Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

411쪽

suisse, vel hanc plansam ab hoc genere separaturum D.

6. In naturam seri hydropici, feri sanguinis, et

feri albentis inquirit DET u. Z K Υ κ E L E , med. D. P a Sexercituum Regior. medic. Adhibuit serum hydropicum a femina, hydrope laborante, paracenthesi Obtentum; sanguinem a venaesectione alius feminae, crustam inflammatoriam habentem, seruatum 3 horas post venae sectionem; in conclaui i gradibus thermometri Succici calente , denique sanguinem a venaesellione feminae so annorum, missum hora decima mafutina, horis Ir post coenam. IS P. sanguis evivens ulte rubebat; sed statim post, ad margines in bullis aereis aliquid, lactis admodum albes Cens, apparebat; sequebantur variis in locis maculae albae, et, cum cruor ima occupasset, serum Omne, lactis more, album apparebat. Has tres seri

species numeris I, II, III, distinguit. Hydropici differentias ab aqua vulgari has expertus est. Calore ignis coit in massam, albumini Dui siri item, qVδ' p. 237. carbonibus iniecta odorem spargit cornu usti: admixtis acido nitri, lapide infernali, mercurio sublimato, solutione mercurii in spiritu nitri, coit in massam caseosam; admixtis vitriolo albo et spiritu vini reclificato, coit in coagulum, cremori lactissimile; cum alumine in coagulum, sebum facie et ipso gustu referens; in igne vero exhibens phaenomena, non pinguedinis, sed albuminis ovi: Cum mergurio tritum, aliquid aethiopi minerali sit te, etsi non perfectum, essicit: neque enim aΡ- parent globuli mercuriales, si, quod tritura effectum est, aqua diluatur, contra apparent, si euaΡOratione humidum minuatur. Contra sequentibus momentis serum hydropicum accedit ad serum p. a .

412쪽

P. z . sanguinis: utriusque color plerumque ad flauum accedit, sapor peculiari modo salsus est, cum acidis neutrum serorum esseruescit, nec a salibus lixivio sis mutatur, ab acido nitri et mercurio sublimato in massam caseosam coagulantur, a vitri olo et spiritu vini in aliquid cremori lactis simile, ab alumine in massam firmiorem; utrumque diues est materia gelatinosa vel cornea, quae post evaporationem, admodum substantiae gummosae, apparet fragilis, non solubilis in aqua pura, aut in salis ammoniaci, aut nitri solutionibus, nec in tritura in aqua; sed igni tu tecta, cornuum, ossium, aut capillorum P - δ S ambustorum odorem spargit. Huius substantiaogelatinosae, ad phlegma, quod evaporatione abierat, ratio erat in sero hydropico I : is, in sero sanguinis ut ir io. Hine explicat Noster maciem et prostrationem virium hydropicorum, partibuS nutritionis, cum sero illo hydropico in loco, ubi nutrire corpus non possunt, delatis. Tertium sexum, a bum illud, quod supernatat sanguini ex vena misso, perperam pro lacte sumi, monet, propter

solum colorem. Non enim caseum efficit cum aceto, sed calore coagulatur, et post evaporati innem, massam corneam, in aqua non solubilem, relinquit, ut consuetum serum sanguinis, similiter ab acido nitri, aut alumine in caseum coit, ab acido salis in coagulum, minus cohaerens, cremori latius simile. Tritura, cum argento vivo instituta, eadem ostendit, quae serum sanguinis. Praeterea, si Consideremus, quot et quam varia fluida ex omnibus partibus corporis chylo admisceantur, antequam subclauiam sanguini se iuncturus intrat, perspicuum esse credit, proprium chylum, multo maiore copia aliorum liquidorum corporis nostri P. z 7- tunc esse velut suffocatum. Albidum hoc serum

plures particulas oleosas, sero vulgari sanguinis

413쪽

continuisse ostendit , pars solida residua ad phlegma, quod evaporatione abierat, erat in ratione 1:6: hoc residuum a residuo corneo seri sanguinis paululum differebat, ita scilicet, ut postulabat maior copia oleosarum et mucilaginosarum particularum, illi admixtarum. Itaque hoc serum album non diversum existimat a succo corporis nostri nutritius, P. 2 9. qualis vena S intrat, antequam motu decompositus sit. Ceterum ex eo, quod mercuri US ViuUS, Cum sero tritus, aethiopis speciem exhibeat, ag, postquam in vapores abiit, phlegma globulorum forma appareat, explicat, Cur in Cadaueribu S eorum, qui mercurio usi sunt, cum omnia siccata sunt, mercurius forma rotunda reperiatur , interdum ostibus, ac si argento essent obducta, adhaerens. . Defluxum glaciei et agriae lucrem Vis , in p. 2 2. flumine ad Turneam vere I 769 describit FRID. MALLE T. Obs. Reg. Astr. cum maiora haec phaenomena tunc fuerint, quam ante animaduersa.

