장음표시 사용
1쪽
FRIDERICI A DOLI III SCII ILLINCII
DIE XXXI. M. OCTOBR. A. MDCCCLI
Pro eonfessionis eliuione di exstis confessioni, theolostium Pars altera de fribus Profestαntismi principiis agens.
LITERIS STARITEII TYPOGR. UNIVERSIT.
3쪽
Commentatio , Pr eonfeεsioni resistionere Bersus confessionum theolopiam hoc sibi liabet propo8itum, ecclesiarum cum theologos tum socios et magistratus di Acriminis inter reliuionem et theolopiam intercedentis commonefacere, ita quidem, ut demonstretur, quam necessarium et salubre sit, istam theologiae et religionis discriminationem non ad confessionem christianam generatim referre, sed ad consessiones etiam earumque Symbol Singulatim transferre. Puanto enim magis intelligitur et agnoscitur, librorum etiam symbolicorum argumentum ita esse comparatum, ut Symbolic quoque et reli pio et theolositareole et necessuri,discernαntur, eo minus durare,
quid quod ingravescere poterunt criminationes et damnationes violatae et conscientiae et fidei ecclesiae eiusque regimini datae. uod quidem eo majoris est momenti, quia ecclesiarum Libri symbolici ab ecclesiae Libris scieris eo potissimum disserunt, quod longe majorem partem theolopium continent, Scriptura autem sacra elistionem plerumque haud excedit. Unde etiam haec ipsa distinctio iis, qui in Drαmento
relistionis, alteri imponendo, alteri praestando, anxie laborant, non poterit non idoneam praebere et cautionem et consolationem. In Parte priore ' primum monstratum est, quemadmodum dudum theologos, ita jam Formulam concordiae inter necessaria et minus necessaria distinxisse, hoc vero discrimen inter substαntium dei, quam dixerunt, et circumsistrilicta iBe res secundurius , die religiose Substan und di theologische Au assung- intima sua vi et natura redire ad discriminationem relisionis et theolopicte. Inde secundo Ioco de religione potissimum eiusque et per se et in hac re auctori tate agendum erat. Atque ibi quidem primo loco de religionis natiνα dipnittite et firmiscite eiusque et conscientiae necessitate expositum est. Deinde religionis in Christo et per Christum munifestalio ita monstrata est, ut doceretur, quantopere et quam principaliter non
4쪽
golum C liristus ipse, quippe fidei et virtutis consummator et Iuculentissimum exemplar, hoc fundamento con Si Stat, sed etiam Apostoli quomodo singulatim non olum Pauli18 Sed etiam Iacobus, nec non Epistola ad inebraeos et Ioannes suis expo3itionibus do fido et Iege deque amore et operibus interna praesertim religionis et conscionitae necessitate nitantur. Additum denique est, eandem congelonitae et religioni nece8Sitatem sui S Se quae Sucroru Iniemen idatores penetraret et agitaret quod ipsum luculenti argumentis et exemplis non Solim Angia Stanae cons Sionis, sed etiam formulae cypri
Iam quum ista in aeris emendandis victrix religio arctis dogmatum miraculorumque feriminis ac limitibus fuerit circumscripta, re3tah tutonstrare, quomodo ea ab sic ibolo'icte et ecclesiue servitiis rem ius si deinceps' satis apparuit sit liberanda N idendum erat in quantum i3la theologiae et religionis distinctio inserviat Protestantismo ipsi eum verius aestimando tum elicius explicando. Atque lio liae e Pars altera sibi propositum iubet. Perlu sir iniuriri maum si quae ferri solent Profestαnlismi principiet, for- inole et nictextule quae quidem non titeologiae evidentia sedis eligionis unice fundamento valere et stare demonstratur. Neque Seripli r 8ctor neque fides lεαἰB C fale Sunt, quales theologorum ratiocinia explicuerunt ei postularunt. Deinde tertium H ο les icthlismi pririCipium in censum Vocatur, quo a rectrCSSione, qua
