Rei rusticae libri quatuor, vniuersam rusticam disciplinam complectentes, vnà cum appendice oraculorum rusticorum Coronidis vice adiecta. Item, De venatione, aucupio atque piscatione compendium, ... Auctore D.D. Conrado Heresbachio ..

331쪽

Dematiae Pomum μῆλον; Varro dictum putat pomu quasi ποται ν,quia potu ac siccitatibus indigeat.Sunt,qui poma & nuces sic distinguant,ut pomum sit quidquid foris esculentum & intus durum,nuces contra Po mum qui degenerali significationeque cunque Graecis oπωρα dicta complectitur, velut persica,cotanea,pyra, quod& Ιureconsulto placet:hoc tamen loco dc pomis & malis vulgari modo loquimur. De malis cotoneis, malisque granatis,

de tuberibus, & Zizyphis suo loco dicetur. Sunt autem malorum genera varia

specie figuraue, ne dicam saporibus succisque toties permista,ut enumerari vix queant. Olim in precio erant Septiana rotunditate insignia, item Marti ana, Claudiana, Manliana, Appiaria, ab inuentoribus:Qugdam a patria,ut Camerina,& Graecula : Quaedam a colo re, rubella , sanguinea, serica , aureae Ex figura orbiculata , septiana r A sapore, melimela, & mellea : A celerita te mitescendi, mustea : Gemella,quod nunquam singula in foetu : A mammarum similitudine, orthomastica rconditione castrati seminis, spadonia:

A solijs Belsemela : Pannucea , qua, rugis Malorsim

Oenera.

332쪽

uE RE RVsTIC A. I 3 gis celeriter marcetcunt : pulmonea stolide tumescentia: Cato addit Quiriana,& conditiua,scantiana: item pusilla, quae peti lia. Alia alijs causis appellata , & suae quoque regioni quasi peculiaria : Malus Assyria, quae solata pud Assyrios nascituri, omnibus horis pomisera, glis cadentibus, aliis maturescentibus. In Gallia Capen dua prin- cicipatum tenent gratissimi saporis,&in tanta suauitate minime fugacia, colore cum maturuerint luteo. Sunt & passi poma Ga L is,&, quae Rabaudica vocant, nobilitate praecipua in Belgica . Germinis praeter exotica celebrantur Diste lina& Paradisiaca: Imprimis & colore aureo parteque rubente, ac magnitudine, parique saporis gratia commendantur Postellana apud Vbios. Sed de generibus satis. Omnia sere eandem se rendi habent rationem , nisi quod Persica, limonia, praecocia, cotonea,citria, quae Dioscoride in malorum genere re- reseruntur, diligentio iem disciplinam, uti post dicetur, requirunt. Nam se semine proueniunt, Ninsitione. Seminarii modum Cato cie scribit. Seruntur autem mala Februario vel Martio: si calida& si1c-

postellana. Deserendis

malis. Seminaria pomorum.

333쪽

dc sicca regio,Octobri ac Nouembri.FeIicius proueniunt fere omnium malorum genera insitione nouellarum arborum

S inoculatione,modo quo supra dixim circa Martiti vel Aprile, Vel eo tem porecu succ' est in cortice:Et emplaitratione inseri circa solstitium aestiuum , tametsi sint,qui post etequinoctium vernum non infeliciter usurpatam tradant, ut siti pradiximus,ubi de emplastratione& insitione locuti.Malus vulgo inseritur sylu stri malo aut rubo prius trassato in seminarium,ac postero anno praeciso, Vt circiter pedali mensura supra terram extet, ei surculum quem Voles e malo nouellum,uti supra de surculi s retulimus, i n- seras. Palladius in pyro, in spino, pruno, sorbo,persico, platano,populo, sali-ce,ac denique in omni genere quo py rus inseri posse asseuerat:verum in tantis locorum diuersitatibuS certus ommb. modus praescribi non potest.Quare nos,quet vulgari obseruatione,& ex aliorum scriptis hausimus, commemoramus. Sunt, qui malum Veterum more in pyrum syluestrem,vel malum cotoneum serant,gignique ex malo pulcherrima quae Vocantur melimela,In platanum si seratur,rubicun-

