장음표시 사용
21쪽
rarum degrauissimis rebus consiustationes stequenter adhibitus esset: omnium jententias audiiset: rationum , quibu3 quirique niteretur , pondera ac momenta diligenter expendisset: obseruasset postea, ct notasset diligenter, quid ex quo consecutum esset : quis non incredibilem quandam in eo vigererim conflis crederet y quis non eius sententiam de rebus gerendis in oraculi propemodum loco ac numero habendam fateretur Z εAtqui quod natura nobis denegat , praestat historia, ut qui eam diu aς diligenterperuolatarunt, omnibcs aetatibns pixi Ρ, omnes regiones perlustrasse, omnibus publicis consiliis interfuisse, omnia qua unquam contig runt , praestentet Pectasse atque annotasse videan
Nam quod aliculi inristoteles ait. maiorem quandam esse poetices quam historia cum philosophia coniunctionem : quod historia tantum quid factumst, exponat,poetica, quid fieri debuerit: id quale aut quomodo accipiendum sit, alias fortasse
νidebimus r illud certe ct extra omnem controuersam est, ct ab eodem philosopho alibi traditur, tu
grauibus eriis deliberationibus cum maximus exemplorum usu st, e poetis quidem petita exempla in vulgin interdum .aliquid valere r at apud graues ct cordatos Tirν 'ulto maiorem vim ea,
qua ex historiis dina int, obtinere. Nam quod
22쪽
oratio in Corn.Tac. sΠοrutius Homerum commendans dicere ausus est, quid honesum, quid turpe, utile, inutile sit, melius eum ac plenisi , quam philosophos, docere : id ego de historia Ionge verius ac iusius dicere ausim. Etenim philosophi primaου rerum causas inquirunt,in praeceptis communibus Ial imeque patentibus occupantur : sngula non fere tου rahi. omnis autem actio, omnisique deliberatio singulis in rebus versatur neque qui uam unquam, num bellum gerendum foret: sed num hale populo aduersus illum hoc tempore gerendum foret, deliberauit. Vt igitur medicus, qui mustis aegrotis assederit, multos curauerit, multis arteriam explarauerit, venam secuerit, medicamenta missuerit, quid ex quoque accidere soleat, notauerit , sepe ad medendum utilior est eo, qui maiorem quidem ro: rum medicarum scietiam ex Hippocratis libris hau- . serit sed illa cognitione contentus, nunquam ho-: minis aegroti Iotium aspexerit : sc ad consultan- dum melior , qui multa eiu m generis fingula: ria in historiis adhibito iudicio notauerit, quam . qui ex philosophorum scriptis communia quadams ninendi praecepta cognouerit. Optandum quidem est, ut utrumque a st: se si alterutro carendum, si, malim experientem θ exercitatum hominem l sine ista rniuersa cognitione totius generis, quam, erudire o sublimiter de uniuerso genere dissutans dipentum, UMO exercitationis expertem. Hunc
23쪽
s M. Ant. Mureti in fibola libentius audias , illam utilius in conmlium adhibeas. Sed de utilitate historiae ct dula hunt a me alias multa, o dicentur: θ cum qu cumque lotuero dixero , semper tamen multa su
Quanto autem populus Rom. ceteris gentibus imperii magnitudine praestitit, tanto historia populi
Rom. ceterarum gentium historiis antecellit. Nullius populi absiuriora ct tenuiora principia: nutatius admirabiliores progressus ; nullius tanta ma- testas, tanta in prosteris rebus moderatio . ina uersis animi magnitudo n quam ct virtutumo vitiorum omnis generis aut plura exempla,aut