primum Pu ersti Procti essionem pergere debeti ui enim ante omnia adver3us abusus deinceps exortos ad Scripturae sacrae simplicitatem summo jure et felicis Simo successu se receperunt, ecclesia'jus et officium progrediendi vindicare coacti sunt Puam pariani denique liui a sacrorum emendatoribus omnium minime ad liquidum et finem perductae progressioni vel recentissima progrediendi studia satisfecerint, monstratur exemplo Formiitue a Synodo Berotinensi obstringendi ecclesiae ministris propo Sitae. uod autem singulatim in tertio et quarto loco argumenta perrestringuntur potius quam absolvuntur, eius rei veniam a benevolis lecto ribus expetere cogor oculorum imbecillitate, quae absolvere propo Sita
5쪽
Tria sunt Proto stantismi principia. Duo enim, quae conjungi
soIent, Principium fomαle, quo Suprema auctoritas vindicatur Scripturae sacrae, et principium materiale, quo tamquam Scripturae sacrae Summa sistitur justificatio ex fidel), continentur tertio, quod adversus ecclesiae et theologiae imbilitatem confoetamque perfectionem protestatur, majora in dies incrementa poscens cum intelligentiae Librorum sacrorum, tum doctrinae et ecclesiae
ILVana est criminatio nonymi uall. L. E. I Sas. n. 86 et Die gedankenIose Phrasebon dei heiden Principien dem miseriola und dem formosen, dere sicli nach-gerade jeder ebit de te Theolog Schanit , nisi nichis ais ei ne cille Traditio avs dergeis flosesten Zei der Orthosiate, die sicli jelgi nur nocti foris chleppe in de siret- se de sugenaunte glauhigen de Lirchlichen Laten. Recte enim, quamquam item adversarius, AGO FRANCRIUS ridie rund Iehre de Religio Iesu nach dem Principe des evang. Protestantismus ermittet und systematisci enisaltet Lips. I 8 8 p. IV : Der Grvndsolet mus dei Grundiusfinde Iehren, aus dem aIle Lehreetu auentast. Inveniendum hoc fundamentum utrum ortietitum 'nsimentulam S. Principalem appellaveris principalem materiam S. Principium mαferiet , non magnopere attinet opus est suprema aliqua norma ac lege, primum discendi, deinde ciendi et vendi, sive fonte hauriendi et argumento hauriendo si Grunt aura Grun rineis; et si Gruno vi Grundlehre ). Neutrum sine alter stare potest. Itaque non de necessitate principii materialis constituendi, sed unice de veritate constituti ambigi potest, reditque disceptatio huc primum, utrum revera Verbum Dei quod dicunt vocale sit erus et genuinus fons, ex quo doctrina fundamentalis reueer e sere hauriri possis, an ad aliti quoddam Dei Berbum redire debeamus deinde, utrum doctrina de iustificatione ex fide rederet sit Scripturae sacrae doctrinaestinomeniolis, necne. De Grundo addit FRANC NIL I. c. , ,-e Icher in Fulge der stagni renden Theologie tange als unbegis etfel gegoiten ut uni haupt--chlich darum unanget ast et lieb, eii man ilini den ornelimen Titet ines materialen Princips bellegie, uia so dein Constituirten die Dignitat ines Constituirendenerschlich bird nun vielfalli angefocliten, o die issenschari sicli rei bewegi. Certe constitutum etiam constituens s 2 si Zmei Principien)onne natu Hieli nur die mei Sellen des inen Principssein, mi isse sicli alter egens ei ti bi eranterstilige uri erfiillen, o aucti riti-εiren bericlitigen, und werdentur, alii hei Verst, ven si sicli ur oherii inheis Eus animens chliessen. Historiae stetit a Schri princi alterding ers in jeiter Stelle, ais Itis ue des durch Christus egriindeten neue Lehens de der
6쪽
Protestantium ad supremam Scri Pturae Sacrae auctorita tem provocatio necessitate historic nititur. Desunt alii dono fontos, Ox quibus notitia roligionis a Christ conditae jure et cum Successu hauriatur. Indo firma quid om os adversus Pontifciorum traditionem miraculoso propagatam et continnam ecclesiae inspiratiοnem utraque enim est commonium exportontia destitutum); sed vacillat, in quantum ipsa miraculosam Seri piorum in rectisinsem a majoribucaeceptam quam Strictissime exaggeravit.