Trime stre quarti N.

I. Infrumentum, grauitati Decificae liq*'r m p. zys.

examinandae idoneum , describit IA C. FAGGO T. Est ex eorum genere, quae areo merea VOzantur,

tubi diuisionibus, ut No ster credit, singularem in

modum usui facili et exacto aptatum. OCeasio' p. 268. ne cereuisiae docet methodum, fermentum ab exbgua quantitate augendi. r. Sua de in 'umentis, fluidorum densi ali ex p O. minandae aptis, cogitata explieat I o. CAR. Wir KE. Vul garist instrumenta, qualia vitrea sunt, praeter ma i0rem gl0bulum, eorum alium inferiorem habenti , qui plumbo ingesto oneratur , variis imp Ursectionibus

414쪽

ctionibus laborant. Iis praefert Noster id, quo

post DE SAGULIS RS et alios Cl. FAGGo Tvsus est, metallicum, cuius globus, inferius pro 'minentem habet cylindrum, in cochleam desinentem, ei cochleae alia aliaque pondera pro instru mento variis in liquoribus aliter deprimendo applicantur. Cl. WyLκ Ius vero suadet, ut ne instrumenti tubus prominens sit, ut vulgo in plures gradus diuisus ; sed unam habeat notam, quaesit in superficie aquae purae pluuiae, aut niuis liqua tae. Ad eandem notam in liquoribus grauioribus deprimitur instrumentum impositis pondusculis paruo receptaculo, quoad in supremo tubo firma tur. silmile quid suasit L Evae MANNvS Comm. . Petropo, T. V. 3. Catoeotariam pinnatam describit CAR. A.

L Ela innotuit. Inprimis haec species foliis roridis distinguitur , quibus saepissit ne adhaerent tipulae mortuae. Corolla labiis sub globosis distin

guitur. Amat terram minuS COhaerentem, humidam, tolerat ventum, optime in urceis educanda. . De i fumercurii gummυῖ'ὶ refert Io. L. O DHELIUS M. D. aulae Reg. medic. Remedium hoc, Viennae commendatum, adhibuit sex feminis inno comio Regio. Vidit solutionem hanc mercurii in gummi Arabico usum praestare in morbis venereis : quibus enim illam adhibuit, omnes sanatae exierunt. Ventriculum non laedit, sed saliuationem plerumque mouet; illam tamen non, nisi leuem. Neque certuS est, an aegrae antea mercurium alia forma adhibuerint.

415쪽

s. De captura Gadi Callariae LINN. Torsit p.

Germ. Dorsch) refert N. CHR. FRIIS, ut ante de

6. Experimenta de inιι Ipetaeuanhae, exiguis δε-yibus datae, narrat NIC. DALBERG M. D. medi C. Reg. In haemorrhagiis uteri, quae per aliquot dies durauerant, deiectis eam ob causam aegrarum Viribus, dedit tertiam grani partem i pecacuantiae, pulueris forma scrup. sacchari mixtae , aliquando duo grana mixta duobus drachmis sacchari, in octo partes diuisa, horis alternis aut ternis sumendas. Fluxum pauciorem statim aegrae senserunt, ex quo initium fecerunt medicamenti sumendi, et omnes paucis diebus sanatae sunt. Itaque contra haemorrhagias uteri commendat hanc radicem, exiguis dotibus tutiorem vitro cerato antimonii. Adhibuit illam eadem quantitate cum fructu, in tussi, qua sanguis eiiciebatur, sed iunctis aliis medicamentis , unde hic de eius usu nil decernit. Nullo tamen periculo adhiberi asserit, cum nec augeat eiectionem sanguinis, vomitus forte accedent, nec tam exigua dosi radix cieat vomitum in adultis. Bonos eius effectus vidit in tussi rheumatica imo et pleuritica. Leuatur tussis et interdum lenitur. Itaque hoc medicamento uti possunt infantes, et qui abhorrent medicamenta, nullo ventriculi periculo, quod afferunt pinguia et dulcia. Vsui igitur esse potest in pleuritide et peripneumonia, contra tussim, ubi commendatur radix Senegae, quae ipsa, maiori doli exhibita, vomitum mouet. 7. Additamentum ad dissertat. praec. exhibet

pros et assessi Varios medicos citat, qui roborantem adstringentem vim ipecacuantiae agnouerint, ipsa- vid. supra. p. 4OI.