illustriora. Quods nulla gens est. sique eo imm
nis ac barbara, quae non in rebus gestis Romanorum cognsendis plurimum verae ac sudi, collocet: quid nos facere oportet, qui Roma viuimus, qui e Romano calo stiritum ducimus, qui post tot gcceptas clades, tot calamitates, tot frages a ba chantibus barbaris, ut a petulantibus seruis viduae ct essetae iam dominae influitantibus, editas, tam multa tamen istim antiqua νirtutis ac maiestatis monumenta cotidie intuemur ' n cum tam multos ingeniosios o eruditos homines in rei tis is gentibus natos, tam unginqua itinera si scipere, tantos sumptus facere, tam multis se lusoriabus ac periculis exponere videamus, ut Romani3 pictant : quod ita iudicant, se melius ac persictius
24쪽
oratio in Corn.Tac. hi riam Romanam intellecturos, si ipsium urbis
stam, ipsa moenia, ipsas veterum arcuum, trophaeorum, templorum quamuis laceras ct disiectas reliquias, illos tot olim nobilitatas victoriis collas viderint r nos, quibus otiosis hac omnia in oculos assidue incurrunt, rerum Romanarum cognitionem
negligemus ' Quarum per se tanta puIιhritudo est, ut etiam si scripta essent horrido aliqua ct inculto orationis genere, suapte tamen vi hominum sudia excitarent: nactae autem fiunt eiustinodiscriptores, qui, quamcumque sibi scribendi materiam
sum issent, dignissimi tamen sudio propter ipsium scribendi genui fuissent. Non enim potest quise
quam dicere, in scriptores rerum Romanarum intuens, Cur hac tanta ingenia se dignius aliquod fribendi argumentum non elegerunt ρ neque rudisus illud, Cur res tam clara tamque illustres, non in aliquos magnitudine sua dignos scriptores inciderunt 8 Ita rerum magnitudo praestantia ingenia euocauit e scriptorum prastantia rerum magnitudinem adaequauit. Quid enim , ut ceteror in praesens omittam , ipsos modo principes nominem , aut Sallusio grauius ac neruosius, aut Liuio grandius θ pberius, aut Tacito pressus, prudentius . Iimatius, omni ex parte perfectius feri potest y Cuius annales quoniam hoc anno, quod
25쪽
M.Ant.Mureticilius intelligendos, ut potero, praeire decreuι, pas camihi quadam de eo dicenda fiunt et non ut eum laudem': nam cum ipse sie satis tacitus laudet, ego quoqueprastantiam ipsius tacitus admirari ma- Io , quam ct infantiam meam prodere is laudex ipsius, ingeni, culpa deterere : Sed νt iis resondeam, qui ct Tacitum tanti a me fert, ct metam diu , tanto studio , ut mihi eius publice interpretandi potestas fieret postulasse mirantur. Hodiernam autem orationem meam isti ipsi qui Tacito obtrectant, breuiorem reddiderunt. Nam si T citus mihi laudandus fuisset, necesse habuissem vndique conquirere ac colligere quacumque veteres a perfecto historiae scriptore exigenda esse dixissent. ac prolatis exemplis ostendere, ea omnia Taci
tum cumulatissime praesitisse : quod ct s νeris
sme fieri poterat, propter ipsam tamen multitudinem , ct varietatem , arduum ac di cile fuisset. Nunς Taciti quidem virtutes melius ac commodius in progressu operusingulas notabimus: hodie , nisi temporis excludamur angustiis, pauca tant G quaedam refutabimus ac refellemus, quae lata eum temere ab imperitis coniici βο