Ibi senim ponere et poscere cogitur, quae in ipsis scriptis item sive plano desunt sivo longe aliter conformata adsunt. Namque Praeterquam quο viva voco tradita doctrina antiquior et plenior fuit criptione, et quod scriptio ipsaliteris continetur, quae quippe mortuu et merum quasi corpus vitam suam se quasi spiritum mentis demum animique usurpatione accipiunt Scripturae sacrae ea carent unitate et desinitione, quae directe singula credendi tmendi praocepta plane et plene suppeditet. Inde quum desit litora sacrao directa et stricta dubitationem excui dens evidentia, intra strictos Supra-
naturalismi terminos principium Protestantismi formale corrueret ipsum, nisi modo ad historiorum a Pontificiis adulteratum testimonium, Diodo adstitioni a philosophis haud parum decurtatam normam se reciperet Schrimi Prinem, Geso teli rincipumeis rincim. Paucis in tantum Iaborat principii sor- malis usus, in quantum Libros sacros in gratiam miriaculosia originis detrectant ad eo vne historiarum et providentiae divinae leges exigere. Nonnisi ex communi scription unae lege liberaque usurpatione humana defendi et recte aestimari potest ipsa eorum collectionisque, qualis contigit sive necidit, conformatio. Huc primum portinet, quod nonnulla bis eaque hic illic stliter consor-niata in collectione leguntur p); quod etiam extra collectionem vestigia haben-
2 , IS 25, 3 o. Utrum uterque textus et principalis ac genuinus et miraculose inspiratus est deque industria cum in eodem adeo libro repetitus tum variatus
7쪽
iu reboelationis satis antiquae' quod scriptores non dubitant antiquiora libore repetensi et mentando in usum suum convertere si et quod Vetoris Test in Novo usus non solum it Oric magnam partem nititur interpretatione duplices sit diversos sensus sistente, Sed laborat etiam Versionis graeest ejusque adeο α eryu textum hebrcticum admissione x quod doni-g Jer et Dan coli Vers alex. quae plane singulari modo a textu canonico recedens, utrum et in quantum ex textu retractato fluxerit, ambigitur. Quid quod ipsa eanonica Ieremiae Pseudmesaias, qui dicitur, retractasse visus est Danielem vero , non tam ventura dixisse quam narrasse praeterita jam Porphyrius statuit.
5 2 Pt 2 coli ep. Iudae quae illi tota inserta est Eph con Col. ubi eadem, quamquam brevius atque ordine hic illic mutato, iisdem fere verbis tractantur):
Matth cod. Lum et Marc. ubi plane singularis Verborum rerumque cum consensus tum dissensus, quem alii ex mutuo usu, alii ex eοmmuni fonte derivarunt, certe omnium minime ad miraculosae inspirationis Sive arbitria SiVe mysteria potest re
vocari VChrotin coli. Regg. ubi illoriae hic illic de composito facta retractatio in promtu est . Finitima est quaestio de fontibus variis et diversis, ex quibus narratores hauserint, unde nonnulla bis narrentur ut CSam Io II sq. coli. Is 2 ;IS, II sqq. IT, I sqq. 3 sqq. coss. 55 sqq. Gen. I 2, s Sqq. coss. O, I sqq. I, Isqq. coli. 2, a sqq. Cett.).6 Praeter locos revera messianos ut Mich a Sq. coli. t. 2, sq. Jer. 3I, 3 sqq. eou. Hebr. 8 8 sqq. Io I sq. et ID, 3 al. et dubios Ies. 2, I sqq.ep. 52 sq. coli. Mi I 2, I sqq. S IT al. habentur etiam quorum ensus historietis alio speelot ut m 2, I S. coli Hos Il l ubi , lilius ex Aegypto rum est populus; Mi 2 I 8 cou. Jer. 3I,NS ubi non de physica puerorum sed de civili gentis morte agitur Mi. I, 23 coli aes et, Id ubi sequentia poscunt puerum illo jam