334쪽

bicunda seri mala item in damascena rite inseruntur mali,quod si inserantur in citrum fere semper fructum ferre Diophanes tradit. Solum amat haec arbor Sosii quod pingue & laetum,cui humorem non tam postulet

rigatio quam natura suppeditat. Mon - malus amianis locis debet ad meridiem Versa con-boristitui. Et frigido solo prouenit si coeli

tepor adiuuerit, nec in asperis& humectis sedem recusat.Macrum & aridum si, tum poma vermiculosa efficit & caduca, vermes ei' suillo stercore misto humanε aduersiis urinae & radicibus affuso extinguuntur: re es malotio enim mirum in modum recruatur Aram haec arbor. Et si plures sint vermes circa

arborem,aeneo scalpro semel rasi non vl-

tra nascentur, si loca unde rasi sunt bubulo stercore oblinas.Quidam etiam ste cus caprinum addunt urinae,& vini vete ris secem radicibus affundunt, dulciore fructum efficientes.Aegrotans malus curatur stercore asinino aqua diluta rigata aseis .-

ad dies sex.Rigandae sole occiden te frequentius donec germen erumpat. Plini- 'us tradit aquam lupini decocti circionfusam pomis prodesse.Aiunt arborei si

urina rigetur, rubestere fructus. Sunt qui sub arbore rosas plantent, sicque rubra

335쪽

mismoti bra poma promittentia. Pomiseras ar- userenda bo; i,si 'PP, di i , per genera serere con- mali uenit,Columella praecipiente, ne imbecillae a valentioribus premantur: ia no omnes magnitudine Vel viribus pares , i in parique temporis spacio adolescunt. Adde raras disponendas,ut spacium habeant ramos diffundendi : nam si spis posueris, nec fructuosae erunt nisi inter uulieris : Quare quadraginta aut tri ginta saltem pedes inter ordines relin-

ω quendos. Poma seminis nigrore maturi-rρm q item fatentur . Colliguntur post ae 'm ' qui noctium au tumnale, vel circiter,pro

G. cci ut cuiusque generis natura sert,nec ante decimam sextam lunam coelo sereno &pomeridiano. Caduca separanda. 4elius decerpuntur quam decutiantur, ne laedantur casu altiore. Seruantur tabulatis

Q ρ p t' vel cellariis, loco frigido, senestris septe-hrΠζη -r trionalibus, quae sereno die lucem acci pom - piant patentes. QuareVarro oporothe Oporothe- cas ad Aquilonem senestras habere volu caruindi- it, ut eo aere persentur. Austri specutatio. larius arcendi, Aquilonis amatu de tu antur rugis. Stramentis, storeis,paleisue substratis, rara componuntur, Vt

limites parui spiritum aequalem recipi

336쪽

ant.Nobis pomum a Batavis allatu,quod in tertium annum durauit,estque eius genesis in hoc pomario pomum grande a

virore nomen retinens.Singulis generibus singula loca designanda,ne uno clausa loco diuersa genera discordent & celerius vitientur. Sunt , qui solia nucum sit,sternant, quibus & odori & colori consulitur. Seruantur & a putrilagine, si

hordeo aut frumenti aceruis obruantur.

Palladius in vasis fietilibus diligenter clausis,vel in cisternam, vel in puteum demitti scribit. Apuleius apud Constanti numingula poma in solia nucis inuolui,reponique iubet.Plures modos licet reperire apud auctores seruandorum pomorum. Sunt,qui, ut gelu arceant, madido linteo operiant, quo congelato pOma tecta I frigore defendantur. Mala sic constituenda, ut pediculorum pG des deorsum,neque antea, qua m usui necessaria , contingantur. Poma serunt

dorsiliariis iumentis grauia, quia odose offensa fatiscunt, ut Lucianus in Asino testatur. Idem de pyris traditur. Remedium aiunt, si prius dentur degustanda. E pomis vinum factitari pr lo &trusatilibus molis ius tortinum expri

337쪽

mentibus.Deinde secundarium fracibus κὰπm pq aeretrimentis in aqua maceratis, ita Vim ς' pom ea lora dici possit, non parui ad re- um. stinguendam sitim rusticorum iuvamerint tinu ti. Acetum quoque e pomis fit acerbis ac sicut uma sylve stribus,quae in cumulo per tridu-

rorimum um reseruantur,ac deinde mittuntur inroni. cadum,cui fontana aut pluuialis aqua mi Pomea lora scetur,&OpcrtumVas per triginta dies si niturinc subinde quatum tuerit aceti sublatum ad usu ,tantundem redditur aquet De Piso. ad reparationem. rus et ova pro- esimum locum sibi vendicat, pomariaq; imprimis ornat.Malus diffundit latera, pyrus magis in subrectum cacumine &lateribus germinat. Solo laeto ac humido pyrus gaudet.Nascitur de semine originem suam naturare uente, sed cuius aeternitati nulla tarditas potest ad serre fastidium, sed homini longa est expecta tio, cum sero admodum proueniant,&a generis nobilitate desciscant. Melius igitur radicatae sylvestrium plantae scro bibus bene subactis seruntur Nouembriq-ς mense,victim prehenderint,inserant Seritur& plantis himis trimi sic radicatis, ac scrobibus deponitur. Traditur, cre-. bris fossionibus &frequenti humore pro