In primis autem istud positum fit, qua summa
scribentium laus est, eam Tacito ab omnibus uno ore tribui; nullam unquam scriptorem prudentiorem
accon eratior fuissesccam ac sebriam esse illius
26쪽
Oratio in Corn.Tac. sorationem, adstrictam verbis , densam sententiis, nihil in ea notari posse dimens, nihil inane, nihil redundans: singulis sape verbis singulas sententias contineri. Magna latu: ct quae in quo fit, facile ei alias deesse patiaris. Nam ut in iis quaepsidentur, ea plurimi fiunt, quorum exigua moles est,pretium in ingens. νt aurum, vigemma:νt in cibis ij maxime laudantur, qui minimum retrimentorum habent, plurimum Acci: ita maximifacienda oratio, qua pauisci mis perbis plurimum sententia amplectitur. Indicat enim e in pectore non in ore nasii. Haec praecipua orationis virtus, qua ex omnibussiriptoribus latinis in Tacito praecipue cernitur, essecit, ut omnium
aetatum sapient imi quique, qui non inani verborumseno,sid bonitate θgrauitatestentetiarum du- serentur,praecipuo in honore Tacitum semper habu rint,eiusis Viduam ct accuratam lectionem principibus viris omnium utilissimam iudicarint. Nes τμνο n id ita esse doceam, illo pracipue argumento ni-
pesingularis exempli Imperator, huius nostri imaginem in omnibus bibliothecis collocari,sibros, ne perirent , quotannis decies deseribi, ct in archiis ciuicua seruari voluit: cum se etiam ab eo genus ducer Ioriaretur.Vetera illa iam ct Osistarct exemplorum
qua tantopere a temporibu3 nostris remota sunt,minus magna vis ess ad permovendum. Paulus III. P.M. quo nullum sapietiorem senem nostra ridit alas, a s Tacitum
27쪽
Io M. Ant. Mureti racitum saepe relegendo contriuerat: nes vllam ρυ- fanam scriptorem aque libeter legebat. Cosmus M dicer, qui primus Magnus Etruriae Dux fuit, homo factus ad imperandum, qui eam, quae vulgo fortuna dicitur, in consilio σprudelia consistere docuit, Taciti libros in deliciis habebat: eorums lectione aut- domestuebatur. Nes non hodie multi aut principum,aut eorum qui desummu rebus a principibus inconstitiam adhibentur, eundem studiosissime legunt. o quas pro magistro quodam prudentia habent. Nunquid igitur mouebimur stultis quorundam νο- cibus , qui nisi quod ipsi didicerunt, nihil discendum putant: ct,quoniam a magistris suis nihil olim praeter bucolica Virgili,ct paucas Ciceronis epistolas, ω
orationem forte, aliquam audierunt, ab iis me discedere. ct νοbugrauiora proponere, iniquo animo
serunt' an qui quam vestrum est, qui eo consiliο diasequatur, vi in pulveresicholastico consenescat stor igitur ea potius consectemur, quae latum in scholasticis concertatiunculis inter adolescentulos , auesines adolefientulissultiores oblectamento, quamque olimgraui imis in negotiis emolumento futura sint ρ ris vero istos nugatores contemnite, praesertim cum illa leuiora aut iam didiceritis. aut, qui ea vis adtaedium inculcent, in omnibu3 vicis ac triuiis obuios quamlibet multos qui Tacitu interpretari aut psint,aut velint,non multossitis habituri.