tempore nasciturum; l. . Hic sensus alio spectans ad Messian referri demum pol est allegorio interpretatione tant quam divinitus inspirata noνοια Unler o de Tios sinn, vo das Messianische nur letchsam das an dei ne it Ausgesagie , das sitie ferta Llegende ist , idemque noratis esse. Ita Jes. 3, g. a t. 8, 2 ad morbos sanandos, Iret 2, 2d ad peccata totienda, et s. 2 non solum ad generationem aeternam Hebr. I S. sed etiam ad resurrectionem Aet. I 3, 33. referuntur. PIura vid in libello: Aphoris me liber alteri und neue ii Glauben pag. 25 sq. Summum in hoc genere est Hebr Io, , IO coli Ps. O , - s. ubi vox argumentationis primaria Deum Messiae corpus parasse, cujus oblatione homines sanctificarentur, in hebraicis deest Verbis enim versionis alex. σῶ/ια δὲ κατηρτίσω co respondent hebraica 'I avres fodisti mihi LUTH. Ad id Ohren astra miris gemanu das , , in nere Ohr non tam intelligentiam quam pronatum animum , ubi profecto simplicius est errorem librarii Gissi prο α τία suspicari quam interpretationem, quam fortasse vates ipse voluerit totum pro parte sive effectum pro causa). Hoc profecto nihil aliud foret quam ista LUTI En et Formulae Concordiae in Iοc de communicatione idiomatum tantopere invisa Illoosis, minimeque dubium est, Scripturas sacras non tam vindicari quam arbitrio humano traeditam agibus theologorum, ut THO LUCE II , , S ei glebi sicli . . das die Penutgung. in dem es entlichen aucti mi dem in ne des hebr Texis usam men stimini und das C, I gancri cliti gesagi at neque enim in verbis recitandis adeo religiosi fuerunt Apostoli, modo ne Scriptura in suum commodum falso abuterentur semper hoc spectandum est, quorsum citent testimonia nam in scopo ipso diligenter cavent, ne Seripturam trahant in alienum sensum, sed
8쪽
quo in utroque est eaedem res gestae disera narrantur modo, non solum APorsis non ubique conciliandis scriptoribus, sed etiam ab uno eodemquen*rratore d). Quae omnia si ad normam divinae fidei i. o. miraculos ast m irαtionis exiguntur, humanum fidem, quam cum humanis scriptionibus communem habor debili libri divini, uthentium, integritatem otcruiopiat m, multis modis tollunt' Certe vix cuiquam de credulitato gratam in verbis quam in aliis, quae praesentis instituti non sunt, sibi liberius indul- genita et DE ET TIi , ,Ueb die symbol Lelirari des Eries an die uebr agi , , die falsohe Ueberferavng σωμα κατ ιιοι, St War in die Anwendun versso cliten, abor dies herusi nichi ganet detretur; atten auel die LXX. libersetZt ώτια κατ μοι, so mare de Sinn im Gangen doch gebit eben es alte immer die Ide darin elegon, das Volletiehungrues gultlichen millena die balire Verso invia genalire, oraus de Vers aucti schon p. 5, 2-O. alles Gewicht elegi atte rum nimirum quod haec , , expiatio b rata facta et hominibus insinuata sit, quod Deus Christo aurem aperueriti l . Alibi proclivius est ad interpretationem provocare, ut Hebr. I, 6 2, T. coli. s. sy, et Sos. ubi pro iis . Deo insinuantur vel . Add. quod etiam absque Versionis alex auctoritate ab hebraicis receditur, ita passim, ut scriptorum Tio lieoliones ipsis VI i dieiis inserantur. Ita P. Eph a S. sensum loci difficilis Ps.58, Is , ubi ascendens et captivos ducens aliquis dicitur timsisse don in hominibvssunter, non, n Menscheny LXX. ἔλαβε δοματα ἐν ανθρωπω , in Christi ascensu et descensu invenisse sibi visus, non dubitavit hanc suam explicationem: εδωκεν δώματα τῶ ανθρωποι substituere. Non Secus h. 2T, Io verba satis obscura X an bre ach. II, Id propria auctoritate expressit: ει τον ἀγρον τυ κεραμ εω c, quum apud