416쪽

ipsaque contra haemorrhagias, etiam uteri, usi sint: exiguas etiam doses commendauerint; sed illas intellexerunt, aliquot granorum i nemo ad DALBERGILparticulas grani descendit. Noster etiam feminae contra haemorrhagias uteri pulverem ex dimidio grano i pecaeuantiae et Ia granis sacchari praescripsit felici euentu. Huic feminae pulueres illi, jeiuno ventriculo ingesti, nauseam excitarunt, quam Vitauit mane, antequam eas sumere incepisset, ientaculum comedendo.

p. 3r . 8- Gyrini natatoris si oriam scribit Ano L su

VaS, Cum, quare Vescerentur, nes Ciret, educare

P 3 p 8- non potuit. Nostro igitur quaedam hic supplers

contigit. Femina contra, ae R O E S E L I V S ait, facile a mare distinguitur, colore, quem Noster uberius describit et aculeis duobus, ex extremo CO Poris prominentibus, quibus otia Noster credit illam ponere; unum ex quovis aculeo, quo citius opus sub aqua , sub qua diu durare non potest, absoluat, aut altero aculeorum Oua ponere, altu p. 3ῖ3- ro respirare. Sed hae saltim Eius contethurae sunt, nihil horum Ipse vidit. Describit deinde pupam, quam struit larua, plerumque ad arundinis folium aut aliam plantam aquaticam, semper supra aquam, diuersa ea in re a larua Dytisti, quae terram litoris intrat. Laruae, Ut animalia rapacia vivunt. In pupis metamorpholm expectanteS: multae pereunt ouis alicuius ichneumonis, quam etiam descri-P 33 bit. Haec unica Gyriui species est, huc usque in Europa cognita MVLLE Rus tamen DanUS, Ob operam, in historiam inprimis in sei forum collocatam, celebris, scripsit Nostro, aliam se speciem imvenisse. Americana, quam a SPER GLERO assce

417쪽

ptam, L IN NAEVS intulit Systemati nat. ed. XII. p. s8. elytris laeuibus differt a cognita; et quod dimidio minor est labium oris ciliatum habet Gyrinorum Europaeorum sexus uterque. 9. Protuberantine terrae inutiles in pratis pos p. 3 I. quam resectae sunt, quomodo laca, ita aperta, usui

aptentur, docet GVST. FRID. HI ORT BERG

praepos. et pastor. Colliculi illi in pratis, in quibus

nihil crescit, resecantur in Suecia aratro , ad id negotium comparato , aut spata. Quae hic facta sunt, velut terrae vulnera, ea hyeme aperta relinquuntur, ut rimas agat terra iis in locis, in quas intrent futuro anno serenda. Scilicet, dum autumno horti et agri purgantur ab herbis inutilibus inprimis a Tritico repenter haec in cumul Um coniiciantur, pauxillo terrae sabulosae tecta, tritici plantae in partes secentur. Haec serantur in illa, quactdiecta sunt, terrae vulnera, Cylindro graui superdu- icto comminuantur. Ita mox omnia laeta virent, inprimis hic tritici repentis magna virtus est. 1 o. Ex diario Academiae refertur, Comitem p. 34 . CRONSTEDae postea, quae fieri iusserat contra phalaenam brumatam Trim. I. di T. 3.) hoc anno nullas omnino eius phalaenae laruas in horto suo habuisse, cum vicini illis abundarent. Neque, Cum eodem autumno repeterentur , Vlla phalaenarum capta est. Consiliarium ADLE RHE1Μ, laruas

habuisse, sed multo pauciores, quam aliis annis, similiter autumno multo pauciores cepit phalaenas. II

418쪽

Specierum editionis II. Holiniae, impensis direct. Laurentii Saluit. ITTI. 8. alph. I. plagg. 8.