338쪽

ficere, ut nulla soris iactura fiat. Multum proderit,si interiecto anno quale libet adiungatur letamen. Bubulum spis sa &grauia poma creare sertur: Aliqui cinerem miscent, comendandis aporis gratia. Plantantur & viviradicibus non solum,sed & stolonibus illarum auulsis. Si viviradices plantaturus, hae sint trienes, i aut ad minus biennes. Quidam etia trunci generosissimas scytalas faciunt, easq; plantant sicut oleas. Tepus inserendi maxime Martius & Aprilis, Plinius etiam

sorentem inseri tradit, quod&ipsi ex

l perti sumus. Inseritur autem cotoneo,

ro. Si moro inseratur,rubra pyra creabit, Virgilius fraxino inseri docet. Immo omni generi inseritur. Surculus, cui inseritur,anniculus sit, & prius, quam figa- . tur, foliis & omni tenera parte priuatis. Quod si dulcem facere velis, & uberiore fructum serre, truncum ad ipsam terra perforabis, & cuneum ex quercu aut fa go adiges,atque i ta obrues. Si verb aegrotet dum floret, curabis vini veteris secε radicibus affundere atque rigare ad dies quindecim,atque hac opera,etiamsi non aegrotet,dulciorem fructum feret.A ver

339쪽

mibus non laeditur,si dum plantatur set le bubulo illi natur. Languentis pyri ablaqueatae radicem terebrandam, &ex quercu vel prunis cuneum infigiendum monstrat Palladius. Si lapidosa sint pyra a radicibus terram leuabis, ac lapides

secernes,atque nouam ter ram cribratam

infundas. Spatia inter pyros triginta pedes aut paulo pauciora relinque la, inter pomos plura,vt dictum. Prrorum ge- Rm nera exequi superuacuum, cum in exco- ἔ lendis nulla discrepantia. Crustumia ex parte rubentia celebrantur Columella generosissima, ac sapore gratissimo: Falerna his proxima,largo succo abundantia,ocyssima &odoratissima superba Plinio laudata: Lactea Vocantur quaedam. Auctores suos nobilitauere Decuminiana, & ex his tracta origine Pseudodecu

miniana, Dolobellana longissimi pedi

culi, Pomponiana cognomine mammosa, Liceriana, Siueriana,&, quae eX ijs n ta sunt,Tyranniana petioli longitudine distantia, Favoniana rubra paulo su per bis maiora, Lateriana, Anitiana,autumnalia acidulo sapore iucunda,et quae Tiberio maxime placuere,Tiberiana: Sunt&, quae hodie Augusta vocantur, quod

340쪽

i eo mense maturescant etiam Plinio non neglecta, gratissimi saporis atq; coloris. Patris nomen habent serissima omnium: Amerina, Picentina,Numatina, Alexan na,Numidiana, Graecula, & in ijs Tap. rentina, Signina, quae alii a colore testa- cea appellant, sicut onychina, purpurea: Ab odore myrapia, nardi na,laurea: A t

pore Augustia, Brumalia, hordearia, sili- ginea comitatu frugis: collo amputa- cea&Coriolana,&brut gentilitatis Cui curbitana acidula succo: a melle mulsa: l Item Regia, lus quasi sessilia sunt:Volema a Catone praedicata & Virgilio. Macrobius recenset Bolemia,Cerilia, calc lon,ioliana, lavinia, lilesia, myrtea, orbiculana, preciana, rubilia,Tulliana,Titianaq;. Serotina ad hyemem usq; in parente pendent. Gelu maturescentia pyra sunt quet vocantur Libralia. Quotidie nouis insitionum coiugiis sic variantur, ut

singula per sequi difficile. Hodie Gallis

celebrantur Bonchristiana, non sapore sollina, sed & perennitate commendabilia o Campania allata: proxima Mariana, vel Diuae Mariae pyra: adde muscata, Sertiando Martiniana, hybernalia. Servari variis 'in pyr

modis tradunt, alij pice illitis surculis rario.