prophetam, qui argentum mercedem indigne aestimatam ad Uulum projicere jussus in domum Iehovae ad gulum projecisse diceretur, figulus satis alienus videretur(aI. ad thesaurum s. custodem thesauri 'vidit s. 3X N LXX: εἰ το χωνευτηριον .S Ita tres diueersae narrationes conversionis Pauli in Actis Ieguntur, quae cum severa inspirationis lege tum demum conveniunt, si rem gestam a Luca reole et nere s I sqq. narratam Paulus rever bis 22, a sqq. 26, s sqq. ita exposuit, ut non solum sibi non consistret, sed etiam ab eo quod gestum erat recederes. Dissensiones Vero historiarum, ipsae, quae in utroque est satis crebrae sunt, si vel ad meras ἔναντιοφανείαc revocari et tum interpretando tum singulatim explendo conciliari possent, maneret certe culpa, quam narratores sibi contraxissent, partim omissionum, partim copulαtionis tempore minus, plane non conjunctorum. Atque haec utraque peccata mirum quantum augerentur, si verum assecuta est semethodus αμεταθετο s. Si andi istica . ANDR OSIANDRI Harmoniae evangelicae Iibri IV. gr. et lat. Eas. IS 3 DI. ita, ut est in tituIo, concinnati, ut nullius Berbum tillum omissum, nihil olienum immixtum, nullius Ordo turbolus, nihil non avo loco positum simi. Quam Harmoniam eum quatuor narrationibus comparanti qualis existet spiritus sancti inspirantis imago Non magis . naire arbitrariae s. miraculose artificiosa, quam quae nostris hominibus ex arbitriis et artificiis Eusta notata inissenaeha filioli mili de evang. Geschiehle Lelicienda foret. Certe ea etiam discrimina seu mi5siones, quae per Se nullius fere momenti sunt, momento haud carent in miraculosa inspiratione.
9쪽
tulandum, qua ad leviculum et coe eum Solatium confugitur, quod ploni si
mam etiam singulorum quorumcunque Verborum Veritatem, quae revera locum
habeat, ous nonnisi lutere voluerit ad piorum fidem exercendam lo).Aeeddit, quod huic ipsi liberiori et liberaliori usurpationi non solum Geonis ot prooemiendi Subest Progre8Si temporum necessitatibus sex tortali , sod omnino,nthropoPαlhichcOgurendi et dicendi consuetudo, qua odor ubi igen , si falli uber Isbald, enia si nacti dem Metos38labe einor ubernas r- Iiehen Sach uncinori-Einhauehtinebem essen Herde solis Aphori sitiens p. IS . Quae sine miraculo abesse nequeunt, dubitationes et errores de origine et scriptoribus, variae lectiones, luctuatione et dissensiones ipsorum auctorum, ea omnia comparent quae si humanum dem tollerent, non profecto salva esse
von dem erit silicii vertangen de Gemiitheta. Ueberali Inregunertim inauhen ridetvmaue et . . . alles daraus angelegi, das die Ges in nunterproh morderim Num Gund aucti in ge isti gen Leberi de Mens ch ein rod esse in Sehioeisse eines Ing sichis. Quod profecto, quemadmodum in libro naturae item offensionibus pleno 'non licet ad miracula confugere, ita in libro revelationis in tantum non potest succedere, in quantum in Singulis discriminibustad inspirantis Dei miraevia r arbitrio singulatim descenderetur. Succedet demum, si quidem miraculosae inspirationis angustias egressus in omnia universa a tota complectente divina providentia
nostris hominibus inculcanda erunt: si Leie hi is es consequent u sein, veniam an schne II Oriun uribe uni meri in alterii an Lia com se quae iacem hsehlieast
10쪽
non tinus popularis quam poetica, prae reliquis imminum symbolorumque