Illustris L 1NNARV s in hac altera mantissa, quae sparsa in aduersariis notata inuenerat, Cum obseruationibus curiosioribus, publici iuris reddit, ita, ut eam cum priori mantissa paginiS coniungat. Continetur vero hic magna nouorum generum specierumque, et animalium, et plantarum Copia: atque reperimus, Ill. Auctorem unam quaerere veritatem, neque diffis suis parcere, sed, quae naturae repugnent, sollicite corrigere, dili, gentissimeque rerum naturalium attendere definitionem. Differentias enim specificas, visis specibminibus pulchrioribus frequenter emendauit, synonyma dubia exclusit, melioraque, praesertim icones bona S , Commemorauit. NOS iam, Systemanaturae sequentes, animalia noua primo recense mus, Ut postea vegetabilium numerum ex ordine queamus prosequi. P. S2I. Sunt igitur animalia, passim iam ab aliis indicata , nunc RNOstro rezepta, haec: ex Mammatibus Homo Lar. Gibbon BuFF. Vid. Comm. nostri Vol liui. P. 3 δ Simia Nemaeus. D0uc EI. Vid. ib. p. ue 3 Simia Sinica. Bonnet-chinois EI. Vid. ib. Simia argentata. nico EI. Vid. ib p. 3 Felis concolor. G uar EI. Vid. ib P. 3 7. Lepus pusillus. vid. ib. Vol. XVIII. P. 62 S. MuS

419쪽

Mus paludosis, cauda mediocri pilosa, palmis subtetradactylis , plantis pentadactylis, auriculis vellere breuioribus; ater: ad Sueciae fossas habitans: cauda tota, pilis tecta, differt a M. terrestri. Ex Auibus,

XI. p. Sysi. Lanius bicolor. ib. t. I 6. f. 3.

Psittacus haemat Odes. ED . t 2 32. BRISS. . p. 36 . Psittacus Aurora. AVBENT. mis . t. IS. Psittacus nascarinus. VI. t. 3 S.

Alcedo trida la, brachyura, supra caudaque rufis, subtus flaua, pedibus tridactylis. Certhia Cassa, fusca, pectore abdomineque pallidis, rectricibus intermediis longioribus. Trochilus Capen is, curuirostris, viridis, rectricibus intermediis longis, tectricibus alarum

Coerulei S.

Rallus Capensis, ferrugineus, subtus albo nigroque fasciatus '). Phasianus superbus , muticus , rusus , viridi

Coeruleoque varius, Carunculis frontis subrotunda, palearium subulatis. '' Tetrao Sene gallus. AVBENT. misi. t. I 3O. Columba Uernans. BRIs S. GV. I. t. II. f. a. AUB. t. I 38 Columba Auffrnit r. ib. t. I . f. a. ib. t. m. Sturnus militaris. AUE. t. II 3. Motacilla boarula E D R . t. 2Sy. BRIS S. 3.

t. 43. s. 3.

420쪽

Motacilla Castos, oliuacea, gula caudaquu ferrugineis , sup erciliis albis. Hirundo Daurica. Ast. Stockh. I7 69. Com. nostr. Vol. XVIII. p. 19,

Ex Amphitiis Coluber crotasinus scutis is , squamis 43. E Piscibus Trigla minuta, digitis tribus, dorso bicarinato.

D. S, 2 . P. 3, 3. V. 6. A. I . C. IO.

Trigla Carolina, digitis 3, pinna dorsalis parto

priore aculeata. D. IO, IS. P. IS. V. 6. A.

Exocoethus exiliens, pinnis ventralibus caudam attingentibus. D. IO.P. IS. V. 6. A. II. C. 2 O. Insecta et vermes, cum nomina sola vix quandam ideam clariorem afferant, et descriptiones hi uexcerpere superfluum iudicemus , hic omittimus: id notantes, plura et exotica, et indigena praesertim ad Papilionis et Sphingis genus pertinentia hio descripta legi. Quaedam vero, quae Ill. Aufforin definitione animalium, in Systemate descriptorum, hic emendauit, breuiter repetamus. Sic mi uerra Put riur dicitur praeditus esse dentibus primoribus superioribus parallelis, depressis, aequalibus; ins xioribus compressis; laniaribus superioribus remotiusculis , inferioribus approximatis molaribur quinque. Delphinus Orco et synonymis, et descriptione emendatur. Mur, cauda medi0cxi pilosa, pedibus pentadactylis, auriculis obsoletis, de quo, An Citellus sit, quaerit, in Sibiria vivens describitur. Sic etiam Certhia vi0lacea, et Turdus violaceus, descriptione emendantur, ac, quae fuerat in Systemate Umberi aut Orix, iam ad Loriae ge

nus refertur.