprum nudum et praeei pitatum de origi ne eorum disputatur. Expensis hypothesium argumentis, cum alii iis unam eandemque tribuant originem, alii diuersam; statuit Cl. Auctor, si vel fieri possit, ut eadem sit iis origo,nομ tamen generatim id affirmandum esse; sed pottius probabile, sulphur sensim exhalare, atque ita

Temanere Cuprum nudum. Hanc enim sentenqtiam et ratione, et simili argenti nudi origine probatam iudicat. P- 73- s) De diuisone minerorum ferri lapidearum ita

agit Cl. Auctor, ut, recensitis variorum mineralogorum, quibus has mineras diuisant, rationibus, eam diuisionem optimam censeat, quae Variam e rum respiciat matricem. Ita enim et ipsas species sicile distingui, et fusibilitatem earum vel maiorem, vel minorem inde statim colligi Hinc sex prim rias species constituit: mineras nimirum ferri saxo-ΩS, arenaeeas, argillaCeas, spatosas, calcarias, haematitas et vitreas. Harum specierum omnium e ternas notas characteristicas, proprietatesque, a que praecipua, ubi inueniantur, loca, alia Sque ebiam earum sub diuisiones enarrat. Saxosas et apenaCeaS, haematitas, et vitreas mineras dissiculterfundi; ex argillacearum vero quibusdam, spatosis, et calcariis facilius ferrum elici a si erit. p. 8O. Tum, argillaceas coloris esse vel rubri, flaui, brunt, vel nigri; nonnunquam terrae Calcariae immixtas resert: atque huc esse reserendam existimat mineram martis pisiformem, plurimasque ex palmstribus, nec non D INNAEI serrum inlcosum, CuiuS