toltior uinuti 2 . Cusmodi indoles non patitur neque in doctrina no quo in narrationibus verba premere, Singulatimque Peceueretur adversus ipsis
Petro et Jacobo ad Paulum eumque in epistolis suis in dies explicatiorem et ad Ioannem, ita quidem ut termini technici theologiae et systematis ut 6 εανθ ρωπoc, Trinitas cet. nondum compareant. Utrum ab sis , e rit Formula concordiae, et qua ad salutem necessitate utrum et in quantum iis, quae disciplinae legali inservierunt quippe legislatori necessitate (τὴ σκληροκαρ M t. Is S extorta, ut divortiis et jurejurando, etiamnum et posthac carere nequeat ipsa etiam Iiberior et liberalior a Christo condita disciplina et hic alI2 -IU Grvnd dei forischreitende Zeis tinfortabedurfnisse is die gesammis biblisehesuffossvng und Dat stellung in fortaehreiland indite h-hil illic h-sνmboli se he. Quod quidem ita comparatum est, ut nunquam non monendi simus cum granos alis Scripturam sacram et explicare et applicare. Pertinent huc visionum figurae v. c. I Reg. 22, I sqq. sed trat dei Geisl ' 'GLUTu. ei Geisl hervorvor en uerri und praeli: Ich i II Ahab uberre deii. De uer sprach u ilini: Vomit E sprach Ich ill ausgehen undisi Il in falseher Geis sein in alter se iner Propheten Munde. Er prach: Du solis illi uberre de uia solis es ausricliten, geli hin und thue Iso add. Eo 28 35 sqq. l.); ta an statim meri et imagines
singulatim e gentis ingenio et vita petitae ut Mi S, II. 2b, 2bi; 5, 22sqq. 2s sq.3 sqq. , 5 sqq. 6 sqq. al. add. 2I, I sq. Liae II, 3 -do ubi in eodem re in altero evangelio ad os in nitu s. 8, 3. Jesus provocat, in altero vides elamaturos Hab. 2 li appellat chumane de De eo gitata aut certe dicta ut Gen. l, a sqq. 26 sq. 2, I sqq. I sqq. 3 8 sqq. l. nonne etiam I S, I sqq. Is, I sqq an personarum in Deo s. vestigii s. involueri gratia cons. 8, 5 sq. I, II Id. 2s 2S, I sqq. I, 2s 32, 2 a 2 sqq. 6, . Ex. 3, 2 sqq. , a Z . Ad hoc posterius genus pertinet etiam historia Lileam Num. 22 sqq. ubi 22, 2O: Gottspracli , , teli init linen , v. 22 , , De Zor Gottes ergrim nite, das e hinZogo, quibus haec adduntur , , De Enge de Herr trat in den e ... iiii die Esella salie de Engel ina ege te hen undisin losse Schwert in ei nervi and und victi aus . . . und drangi an die an . . . und si e I au ilire, ni e unter Bileam . . . undrumpraeli has habe ich di gethan, das dubieli ges chlagen has nun rei mal l . . . sin icti nichi dein Ese Iin daraus dia gerit teri ast u dein erraei bis au dies en Tagi habe teli aucti Jereepsseg die also u thun Er praeli Nein. Da ossae te der Her dem Bileam die Augeii das e de Engel de Herr salie bet. in qua historia etiam in To 2Pt 2, I 5sq. in usum vocata, non sufficit profecto,sinueunte miraculum ideoque absque miraculo tu olioetaontis miraculosam rationem vindicare aut explicare v. c. cum REDENRACHER, Scho Bon furtii, ia , barum nichicusncthnis meis e si vas habericli gethan, o me in Her nil eam das dubieli ges chlagen hasti Neque omnino attinet, de credendo et credendis disceptare, ubi est etiam rata facere nemini in mentem venit. Qui v. c. Juvat quod Is Di LENO Suo tena pore GUERILLIUS respondit, Ger gluti he allesimus die Libet amfran reiesies mi Fortasse percutienti maxillam revera alteram porriget M t. 5,3 si Verum utrum etiam praecepta l. 5, ah noen de dici, nichi voti dem, der dii abborgen mill et Lue 3 II ohe gween, bcke at de gebe dem, de uel ne hat Hre- augno viti rataque nunquam non cum grano salis , quod absque Iudi crimet norma ieri nequit.