28쪽
Oratio in Corn.Tac. 12 ' ponerem, eas omnia, uti pollicitus eram, refutarem in ac refellerem: sed rideo me longius progressum esse di-'' cedo, quam a principio existimaram. Fefellit me Taciti amor: cuius laudes cum hodierno die tacitas praetermittere statuissem, auferri me postea passus flum: se nes mihi potui, ne eas strictim ct modice attingerem,temperare. Vereor autem,s longius orationemi' producere voluero,ne Ovobis molesiasm,ct iu quit, post me in hunc locum consensurisiunt,impedimen-n to. Quare,qua seupererant,in crastinum vobis quo-- que ita videtur, disseram: neque metuam, ne quis mem hodie iusto breuioremfuisse dicat. Nam ct in his primis velitationibus nostris, iustis cursus ac certaminis quasprolusionibu3 breuitas culpari non solet: st i verum est, quod ait Varro,portam itineri e se longis i. sinam. Equos ipfοι, ubi diu quieuerunt, qui longum ι- iter ingressuri sunt, fatigare primo itineris die nonis solent. Si tot praestantibus viris,qui huc hodie conue-3- nerunt, ut dicendo placerem, cossequi forta ise nouis potuuat certe,breuiter dicedo,minus ut molestus ,s consequar. Sed utinam, auditores, utinam ct breuisu hodie risius sim, ct quicumque me pnquam audient,s brevem semper fuisse me doleant. Quanto suavitu is est,abeuntes dicere,cur hic tam cito desiit ' Quam abire cupientes; Quando tandem hic de remimioli sitius est, quod cum fame relinquit, quam quodμ-rietate distendit. . Qui me a Taciti interpretatione deterrere cupie- , bant,
29쪽
12 M.Ant. Mureti 'ibant, quius praecipue qua illi obiicerent, reperiebat. Primum quod illarum temporum historiam conte-xauset, qui bin vetus ista S. P. ORomani maiestas ct amplitudo conciderat, quibus illi paulo ante terrarum domini, acerbissimo laterrimorum Urannorum dominatu oppres tenebatur. Non iam ampliae Ca-m:stos, Curios, Fabricios, Maximos, Lsuos, Scipione alias Pirtutum non hominum nomina in hiseo-ria repertum iri, sita degenerem is oblitum virtutis auitae populum, sed senatum adseruilem adulationc proiectiim , dproposita vitiis quae quondam virtutibus deferebantur pramia,sed νnius impuri hominis tibidinem extincta legum auctoritate dominantem.
uod si rere dictum esset a summis philosophu, prin
cipum mores esse*eculum ciuitatis, ceteram csmu titudinem ad imperantium exempla componi que νirtuti locum essepotuisse in ea Pybe,in qua, non homines, sed monstra ex omni vitiorum faece ac collusione concreta regnarent Τ Melius itas consulturam semesudiis reseris, quando Romanam bisoriam tractare animus erat, s eorum vobis temporum historiam proponerem, quibus Populus Rominoris ac uersuo barbaras gentes, domi aduersius vitia perpetuum bellil gerebat,nes ceteros populos bellica magis virtute . quam innocentia ct integritate superabat. Abire in mores, quae disiuntur in sibolis: ct ea fera quems imitando exprimere,quibuό legendis audien
30쪽
oratio in Corn.Tac. valde miratus sum, qui non dubitarent mihi auctores esse, si rei sub imperatoribae gestas persequi reia
Iem, ut Suetonium potin , quam Tacitum sumerem: quem ipsi ct meliorem Tacito latinitatis auctorem, O nitidiori ac soridiori genere orationis psim dicerent. Erant etiam,qui, quod maximum in historico νitium est, dein quos Taciti accusarent, quod multa mendacia historiis fluis admiscuisset. tamen, quanquam saepe a me orati ut id faceret, mendacium ipsius proferre virum poterant: duorum tantum pG rerum scriptorum testimonio i peruincere nitebantur:quorum Vopiscus aliquando mentitum in historia Tacitum diceret Tertustianus eum mendaciorum loquac imum vocaret. Addebat tertio loco, impium
ac nefarium essescriptorem, qui Christiana religioni aperte infensius o inimicus fuisset. Asserum praeterea ct insuauem aulinosum , ct cum cuius di ultate ad eruendas fiententias perpetuo luctandum foret. Postremo male latine locutum:i non vulgus modo dicere ,sed ipsos etiam pracipuos Taciti amatores co- steri. ius igitur libri ct corruptissimorum temporum historiam,eams ipsam neque satus uterscriptam, ct melius ab alio traditam contineret, ct auctori fui manifestam impietatem proderent, se molesto ais odioso propter obscuritatem, o parum latinosiermone constarent, caussam esse nullam, cνr, tot potioribus omisiis, in eo potissimum conficere huius anni curriculum vestem. em qua omnia restondere consti-